Pełny tekst orzeczenia

438/6/B/2009

POSTANOWIENIE
z dnia 24 listopada 2009 r.
Sygn. akt Ts 74/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Wojciech Hermeliński – przewodniczący


Marek Mazurkiewicz – sprawozdawca


Teresa Liszcz,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 maja 2009 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Marzeny K. i Marka Sz.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 5 kwietnia 2007 r. skarżący wnieśli o stwierdzenie niezgodności: (1) art. 149 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.; dalej: u.k.s.c.) z art. 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji, (2) art. 35 ust. 1 u.k.s.c. z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Skarżący zarzucili w skardze konstytucyjnej, że art. 35 u.k.s.c., przewidujący konieczność wniesienia opłaty stosunkowej, jeśli wartość przedmiotu zaskarżenia przekracza 50 000 zł, narusza zasadę równości wobec prawa wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji oraz ogranicza prawo do sądu, o którym mowa w art. 45 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem skarżących przepis art. 149 ust. 1 u.k.s.c., przez wprowadzenie reguły, że dotychczasowe przepisy o kosztach sądowych stosuje się do czasu zakończenia postępowania w danej instancji, narusza zasadę retroakcji, nakazując stosowanie przepisów nakładających obowiązek wniesienia opłaty sądowej w toku postępowania. W piśmie uzupełniającym braki skargi konstytucyjnej skarżący wskazali również, że art. 149 ust. 1 u.k.s.c. modyfikuje na niekorzyść sytuację prawną skarżących, zatem sprzeczny jest z art. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Postanowieniem z 28 maja 2009 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Podstawą odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej było stwierdzenie, że skarżący nie wyczerpali drogi prawnej. Istota zarzutów skarżących związana była z rozstrzygnięciem w przedmiocie odrzucenia skargi kasacyjnej ze względu na nieuiszczenie opłaty od skargi kasacyjnej. Jako ostateczne rozstrzygnięcie skarżący wskazali postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 17 stycznia 2007 r. (sygn. akt III APa 15/06), w którym Sąd odrzucił skargi kasacyjne z powodu braku opłaty od skargi kasacyjnej. Tymczasem, jak wskazał Trybunał na podstawie art. 3941 § 1 k.p.c., na postanowienie to przysługuje zażalenie do Sądu Najwyższego. Przepis ten, wprowadzony na mocy art. 1 pkt 12 ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98), wszedł w życie z dniem 6 lutego 2005 r., miał zatem zastosowanie do sytuacji prawnej skarżących (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 24 października 2006 r., sygn. akt II PZ 40/06). Trybunał wskazał zatem, że zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji wniesienie skargi konstytucyjnej dopuszczalne jest przeciwko przepisowi, „na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie” o prawach, wolnościach bądź obowiązkach skarżącego, zaś orzeczenie władzy publicznej ma charakter ostateczny, gdy skarżącemu nie przysługuje już od niego środek odwoławczy, ani też nie toczy się żadne postępowanie, w ramach którego orzeczenie to może zostać zmienione lub uchylone.
Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu wnieśli skarżący. Zarzucili w nim naruszenie art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 3941 § 1 oraz art. 335 k.p.c., poprzez niezasadne przyjęcie, że skarżący mieli obowiązek złożenia zażalenia na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej. Tymczasem, zdaniem skarżących, postanowienie Sądu Apelacyjnego było w pełni zasadne i jego zaskarżenie mijało się z celem albowiem Sąd Apelacyjny zgodnie z obowiązującymi przepisami odrzucił skargę kasacyjną, która nie została opłacona. Zdaniem skarżących Sąd Najwyższy nie miałby podstaw do zmiany postanowienia Sądu Apelacyjnego, zatem wnoszenie zażalenia było niezasadne i sprzeczne z zasadami etyki adwokackiej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń dokonanych w przedmiotowym postanowieniu i w ocenie Trybunału nie zasługują na uwzględnienie.
Zasadnie w zaskarżonym postanowieniu Trybunał wskazał, że w niniejszej sprawie zachodzi negatywna przesłanka uniemożliwiająca nadanie biegu skardze konstytucyjnej. Wbrew twierdzeniom skarżących uzyskanie ostatecznego, a zatem niepodlegającego zaskarżeniu orzeczenia o prawach i wolnościach, jest zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji warunkiem skutecznego wniesienia skargi konstytucyjnej. Jak podkreślił Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z 24 listopada 2004 r. (Ts 72/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 310): „jedną z przesłanek, od których zależy prawidłowe i prawnie skuteczne wniesienie skargi konstytucyjnej, jest wydanie przez sąd lub organ administracji publicznej na podstawie zakwestionowanego w skardze przepisu (przepisów) ostatecznego orzeczenia o konstytucyjnych wolnościach, prawach lub obowiązkach skarżącego. Do wniesienia skargi konstytucyjnej nie wystarcza więc ani wykazanie, że w stosunku do skarżącego zastosowany został przepis niezgodny z Konstytucją, ani wykazanie, że zastosowanie tego przepisu naruszyło konstytucyjne wolności i prawa skarżącego. Przesłanką skuteczności skargi konstytucyjnej jest bowiem tylko takie naruszenie tych wolności i praw, które nastąpiło w sposób kwalifikowany, a mianowicie przez wydanie ostatecznego orzeczenia. Nawet więc w przypadku oczywistego naruszenia przepisów Konstytucji określających wolności i prawa człowieka i obywatela Trybunał Konstytucyjny nie ma uprawnienia do rozpatrzenia skargi konstytucyjnej, jeżeli naruszenie to nie jest następstwem wydania ostatecznego orzeczenia. Wszystko to oznacza, iż skarga konstytucyjna nie jest środkiem uniwersalnym nawet w dziedzinie ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Niezależnie od oceny przyjętej przez ustrojodawcę regulacji Trybunał Konstytucyjny jest nią związany w myśl art. 195 ust. 1 Konstytucji”. Zasadnie zatem wskazał Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu, że skarga konstytucyjna spełnia przesłankę przewidzianą w art. 79 Konstytucji dopiero wtedy, gdy nie istnieją już żadne możliwości poddania wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia przewidzianej procedurą kontroli (por. postanowienie TK z 20 maja 1999 r., Ts 76/98, OTK ZU z 1999 r. SUP., poz. 53). Podniesione przez skarżących argumenty, wskazujące na niecelowość wnoszenia środka odwoławczego od postanowienia sądu apelacyjnego o odrzuceniu skargi kasacyjnej, nie zmieniają zasadności tych ustaleń, związanych z konstytucyjnie określonymi granicami skargi konstytucyjnej. Przekonywać mogą jedynie o świadomym korzystaniu przez skarżących ze środka prawnego w sposób pozorny, służący w rzeczywistości wymuszeniu uzyskania orzeczenia posiadającego walor ostateczności, do którego ostatecznie nie doszło. Prowadzi to do uznania, że w niniejszej sprawie skarżący nie wyczerpali drogi prawnej, co zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) przesądziło o niedopuszczalności nadania biegu skardze konstytucyjnej.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.