Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

z dnia 16 sierpnia 2011 r.

Sygn. akt Ts 131/10



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Adam Jamróz,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Anity S. w sprawie zgodności:

art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 9, art. 21 ust. 1 oraz art. 64 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 13 października 2010 r. Anita S. (dalej: skarżąca) zarzuciła, że art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.; dalej: ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych) jest niezgodny z art. 2, art. 7, art. 9, art. 21 ust. 1 oraz art. 64 ust. 1 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w oparciu o następujący stan faktyczny i prawny. Decyzją z 20 czerwca 2007 r. (nr 3006/1865/KP1/N) Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej określił skarżącej zryczałtowany podatek dochodowy od dochodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach za 2003 r. Decyzją z 1 października 2007 r. (nr BM/4117-46/07/N/JKE) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Od powyższej decyzji skarżąca wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który oddalił ją wyrokiem z 28 marca 2008 r. (sygn. akt I SA/Po 1712/07), podtrzymanym następnie przez Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 20 stycznia 2010 r. (sygn. akt II FSK 1429/08).

W uzasadnieniu skargi zawarto polemikę z motywami rozstrzygnięć zapadłymi w sprawie skarżącej, a także podniesiono, że kwestionowany przepis nie nakłada na organ podatkowy obowiązku wykazania, w jaki sposób organ powziął podejrzenie, że u podatnika wystąpiły przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych, co narusza powołane przez skarżącą przepisy Konstytucji.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 30 września 2010 r. (doręczonym pełnomocnikowi skarżącego 12 października 2010 r.) wezwano skarżącą do usunięcia, w terminie siedmiu dni od daty doręczenia tego zarządzenia, braków formalnych skargi konstytucyjnej przez: (1) doręczenie pełnomocnictwa szczególnego do sporządzenia skargi konstytucyjnej i reprezentowania skarżącej w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, określającego dokładnie sprawę, do której zostało sporządzone (przedmiot skargi) i zawierającego datę jego sporządzenia; (2) wskazanie – stosownie do art. 47 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – konstytucyjnych praw lub wolności wywodzonych przez skarżącą z art. 2, art. 7, art. 9, art. 21 ust. 1 oraz art. 64 ust. 1 Konstytucji oraz dokładne określenie sposobu ich naruszenia.

W piśmie procesowym sporządzonym przez adwokata i wniesionym do Trybunału Konstytucyjnego 13 października 2010 r. (data nadania) podjęto próbę uzasadnienia sposobu naruszenia postanowień Konstytucji przez kwestionowany art. 20 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Do pisma procesowego załączono pełnomocnictwo do sporządzenia skargi konstytucyjnej i reprezentowania skarżącej przed Trybunałem.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z przepisami Konstytucji oraz ustawy o TK warunkiem rozpatrzenia skargi konstytucyjnej jest – w sprawie leżącej u podstaw wniesienia skargi – wydanie na podstawie kwestionowanego przepisu ostatecznego i niezaskarżalnego w drodze zwyczajnych środków odwoławczych rozstrzygnięcia, jak również uprawdopodobnienie, że treść tego przepisu doprowadziła do naruszenia konstytucyjnego prawa lub wolności, przy jednoczesnym określeniu sposobu tego naruszenia. W odróżnieniu od wniosków kierowanych przez podmioty wymienione w art. 191 ust. 1 pkt 1–5 Konstytucji, skarga nie jest środkiem uruchamiania tzw. kontroli abstrakcyjnej, a więc realizowanej w oderwaniu od płaszczyzny stosowania kwestionowanych przepisów (por. postanowienie TK z 6 lipca 2005 r., SK 25/03, OTK ZU nr 7/A/2005, poz. 83). Poza kognicją Trybunału Konstytucyjnego pozostaje także kontrola sposobu zastosowania prawa przez organy rozstrzygające o konstytucyjnych wolnościach lub prawach skarżącego. Tym samym nie każda skarga konstytucyjna skierowana do Trybunału Konstytucyjnego może zostać rozpoznana merytorycznie, bowiem – na podstawie art. 36 w związku z art. 49 ustawy o TK – podlega ona wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy odpowiada ona określonym przez prawo wymogom.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że niniejsza skarga nie spełnia konstytucyjnych i ustawowych kryteriów warunkujących jej merytoryczne rozpoznanie. W skardze konstytucyjnej skarżąca kwestionuje zgodność art. 20 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z art. 2, art. 7, art. 9, art. 21 ust. 1 oraz art. 64 ust. 1 Konstytucji. Zgodnie z tym przepisem wysokość przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych ustala się na podstawie poniesionych przez podatnika w roku podatkowym wydatków i wartości zgromadzonego w tym roku mienia, jeżeli wydatki te i wartości nie znajdują pokrycia w mieniu zgromadzonym przed poniesieniem tych wydatków lub zgromadzeniem mienia, pochodzącym z przychodów uprzednio opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania.

W pierwszej kolejności Trybunał Konstytucyjny zauważa, że w analizowanej sprawie przywołane przez skarżącą przepisy Konstytucji nie mogą stanowić wzorców kontroli w sprawach inicjowanych skargą konstytucyjną. I tak, powołane w skardze art. 2, art. 7, art. 9, art. 21 ust. 1 Konstytucji nie są samoistnymi źródłami praw podmiotowych jednostki, a przez to nie mogą stanowić samoistnej podstawy kontroli w sprawach skargowych, gdyż przepisy te wyznaczają standardy kreowania przez prawodawcę wolności i praw, nie wprowadzając jednocześnie konkretnej wolności czy konkretnego prawa (por. postanowienia TK z: 28 stycznia 2010 r., Ts 320/08, OTK ZU nr 2/B/2010, poz. 106; 20 stycznia 2011 r., Ts 214/10, niepubl.; 2 lipca 2009 r., Ts 90/08, OTK ZU nr 3/B/2010, poz. 165).

Z tego też powodu skardze konstytucyjnej – w zakresie odnoszącym się do wyżej wymienionych przepisów Konstytucji – należało odmówić nadania dalszego biegu ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK).

W dalszej kolejności należy przypomnieć, że skarga konstytucyjna stanowi środek prawny służący ochronie konstytucyjnych wolności oraz praw o charakterze podmiotowym, naruszonych na skutek wydania rozstrzygnięcia na podstawie przepisu, którego konstytucyjność się kwestionuje. Z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK wynika obowiązek wskazania przez skarżącego, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – jego zdaniem – zostały naruszone przez kwestionowane przepisy aktu normatywnego. Z kolei art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK nakłada na skarżącego obowiązek uzasadnienia zarzutów postawionych w skardze konstytucyjnej wraz z powołaniem dowodów na ich poparcie.

W niniejszej sprawie przesłanka ta nie została spełniona. Skarżąca w petitum skargi powołuje art. 64 ust. 1 Konstytucji, jednak w jej uzasadnieniu nie określa, w jaki sposób został on naruszony przez zaskarżony przepis ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W tym miejscu należy przypomnieć, że w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wielokrotnie podkreślano, iż prawidłowe wykonanie przez skarżącego obowiązku przedstawienia, jakie konstytucyjne prawa lub wolności (i w jaki sposób) zostały naruszone przez przepisy stanowiące przedmiot wnoszonej skargi konstytucyjnej, polegać musi nie tylko na wskazaniu (numerycznym) w petitum skargi postanowień Konstytucji, z którymi – zdaniem skarżącego – niezgodny jest kwestionowany przepis, ale również na precyzyjnym określeniu prawa lub wolności, wywodzonych z tych postanowień, a naruszonych przez ustawodawcę. Powinna temu towarzyszyć szczegółowa i jasna argumentacja uprawdopodabniająca stawiane zarzuty. Z powyższego obowiązku nie może zwolnić skarżącego, działający niejako z własnej inicjatywy, Trybunał Konstytucyjny, który – zgodnie z art. 66 ustawy o TK – orzekając, jest związany granicami skargi konstytucyjnej (por. postanowienie TK z 14 stycznia 2009 r., Ts 21/07, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 91). W konsekwencji niedopuszczalne jest samodzielne precyzowanie przez Trybunał, a tym bardziej uzasadnianie, jedynie ogólnikowo sformułowanych zarzutów niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów (por. postanowienie TK z 4 lutego 2009 r., Ts 256/08, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 138).

W świetle powyższego należy stwierdzić, że skarżąca nie wykonała obowiązku wynikającego z art. 47 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o TK, a także – mimo stosownego zarządzenia sędziego TK z 30 września 2010 r. – nie usunęła tego braku formalnego w nadesłanym piśmie procesowym, co w konsekwencji przekłada się na odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej na podstawie art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK.

Należy także zwrócić uwagę, że skarżąca upatruje niekonstytucyjność kwestionowanego przepisu w jego błędnym zastosowaniu przez orzekające w sprawie organy. W ocenie wnoszącej skargę konstytucyjną: „Organy podatkowe, a za nimi sądy administracyjne, pominęły jedną z zasad prawa podatkowego, nie wyrażoną być może wprost w żadnej ustawie, jednakże ugruntowanej w doktrynie prawa podatkowego i obecną także w orzecznictwie tego tematu, to jest rozstrzygnięcia wątpliwości na korzyść podatnika – in dubio pro tributatio”.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego skarga konstytucyjna w tym zakresie jest skargą na stosowanie prawa. Zgodnie z konstrukcją skargi konstytucyjnej przyjętą w polskim prawie przedmiotem skargi mogą być tylko akty normatywne stanowiące podstawę rozstrzygnięcia, z którego wydaniem skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu praw i wolności konstytucyjnych, a nie celowość i słuszność wydania takiego rozstrzygnięcia. Jak już bowiem wskazano powyżej, zadaniem Trybunału Konstytucyjnego jest orzekanie w sprawach zgodności z Konstytucją aktów normatywnych, mające na celu wyeliminowanie z systemu prawnego przepisów prawa, które są niezgodne z Konstytucją. Nie należy natomiast do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego ocena prawidłowości ustaleń dokonanych w toku rozpoznania konkretnej sprawy ani kontrola sposobu stosowania lub niestosowania przepisów przez orzekające organy. Nie ma też podstaw, w ocenie Trybunału Konstytucyjnego, aby wnioskować o niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów z samego faktu ich niewłaściwego zastosowania. Z tego względu zarzuty odwołujące się do sprzecznego z prawem i ze stanem faktycznym postępowania organów orzekających w sprawie nie mogą stanowić przedmiotu rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny.



Okoliczność powyższa stanowi, zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 w związku z art. 47 ust. 1 oraz art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



Z wyżej przedstawionych powodów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.