Ts 255/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
172/2/B/2012
POSTANOWIENIE
z dnia 15 marca 2012 r.
Sygn. akt Ts 255/09
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Maria Gintowt-Jankowicz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Anny i Henryka S. w sprawie zgodności:
1) art. 174 pkt 1 w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, b, c, pkt 2 i 3 i art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.),
2) art. 174 pkt 1 i 2 w zw. z art. 141 § 4 i art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.),
3) art. 183 § 1 w zw. z art. 174 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.),
4) art. 141 § 4 w zw. z art. 188 zdanie drugie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.),
5) art. 188 zdanie drugie w zw. z art. 141 § 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.) z
art. 2 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 oraz art. 184 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 28 października 2009 r. Anna i Henryk S. (dalej: skarżący) wnieśli o zbadanie zgodności art. 174 pkt 1 w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, b, c, pkt 2 i 3 oraz art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.; dalej: p.p.s.a.); art. 174 pkt 1 i 2 w zw. z art. 141 § 4 i art. 151 p.p.s.a.; art. 183 § 1 w zw. z art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a.; art. 141 § 4 w zw. z art. 188 zdanie drugie p.p.s.a.; art. 188 zdanie drugie w zw. z art. 141 § 4 p.p.s.a. z art. 2 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 oraz art. 184 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została sformułowana w związku z następującym stanem faktycznym. Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w Poznaniu decyzją z 31 marca 2004 r. (nr 3003/1780/11/PIT) określił skarżącym zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za 1998 r. w kwocie wyższej niż wynikająca ze złożonego zeznania podatkowego. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, po rozpatrzeniu odwołania skarżących, decyzją z 20 sierpnia 2004 r. (nr P1-D-4-4117-08/04) utrzymał w mocy decyzję Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w Poznaniu. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z 22 czerwca 2007 r. (sygn. akt I SA/Po 913/07) oddalił skargę na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną od powyższego orzeczenia wyrokiem z 28 kwietnia 2009 r. (sygn. akt II FSK 1938/07).
W przekonaniu skarżących wskazane przepisy są niezgodne z zasadami przyzwoitej legislacji (art. 2 Konstytucji), zasadami równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji) i proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji); ponadto naruszają prawo do skontrolowania działalności organów administracji publicznej (art. 184 Konstytucji).
Skarżący w uzasadnieniu skargi konstytucyjnej wskazali, że kwestionowane przepisy z uwagi na przekroczenie pewnego „poziomu niejasności, interpretowane są w sposób tak niejednolity, że nawet przy identycznym stanie faktycznym, identycznym przebiegu postępowania i identycznym sposobie sformułowania podstaw kasacyjnych w sprawach dotyczących różnych skarżących, nie jest możliwe przewidywanie, że rozstrzygnięcia sądu II instancji w tych sprawach będą zbieżne”.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji, skarga konstytucyjna inicjuje procedurę, której celem jest zbadanie zgodności z Konstytucją przepisów stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącego. Przedmiot skargi konstytucyjnej determinuje wymogi formalne, których spełnienie jest konieczne do stwierdzenia jej dopuszczalności.
1. Trybunał Konstytucyjny w pierwszej kolejności zbadał dopuszczalność powołania w postępowaniu inicjowanym skargą konstytucyjną wskazanych przez skarżących wzorców kontroli.
1.1. Artykuł 2 Konstytucji nie jest co do zasady samoistnym źródłem praw podmiotowych, ochrony których skarżący mógłby domagać się w skardze konstytucyjnej, a jedynie wyznacza standard kreowania przez ustawodawcę wolności i praw, nie wprowadzając jednocześnie konkretnej wolności czy konkretnego prawa (zob. postanowienia TK z 10 stycznia 2001 r., Ts 72/00, OTK ZU nr 1/2001, poz. 12; 20 lutego 2008 r., SK 27/07, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 22). Może on stanowić wzorzec kontroli wówczas, gdy zasada demokratycznego państwa prawnego zostanie odniesiona do przepisów Konstytucji, które prawa i wolności wyrażają. Tylko wyjątkowo art. 2 Konstytucji może – w myśl orzecznictwa Trybunału – stanowić źródło nowych praw lub wolności niewynikających z innych przepisów konstytucyjnych. W takiej sytuacji konieczne jest jednak dokładne wskazanie tego prawa, określenie przez skarżącego zarówno jego adresata (beneficjenta), jak i całej sytuacji prawnej tego podmiotu, powiązanej z możnością wyboru sposobu zachowania się (por. postanowienia TK z: 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60, wydane w pełnym składzie; 23 stycznia 2002 r., SK 13/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 9 i 14 grudnia 2004 r., SK 29/03, OTK ZU nr 11/A/2004, poz. 124). Takiej argumentacji nie przedstawiono jednak w rozpatrywanej skardze konstytucyjnej.
Skarżący w niniejszej sprawie odwołują się w istocie do zasady równości wobec prawa oraz zasady proporcjonalności, powiązanej z wywodzonym przez nich z art. 184 Konstytucji prawem do skontrolowania działalności organów administracji publicznej. Nie wskazują natomiast konstytucyjnych praw lub wolności związanych z zasadą demokratycznego państwa prawnego czy innego prawa podmiotowego wynikającego z art. 2 Konstytucji wraz z określeniem wymienionych powyżej elementów (adresata oraz jego sytuacji prawnej).
1.2. O dopuszczalności powoływania się na art. 32 Konstytucji, jako na źródło konstytucyjnych praw lub wolności, których naruszenie legitymuje do wniesienia skargi konstytucyjnej, wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny w wydanym w pełnym składzie postanowieniu z 24 października 2001 r. (SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Trybunał Konstytucyjny stwierdził w nim, że wynikająca z art. 32 Konstytucji zasada równości stanowi samodzielnie jedynie zasadę ogólną, mającą charakter niejako prawa „drugiego stopnia”, tzn. przysługującego w związku z konkretnymi normami prawnymi, a nie w oderwaniu od nich – „samoistnie”. W związku z powyższym dopuszczalność powołania się w skardze konstytucyjnej na naruszenie zasady równości winna zostać ograniczona wyłącznie do przypadków, w których zostanie wskazane konkretne podmiotowe prawo, wolność lub obowiązek o charakterze konstytucyjnym, w zakresie których zasada ta została naruszona. Podkreślić należy, że we wniesionej skardze takie doprecyzowanie nie zostało zawarte.
Zgodnie z ustalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, również art. 31 ust. 3 Konstytucji nie może stanowić samodzielnej podstawy skargi, gdyż nie jest źródłem praw ani wolności (zob. wyrok TK z 22 listopada 2004 r., SK 64/03, OTK ZU nr 10/A/2004, poz. 107). Odwołanie się do zasady proporcjonalności wyrażonej w art. 31 ust. 3 Konstytucji może tylko towarzyszyć innej podstawie prawnej skargi i służyć wykazaniu, że ograniczenie prawa lub wolności jest nadmierne; żeby stosować powyższy przepis trzeba więc najpierw wykazać istnienie takiego konstytucyjnego prawa lub wolności. Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 10 lipca 2000 r. (SK 2/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 144), art. 31 ust. 3 Konstytucji ma zastosowanie do oceny ograniczenia praw konstytucyjnych, a „»konstytucyjnymi« w rozumieniu tego przepisu są prawa podmiotowe, których podstawę stanowi norma rangi konstytucyjnej. Wymagania przewidziane w art. 31 ust. 3 Konstytucji nie dotyczą natomiast praw, których jedynym źródłem jest ustawa”. W przedmiotowej skardze konstytucyjnej zasada proporcjonalności nie została powiązana z żadnym prawem lub wolnością konstytucyjną.
1.3. Wzorcami kontroli w skardze konstytucyjnej mogą być w myśl art. 79 Konstytucji oraz art. 47 ustawy o TK jedynie przepisy Konstytucji statuujące prawa lub wolności człowieka i obywatela. Tymczasem powołany przez skarżących art. 184 Konstytucji znajduje się w rozdziale VIII „Sądy i Trybunały”. Jest to norma ustrojowa, regulująca organizację sądownictwa administracyjnego i nie może stanowić wzorca kontroli w sprawie inicjowanej skargą konstytucyjną.
1.4. Konkludując, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zarzuty naruszenia art. 184 Konstytucji są niedopuszczalne. Ponadto powołane w skardze konstytucyjnej wzorce kontroli określone w art. 31 ust. 3 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji nie zostały powiązane z żadnymi prawami lub wolnościami konstytucyjnymi, co uniemożliwia nadanie skardze dalszego biegu w tym zakresie. Natomiast w odniesieniu do zawartego w skardze konstytucyjnej zarzutu naruszenia art. 2 Konstytucji skarżący nie wskazali praw ani wolności konstytucyjnych związanych z zasadą demokratycznego państwa prawnego, bądź też innego prawa podmiotowego wynikającego z art. 2 Konstytucji.
2. Niezależnie od powyższego za odmową nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu przemawiają następujące argumenty.
2.1. Skargą konstytucyjną objęto art. 141 § 4 p.p.s.a., który stanowi, że uzasadnienie wyroku powinno zawierać zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze, stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie. Jeżeli w wyniku uwzględnienia skargi sprawa ma być ponownie rozpatrzona przez organ administracji, uzasadnienie powinno ponadto zawierać wskazania co do dalszego postępowania.
Skarżący zakwestionowali również art. 188 zdanie drugie p.p.s.a. w brzmieniu: „w tym przypadku [gdy nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, zaś Naczelny Sąd Administracyjny uchyli zaskarżone orzeczenie i rozpozna skargę], Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku”.
Zarzuty skarżących dotyczą niekonstytucyjności art. 141 § 4 w zw. z art. 188 zdanie drugie p.p.s.a. oraz art. 188 zdanie drugie w zw. z art. 141 § 4 p.p.s.a.
2.1.1. Trybunał Konstytucyjny w pierwszej kolejności ustalił, czy orzeczenie wskazane przez skarżących jako ostateczne w rozumieniu art. 47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) zostało wydane na podstawie zakwestionowanych przepisów.
Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 28 kwietnia 2009 r. oddalił skargę kasacyjną od wyroku sądu I instancji, a zatem oczywiste jest, że art. 188 zdanie drugie p.p.s.a nie mógł mieć zastosowania w sprawie. Sami skarżący dostrzegają, że przepis ten nie był podstawą ostatecznego orzeczenia – podnoszą bowiem, iż „do zastosowania tego przepisu nie mogło jednak dojść nie tylko z uwagi na negatywną ocenę sposobu sformułowania (…) podstaw kasacyjnych, ale także z uwagi na brak ustaleń w zakresie stanu faktycznego w wyroku I instancji, które zgodnie z art. 188 zd. 2 p.p.s.a. są niezbędne do wydania rozstrzygnięcia na podstawie tego przepisu”. W tym zakresie Trybunał stwierdza niespełnienie przesłanki formalnej z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, polegającej na konieczności uzyskania ostatecznego orzeczenia wydanego na podstawie zaskarżonego art. 188 zdanie drugie p.p.s.a.
2.1.2. Niezależnie od powyższego Trybunał stwierdza, że zarzuty niekonstytucyjności art. 141 § 4 w zw. z art. 188 zdanie drugie p.p.s.a. zostały postawione w niedopuszczalny sposób, oparto je bowiem na założeniu poziomej kontroli norm. Skarżący wskazują, że niekonstytucyjność zakwestionowanych przepisów, polegająca na naruszeniu zasad przyzwoitej legislacji, wynika ˝nie tyle z niejasności poszczególnych norm prawnych, ile z ich wzajemnej sprzeczności˝. Tymczasem pozioma kontrola norm jest niedopuszczalna, ponieważ Trybunał – zgodnie z art. 188 pkt 1 w zw. z art. 79 Konstytucji – w postępowaniach inicjowanych skargami konstytucyjnymi orzeka o hierarchicznej zgodności przepisów z Konstytucją.
Ponadto w zakresie, w jakim skarżący twierdzą, że art. 141 § 4 p.p.s.a. powinien nakładać na sąd I instancji obowiązek zawarcia w uzasadnieniu elementów niezbędnych do prawidłowego zastosowania innych przepisów postępowania przez sąd II instancji, Trybunał Konstytucyjny stwierdza brak powiązania tak sformułowanego zarzutu z pominięciem ustawodawczym (które w określonych warunkach może podlegać kontroli Trybunału). Argumentacja skarżących stanowi w istocie ponowne odwołanie się do zagadnienia wzajemnej sprzeczności dwóch przepisów p.p.s.a.
Okoliczności powyższe stanowią samoistną podstawę odmowy nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu w zakresie dotyczącym art. 141 § 4 w zw. z art. 188 zdanie drugie p.p.s.a. oraz art. 188 zdanie drugie w zw. z art. 141 § 4 p.p.s.a.
2.2. Ponadto skarżący wnieśli o zbadanie konstytucyjności art. 174 pkt 1 w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, b, c, pkt 2 i 3 oraz art. 151 p.p.s.a.; art. 174 pkt 1 i 2 w zw. z art. 141 § 4 i art. 151 p.p.s.a., a także art. 183 § 1 w zw. z art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a.
Zgodnie z zaskarżonym art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, b, c, pkt 2 i 3 p.p.s.a., sąd, uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie: (1) uchyla decyzję lub postanowienie w całości albo w części, jeżeli stwierdzi: (a) naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, (b) naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, (c) inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy; (2) stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach; pkt 3) stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w kodeksie postępowania administracyjnego lub w innych przepisach. Kwestionowany art. 151 p.p.s.a. przewiduje, że w razie nieuwzględnienia skargi sąd skargę oddala. Natomiast w myśl art. 174 p.p.s.a., skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: pkt 1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; pkt 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Z kolei objęty zaskarżeniem art. 183 § 1 p.p.s.a. stanowi, że Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Strony mogą przytaczać nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych.
2.2.1. Oceniając zarzuty skarżących Trybunał Konstytucyjny stwierdza że dotyczą one stosowania prawa, ponieważ sprowadzają się do przedstawienia rozbieżności w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego. Stosowanie prawa pozostaje zasadniczo poza kognicją Trybunału Konstytucyjnego Dopuszczalność kontroli przez Trybunał praktyki stosowania zaskarżonych przepisów zależy od tego, czy ich wykładnia ma charakter powszechny, stabilny i trwały, to znaczy, czy nie ma innych orzeczeń, które interpretowałyby zaskarżone przepisy inaczej. Skarżący powołują liczne orzeczenia NSA, z których wynika, że kwestionowane przepisy są interpretowane niejednolicie. Rozbieżności w orzecznictwie NSA nie mogą zaś podlegać badaniu przez Trybunał Konstytucyjny.
2.2.2. Należy również wskazać, że niejasność zakwestionowanych przez skarżących przepisów sama w sobie nie stanowi istoty zarzutu, skarżący bowiem podkreślają, że skarga kasacyjna do NSA nie jest nadzwyczajnym środkiem prawnym, ale zwykłym środkiem zaskarżenia, i opierając się na tym założeniu podają argumenty mające przemawiać za niekonstytucyjnością zaskarżonych norm p.p.s.a. Oznacza to, że w istocie skarżący kwestionują zgodność zaskarżonych przepisów p.p.s.a. z prawem do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji).
Tymczasem instytucja skargi kasacyjnej do NSA oraz jej zgodność z prawem do sądu była już analizowana w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. W wyroku z 20 września 2006 r., w sprawie o sygn. SK 63/05 (OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 108) Trybunał w pełnym składzie orzekł, że art. 174 i art. 183 § 1 p.p.s.a. są zgodne z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2, art. 7, art. 32 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji. W uzasadnieniu Trybunał wskazał w jaki sposób – w zgodzie z Konstytucją – powinny być interpretowane kontrolowane przepisy.
W powołanym przez skarżących w niniejszej sprawie orzecznictwie NSA można odnaleźć, obok rozstrzygnięć restrykcyjnie interpretujących zaskarżone przepisy, orzeczenia interpretujące je zgodnie z poglądami reprezentowanymi przez skarżących, a jednocześnie zgodnie z wyrokiem Trybunału z 20 września 2006 r. w sprawie o sygn. SK 63/05.
Również z analizy orzecznictwa NSA zawartej w opinii Biura Orzecznictwa NSA, opracowanej w związku z toczącą się przed Trybunałem sprawą o sygn. SK 8/09, wynika, że wydane zostały liczne rozstrzygnięcia NSA, w których podzielono rozumowanie przyjęte przez Trybunał w wyroku w sprawie SK 63/05 – (por. pkt 5.2 uzasadnienia postanowienia TK z 19 października 2010 r., SK 8/09 /OTK ZU nr 8/A/2010, poz. 94/).
Co istotne, w niniejszej sprawie – podobnie jak w postępowaniu w związku ze sprawą SK 8/09 – pogląd przeciwny do wyrażonego w niektórych orzeczeniach NSA i podzielonego przez Trybunał w wyroku SK 63/05 przyjęła Izba Finansowa NSA.
Istniejące rozbieżności w orzecznictwie NSA były podstawą do wystąpienia przez Prezesa NSA z wnioskiem o podjęcie uchwały przez pełny skład NSA, wyjaśniającej zagadnienie prawne, czy na podstawie art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a. wskazanie podstaw kasacyjnych rozumiane jako wymienienie przepisów, które – zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną – zostały naruszone przez WSA, nakłada na NSA rozpoznający ten środek odwoławczy obowiązek odniesienia się do wszystkich zarzutów podanych w przytoczonych podstawach kasacyjnych. Wskutek powyższego wniosku NSA podjął 26 października 2009 r. pierwszą w historii uchwałę w pełnym składzie tego sądu (sygn. akt I OPS 10/09, ONSAiWSA z 2010 r., nr 1, poz. 1), w sentencji której stwierdził, że przytoczenie podstaw kasacyjnych, rozumiane jako wskazanie przepisów, które – zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną – zostały naruszone przez WSA, nakłada na NSA, stosownie do art. 174 pkt 1 i 2 oraz art. 183 § 1 p.p.s.a., obowiązek odniesienia się do wszystkich zarzutów przytoczonych w podstawach kasacyjnych.
Trybunał stwierdza, że rozbieżności na tle interpretacji art. 174 pkt 1 i 2 oraz art. 183 § 1 p.p.s.a. zostały ostatecznie usunięte wskutek podjęcia uchwały przez pełny skład NSA, która wyznaczyła ogólnie wiążącą wszystkie sądy administracyjne wykładnię zaskarżonych przepisów. Przyjęta przez NSA interpretacja koresponduje z uzasadnieniem wyroku Trybunału w sprawie o sygn. SK 63/05 (por. także powołane już postanowienie TK z 19 października 2010 r., SK 8/09).
Powyższe wskazuje, że zarzuty skarżących dotyczące art. 174 pkt 1 w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, b, c, pkt 2 i 3 oraz art. 151 p.p.s.a.; art. 174 pkt 1 i 2 w zw. z art. 141 § 4 i art. 151 p.p.s.a., a także art. 183 § 1 w zw. z art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a. są oczywiście bezzasadne. Wprawdzie przytoczone orzeczenia Trybunału (o sygn. SK 63/05 oraz SK 8/09) dotyczyły art. 174 oraz art. 183 § 1 p.p.s.a., jednak w niniejszej sprawie pozostałe objęte skargą przepisy (art. 141 § 4, art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, b, c, pkt 2 i 3 oraz art. 151 p.p.s.a.) zostały powołane wyłącznie jako przepisy związkowe i nie sformułowano wobec nich odrębnych zarzutów.
Z przedstawionych wyżej powodów, na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, należało odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
POSTANOWIENIE
z dnia 15 marca 2012 r.
Sygn. akt Ts 255/09
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Maria Gintowt-Jankowicz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Anny i Henryka S. w sprawie zgodności:
1) art. 174 pkt 1 w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, b, c, pkt 2 i 3 i art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.),
2) art. 174 pkt 1 i 2 w zw. z art. 141 § 4 i art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.),
3) art. 183 § 1 w zw. z art. 174 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.),
4) art. 141 § 4 w zw. z art. 188 zdanie drugie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.),
5) art. 188 zdanie drugie w zw. z art. 141 § 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.) z
art. 2 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 oraz art. 184 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 28 października 2009 r. Anna i Henryk S. (dalej: skarżący) wnieśli o zbadanie zgodności art. 174 pkt 1 w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, b, c, pkt 2 i 3 oraz art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.; dalej: p.p.s.a.); art. 174 pkt 1 i 2 w zw. z art. 141 § 4 i art. 151 p.p.s.a.; art. 183 § 1 w zw. z art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a.; art. 141 § 4 w zw. z art. 188 zdanie drugie p.p.s.a.; art. 188 zdanie drugie w zw. z art. 141 § 4 p.p.s.a. z art. 2 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 oraz art. 184 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została sformułowana w związku z następującym stanem faktycznym. Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w Poznaniu decyzją z 31 marca 2004 r. (nr 3003/1780/11/PIT) określił skarżącym zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za 1998 r. w kwocie wyższej niż wynikająca ze złożonego zeznania podatkowego. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, po rozpatrzeniu odwołania skarżących, decyzją z 20 sierpnia 2004 r. (nr P1-D-4-4117-08/04) utrzymał w mocy decyzję Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w Poznaniu. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z 22 czerwca 2007 r. (sygn. akt I SA/Po 913/07) oddalił skargę na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną od powyższego orzeczenia wyrokiem z 28 kwietnia 2009 r. (sygn. akt II FSK 1938/07).
W przekonaniu skarżących wskazane przepisy są niezgodne z zasadami przyzwoitej legislacji (art. 2 Konstytucji), zasadami równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji) i proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji); ponadto naruszają prawo do skontrolowania działalności organów administracji publicznej (art. 184 Konstytucji).
Skarżący w uzasadnieniu skargi konstytucyjnej wskazali, że kwestionowane przepisy z uwagi na przekroczenie pewnego „poziomu niejasności, interpretowane są w sposób tak niejednolity, że nawet przy identycznym stanie faktycznym, identycznym przebiegu postępowania i identycznym sposobie sformułowania podstaw kasacyjnych w sprawach dotyczących różnych skarżących, nie jest możliwe przewidywanie, że rozstrzygnięcia sądu II instancji w tych sprawach będą zbieżne”.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji, skarga konstytucyjna inicjuje procedurę, której celem jest zbadanie zgodności z Konstytucją przepisów stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącego. Przedmiot skargi konstytucyjnej determinuje wymogi formalne, których spełnienie jest konieczne do stwierdzenia jej dopuszczalności.
1. Trybunał Konstytucyjny w pierwszej kolejności zbadał dopuszczalność powołania w postępowaniu inicjowanym skargą konstytucyjną wskazanych przez skarżących wzorców kontroli.
1.1. Artykuł 2 Konstytucji nie jest co do zasady samoistnym źródłem praw podmiotowych, ochrony których skarżący mógłby domagać się w skardze konstytucyjnej, a jedynie wyznacza standard kreowania przez ustawodawcę wolności i praw, nie wprowadzając jednocześnie konkretnej wolności czy konkretnego prawa (zob. postanowienia TK z 10 stycznia 2001 r., Ts 72/00, OTK ZU nr 1/2001, poz. 12; 20 lutego 2008 r., SK 27/07, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 22). Może on stanowić wzorzec kontroli wówczas, gdy zasada demokratycznego państwa prawnego zostanie odniesiona do przepisów Konstytucji, które prawa i wolności wyrażają. Tylko wyjątkowo art. 2 Konstytucji może – w myśl orzecznictwa Trybunału – stanowić źródło nowych praw lub wolności niewynikających z innych przepisów konstytucyjnych. W takiej sytuacji konieczne jest jednak dokładne wskazanie tego prawa, określenie przez skarżącego zarówno jego adresata (beneficjenta), jak i całej sytuacji prawnej tego podmiotu, powiązanej z możnością wyboru sposobu zachowania się (por. postanowienia TK z: 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60, wydane w pełnym składzie; 23 stycznia 2002 r., SK 13/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 9 i 14 grudnia 2004 r., SK 29/03, OTK ZU nr 11/A/2004, poz. 124). Takiej argumentacji nie przedstawiono jednak w rozpatrywanej skardze konstytucyjnej.
Skarżący w niniejszej sprawie odwołują się w istocie do zasady równości wobec prawa oraz zasady proporcjonalności, powiązanej z wywodzonym przez nich z art. 184 Konstytucji prawem do skontrolowania działalności organów administracji publicznej. Nie wskazują natomiast konstytucyjnych praw lub wolności związanych z zasadą demokratycznego państwa prawnego czy innego prawa podmiotowego wynikającego z art. 2 Konstytucji wraz z określeniem wymienionych powyżej elementów (adresata oraz jego sytuacji prawnej).
1.2. O dopuszczalności powoływania się na art. 32 Konstytucji, jako na źródło konstytucyjnych praw lub wolności, których naruszenie legitymuje do wniesienia skargi konstytucyjnej, wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny w wydanym w pełnym składzie postanowieniu z 24 października 2001 r. (SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Trybunał Konstytucyjny stwierdził w nim, że wynikająca z art. 32 Konstytucji zasada równości stanowi samodzielnie jedynie zasadę ogólną, mającą charakter niejako prawa „drugiego stopnia”, tzn. przysługującego w związku z konkretnymi normami prawnymi, a nie w oderwaniu od nich – „samoistnie”. W związku z powyższym dopuszczalność powołania się w skardze konstytucyjnej na naruszenie zasady równości winna zostać ograniczona wyłącznie do przypadków, w których zostanie wskazane konkretne podmiotowe prawo, wolność lub obowiązek o charakterze konstytucyjnym, w zakresie których zasada ta została naruszona. Podkreślić należy, że we wniesionej skardze takie doprecyzowanie nie zostało zawarte.
Zgodnie z ustalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, również art. 31 ust. 3 Konstytucji nie może stanowić samodzielnej podstawy skargi, gdyż nie jest źródłem praw ani wolności (zob. wyrok TK z 22 listopada 2004 r., SK 64/03, OTK ZU nr 10/A/2004, poz. 107). Odwołanie się do zasady proporcjonalności wyrażonej w art. 31 ust. 3 Konstytucji może tylko towarzyszyć innej podstawie prawnej skargi i służyć wykazaniu, że ograniczenie prawa lub wolności jest nadmierne; żeby stosować powyższy przepis trzeba więc najpierw wykazać istnienie takiego konstytucyjnego prawa lub wolności. Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 10 lipca 2000 r. (SK 2/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 144), art. 31 ust. 3 Konstytucji ma zastosowanie do oceny ograniczenia praw konstytucyjnych, a „»konstytucyjnymi« w rozumieniu tego przepisu są prawa podmiotowe, których podstawę stanowi norma rangi konstytucyjnej. Wymagania przewidziane w art. 31 ust. 3 Konstytucji nie dotyczą natomiast praw, których jedynym źródłem jest ustawa”. W przedmiotowej skardze konstytucyjnej zasada proporcjonalności nie została powiązana z żadnym prawem lub wolnością konstytucyjną.
1.3. Wzorcami kontroli w skardze konstytucyjnej mogą być w myśl art. 79 Konstytucji oraz art. 47 ustawy o TK jedynie przepisy Konstytucji statuujące prawa lub wolności człowieka i obywatela. Tymczasem powołany przez skarżących art. 184 Konstytucji znajduje się w rozdziale VIII „Sądy i Trybunały”. Jest to norma ustrojowa, regulująca organizację sądownictwa administracyjnego i nie może stanowić wzorca kontroli w sprawie inicjowanej skargą konstytucyjną.
1.4. Konkludując, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zarzuty naruszenia art. 184 Konstytucji są niedopuszczalne. Ponadto powołane w skardze konstytucyjnej wzorce kontroli określone w art. 31 ust. 3 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji nie zostały powiązane z żadnymi prawami lub wolnościami konstytucyjnymi, co uniemożliwia nadanie skardze dalszego biegu w tym zakresie. Natomiast w odniesieniu do zawartego w skardze konstytucyjnej zarzutu naruszenia art. 2 Konstytucji skarżący nie wskazali praw ani wolności konstytucyjnych związanych z zasadą demokratycznego państwa prawnego, bądź też innego prawa podmiotowego wynikającego z art. 2 Konstytucji.
2. Niezależnie od powyższego za odmową nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu przemawiają następujące argumenty.
2.1. Skargą konstytucyjną objęto art. 141 § 4 p.p.s.a., który stanowi, że uzasadnienie wyroku powinno zawierać zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze, stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie. Jeżeli w wyniku uwzględnienia skargi sprawa ma być ponownie rozpatrzona przez organ administracji, uzasadnienie powinno ponadto zawierać wskazania co do dalszego postępowania.
Skarżący zakwestionowali również art. 188 zdanie drugie p.p.s.a. w brzmieniu: „w tym przypadku [gdy nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, zaś Naczelny Sąd Administracyjny uchyli zaskarżone orzeczenie i rozpozna skargę], Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku”.
Zarzuty skarżących dotyczą niekonstytucyjności art. 141 § 4 w zw. z art. 188 zdanie drugie p.p.s.a. oraz art. 188 zdanie drugie w zw. z art. 141 § 4 p.p.s.a.
2.1.1. Trybunał Konstytucyjny w pierwszej kolejności ustalił, czy orzeczenie wskazane przez skarżących jako ostateczne w rozumieniu art. 47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) zostało wydane na podstawie zakwestionowanych przepisów.
Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 28 kwietnia 2009 r. oddalił skargę kasacyjną od wyroku sądu I instancji, a zatem oczywiste jest, że art. 188 zdanie drugie p.p.s.a nie mógł mieć zastosowania w sprawie. Sami skarżący dostrzegają, że przepis ten nie był podstawą ostatecznego orzeczenia – podnoszą bowiem, iż „do zastosowania tego przepisu nie mogło jednak dojść nie tylko z uwagi na negatywną ocenę sposobu sformułowania (…) podstaw kasacyjnych, ale także z uwagi na brak ustaleń w zakresie stanu faktycznego w wyroku I instancji, które zgodnie z art. 188 zd. 2 p.p.s.a. są niezbędne do wydania rozstrzygnięcia na podstawie tego przepisu”. W tym zakresie Trybunał stwierdza niespełnienie przesłanki formalnej z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, polegającej na konieczności uzyskania ostatecznego orzeczenia wydanego na podstawie zaskarżonego art. 188 zdanie drugie p.p.s.a.
2.1.2. Niezależnie od powyższego Trybunał stwierdza, że zarzuty niekonstytucyjności art. 141 § 4 w zw. z art. 188 zdanie drugie p.p.s.a. zostały postawione w niedopuszczalny sposób, oparto je bowiem na założeniu poziomej kontroli norm. Skarżący wskazują, że niekonstytucyjność zakwestionowanych przepisów, polegająca na naruszeniu zasad przyzwoitej legislacji, wynika ˝nie tyle z niejasności poszczególnych norm prawnych, ile z ich wzajemnej sprzeczności˝. Tymczasem pozioma kontrola norm jest niedopuszczalna, ponieważ Trybunał – zgodnie z art. 188 pkt 1 w zw. z art. 79 Konstytucji – w postępowaniach inicjowanych skargami konstytucyjnymi orzeka o hierarchicznej zgodności przepisów z Konstytucją.
Ponadto w zakresie, w jakim skarżący twierdzą, że art. 141 § 4 p.p.s.a. powinien nakładać na sąd I instancji obowiązek zawarcia w uzasadnieniu elementów niezbędnych do prawidłowego zastosowania innych przepisów postępowania przez sąd II instancji, Trybunał Konstytucyjny stwierdza brak powiązania tak sformułowanego zarzutu z pominięciem ustawodawczym (które w określonych warunkach może podlegać kontroli Trybunału). Argumentacja skarżących stanowi w istocie ponowne odwołanie się do zagadnienia wzajemnej sprzeczności dwóch przepisów p.p.s.a.
Okoliczności powyższe stanowią samoistną podstawę odmowy nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu w zakresie dotyczącym art. 141 § 4 w zw. z art. 188 zdanie drugie p.p.s.a. oraz art. 188 zdanie drugie w zw. z art. 141 § 4 p.p.s.a.
2.2. Ponadto skarżący wnieśli o zbadanie konstytucyjności art. 174 pkt 1 w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, b, c, pkt 2 i 3 oraz art. 151 p.p.s.a.; art. 174 pkt 1 i 2 w zw. z art. 141 § 4 i art. 151 p.p.s.a., a także art. 183 § 1 w zw. z art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a.
Zgodnie z zaskarżonym art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, b, c, pkt 2 i 3 p.p.s.a., sąd, uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie: (1) uchyla decyzję lub postanowienie w całości albo w części, jeżeli stwierdzi: (a) naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, (b) naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, (c) inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy; (2) stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach; pkt 3) stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w kodeksie postępowania administracyjnego lub w innych przepisach. Kwestionowany art. 151 p.p.s.a. przewiduje, że w razie nieuwzględnienia skargi sąd skargę oddala. Natomiast w myśl art. 174 p.p.s.a., skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: pkt 1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; pkt 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Z kolei objęty zaskarżeniem art. 183 § 1 p.p.s.a. stanowi, że Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Strony mogą przytaczać nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych.
2.2.1. Oceniając zarzuty skarżących Trybunał Konstytucyjny stwierdza że dotyczą one stosowania prawa, ponieważ sprowadzają się do przedstawienia rozbieżności w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego. Stosowanie prawa pozostaje zasadniczo poza kognicją Trybunału Konstytucyjnego Dopuszczalność kontroli przez Trybunał praktyki stosowania zaskarżonych przepisów zależy od tego, czy ich wykładnia ma charakter powszechny, stabilny i trwały, to znaczy, czy nie ma innych orzeczeń, które interpretowałyby zaskarżone przepisy inaczej. Skarżący powołują liczne orzeczenia NSA, z których wynika, że kwestionowane przepisy są interpretowane niejednolicie. Rozbieżności w orzecznictwie NSA nie mogą zaś podlegać badaniu przez Trybunał Konstytucyjny.
2.2.2. Należy również wskazać, że niejasność zakwestionowanych przez skarżących przepisów sama w sobie nie stanowi istoty zarzutu, skarżący bowiem podkreślają, że skarga kasacyjna do NSA nie jest nadzwyczajnym środkiem prawnym, ale zwykłym środkiem zaskarżenia, i opierając się na tym założeniu podają argumenty mające przemawiać za niekonstytucyjnością zaskarżonych norm p.p.s.a. Oznacza to, że w istocie skarżący kwestionują zgodność zaskarżonych przepisów p.p.s.a. z prawem do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji).
Tymczasem instytucja skargi kasacyjnej do NSA oraz jej zgodność z prawem do sądu była już analizowana w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. W wyroku z 20 września 2006 r., w sprawie o sygn. SK 63/05 (OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 108) Trybunał w pełnym składzie orzekł, że art. 174 i art. 183 § 1 p.p.s.a. są zgodne z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2, art. 7, art. 32 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji. W uzasadnieniu Trybunał wskazał w jaki sposób – w zgodzie z Konstytucją – powinny być interpretowane kontrolowane przepisy.
W powołanym przez skarżących w niniejszej sprawie orzecznictwie NSA można odnaleźć, obok rozstrzygnięć restrykcyjnie interpretujących zaskarżone przepisy, orzeczenia interpretujące je zgodnie z poglądami reprezentowanymi przez skarżących, a jednocześnie zgodnie z wyrokiem Trybunału z 20 września 2006 r. w sprawie o sygn. SK 63/05.
Również z analizy orzecznictwa NSA zawartej w opinii Biura Orzecznictwa NSA, opracowanej w związku z toczącą się przed Trybunałem sprawą o sygn. SK 8/09, wynika, że wydane zostały liczne rozstrzygnięcia NSA, w których podzielono rozumowanie przyjęte przez Trybunał w wyroku w sprawie SK 63/05 – (por. pkt 5.2 uzasadnienia postanowienia TK z 19 października 2010 r., SK 8/09 /OTK ZU nr 8/A/2010, poz. 94/).
Co istotne, w niniejszej sprawie – podobnie jak w postępowaniu w związku ze sprawą SK 8/09 – pogląd przeciwny do wyrażonego w niektórych orzeczeniach NSA i podzielonego przez Trybunał w wyroku SK 63/05 przyjęła Izba Finansowa NSA.
Istniejące rozbieżności w orzecznictwie NSA były podstawą do wystąpienia przez Prezesa NSA z wnioskiem o podjęcie uchwały przez pełny skład NSA, wyjaśniającej zagadnienie prawne, czy na podstawie art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a. wskazanie podstaw kasacyjnych rozumiane jako wymienienie przepisów, które – zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną – zostały naruszone przez WSA, nakłada na NSA rozpoznający ten środek odwoławczy obowiązek odniesienia się do wszystkich zarzutów podanych w przytoczonych podstawach kasacyjnych. Wskutek powyższego wniosku NSA podjął 26 października 2009 r. pierwszą w historii uchwałę w pełnym składzie tego sądu (sygn. akt I OPS 10/09, ONSAiWSA z 2010 r., nr 1, poz. 1), w sentencji której stwierdził, że przytoczenie podstaw kasacyjnych, rozumiane jako wskazanie przepisów, które – zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną – zostały naruszone przez WSA, nakłada na NSA, stosownie do art. 174 pkt 1 i 2 oraz art. 183 § 1 p.p.s.a., obowiązek odniesienia się do wszystkich zarzutów przytoczonych w podstawach kasacyjnych.
Trybunał stwierdza, że rozbieżności na tle interpretacji art. 174 pkt 1 i 2 oraz art. 183 § 1 p.p.s.a. zostały ostatecznie usunięte wskutek podjęcia uchwały przez pełny skład NSA, która wyznaczyła ogólnie wiążącą wszystkie sądy administracyjne wykładnię zaskarżonych przepisów. Przyjęta przez NSA interpretacja koresponduje z uzasadnieniem wyroku Trybunału w sprawie o sygn. SK 63/05 (por. także powołane już postanowienie TK z 19 października 2010 r., SK 8/09).
Powyższe wskazuje, że zarzuty skarżących dotyczące art. 174 pkt 1 w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, b, c, pkt 2 i 3 oraz art. 151 p.p.s.a.; art. 174 pkt 1 i 2 w zw. z art. 141 § 4 i art. 151 p.p.s.a., a także art. 183 § 1 w zw. z art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a. są oczywiście bezzasadne. Wprawdzie przytoczone orzeczenia Trybunału (o sygn. SK 63/05 oraz SK 8/09) dotyczyły art. 174 oraz art. 183 § 1 p.p.s.a., jednak w niniejszej sprawie pozostałe objęte skargą przepisy (art. 141 § 4, art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, b, c, pkt 2 i 3 oraz art. 151 p.p.s.a.) zostały powołane wyłącznie jako przepisy związkowe i nie sformułowano wobec nich odrębnych zarzutów.
Z przedstawionych wyżej powodów, na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, należało odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.