Ts 228/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
409/4/B/2013
POSTANOWIENIE
z dnia 17 kwietnia 2013 r.
Sygn. akt Ts 228/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Leon Kieres,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej „NEW KNITTING” Sp. z o.o. w sprawie zgodności:
art. 260 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.) z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 77 ust. 1, art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 20 września 2012 r. (data nadania) sporządzonej przez radcę prawnego „NEW KNITTING” Sp. z o.o. (dalej: skarżąca; spółka), zarzuciła niezgodność art. 260 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.; dalej ordynacja podatkowa), w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 143, poz. 1199), z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 77 ust. 1, art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji.
Skarga została wniesiona w związku z wydaniem przez Sąd Najwyższy postanowienia z 12 kwietnia 2012 r. (sygn. akt V CSK 301/11) o odmowie przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach – I Wydział Cywilny z 17 lutego 2011 r. (sygn. akt I ACa 856/10), oddalającego apelację skarżącej od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach – II Wydział Cywilny z 26 lipca 2010 r. (sygn. akt II C 295/07) w przedmiocie oddalenia powództwa skarżącej o zapłatę przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Izby Skarbowej w Katowicach.
W ocenie skarżącej zakwestionowany przepis narusza zasady: poszanowania praw i wolności jednostki, proporcjonalności, równości wszystkich obywateli wobec prawa, równej dla wszystkich ochrony prawa własności i innych praw majątkowych oraz zasadę, że każdy komu została wyrządzona szkoda, wskutek niezgodnego z prawem działania organów władzy publicznej, ma prawo do jej wynagrodzenia.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z przepisami Konstytucji oraz ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) warunkiem rozpatrzenia skargi konstytucyjnej jest – w sprawie leżącej u podstaw wniesienia skargi – wydanie na podstawie kwestionowanego przepisu ostatecznego i niezaskarżalnego w drodze zwyczajnych środków odwoławczych rozstrzygnięcia, jak również uprawdopodobnienie, że treść tego przepisu doprowadziła do naruszenia konstytucyjnego prawa lub wolności, przy jednoczesnym określeniu sposobu tego naruszenia.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że rozpatrywana skarga konstytucyjna nie może zostać rozpoznana merytorycznie albowiem skarżąca nie dochowała terminu do wniesienia skargi, określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK.
Należy zauważyć, że art. 79 ust. 1 Konstytucji stanowi, iż „każdy (…) ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego”. Oznacza to, że skarga konstytucyjna winna odpowiadać – z woli ustawodawcy konstytucyjnego – warunkom merytorycznym i formalnym opisanym w ustawie zwykłej, czyli ustawie o Trybunale Konstytucyjnym (por. J. Trzciński, uwaga 10. do art. 79 Konstytucji, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1999-2007). Z art. 46 ust. 1 ustawy o TK wynika zaś obowiązek wniesienia skargi w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia przesądzającego o wyczerpaniu drogi prawnej.
W orzecznictwie Trybunału ustalono, że do wyczerpania drogi prawnej dochodzi w momencie uzyskania przez skarżącą prawomocnego orzeczenia w konsekwencji skorzystania z przysługujących jej zwyczajnych środków odwoławczych. Wniesienie innych środków zaskarżenia, tzw. nadzwyczajnych środków (np. kasacja w sprawach karnych, skarga o wznowienie postępowania, skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego rozstrzygnięcia, skarga kasacyjna w sprawach cywilnych, wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji) wykracza poza ramy „drogi prawnej”, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK (por. np. postanowienia TK z: 25 października 1999 r., Ts 81/99, OTK ZU nr 6/2001, poz. 169; 28 czerwca 2000 r., Ts 82/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 250; 6 listopada 2002 r., SK 4/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 85; 7 lutego 2006 r., Ts 63/05, OTK ZU nr 1/B/2006, poz. 36 oraz 14 stycznia 2009 r., Ts 260/08, OTK ZU nr 3/B/2009, poz. 209). Wynika z tego, że orzeczeniem prawomocnym jest orzeczenie, którego nie można już zaskarżyć w drodze zwykłych środków odwoławczych (por. np. A. Preisner, Przesłanki ostateczności orzeczenia sądu lub organu administracyjnego, [w:] Skarga konstytucyjna, red. J. Trzciński, Warszawa 2000, s. 114). Powyższe przekłada się na to, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej oblicza się od daty doręczenia prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji bez względu na to, czy skarżący złożył skargę kasacyjną (kasację), czy też zrezygnował z jej wniesienia. Podkreślenia wymaga fakt, że środki zaskarżenia wnoszone od rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji (w procedurze cywilnej i karnej) mają charakter nadzwyczajnych środków wzruszenia prawomocnych orzeczeń sądowych, a ich wniesienie do Sądu Najwyższego jest irrelewantne dla biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej (por. postanowienia TK z: 25 lipca 2006 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55; 15 lutego 2007 r. i 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 129 i 130; 13 lutego 2007 r., Ts 162/06, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 15; 4 października 2007 r., Ts 47/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 67; 27 listopada 2007 r., Ts 107/07, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 39; 27 listopada 2007 r., Ts 284/06, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 60 oraz 14 stycznia 2009 r., Ts 260/08, OTK ZU nr 3/B/2009, poz. 209).
W konsekwencji Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że wymóg wyczerpania drogi prawnej został spełniony przez skarżącą w momencie uzyskania przez nią wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 17 lutego 2011 r. (sygn. akt I ACa 856/10). Wyrok ten został doręczony spółce 4 kwietnia 2011 r., skarga konstytucyjna została złożona zaś 20 września 2012 r. Zatem fakt wystąpienia z tym środkiem prawnym przez skarżącą z rażącym przekroczeniem ustawowego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, nie budzi wątpliwości. Podjęcie przez spółkę kroków zmierzających do pozbawienia orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Katowicach waloru ostateczności przez wniesienie skargi kasacyjnej od tego rozstrzygnięcia (której Sąd Najwyższy postanowieniem z 12 kwietnia 2012 r., sygn. akt V CSK 301/11, odmówił przyjęcia do rozpoznania) nie wpłynęło już na bieg trzymiesięcznego terminu wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Powyższe oznacza, że skardze konstytucyjnej należało – na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK – odmówić nadania dalszego biegu ze względu na niespełnienie przez skarżącą dyspozycji art. 46 ust. 1 ustawy o TK.
Ponadto, Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę skarżącej, że wskazywane przez nią – jako orzeczenie uprawniające in casu do wystąpienia ze skargą konstytucyjną – postanowienie Sądu Najwyższego z 12 kwietnia 2012 r. stanowi rozstrzygnięcie formalne, gdyż dotyczy kwestii proceduralnych (tj. niespełnienia przez skarżącą kryteriów warunkujących dopuszczalność przyjęcia do rozpoznania merytorycznego jej skargi kasacyjnej) i w ogóle nie odnosi się do kwestii materialnoprawnych oraz zostało wydane na podstawie art. 3989 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), czyli innego przepisu, niż uczyniony przedmiotem zaskarżenia w niniejszej sprawie.
Należy w tym miejscu podkreślić, że jedynym dopuszczalnym przedmiotem skargi konstytucyjnej może być unormowanie wykazujące złożoną (dwojaką) kwalifikację. Po pierwsze, winno być ono podstawą prawną ostatecznego orzeczenia, z wydaniem którego wiąże skarżący zarzut naruszenia przysługujących mu konstytucyjnych praw lub wolności. Po drugie, to w normatywnej treści uregulowań kwestionowanych w skardze konstytucyjnej tkwić winna bezpośrednia przyczyna niedozwolonej ingerencji organów stosujących prawo w sferę konstytucyjnie chronionych praw podmiotowych skarżącego. Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego w sprawie skargi kasacyjnej może stanowić ostateczne orzeczenie w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 2 ustawy o TK wyłącznie wtedy, gdy skarżący domaga się zbadania zgodności z Konstytucją norm dotyczących tego etapu postępowania, na podstawie których orzekał sąd kasacyjny (zob. np. wyroki TK z: 16 stycznia 2006 r., SK 30/05, OTK ZU nr 1/A/2006, poz. 2; 30 maja 2007 r., SK 68/06, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 53 oraz 1 lipca 2008 r., SK 40/07, OTK ZU nr 6/A/2008, poz. 101).
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 17 kwietnia 2013 r.
Sygn. akt Ts 228/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Leon Kieres,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej „NEW KNITTING” Sp. z o.o. w sprawie zgodności:
art. 260 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.) z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 77 ust. 1, art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 20 września 2012 r. (data nadania) sporządzonej przez radcę prawnego „NEW KNITTING” Sp. z o.o. (dalej: skarżąca; spółka), zarzuciła niezgodność art. 260 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.; dalej ordynacja podatkowa), w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 143, poz. 1199), z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 77 ust. 1, art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji.
Skarga została wniesiona w związku z wydaniem przez Sąd Najwyższy postanowienia z 12 kwietnia 2012 r. (sygn. akt V CSK 301/11) o odmowie przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach – I Wydział Cywilny z 17 lutego 2011 r. (sygn. akt I ACa 856/10), oddalającego apelację skarżącej od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach – II Wydział Cywilny z 26 lipca 2010 r. (sygn. akt II C 295/07) w przedmiocie oddalenia powództwa skarżącej o zapłatę przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Izby Skarbowej w Katowicach.
W ocenie skarżącej zakwestionowany przepis narusza zasady: poszanowania praw i wolności jednostki, proporcjonalności, równości wszystkich obywateli wobec prawa, równej dla wszystkich ochrony prawa własności i innych praw majątkowych oraz zasadę, że każdy komu została wyrządzona szkoda, wskutek niezgodnego z prawem działania organów władzy publicznej, ma prawo do jej wynagrodzenia.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z przepisami Konstytucji oraz ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) warunkiem rozpatrzenia skargi konstytucyjnej jest – w sprawie leżącej u podstaw wniesienia skargi – wydanie na podstawie kwestionowanego przepisu ostatecznego i niezaskarżalnego w drodze zwyczajnych środków odwoławczych rozstrzygnięcia, jak również uprawdopodobnienie, że treść tego przepisu doprowadziła do naruszenia konstytucyjnego prawa lub wolności, przy jednoczesnym określeniu sposobu tego naruszenia.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że rozpatrywana skarga konstytucyjna nie może zostać rozpoznana merytorycznie albowiem skarżąca nie dochowała terminu do wniesienia skargi, określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK.
Należy zauważyć, że art. 79 ust. 1 Konstytucji stanowi, iż „każdy (…) ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego”. Oznacza to, że skarga konstytucyjna winna odpowiadać – z woli ustawodawcy konstytucyjnego – warunkom merytorycznym i formalnym opisanym w ustawie zwykłej, czyli ustawie o Trybunale Konstytucyjnym (por. J. Trzciński, uwaga 10. do art. 79 Konstytucji, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1999-2007). Z art. 46 ust. 1 ustawy o TK wynika zaś obowiązek wniesienia skargi w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia przesądzającego o wyczerpaniu drogi prawnej.
W orzecznictwie Trybunału ustalono, że do wyczerpania drogi prawnej dochodzi w momencie uzyskania przez skarżącą prawomocnego orzeczenia w konsekwencji skorzystania z przysługujących jej zwyczajnych środków odwoławczych. Wniesienie innych środków zaskarżenia, tzw. nadzwyczajnych środków (np. kasacja w sprawach karnych, skarga o wznowienie postępowania, skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego rozstrzygnięcia, skarga kasacyjna w sprawach cywilnych, wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji) wykracza poza ramy „drogi prawnej”, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK (por. np. postanowienia TK z: 25 października 1999 r., Ts 81/99, OTK ZU nr 6/2001, poz. 169; 28 czerwca 2000 r., Ts 82/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 250; 6 listopada 2002 r., SK 4/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 85; 7 lutego 2006 r., Ts 63/05, OTK ZU nr 1/B/2006, poz. 36 oraz 14 stycznia 2009 r., Ts 260/08, OTK ZU nr 3/B/2009, poz. 209). Wynika z tego, że orzeczeniem prawomocnym jest orzeczenie, którego nie można już zaskarżyć w drodze zwykłych środków odwoławczych (por. np. A. Preisner, Przesłanki ostateczności orzeczenia sądu lub organu administracyjnego, [w:] Skarga konstytucyjna, red. J. Trzciński, Warszawa 2000, s. 114). Powyższe przekłada się na to, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej oblicza się od daty doręczenia prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji bez względu na to, czy skarżący złożył skargę kasacyjną (kasację), czy też zrezygnował z jej wniesienia. Podkreślenia wymaga fakt, że środki zaskarżenia wnoszone od rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji (w procedurze cywilnej i karnej) mają charakter nadzwyczajnych środków wzruszenia prawomocnych orzeczeń sądowych, a ich wniesienie do Sądu Najwyższego jest irrelewantne dla biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej (por. postanowienia TK z: 25 lipca 2006 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55; 15 lutego 2007 r. i 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 129 i 130; 13 lutego 2007 r., Ts 162/06, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 15; 4 października 2007 r., Ts 47/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 67; 27 listopada 2007 r., Ts 107/07, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 39; 27 listopada 2007 r., Ts 284/06, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 60 oraz 14 stycznia 2009 r., Ts 260/08, OTK ZU nr 3/B/2009, poz. 209).
W konsekwencji Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że wymóg wyczerpania drogi prawnej został spełniony przez skarżącą w momencie uzyskania przez nią wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 17 lutego 2011 r. (sygn. akt I ACa 856/10). Wyrok ten został doręczony spółce 4 kwietnia 2011 r., skarga konstytucyjna została złożona zaś 20 września 2012 r. Zatem fakt wystąpienia z tym środkiem prawnym przez skarżącą z rażącym przekroczeniem ustawowego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, nie budzi wątpliwości. Podjęcie przez spółkę kroków zmierzających do pozbawienia orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Katowicach waloru ostateczności przez wniesienie skargi kasacyjnej od tego rozstrzygnięcia (której Sąd Najwyższy postanowieniem z 12 kwietnia 2012 r., sygn. akt V CSK 301/11, odmówił przyjęcia do rozpoznania) nie wpłynęło już na bieg trzymiesięcznego terminu wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Powyższe oznacza, że skardze konstytucyjnej należało – na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK – odmówić nadania dalszego biegu ze względu na niespełnienie przez skarżącą dyspozycji art. 46 ust. 1 ustawy o TK.
Ponadto, Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę skarżącej, że wskazywane przez nią – jako orzeczenie uprawniające in casu do wystąpienia ze skargą konstytucyjną – postanowienie Sądu Najwyższego z 12 kwietnia 2012 r. stanowi rozstrzygnięcie formalne, gdyż dotyczy kwestii proceduralnych (tj. niespełnienia przez skarżącą kryteriów warunkujących dopuszczalność przyjęcia do rozpoznania merytorycznego jej skargi kasacyjnej) i w ogóle nie odnosi się do kwestii materialnoprawnych oraz zostało wydane na podstawie art. 3989 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), czyli innego przepisu, niż uczyniony przedmiotem zaskarżenia w niniejszej sprawie.
Należy w tym miejscu podkreślić, że jedynym dopuszczalnym przedmiotem skargi konstytucyjnej może być unormowanie wykazujące złożoną (dwojaką) kwalifikację. Po pierwsze, winno być ono podstawą prawną ostatecznego orzeczenia, z wydaniem którego wiąże skarżący zarzut naruszenia przysługujących mu konstytucyjnych praw lub wolności. Po drugie, to w normatywnej treści uregulowań kwestionowanych w skardze konstytucyjnej tkwić winna bezpośrednia przyczyna niedozwolonej ingerencji organów stosujących prawo w sferę konstytucyjnie chronionych praw podmiotowych skarżącego. Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego w sprawie skargi kasacyjnej może stanowić ostateczne orzeczenie w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 2 ustawy o TK wyłącznie wtedy, gdy skarżący domaga się zbadania zgodności z Konstytucją norm dotyczących tego etapu postępowania, na podstawie których orzekał sąd kasacyjny (zob. np. wyroki TK z: 16 stycznia 2006 r., SK 30/05, OTK ZU nr 1/A/2006, poz. 2; 30 maja 2007 r., SK 68/06, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 53 oraz 1 lipca 2008 r., SK 40/07, OTK ZU nr 6/A/2008, poz. 101).
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.