Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2014 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2014 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa T. P. (1) i M. P.

przeciwko Bankowi Spółdzielczemu w M., Bankowi (...) S.A. w W. Oddziałowi w E.

o zapłatę i ustalenie

I. powództwo oddala,

II zasądza od powodów na rzecz pozwanego Banku Spółdzielczego w M. kwotę 7.217 (siedem tysięcy dwieście siedemnaście) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 331/13

UZASADNIENIE

Powodowie M. P.i T. P. (1)pozwem z dnia (...)wnieśli o zasądzenie na ich rzecz solidarnie od pozwanych Banku Spółdzielczego w M.i Banku (...) S.A.z siedzibą w W.Oddziału w E.kwoty 107.875.000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia (...)do dnia zapłaty tytułem naprawienia szkody, jaką ponieśli w okresie od (...) do (...)wskutek rażąco wadliwej procedury inicjującej egzekucję z majątku powodów. Nadto domagali się zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego żądania wskazali, że w dniach (...) (...)i (...) zawarli z Bankiem Spółdzielczym w M.Oddziałem w P.umowy kredytu nr (...), (...)i (...)(przy zawarciu ostatniej umowy Bank ten działał we własnym imieniu, jak i z pełnomocnictwa (...) Banku (...) S.A.z siedzibą w O.Oddziału w E.). Powodowie zarzucają m.in., że nie zostali wezwani do spłaty kredytów, umowy kredytu nie zostały skutecznie wypowiedziane, bowiem oświadczenie zostało podpisane przez jednego członka zarządu S.i wysłane bez pełnomocnictwa drugiej osoby, chociaż każde oświadczenie powinno być złożone przez co najmniej dwóch członków zarządu lub jednego członka zarządu i pełnomocnika. Ponadto przy nieprawidłowej reprezentacji zostały złożone wnioski o wpis hipoteki przymusowej oraz wnioski o wszczęcie egzekucji z nieruchomości należących do powodów. S. G., pełniąca funkcję głównej księgowej w Banku Spółdzielczym w M.Oddział w P., kilka razy reprezentowała pozwanego bez stosownego pełnomocnictwa do składania oświadczeń woli w imieniu i na rzecz tego Banku. Także S. L. (1), będąc zastępcą Prezesa Zarządu, wielokrotnie reprezentował Bank jednoosobowo, bez pełnomocnictwa i udziału drugiej osoby. Pracownicy Banku przekroczyli swoje uprawnienia i doprowadzili do wszczęcia egzekucji niezgodnie z prawem. W następstwie przeprowadzenia egzekucji komorniczej sprzedano w trybie licytacyjnym nieruchomości powodów położone w T.i (...)(k. 3-22).

Pozwany ad. 2 Bank (...) S.A. z siedzibą w W. Oddział w E. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz od powodów kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew potwierdził fakt udzielenia (w konsorcjum razem z pozwanym Bankiem Spółdzielczym w M.) powodom kredytu, którego nie spłacili. Przy wszelkich czynnościach prawnych związanych z udzieleniem kredytu, jak i dochodzeniem jego spłaty pozwanego ad. 2 reprezentował pozwany ad. 1. W obecnym stanie organizacyjnym pozwany ad. 2 nie zajmuje się z windykacją należności od powodów z tytułu przedmiotowego kredytu, ale z dostępnych informacji wynika, że należności te do chwili obecnej nie zostały w całości wyegzekwowane. Ponadto pozwany ad. 2 wskazał, że powodowie nie sprecyzowali podstawy prawnej żądania odszkodowania, ale z treści żądania można wywnioskować, że dochodzą zapłaty w oparciu o art. 415 k.c. Powodowie nie podali, jakiego czynu niedozwolonego dopuścił się względem nich pozwany ad. 2. Również pozwanemu ad. 1, który prowadził windykację należności obu Banków, nie zarzucono popełnienia czynu niedozwolonego. Za taki nie można uznać drobnych uchybień proceduralnych rzekomo popełnionych przez windykujący na drodze sądowej i komorniczej Bank, gdyż te albo zostały usunięte w toku czynności proceduralnych komornika i sądu nadzorującego egzekucję, albo w ocenie tych organów nie były na tyle istotne, aby spowodować wstrzymanie procedury egzekucyjnej. Z daleko posuniętej ostrożności procesowej pozwany ad. 2 podniósł zarzut przedawnienia na podstawie art. 442 ¹ k.c. (k. 195-195v.).

Pozwany ad. 1 Bank Spółdzielczy w M. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz od powodów kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew przede wszystkim podniósł zarzut przedawnienia roszczenia na podstawie przepisów o czynach niedozwolonych. Zdarzenia, z których powodowie wywodzą obowiązek zapłaty, miały miejsce w (...)a zatem do chwili wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie minęło (...)Ponadto powodowie zaciągnęli kredyty na cel związany z działalnością gospodarczą, co oznacza, że powinien mieć zastosowanie 3-letni termin przedawnienia. Pozwany ad. 1 także zaznaczył, że powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego dotyczącego należności wynikających z umowy kredytowej nr (...)zostało prawomocnie oddalone. Sąd Apelacyjny w (...) uznał, że należności wynikające ze wspomnianej umowy były w pełni wymagalne, a brak pieczęci na tytule egzekucyjnym stanowił jedynie uchybienie formalne i mógł podstawą do wniesienia zażalenia na postanowienie sądu, czego powodowie nie uczynili. Ponadto podkreślił, że S. G.była umocowana jako pełnomocnik pozwanego Banku, co zostało określone w uchwale nr (...)Zarządu Banku Spółdzielczego w M.. Wszystkie roszczenia wynikające z wymienionych w pozwie umów kredytowych były wymagalne z uwagi na upływ terminów zapłaty i w związku z tym nie zachodziła potrzeba ich wypowiadania ani wzywania dłużników do zapłaty. Egzekucja z nieruchomości powodów została wszczęta na skutek niewywiązania się przez nich z zobowiązań przyjętych na podstawie zawartych z bankiem umów kredytowych i była prowadzona na podstawie ważnych bankowych tytułów egzekucyjnych. Pozwany ad. 1 nadto wskazał, że twierdzenia powodów o wysokości poniesionej szkody są całkowicie gołosłowne i nie zostały poparte jakimikolwiek dowodami (k. 198-203).

Postanowieniem z dnia (...)Sąd Okręgowy (...) postanowił ograniczyć przedmiot rozstrzygnięcia do badania kwestii zasady odpowiedzialności pozwanych (k. 456).

Pismem złożonym na rozprawie w dniu (...) powodowie rozszerzyli powództwo, wnosząc o ustalenie nieważności umów kredytowych nr (...)(k. 564-575).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Od dnia (...) powódka M. P.prowadziła w R.działalność gospodarczą pod nazwą (...) Towarzystwo (...). Przedmiotem działalności było: pośrednictwo w obrocie nieruchomościami, rzeczoznawstwo majątkowe oraz zarządzanie nieruchomościami.

(dowód: zaświadczenie o wpisie do (...), k. 386)

Na mocy uchwały nr (...)Nadzwyczajnego Zebrania Przedstawicieli Banku Spółdzielczego w M.z dnia (...)i uchwały nr (...)Nadzwyczajnego Zebrania Przedstawicieli Banku Spółdzielczego w P.z dnia (...). nastąpiło połączenie wymienionych banków. Datę połączenia wyznaczono na dzień (...)Bankiem przejmującym był Bank Spółdzielczy w M., którego Statut z dnia (...)był podstawą dalszej działalności połączonych banków. W dniu (...)Rada Nadzorcza Banku Spółdzielczego w M.i Rada Nadzorcza Banku Spółdzielczego w P.zawarły pisemne porozumienie, zgodnie z którym po połączeniu Zarząd Banku Spółdzielczego miał składać się z trzech członków, a D.Oddziału w P.miał wchodzić w skład Zarządu jako jego Wiceprezes. Połączenie obu Banków zostało wpisane do rejestru spółdzielni na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w (...)z dnia (...)w sprawie (...) Z dniem (...)Bank Spółdzielczy w P.zakończył swoją działalność.

(dowód: porozumienie, k. 381, postanowienie z dnia (...), k. 382, uchwała nr (...), k. 467-468)

Uchwałą nr (...)Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w P.z dnia (...) powołano w skład Zarządu (...). Uchwała weszła w życie z dniem jej podjęcia z mocą obowiązującą od dnia wpisania w rejestrze zmian w składzie osobowym Zarządu.

(dowód: uchwała nr (...), k. 385)

W dniu (...) Bank Spółdzielczy w P.(bank inicjujący) i Bank Spółdzielczy w M.(bank uczestniczący) zawarli umowę konsorcjum, której celem było wspólne udzielenie kredytu w kwocie 150.000 złotych dla powódki M. P.prowadzącej działalność pod nazwą (...) Biuro (...). Bank Spółdzielczy w M.udzielił Bankowi Spółdzielczemu w P.pełnomocnictwa obejmującego umocowanie m.in. do: zawarcia w imieniu uczestnika konsorcjum umowy kredytowej, prowadzenia czynności windykacyjnych wobec kredytobiorcy zalegającego ze spłatą należności z tytułu udzielonego kredytu oraz wypowiedzenia kredytobiorcy umowy kredytowej bądź obniżenia kwoty przyznanego kredytu w przypadku niedotrzymania warunków określonych w umowie.

(dowód: umowa konsorcjum, k. 48-51)

W tym samym dniu między powódką M. P.prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą (...) Biuro (...)a Bankiem Spółdzielczym w P.doszło do zawarcia umowy nr (...)o kredyt obrotowy. W imieniu Banku Spółdzielczego w P.działali: działający w imieniu i na rzecz Banku Spółdzielczego w M.pełnomocnicy S. L. (1)i S. G.. Na mocy tej umowy udzielono powódce kredytu w wysokości 150.000 złotych na okres od dnia (...)do dnia (...) z przeznaczeniem na działalność gospodarczą – obrót nieruchomościami. M. P.zobowiązała się spłacić kredyt w następujących ratach:

- w dniu (...) w kwocie 50.000 złotych,

- w dniu (...) w kwocie 50.000 złotych,

- w dniu (...) w kwocie 50.0000 złotych.

Zabezpieczeniem spłaty kredytu wraz z należnymi odsetkami był wpis hipoteki w księdze wieczystej nr (...)prowadzonej przez Sąd Rejonowy w (...)

Bank był uprawniony do wypowiedzenia całości lub części kredytu w przypadku m.in. utraty zdolności kredytowej, zagrożenia terminowej spłaty kredytu wraz z należnymi odsetkami lub nieterminowego regulowania należności bankowych.

(dowód: umowa kredytowa, k. 36-44, umowa w sprawie konsorcjum bankowego, k. 48-51)

Powódka M. P.oświadczyła, że w przypadku niespełnienia świadczenia oraz świadczeń ubocznych związanych z zobowiązaniem głównym wynikającym z umowy nr (...)zawartej w dniu (...)podda się egzekucji według przepisów kodeksu postępowania cywilnego w drodze wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego do kwoty 195.000 złotych, który mógł być wystawiony najpóźniej do dnia (...) po ostatecznym terminie spłaty całej wierzytelności z tytułu umowy kredytowej. Identyczne w treści oświadczenie złożył powód T. P. (1).

(dowód: oświadczenie, k. 46, 47)

Z dniem (...) weszła w życie uchwała Zarządu Banku Spółdzielczego w M.nr (...)w sprawie udzielenia pełnomocnictwa dla D.i pracowników Oddziału w P.Banku Spółdzielczego w M.. Na podstawie § 1 uchwały udzielono S. L. (1)jako D.Oddziału w P.pełnomocnictwa do:

1. kierowania bieżącą działalnością Oddziału Banku w P. i reprezentowania go na zewnątrz w sprawach dotyczących tegoż Oddziału,

2. podejmowania decyzji o udzieleniu jednemu podmiotowi gospodarczemu kredytu m.in. w rachunku bieżącym do wysokości 50.000 złotych oraz gotówkowego do wysokości 30.000 złotych,

3. akceptacji wniosków kredytowych, wniosków o prolongatę spłaty kredytu, przesunięcia terminów spłaty oraz ulgi – niezależnie od wysokości kwoty i terminu prolongaty,

4. akceptacji i podpisania dokumentów wynikających z uprawnień osób zatrudnionych w Oddziale w Banku w P. wymienionych na wzorach podpisów.

Zgodnie z § 1 ust. 2 uchwały S. L. (1) jako członek Zarządu Banku składał oświadczenie woli i podpisywał umowy w zakresie udzielanych przez Oddział Banku w P. kredytów i pożyczek wspólnie z pełnomocnikiem wymienionym w § 2 lub § 3.

Jednocześnie udzielono J. C. (1) pełnomocnictwa do:

1. kierowania bieżącą działalnością Oddziału Banku w P., reprezentowania go na zewnątrz w sprawach dotyczących tegoż Oddziału oraz podejmowania decyzji kredytowych i innych czynności wymienionych w § 1 uchwały w okresie dłuższej nieobecności lub niemożności wykonywania tych czynności przez wymienionego w tym paragrafie S. L. (1),

2. składania oświadczeń woli obok D. Oddziału lub innego członka Zarządu Banku w zakresie udzielanych przez Oddział Banku w P. kredytów i pożyczek.

Pełnomocnictwa udzielono również S. G. i obejmowało ono uprawnienie do składania oświadczeń woli obok D. Oddziału lub innego członka Zarządu Banku w zakresie udzielanych przez Oddział Banku w P. kredytów i pożyczek w okresie nieobecności osoby wymienionej w § 2 uchwały.

Opisane wyżej pełnomocnictwa zostały udzielone na czas nieokreślony i nie mogły być cedowane na inne osoby.

(dowód: uchwała, k. 208-208v., zeznania świadka J. K., k. 452v.-453, zeznania świadka J. C., k. 453v.-454, płyta CD, k. 457)

W dniu (...)powódka M. P.prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą „M.T.(...) Biuro (...)zawarła z Bankiem Spółdzielczym w M.Oddziałem w P. umowę nr (...)o kredyt obrotowy w wysokości 100.000 złotych na okres od dnia (...)do dnia (...) W imieniu Banku umowę podpisali S. D.Oddziału w P.i S. G.– główna księgowa Oddziału. Kredyt był przeznaczony na zakup nieruchomości w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą w zakresie obrotu nieruchomościami. M. P.zobowiązała się spłacić kredyt w dwóch ratach po 50.000 złotych w dniach (...)i (...) Spłata kredytu wraz z należnymi odsetkami została zabezpieczona wpisem hipoteki w kwocie 100.000 złotych na nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...).

Bank miał prawo wypowiedzieć w całości lub części kredyt w przypadku m.in. utraty zdolności kredytowej, zagrożenia terminowej spłaty kredytu wraz z należnymi odsetkami lub nieterminowego regulowania należności bankowych.

Powód T. P. (1) wyraził zgodę na zawarcie powyższej umowy przez M. P..

(dowód: umowa kredytowa, k. 52-60)

Tego samego dnia powodowie M. P.i T. P. (1)złożyli oświadczenie, że w przypadku niespełnienia świadczenia oraz świadczeń ubocznych związanych z zobowiązaniem głównym wynikającym z umowy nr (...)zawartej w dniu (...)poddadzą się egzekucji według przepisów kodeksu postępowania cywilnego w drodze wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego do kwoty 400.000 złotych, który mógł być wystawiony najpóźniej do dnia (...) po ostatecznym terminie spłaty całej wierzytelności z tytułu umowy kredytowej.

(dowód: oświadczenie, k. 61, 62)

Na mocy uchwały z dnia (...) (...)Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w M.odwołano ze składu Zarządu (...)z Z.Prezesa oraz H. Z.z funkcji członka Zarządu. Tego samego dnia uchwałą nr (...) Rada Nadzorcza Banku Spółdzielczego w M.powołała w skład Zarządu (...)na funkcję Z.Prezesa oraz H. G.na funkcję członka Zarządu.

(dowód: uchwała, k. 373, 375)

Pismem z dnia (...) Bank Spółdzielczy wystąpił do Sądu Rejestrowego w S.o dokonanie zmian w rejestrze spółdzielni i wpisanie do rejestru następującego składu Zarządu: J. K. (2), S. L. (1)i H. G..

(dowód: wniosek, k. 374)

Postanowieniem z dnia (...)Sąd Rejonowy w (...)w sprawie (...) wpisał skład zarządu Banku Spółdzielczego w M.: J. K. (2)– Prezes Zarządu, S. Z.Prezesa Zarządu i H. G.– członek Zarządu.

(dowód: postanowienie z dnia (...) k. 443-445)

W dniu (...)między A. W.i J. W. (1)a powodami i (...) Sp. z o.o.z siedzibą w L.zostały zawarte przedwstępne umowy sprzedaży nieruchomości położonej w M., składającej się z działek gruntu oznaczonych numerami (...)i (...)o powierzchni (...). A.i J.małżonkowie W.zobowiązali się w terminie do (...) zawrzeć warunkowe umowy sprzedaży na rzecz:

- powodów części nieruchomości zapisanej w księdze wieczystej nr (...)oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...) o obszarze 2 ha 80 a za cenę 700.000 złotych,

- (...) Sp. z o.o.z siedzibą w L.części nieruchomości zapisanej w księdze wieczystej nr (...)oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...) o obszarze 23 ha 22 a za cenę 2.300.000 złotych.

Umowy zostały zawarte pod warunkiem, że m.in.:

- do dnia zawarcia przyrzeczonych warunkowych umów sprzedaży A. i J. małżonkowie W. dokonają spłaty wierzytelności przysługujących Skarbowi Państwa Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa i zabezpieczonych hipoteką opisaną w § 1 aktu oraz doręczą kupującym zezwolenie na wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej nr (...).

(dowód: akt notarialny rep. A nr (...), k. 498-501)

W dniu (...) powód przekazał A. W.kwotę 650.000 złotych w formie zadatku na poczet ceny nabycia nieruchomości obejmującej działkę gruntu oznaczoną numerem (...).

(dowód: umowa, k. 503)

Umową z dnia (...) A.i J.małżonkowie W., powodowie i (...) Sp. z o.o.z siedzibą w L.rozwiązali przedwstępne umowy sprzedaży.

(dowód: akt notarialny rep. A nr (...), k. 515-516v.)

W dniu (...)między Bankiem Spółdzielczym w M.Oddziałem w P.(bankiem inicjującym) a (...) Bankiem (...) S.A.w O.Oddziałem w E.(bankiem uczestniczącym w konsorcjum) została zawarta umowa konsorcjum. Celem umowy było wspólne udzielenie przez oba banki kredytu w kwocie 2.300.000 złotych na rzecz powodów M. P.i T. P. (1)na zakup nieruchomości położonej w obrębie M., składającej się z działek gruntu oznaczonych numerami (...)i (...)o powierzchni (...). Na podstawie § 7 umowy (...) Bank (...) S.A.w O.udzielił Bankowi Spółdzielczemu w M.pełnomocnictwa m.in. do: zawarcia w imieniu uczestnika konsorcjum umowy kredytowej, prowadzenia czynności windykacyjnych wobec kredytobiorcy zalegającego ze spłatą należności z tytułu udzielonego kredytu oraz wypowiedzenia kredytobiorcy umowy kredytowej bądź obniżenia kwoty przyznanego kredytu w przypadku niedotrzymania warunków określonych w umowie.

(dowód: umowa w sprawie konsorcjum, k. 75-77)

Umową nr (...)z dnia (...)Bank Spółdzielczy w M., działając w imieniu własnym i z pełnomocnictwa (...) Banku (...) S.A.w O.Oddziału w E., udzielił powodom, na ich wniosek złożony w dniu (...)kredytu w wysokości 2.300.000 złotych na okres od dnia (...)do dnia (...)z przeznaczeniem na zakup nieruchomości położonej w obrębie M., składającej się z działek gruntu oznaczonych numerami (...)i (...)o powierzchni 26,02ha, dla której Sąd Rejonowy w (...)prowadzi księgę wieczystą nr (...). W imieniu Banku Spółdzielczego w M.umowę zawarli J. K. (2)– Prezes Zarządu i S. L. (1)– Prezes Zarządu. Powodowie zobowiązali się solidarnie spłacić kredyt jednorazowo do dnia (...)na podstawie pisemnej dyspozycji bądź w wyniku wpłaty gotówkowej na rachunek kredytowy, a nadto zapłacić odsetki od wykorzystanego kredytu naliczane w okresach kwartalnych, począwszy od dnia (...) Zabezpieczeniem spłaty udzielonego kredytu wraz z należnymi odsetkami były: wpis hipoteki umownej w kwocie 700.000 złotych na stanowiącej własność powodów nieruchomości, dla której Wydział Ksiąg Wieczystych w M.prowadzi księgę wieczystą nr (...), oraz wpis hipoteki umownej w kwocie 1.600.000 złotych na nieruchomości nabywanej, dla której Wydział Ksiąg Wieczystych w M.prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Bank zastrzegł sobie prawo do wypowiedzenia całości lub części kredytu i żądania jego spłaty w terminie określonym w oświadczeniu o wypowiedzeniu. Wypowiedzenie całości lub części kredytu było możliwe m.in. w wypadku zagrożenia terminowej spłaty kredytu wraz z należnymi odsetkami lub nieterminowego regulowania należności bankowych.

(dowód: umowa nr (...), k. 63-68)

Pisemnym oświadczeniem złożonym w dniu (...)powodowie poddali się na rzecz Banku Spółdzielczego w M., działającego we własnym imieniu i z pełnomocnictwa (...) Banku (...) S.A.w O., na wypadek niespełnienia świadczenia i świadczeń ubocznych związanych ze zobowiązaniem głównym wynikającym z umowy o kredyt obrotowy na działalność gospodarczą nr (...)z dnia (...), egzekucji prowadzonej według przepisów kodeksu postępowania cywilnego w drodze wystawienia przez bank bankowego tytułu egzekucyjnego do kwoty 4.600.000 złotych, wskazując, że bankowy tytuł egzekucyjny będzie mógł być wystawiony do dnia (...) Pod oświadczeniem o poddaniu się egzekucji powód T. P. (1)przystawił pieczątkę, z której wynika, że prowadził działalność pod nazwą (...) Towarzystwo (...).

(dowód: oświadczenie, k. 69)

Do umowy nr (...)sporządzono w dniach (...) (...) (...)i (...)sporządzono cztery aneksy, które dotyczyły głównie kwestii terminów pobierania odsetek od wykorzystanego kredytu. Zgodnie z ostatnim aneksem odsetki od wykorzystanego kredytu były naliczone w okresach kwartalnych i pobierane przez bank w ostatnim dniu roboczym miesiąca kończącego kwartał kalendarzowy począwszy od dnia (...) Ostatnia rata odsetek miała być płatna w dniu (...)

(dowód: aneksy, k. 70-74)

Pismami z dnia (...)Bank Spółdzielczy w M.Oddział w P., w imieniu którego jednoosobowo występował S. L. (1)(przy obowiązkowej 2-osobowej reprezentacji), złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umów kredytowych nr (...), żądając spłaty kredytów do dnia (...) tj. po upływie 30 dni od otrzymania niniejszego pisma.

(dowód: pismo z dnia (...), k. 85, 86)

W związku z wadliwym wypowiedzeniem umowy bankowy tytuł egzekucyjny w odniesieniu do umowy o kredyt nr (...)został wystawiony dopiero po upływie umownego terminu jego spłaty to jest (...)

Łącznie ze wszystkich trzech zawartych umów kredytowych powodowie spłacili jedynie 50.000 złotych tytułem należności głównej. Wpłata została zaliczona na poczet najdalej wymagalnych należności bankowych.

(dowód: zeznania powoda T. P., k. 454-456, zeznania S. L. przesłuchanego w charakterze organu pozwanego ad. 1, k. 455-456, płyta CD, k. 457)

Pismem z dnia (...)Bank Spółdzielczy w M.poinformował powodów, że od dnia (...)zaprzestali oni obsługi swojego zadłużenia i z dniem (...) podjęto działania zmierzające do odzyskania należności.

(dowód: pismo z dnia (...), k. 519)

W dniu (...)została zawarta przez powoda w imieniu M. (...) Towarzystwa (...)z A. I.w zwykłej formie pisemnej przedwstępna umowa sprzedaży za kwotę 7.000.000 złotych nieruchomości położonej w T., składającej się z działki gruntu oznaczonej nr ewidencyjnym (...)o powierzchni 23,22 ha, dla której jest prowadzona księga wieczysta nr (...). Umowa przyrzeczona miała być zawarta do dnia (...)pod warunkiem uchwalenia i zatwierdzenia szczegółowego planu zagospodarowania przestrzennego. Pismem z dnia (...) A. I.oświadczył, że odstępuje od umowy przedwstępnej w związku ze złożoną przez Bank Spółdzielczy w M.Oddział w P.ofertą sprzedaży nieruchomości za kwotę 3.100.000 złotych, podkreślając, że wskazana w umowie przedwstępnej cena 7.000.000 złotych nie obejmowała ośrodka wypoczynkowego.

(dowód: umowa przedwstępna, k. 520, oświadczenie, k. 521)

W dniu (...) Bank Spółdzielczy w M.wystawił trzy bankowe tytuły egzekucyjne:

- pierwszy nr (...)dotyczył zobowiązania wynikającego z umowy kredytowej nr (...)i opiewał na kwotę należności głównej 100.000 złotych i odsetki za okres od dnia (...) do dnia wystawienia tytułu w wysokości 18.262,41 złotych,

- drugi nr (...)dotyczył zobowiązania wynikającego z umowy kredytowej nr (...)i opiewał na kwotę należności głównej 100.000 złotych i odsetki za okres od dnia (...) do dnia wystawienia tytułu w wysokości 16.753,43 złotych,

- trzeci nr (...)dotyczył zobowiązania wynikającego z umowy kredytowej nr (...)i opiewał na kwotę należności głównej 2.300.000 złotych i odsetki za okres od dnia (...) do dnia wystawienia tytułu w wysokości 569.221,93 złotych.

(dowód: bankowe tytuły egzekucyjne, k. 87-90v.)

Bank Spółdzielczy w M.wystąpił do Sądu Rejonowego w (...)o nadanie klauzuli wykonalności wszystkim trzem wyżej wymienionym bankowym tytułom egzekucyjnym. Każdy z wniosków był podpisywany przez dwie osoby – Prezesa Zarządu Banku, J. K. (2)i Z.Prezesa Zarządu, S. L. (1), a do nich dołączano oryginały bankowych tytułów egzekucyjnych. Wnioski te były uwzględniane przez Sąd Rejonowy w (...)– Roki Sądowe w M.(sprawy o sygn. (...), (...)i (...)).

(dowód: bankowe tytuły egzekucyjne, k. 87-90v.)

W oparciu o tytuł wykonawczy dotyczący umowy o kredyt oborowy nr (...)Bank Spółdzielczy w M.wniósł o wpisanie na jego rzecz w dziale IV hipoteki przymusowej w kwocie 2.300.000 złotych w księdze wieczystej nr (...). Z uwagi na to, że wniosek został podpisany S. G., a do wniosku nie załączono pełnomocnictwa udzielonego dla niej jako głównej księgowej, kolejny wniosek o wpis hipoteki przymusowej został podpisany przez J. K. (2)i S. L. (1). W dniu (...) Bank Spółdzielczy w M., w imieniu którego działali J. K. (2)i S. L. (1), wystąpił z wnioskiem o wpisanie w dziale IV księgi wieczystej nr (...)hipoteki przymusowej w wysokości 700.000 złotych.

(dowód: wnioski o nadanie klauzuli, k. 91, 94, 97, wniosek o wpis hipoteki przymusowej, 100-101, 103-104, 330-330v.)

W związku z brakiem spłaty kredytów w dniach (...)do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w (...) A. P.wpłynęły dwa wnioski Banku Spółdzielczego w M.. Wierzyciel domagał się względem powodów wyegzekwowania odpowiednio kwot 2.869.221,93 złotych z odsetkami karnymi w kwocie 43% od dnia (...)oraz 235.015,84 złotych z odsetkami karnymi w wysokości 43% od dnia (...)liczonymi od kwoty 200.000 złotych. W obu wnioskach, podpisanych przez Z.Prezesa Zarządu Banku, S. L. (1)i główną księgową S. G., Bank żądał m.in. prowadzenia egzekucji z należących do powodów nieruchomości objętych księgami wieczystymi nr (...). Do wniosków dołączono tytuły wykonawcze w postaci bankowych tytułów egzekucyjnych wraz z nadaną sądownie klauzulą wykonalności.

(dowód: wnioski egzekucyjne, k. 98, 99)

W toku postępowań egzekucyjnych było składanych przez Bank Spółdzielczy w M. szereg pism, które stanowiły m.in. wniosek o przeprowadzenie licytacji nieruchomości, wniosek o przystąpienie do opisu i oszacowania nieruchomości, wniosek o przysądzenie własności nieruchomości, wniosek o sporządzenie planu podziału. W przypadku niektórych pism były one podpisywane jednoosobowo przez Z. Prezesa Zarządu Banku Spółdzielczego w M., S. L. (1). Wniosek o przejęcie na własność nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) podpisali Prezes Zarządu J. K. (2) i członek Zarządu H. G..

(dowód: pisma m.in., k. 105, 107, 108, 111, 112, 114, 115, 116, 119, 120, 121, 122, 123, wniosek o przejęcie, k. 113)

W ramach wszczętych postępowań egzekucyjnych:

- (...) przysądzono na własność na rzecz Banku Spółdzielczego w M.nieruchomość położoną w M., gmina M., obejmującą działkę gruntu o powierzchni 2,8 ha oznaczoną w ewidencji gruntów numerem (...)zabudowaną obiektami ośrodka wypoczynkowego w T.oraz niezabudowaną obejmującą działkę gruntu o powierzchni 23,22 ha oznaczoną w ewidencji gruntów numerem (...), dla której Sąd Rejonowy w (...)prowadzi księgę wieczystą (...),

- (...)przysądzono na własność Z. O.i D. O.nieruchomość położoną w (...), gmina M., obejmującą prawo użytkowania wieczystego działki gruntu o powierzchni 3,67 ha oznaczoną w ewidencji gruntów numerem (...) oraz prawo własności posadowionego na tej działce budynku mieszkalnego i zabudowań gospodarczych, dla której Sąd Rejonowy w (...)prowadzi księgę wieczystą nr (...),

- (...) przysądzono na własność J. W. (2)nieruchomość będącą w użytkowaniu wieczystym, położoną w (...), gmina M., obejmującą działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), o powierzchni 9,47 ha, dla której w Sądzie Rejonowym w (...)jest prowadzona księga wieczysta nr (...).

(znane z urzędu -- (...)3)

Uchwałą z dnia (...) podjętą przez dwóch członków zarządu Banku, R. P.i S. P.potwierdzono wszystkie czynności prawne dokonane jednoosobowo w imieniu Banku Spółdzielczego w M.przez S. L. (1)w stosunku do powodów w związku z udzielonym im na podstawie umowy nr (...)o kredyt obrotowy na działalność gospodarczą, w szczególności dotyczące wypowiedzenia kredytu i podjęte w związku z tym czynności windykacyjne.

(okoliczność znana z urzędu ze sprawy (...))

Postanowieniem z dnia (...)w sprawie (...)Prokurator Prokuratury Rejonowej w (...)umorzył śledztwo w sprawie zaistniałego w dniu (...) wyrządzenia znacznej szkody majątkowej Bankowi Spółdzielczemu w M.poprzez niedopełnienie obowiązków służbowych przez członków jego Zarządu polegające na niezasadnym przyznaniu powodom kredytu w kwocie 2.300.000 złotych o spowodowanie przez to straty w wysokości 670.000 złotych na szkodę Banku, tj. o przestępstwo z art. 296 § 1 k.k., wobec braku znamion czynu zabronionego. W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że Bank Spółdzielczy w M.nie poniósł strat w związku z zawartą umową, bowiem sprzedał nieruchomość stanowiącą zabezpieczenie udzielonego kredytu za kwotę pokrywającą pożyczony kapitał, odsetki i koszty postępowania egzekucyjnego.

(dowód: postanowienie z dnia (...), k. 540-545)

W przeszłości toczyło się w Prokuraturze Rejonowej w (...)śledztwo w sprawie przekroczenia uprawnień służbowych przez komornika sądowego przy Sadzie Rejonowym w (...), A. P.i Prezesa Banku Spółdzielczego w M., S. L. (1). Postanowieniem z dnia (...)w sprawie (...)umorzono postępowanie karne. Powyższa decyzja została zaskarżona przez powodów, w następstwie czego postanowieniem z dnia (...)Sąd Rejonowy w (...)uchylił orzeczenie. Na mocy postanowienia z dnia (...)w sprawie (...) ponownie śledztwo zostało umorzone.

W dniu (...) powodowie T. P. (1)i M. P.wnieśli do Sądu Rejonowego (...)akt oskarżenia przeciwko komornikowi sądowemu przy Sądzie Rejonowym w (...), A. P.i Prezesowi Banku Spółdzielczego w M., S. L. (1), zarzucając dopuszczenie się przez wymienionych nieprawidłowości przy zajęciu nieruchomości położonej w T..

Postanowieniem z dnia (...)Sąd Rejonowy (...)w sprawie (...) umorzył postępowanie, uznając, że akt oskarżenia został wniesiony po upływie terminu miesiąca od daty doręczenia powodom jako pokrzywdzonym zawiadomienia o wydaniu postanowienia o umorzeniu postępowania karnego.

(dowód: postanowienie z dnia (...) k. 370-370v.)

Na skutek wniesionego przez powodów zażalenia Sąd Okręgowy (...)postanowieniem z dnia (...)w sprawie (...) utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie.

(dowód: postanowienie z dnia (...), k. 371-372)

Pismem z dnia (...) powodowie wystąpili do Sądu Rejonowego w (...)przeciwko obu pozwanym bankom z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej.

Na posiedzeniu w dniu (...) przed Sądem Rejonowym w (...)nie doszło do zawarcia między stronami postępowania ugody.

(dowód: wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, k. 23-32, protokół z posiedzenia, k. 34)

W dniu (...)powodowie T. P. (1)i M. P.wnieśli pozew przeciwko Bankowi Spółdzielczemu w M.o pozbawienie w całości wykonalności tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego z dnia (...)(dotyczącego umowy z dnia (...)o kredyt obrotowy nr (...)), zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w (...)– Roki Sądowe w M.z dnia (...) w sprawie (...).

Wyrokiem z dnia (...)w sprawie (...)Sąd Okręgowy (...)uwzględnił powództwo i pozbawił w całości w stosunku do powodów wykonalności tytuł wykonawczy obejmujący bankowy tytuł egzekucyjny wystawiony przez Bank Spółdzielczy w M.Oddział w P.w dniu (...)zaopatrzony w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w (...)– Roki Sądowe w M.z dnia (...)w sprawie (...).

Od powyższego wyroku apelację złożył Bank Spółdzielczy w M.. Wyrokiem z dnia (...)w sprawie (...)Sąd Apelacyjny w (...)zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego. W uzasadnieniu swojego stanowiska Sąd ten przyjął, że oświadczenie o wypowiedzeniu kredytu złożone jednoosobowo przez zastępcę Prezesa Zarządu – jako złożone z naruszeniem art. 11 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o restrukturyzacji banków spółdzielczych i Banku Gospodarki Żywnościowej oraz o zmianie niektórych ustaw – nie wywołało skutku w postaci rozpoczęcia biegu terminu wypowiedzenia. Jednakże zgodnie z zapisami umowy, której dotyczyło to wadliwe wypowiedzenie, kredyt miał być spłacony jednorazowo do dnia (...)Z dniem (...), w wypadku niespłacenia, kredyt i tak stawał się wymagalnym. Oznacza to, iż w chwili wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, tj. w dniu (...), jak i w dniu nadawania mu klauzuli wykonalności przez Sąd Rejonowy w (...)– Roki Sądowe w M., tj. w dniu (...)kredyt był wymagalny. Wadliwość wypowiedzenia kredytu miała jedynie taki skutek, że za okres od (...)do (...)bank w wystawionym tytule egzekucyjnym naliczył wyższe odsetki zgodnie z pkt 15 umowy, choć brak było ku temu podstaw. Odsetki za ten okres zostały jednak wyegzekwowane, a powództwo przeciwegzekucyjne nie jest dopuszczalne w sytuacji, kiedy tytuł wykonawczy został już w drodze egzekucji zrealizowany, także w części. Sąd Apelacyjny zauważył, że brak pieczęci na bankowym tytule egzekucyjnym jako brak formalny mógłby stanowić wyłącznie podstawę wniesienia zażalenia na postanowienie o nadaniu klauzulę wykonalności z dnia (...), a takiego zażalenia powodowie nie złożyli.

Wyrok w sprawie pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego nie został wzruszony w trybie nadzwyczajnych środków zaskarżenia. Odmówiono przyjęcia skargi kasacyjnej powodów do rozpoznania, a skarga o wznowienie postępowania została odrzucona przez Sąd Apelacyjny w (...)postanowieniem z dnia (...)w sprawie (...).

(dowód: pismo z dnia (...)k. 405, postanowienie z dnia (...)k. 447-451)

Pismem z dnia (...) powodowie wezwali pozwane Banki do zapłaty kwoty 107.875.000 złotych, w terminie 3 dni od daty otrzymania wezwania.

(dowód: pismo z dnia (...), k. 35)

W odpowiedzi na powyższe wezwanie pismem z dnie (...) Bank Spółdzielczy w M.stwierdził, że żądanie zapłaty jest pozbawione podstaw faktycznych i prawnych, podkreślając, że sądy różnych instancji rozpoznawały różnorodne roszczenia powodów wywołane rzekomymi uchybieniami banków i nie podzieliły racji powodów.

(dowód: pismo z dnia (...)k. 299)

Sąd zważył, co następuje:

W świetle ustalonych okoliczności faktycznych sprawy powództwo o zapłatę nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powodowie wprawdzie wprost nie określili, na jakiej podstawie prawnej dochodzą odszkodowania i takiego obowiązku nie mieli, to zważywszy na podane w uzasadnieniu pozwu okoliczności faktyczne można wyciągnąć wniosek, że obowiązek zapłaty od pozwanych jest wywodzony z tytułu odpowiedzialności deliktowej (art. 415 k.c.). W taki sam sposób podstawę prawną obowiązku zapłaty rozumiała sama strona pozwana, odnosząc się w odpowiedzi na pozew do kwestii spełnienia poszczególnych przesłanek tego rodzaju odpowiedzialności odszkodowawczej (vide: k. 195v. i 199). Określenie podstawy prawnej dochodzonego roszczenia ma o tyle istotne znaczenie, że determinuje rozkład ciężaru dowodu oraz decyduje o wyborze przepisów właściwych do oceny zarzutu przedawnienia.

W petitum pozwu, tj. części zawierającej określone kwotowo żądanie zapłaty odszkodowania, powodowie podali, że szkodę w wysokości 107.875.000 złotych ponieśli wskutek „rażąco wadliwej procedury inicjującej egzekucję z ich majątku”, a tak sformułowane żądanie wskazuje – zdaniem Sądu – na dopuszczenie się przez pozwane Banki względem powodów czynu niedozwolonego. W uzasadnieniu pozwu powodowie zarzucali szereg nieprawidłowości związanych z niewłaściwą reprezentacją Banku Spółdzielczego w M. przy czynnościach obejmujących m.in. zawarcie umowy o kredyt obrotowy nr (...) i (...), wypowiedzenie tychże umów kredytowych, złożenie wniosków o nadanie klauzuli wykonalności bankowym tytułom egzekucyjnym, wniosków o wpis hipoteki przymusowej czy wniosków o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, wskutek czego utracili w drodze przymusowej własność nieruchomości. Podnosili również zarzuty związane z nieważnością umów o kredyt obrotowy nr (...) i (...), wskazując, że powódka M. P. uzyskała kredyty w sytuacji braku środków finansowych i majątku umożliwiających ich spłatę, oraz zarzuty obejmujące nieprawidłowe wystawienie bankowych tytułów egzekucyjnych.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego można uznać za ugruntowane stanowisko, według którego możliwe jest uznanie za bezprawne i pozostające w normalnym, adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą, prowadzenie egzekucji na podstawie tytułu egzekucyjnego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 9 marca 2007 r., sygn. akt V CSK 452/06, Prawo Bankowe z 2007 r., nr 9, poz. 15, z dnia 11 stycznia 2006 r., sygn. akt III CK 325/05, Prawo Bankowe 2006, nr 11, poz. 11, z dnia 25 kwietnia 1997 r., sygn. akt I CKN 60/97, OSNC z 1997 r., nr 11, poz. 173), gdy nie było podstaw do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego. W takich sytuacjach prowadzenie egzekucji następuje na podstawie tytułów egzekucyjnych, które nie stanowią prawomocnych orzeczeń sądu i którym nadano sądową klauzulę wykonalności po przeprowadzonego ograniczonego tylko do kwestii formalnych postępowania sądowego. W razie bezprawnego i zawinionego wystawienia takiego tytułu przez bank, wszczęcie na jego podstawie postępowania egzekucyjnego należy zakwalifikować jako delikt banku przewidziany w art. 415 k.c. Tym samym przesłankami odpowiedzialności z tego tytułu są: szkoda w znaczeniu uszczerbku w dobrach osoby poszkodowanej, fakt (zdarzenie), z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy oraz związek przyczynowy między faktem (zdarzeniem) a szkodą.

Pozwani, broniąc się przed żądaniem odszkodowania, podnieśli przede wszystkim zarzut przedawnienia roszczenia. Mając na uwadze zakreśloną podstawę faktyczną powództwa i wynikającą z niej podstawę prawną żądania zapłaty, należy stwierdzić, że do oceny skuteczności podniesionego przez pozwanych zarzutu przedawnienia będzie miał zastosowanie przepis art. 442 k.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia (...)oraz częściowo aktualnie obowiązujący przepis art. 442 ¹ § 1 k.c. Zarówno w czasie uprzednio obowiązującego przepisu art. 442 § 1 k.c., jak i obecnie obowiązującego art. 442 ¹ § 1 k.c., obowiązuje trzyletni termin przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym. W obu przypadkach przepisy uzależniają rozpoczęcie biegu przedawnienia od powzięcia przez poszkodowanego wiedzy tak o szkodzie, jak i osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Jednakże w każdym wypadku roszczenie przedawniało i przedawnia się z upływem lat dziesięciu od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.

O „dowiedzeniu się o szkodzie” można mówić wtedy, gdy poszkodowany zdaje sobie sprawę z ujemnych następstw zdarzenia wskazujących na fakt powstania szkody, czyli ma świadomość doznanej szkody. Wystarczy zatem dla ustalenia momentu dowiedzenia się o szkodzie ustalenie momentu, w którym poszkodowany zdał sobie sprawę z ujemnych następstw czynu niedozwolonego, przy czym nie jest wymagane, aby znał w sposób niewątpliwy rozmiary szkody. Chodzi przy tym nie o rzeczywisty stan świadomości poszkodowanego, ale o przypisanie mu świadomości wystąpienia szkody, opartej na obiektywnie sprawdzalnych okolicznościach (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia (...)sygn. akt (...), LEX Nr 1402963).

Przenosząc powyższe uwagi na grunt niniejszej sprawy, należy zauważyć, że jeśli przyjąć w ślad za uzasadnieniem pozwu, iż powodowie utracili własność nieruchomości na skutek nieprawidłowych działań Banku Spółdzielczego w M.zmierzających do wszczęcia i wyegzekwowania niespłaconych kredytów wraz z odsetkami, to początek terminu przedawnienia należałoby powiązać z chwilą złożenia do komornika sądowego wniosków egzekucyjnych. Z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy wynika, że wnioski te zostały złożone w dniach (...)(data prezentaty wpływu do kancelarii komornika), a zatem trzyletni okres przedawnienia kończył bieg odpowiednio z dniem (...)

Nawet jeśli uznać najbardziej korzystną dla powodów datę rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia, tj. powiązaną z momentem uprawomocnienia się postanowień o przysądzeniu własności nieruchomości, to i tak roszczenie o zapłatę odszkodowania uległo przedawnieniu. Z chwilą uprawomocnienia się postanowień o przysądzeniu własności nieruchomości powodowie najpóźniej dowiedzieli się o powstałej w ich majątku szkodzie – na mocy tych orzeczeń, mających konstytutywny charakter, definitywnie zostali pozbawieni praw przysługujących im względem nieruchomości opisanych w księgach wieczystych nr (...), a skutków wynikających z postanowień o przysądzeniu własności nie mogli już wzruszyć w drodze istniejących środków prawnych. Z innej toczącej się przed Sądem Okręgowym (...)sprawy o sygn. (...)wynika, że postanowienia o przysądzeniu własności uprawomocniły się kolejno z dniem: (...)(nieruchomość objęta księgą wieczystą nr (...)), (...)(nieruchomość objęta księgą wieczystą nr (...)) i (...)(nieruchomość objęta księgą wieczystą nr (...)). Oznacza to, że odpowiednio z dniem (...) (...)i (...) upłynął trzyletni termin przedawnienia roszczenia.

Tym samym w dacie wszczęcia postępowania w niniejszej sprawie roszczenie odszkodowawcze ((...) – data nadania pozwu na poczcie, vide: k. 152) niewątpliwie było już przedawnione i pozwani mogli się bronić zarzutem przedawnienia.

Faktem jest, że pismem z dnia (...) powodowie wystąpili do Sądu Rejonowego w (...)z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej. W orzecznictwie przyjmuje się, że zawezwanie do próby ugodowej jest czynnością w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 1 k.c., która przerywa bieg przedawnienia, niemniej jednak w chwili złożenia tego wniosku przez stronę powodową roszczenie o naprawienie szkody było już przedawnione. Przerwanie przedawnienia może mieć miejsce wyłącznie w sytuacji, gdy termin przedawnienia jest w biegu, a nie w wypadku, gdy przewidziany ustawą termin upłynął już przed zdarzeniem powodującym jego przerwanie. Istotą przerwania biegu przedawnienia jest to, że z chwilą zaistnienia okoliczności powodującej przerwę termin przedawnienia przestaje biec i nie biegnie przez cały czas jej trwania, a po ustaniu tej okoliczności termin przedawnienia zaczyna biec od początku, tak jakby wcześniej nie upłynęła żadna jego część.

Trzeba przy tym zaznaczyć, że powodowie w niniejszym postępowaniu nie powoływali się na zaistnienie jakichkolwiek wyjątkowych i obiektywnych okoliczności, które stałyby na przeszkodzie dochodzeniu przez nich odszkodowania na drodze sądowej przed (...)Powodowie przez dłuższy okres czasu byli bezczynni i zwlekali z wytoczeniem powództwa odszkodowawczego przeciwko pozwanym Bankom, a zdaniem Sądu, długotrwała bezczynność powodów nie była wynikiem braku wiedzy co do dostępnych środków prawnych. Wręcz przeciwnie, powodowie inicjowali postępowania karne przeciwko komornikowi sądowemu i S. L. (1)w przedmiocie przekroczenia uprawnień służbowych czy w przedmiocie wymuszenia wręczenia korzyści majątkowej, co wskazuje na to, że byli świadomi swoich praw i możliwości dochodzenia ich obrony na drodze sądowej.

Postawa prezentowana w toku niniejszej sprawy, jak i innych postępowań, w tym egzekucyjnych, świadcząca o dużym zaangażowaniu i świadomości prawnej powodów, daje podstawy do przyjęcia, że mogli oni wytoczyć powództwo o zapłatę odszkodowania przed upływem terminu przedawnienia roszczenia. Trzeba przy tym pamiętać, że powodowie zaciągnęli kredyty i pobrali na podstawie zawartych umów środki finansowe w łącznej kwocie 2.550.000 złotych, co na koniec lat 90-tych było ogromną sumą pieniędzy, a spłacili jedynie 50.000 złotych kapitału.

Dlatego też, w ocenie Sądu, uwzględnienie w realiach niniejszej sprawy zarzutu przedawnienia w żadnej mierze nie może stanowić przejawu nadużycia przez pozwanych przysługującego im prawa podmiotowego.

Niezależnie od zasadności zarzutu przedawnienia, należy stwierdzić, że bezspornym w niniejszym postępowaniu był fakt zawarcia trzech umów kredytowych na kwoty 150.000 złotych, 100.000 złotych i 2.300.000 złotych. Jednakże mając na uwadze zgromadzone w aktach sprawy dokumenty, Sąd nie zgadza się z poglądem powodów o niewłaściwej reprezentacji przy zawieraniu umów o kredyt obrotowy.

Wszystkie trzy kwestionowane przez powodów umowy kredytowe zostały zawarte przez osoby do tego upoważnione, jak również inne dalsze i mające istotne znaczenie z punktu widzenia poprawności wszczęcia egzekucji były podejmowane przy zachowaniu wymogów reprezentacji. Pierwsza z umów zawarta w dniu (...) została podpisana przez S. L. (1)i S. G.– członków Zarządu Banku Spółdzielczego w P., który to bank występował jako pełnomocnik Banku Spółdzielczego w M.w oparciu o zapisy umowy w sprawie konsorcjum bankowego. Zgodnie ze znajdującym się na k. 378-379v. odpisem z rejestru spółdzielni oświadczenia woli w zakresie praw i obowiązków majątkowych za Bank Spółdzielczy w P.składają przynajmniej dwaj członkowie zarządu lub jeden członek zarządu i osoba do tego przez zarząd upoważniona (pełnomocnik). Do Zarządu Banku Spółdzielczego w P.wchodziły cztery osoby, w tym S. L. (1)jako Prezes Zarządu i S. G.jako członek Zarządu. Co więcej, treść uchwały nr (...)Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w P.potwierdza fakt powołania S. G.w skład Zarządu tego Banku.

Kolejną umowę z dnia (...)zawarli w imieniu Banku Spółdzielczego w M.Oddziału w P. S. L. (1)jako D.Oddziału Banku w P.i S. G.jako pracownik Oddziału Banku w P.. Umocowanie wyżej wymienionych do zawarcia umowy wynikało z treści uchwały nr (...), która została podjęta przez Zarząd Banku Spółdzielczego w M.i weszła w życie z dniem (...) Porównanie obu wskazanych dat wskazuje na to, że umowa została zawarta po tym, jak podjęto uchwałę w sprawie udzielenia pełnomocnictwa dla D.i pracowników Oddziału w P.Banku Spółdzielczego w M..

Zgodnie z § 1 ust. 1 pkt 1 uchwały S. L. (1), będący D. Oddziału w P., został upoważniony do kierowania bieżącą działalnością Oddziału Banku w P. i reprezentowania go na zewnątrz w sprawach dotyczących tegoż Oddziału. Wspomniana w tym paragrafie reprezentacja oznacza dokonywanie wszelkich czynności wywierających skutki prawne na zewnątrz banku, a mianowicie względem osób trzecich. Stosownie zaś do § 1 ust. 2 uchwały S. L. (1) jako członek Zarządu Banku był uprawniony do składania oświadczenia woli i podpisywania umów w zakresie udzielanych przez Oddział Banku w P. kredytów i pożyczek wspólnie z pełnomocnikiem wymienionym w § 2 i 3 uchwały. Z treści przywołanych zapisów nie wynikają jakiekolwiek ograniczenia w wysokości kwot, na jakie mogły być zawierane przez S. L. (1) umowy kredytu lub pożyczki. Zapis § 1 ust. 2 uchwały wprost regulował zasady reprezentacji Banku Spółdzielczego w M. przy składaniu oświadczeń woli w zakresie dotyczącym zawierania umów o kredyt lub pożyczkę, wprowadzając wymóg współdziałania dwóch osób – oprócz S. L. (1) także pełnomocnika określonego w § 2 lub 3 uchwały. Uchwałą tą jednocześnie udzielono dwóm pracownikom Oddziału w P. – J. C. (1) i S. G. pełnomocnictwa do składania oświadczeń woli – obok D. Oddziału lub innego członka Zarządu Banku – w zakresie udzielanych przez Oddział Banku w P. kredytów i pożyczek. W przypadku tych osób pełnomocnictwa obejmujące upoważnienie do składania oświadczeń woli, w tym podpisywania umów w imieniu Banku, nie zawierały żadnych ograniczeń kwotowych.

Uchwała ta została podjęta przez trzech członków Zarządu Banku Spółdzielczego w M., a według postanowień Statutu tego Banku oświadczenia woli w imieniu Banku składają dwaj członkowie Zarządu lub jeden członek Zarządu i pełnomocnik lub dwóch pełnomocników, ustanowionych bezpośrednio przez Zarząd. Dla skuteczności udzielenia pełnomocnictwa wystarczyły więc podpisy jedynie dwóch osób, a wymóg w tym zakresie został spełniony (mimo jednego dodatkowego podpisu S. L. (1)). Przy czym świadek J. K. (2)potwierdził, że pod tą uchwałą znajduje się jego podpis. Pełnomocnictwo mogło być udzielone zarówno w formie oświadczenia członków zarządu uprawnionych do reprezentacji banku, jak i w formie uchwały zarządu jako organu kolegialnego banku (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2010r., sygn. akt I CSK 63/10, LEX nr 663637). Co więcej, pełnomocnictwa objęte uchwałą (...) zostały udzielone na czas nieokreślony, a z dokumentów zawartych w aktach sprawy nie wynika, aby zostały one odwołane.

Istotne jest przy tym, że stosownie do zapisów porozumienia Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w M.i Banku Spółdzielczego w P.zawartego w dniu (...) – w związku z planowanym połączeniem obu Banków – Zarząd Banku Spółdzielczego w M.miał składać się z trzech osób, a D.Oddziału w P.miał wchodzić w skład Zarządu Banku jako jego Wiceprezes. Z tego porozumienia wynika, że stałym członkiem Zarządu Banku Spółdzielczego w M.miał być D.Oddziału w P.. D.Oddziału w P.był S. L. (1)i tym samym od dnia połączenia obu Banków, tj. od dnia (...), był on jednocześnie członkiem Zarządu Banku Spółdzielczego w M.a więc osobą upoważnioną – oczywiście przy zachowaniu zasad reprezentacji – do działania w imieniu tego właśnie Banku.

Należy w tym miejscu wyraźnie podkreślić, że czym innym jest upoważnienie do podejmowania decyzji w sprawie kredytu, a czym innym upoważnienie do reprezentowania banku na zewnątrz, w tym przy zawieraniu umów o kredyt lub pożyczkę. Sąd podziela pogląd pozwanego ad. 1, że decyzja kredytowa to wewnętrzna decyzja banku dotycząca udzielenia bądź też nieudzielenia kredytu konkretnemu podmiotowi, po podjęciu której nasteruje odmowa przyznania kredytu lub podejmuje się dalsze postępowanie wewnątrzbankowe, którego ostatecznym etapem jest zawarcie umowy kredytowej. Tylko do tego etapu postępowania wewnątrzbankowego odnosił się zapis § 1 ust. 1 pkt 2 uchwały nr (...) i zawarte w nim ograniczenia kwotowe dotyczące wysokości kredytu udzielanego jednemu podmiotowi gospodarczemu.

S. G.została umocowana do działania jako pełnomocnik na podstawie uchwały Zarządu Banku Spółdzielczego w M., przy podejmowaniu której zostały zachowane wymogi dotyczące reprezentacji Banku. To, że S. G.nie została jeszcze wpisana do rejestru spółdzielni, nie podważa prawidłowości i ważności udzielonego jej pełnomocnictwa, a w konsekwencji podejmowanych przez nią czynności prawnych. Zgodnie z art. 10 prawa spółdzielczego, w brzmieniu obowiązującym do dnia (...) wpis do rejestru spółdzielni członków zarządu miał charakter deklaratywny (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2000 r., sygn. akt III CKN 1228/99, LEX nr 51571). W konsekwencji takiego unormowania nowo wybrani członkowie zarządu nabywają przysługujące im uprawnienia od daty podjęcia uchwały przez odpowiedni i umocowany statutowo organ, a nie z chwilą uzyskania wpisu w rejestrze spółdzielni. Uchwała ta ma moc prawną od chwili podjęcia dopóty, dopóki nie zostanie stwierdzona jej nieważność we właściwym trybie. Zasada dotycząca jedynie deklaratywnego charakteru wpisu do rejestru spółdzielni – zdaniem Sądu – odnosi się zarówno do członków zarządu, jak i innych osób upoważnionych do występowania w imieniu danego podmiotu, w tym pełnomocników powołanych przez właściwe organy statutowe.

Należy przy tym zgodzić się ze stanowiskiem pozwanego ad. 1, że przyczyną wezwania sądu do uzupełnienia wniosku o wpis hipoteki przymusowej nie był fakt braku stosownego umocowania S. G., ale fakt, że we wniosku nie została ona wskazana jako pełnomocnik Banku, ale jako główna księgowa (takiej pieczęci użyto przy złożonym przez wymienioną podpisie). Ewidentnie z treści pisma z dnia (...) wynika, że S. G.została umocowana do działania w imieniu Banku, ale fakt udzielenia jej pełnomocnictwa nie został jeszcze odzwierciedlony stosownym wpisem w rejestrze spółdzielni. Z uwagi na brak takiego wpisu Bank Spółdzielczy w M.zdecydował się na ponowne złożenie wniosku o wpis hipoteki przymusowej, z tą tylko zmianą, że wniosek został podpisany przez dwóch członków Zarządu Banku, których dane zostały ujawnione w dołączonym do wniosku rejestrze spółdzielni. Powyższe jednak w żaden sposób nie świadczy o wadliwości złożenia pierwotnego wniosku i nieprawidłowościach w reprezentacji Banku Spółdzielczego w M., a zdaniem Sądu, jedynie o pewnej asekuracyjnej postawie Banku, który obawiał się odmowy dokonania wpisu hipoteki przymusowej i tym samym nieuzyskania zabezpieczania spłaty swoich należności.

Na taki sposób rozumienia zapisów uchwały nr (...) wskazują również zeznania J. K. (2), który w czasie, kiedy były zawierane umowy kredytowe z powodami, pełnił funkcję Prezesa Zarządu Banku Spółdzielczego w M.. Wbrew twierdzeniom powodów, wyżej wymieniony nie potwierdził w trakcie składania zeznań okoliczności związanych z nieprawidłowym podjęciem uchwały nr (...) oraz nieważnością umów kredytowych z dnia (...)i (...)z uwagi na brak stosownych pełnomocnictw lub przekroczenie ich zakresu. Świadek wskazał, że decyzja kredytowa to decyzja o tym, czy przyznać kredyt czy też nie. Zgodnie z uchwałą S. L. (1)mógł jednoosobowo podjąć decyzję o przyznaniu kredytu w kwotach w niej określonych, ale już zawarcie umowy kredytowej (przewyższającej nawet limity przewidziane w uchwale) wymagało nie tylko podpisu S. L. (1), ale także innego upoważnionego pełnomocnika. Pracownicy Oddziału w P.łącznie ze S. L. (1)byli uprawnieni do podpisywania umów kredytowych, o ile posiadali stosowne pełnomocnictwo.

Podobnie zeznała świadek J. C. (1), wskazując, że podpisywanie umów nie wiązało się z ograniczeniem wysokości udzielanych kredytów. Jak podkreśliła, będąc w posiadaniu pełnomocnictwa, była upoważniona do podpisywania różnego rodzaju pism wychodzących z banku na zewnątrz, w tym wnioski o wszczęcie egzekucji. Z zeznań przywołanych świadków wynika, że pracownicy Oddziału Banku w P., w tym D. Oddziału, w osobach S. L. (1), S. G. i J. C. (1) dysponowali odpowiednim pełnomocnictwem upoważniającym ich do składania oświadczeń woli w imieniu Banku Spółdzielczego w M. i w oparciu o to upoważnienie dokonywali szeregu czynności w stosunkach zewnętrznych.

Trzecia z kolei umowa o kredyt obrotowy została zawarta w dniu (...)w imieniu Banku Spółdzielczego w M.Oddziału w E.przez J. K. (2)i S. L. (1). Na mocy uchwały z dnia (...) S. L. (1)został powołany w skład Zarządu Banku Spółdzielczego w M.i już z racji pełnienia funkcji Z.Zarządu Banku wspólnie z innym członkiem Zarządu Banku lub pełnomocnikiem ustanowionym przez Zarząd Banku mógł występować jako reprezentant Banku we wszystkich czynnościach prawnych dokonywanych z jego udziałem, przy czym ani wspomniana uchwała ani Statut Banku nie ograniczały jego uprawnień w zakresie reprezentacji, w szczególności kwotowo. Poza tym w dacie zawarcia kwestionowanej umowy J. K. (2)i S. L. (1)byli już prawidłowo wpisani do rejestru handlowego jako członkowie Zarządu Banku Spółdzielczego w M., a zgodnie z wpisem w rejestrze do składania oświadczeń woli w zakresie praw i obowiązków majątkowych byli uprawnieni dwaj członkowie zarządu lub jeden członek zarządu i osoba do tego przez zarząd powołana upoważniona. Nie budzi więc wątpliwości, że umowę kredytu podpisali dwaj członkowie Zarządu Banku Spółdzielczego w M..

Zważywszy na to, że w toku niniejszego postępowania strona pozwana przedłożyła szereg stosownych dokumentów, za pomocą których można było ustalić, jaki był skład Banku Spółdzielczego w P.i Banku Spółdzielczego w M.w poszczególnych okresach czasu oraz jakie obowiązywały naówczas zasady reprezentacji, Sąd oddalił wniosek – jako zbędny i w istocie zmierzający do przedłużenia procesu – o dopuszczenie dowodu z akt rejestrowych pozwanego Banku Spółdzielczego w M.. Oddalono również wnioski dowodowe wskazane w piśmie procesowym powodów z dnia (...), jako że okoliczności, na które miały być dopuszczone dowody, a dotyczące nieważności umów kredytowych nr (...), zostały ustalone w drodze innych środków dowodowych.

Podobnie jak w przypadku pierwszej umowy kredytowej umowa ta została zawarta po stronie kredytodawcy przez dwa banki działające w oparciu o porozumienie w sprawie konsorcjum – Bank Spółdzielczy w M., który działał także w imieniu i na rzecz (...) Banku (...) S.A.z siedzibą w O.Oddziału w E.. Zarówno w wypadku umowy z dnia (...)jak i umowy z dnia (...)zawarto umowy w sprawie konsorcjum bankowego (vide: k. 48-51, 75-77). Stosownie do art. 73 ust. 1 i 2 ustawy z dnia (...) Prawo bankowe, banki w celu wspólnego udzielenia kredytu mogą zawrzeć umowę o utworzeniu konsorcjum bankowego, ustalając w tej umowie warunki udzielenia kredytu i jego zabezpieczenia oraz wyznaczając bank umocowany do zawarcia umowy kredytu. Umowa konsorcjum reguluje wzajemne (wewnętrzne) relacje między uczestnikami konsorcjum i nie wywiera skutku wobec kredytobiorcy. Poza tym umocowanie Banku Spółdzielczego w P.i Banku Spółdzielczego w M.do działania w imieniu innych banków będących członkami konsorcjum wynikało z § 7 umów w sprawie konsorcjum bankowego. Z powołanego zapisu umów konsorcjum wynika, że jeden bank udzielił drugiemu bankowi pełnomocnictwa, które obejmowało m.in. upoważnienie do zawarcia w imieniu obu banków będących członkami konsorcjum umowy kredytowej oraz prowadzenia czynności windykacyjnych wobec kredytobiorcy zalegającego ze spłatą należności z tytułu udzielonego kredytu. Oznacza to, że w przypadku obu umów kredytowych jeden bank występował w podwójnej roli – we własnym imieniu i jednocześnie jako pełnomocnik drugiego banku – członka konsorcjum. Poza zainteresowaniem powinna pozostawać okoliczność, kto i w jakiej części wypłacił powodom środki finansowe objęte umowami kredytu, a kwestia ta ma znaczenie dla ewentualnych rozliczeń między uczestnikami konsorcjum w przypadku spłaty kredytu lub niewywiązywania się z warunków umowy kredytowej.

Na marginesie poczynionych wyżej rozważań wypada jeszcze wspomnieć o regulacji zawartej w art. 97 k.c. Zgodnie z przywołanym przepisem osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa. Zawarta w art. 97 k.c. reguła służy ochronie zaufania osób korzystających z usług przedsiębiorstwa w ten sposób, że każdy, kto w lokalu tego przedsiębiorstwa zawrze umowę tego rodzaju, jakie są zwykle zawierane w tym lokalu, może się spodziewać, że jej skutki prawne powstaną bezpośrednio dla przedsiębiorcy. Przepis ten wskazuje na zamiar ochrony osób trzecich i doniosłość ich punktu widzenia dla oceny roli osób działających za przedsiębiorstwo. Należy zauważyć, że udzielanie kredytów jest typową czynnością banku, która zazwyczaj jest dokonywana w siedzibie jego jednostek organizacyjnych, stąd też wyłączenie domniemania, o którym mowa w art. 97 k.c., musiałoby opierać się na wskazaniu konkretnych okoliczności, towarzyszących zawarciu umowy kredytowej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2002 r., sygn. akt V CKN 1031/00, LEX nr 55848). Wprawdzie zastosowanie art. 97 k.c. jest wykluczone w sytuacji, gdy klient wiedział o tym, że zawiera umowę z osobą, która do dokonywania czynności prawnych nie jest umocowana, to jednak analiza niniejszej sprawy na wystąpienie takiej okoliczności nie wskazuje. Kwestię związaną z brakiem umocowania powodowie zaczęli podnosić dopiero wtedy, gdy nie byli w stanie wywiązać się z obowiązku zwrotu kredytów, a pozwany Bank Spółdzielczy w M. wystawił bankowe tytuły egzekucyjne, w oparciu o które została wszczęta egzekucja z ich majątku. Tym samym na chwilę zawarcia umów kredytowych powodowie nie mieli wątpliwości co do tego, że umowy są zawierane z osobami mającymi prawo występować w imieniu banku udzielającego kredytu.

Co więcej, stosownie do art. 103 k.c. zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta. Jak już zostało wyżej podkreślone, uchwałą nr (...) udzielono zarówno S. L. (1), jak i S. G.pełnomocnictwa. S. L. (1)został upoważniony do reprezentowania go na zewnątrz w sprawach dotyczących Oddziału Banku w P., a S. G.do składania oświadczeń woli – obok D.Oddziału lub innego członka Zarządu Banku – w zakresie udzielanych przez Oddział Banku w P.kredytów i pożyczek. Nawet jeśli podzielić stanowisko powodów, że S. L. (1)mógł zawrzeć umowę o kredyt wyłącznie do kwoty 50.000 złotych, to można uznać, że czynności dokonane przez wymienionego jako pełnomocnika zostały następczo potwierdzone. Potwierdzenie nie wymaga żadnej szczególnej formy i może ono nastąpić również w sposób dorozumiany. W ocenie Sądu, takie potwierdzenie nastąpiło w momencie wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, który był konsekwencją zawarcia wcześniejszej umowy, a jak już wykazano, przy wystawieniu tytułu zostały dochowane wymogi dotyczące reprezentacji Banku Spółdzielczego w M..

Należy w tym miejscu zaznaczyć, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie wskazuje, aby kredyty obrotowe zostały udzielone stronie powodowej bez uprzedniej decyzji Zarządu Banku Spółdzielczego w M.. Z zeznań świadka J. K. (2) wynika, że nawet jeśli umowę o kredyt podpisywał Oddział Banku w P., to Zarząd Banku Spółdzielczego w M. musiał decyzję w tym przedmiocie zatwierdzić. Jak wymieniony podkreślił, sprawa wniosku o udzielenie kredytu musiała stanąć na komitecie kredytowym, wskazując jednocześnie, że nie przypomina sobie, aby w procedurze udzielenia powodom kredytu zaistniały jakieś uchybienia. W podobnym tonie wypowiedział się słuchany jako organ pozwanego ad. 1, S. L. (1), który zaznaczył, że komitet kredytowy Banku Spółdzielczego w M. analizował wniosek kredytowy strony powodowej, a ponieważ wniosek dotyczył kredytu, którego wysokość wykraczała poza jego kompetencje, trafił na posiedzenie Zarządu Banku Spółdzielczego w M.. W świetle spójnych w tym zakresie wypowiedzi Sąd, uznając, że kwestia związana z podjęciem stosownej uchwały o przyznaniu kredytu została dostatecznie wyjaśniona, oddalił wniosek powodów o zobowiązanie strony pozwanej do przedłożenia decyzji komitetów kredytowych.

Należy przyznać rację stronie powodowej, że część wniosków składanych w toku postępowań egzekucyjnych była podpisywana przez jedną osobę – członka Zarządu Banku Spółdzielczego w M., S. L. (1). Niemniej jednak uchybienie to nie mogło skutkować przyjęciem odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych Banków przede wszystkim z uwagi na skutecznie podniesiony zarzut przedawnienia. Ponadto trzeba z całą stanowczością podkreślić, że większość tych wniosków była pismami ponaglającymi Sąd Rejonowy w (...)– Roki Sądowe w M.lub Komornika Sądowego do podjęcia stosownych czynności egzekucyjnych. Dla przykładu można wskazać pismo z dnia (...) w którym domagano się przyspieszenia egzekucji z nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...). Co więcej, pisma te były składane w zakresie takich czynności, które nie są związane z koniecznością ich inicjowania na wniosek zainteresowanej strony (np. plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji nieruchomości sporządzany jest obligatoryjnie, bez potrzeby składania w tym przedmiocie wniosku – art. 1023 § 1 k.p.c.). W tych przypadkach, w których procedura cywilna wymaga złożenia wniosku, wymogi dotyczące reprezentacji zostały zachowane. Zgodnie z art. 982 § 2 k.p.c. w wypadku nieprzystąpienia do przetargu na drugiej licytacji przejęcie nieruchomości następuje na wniosek wierzyciela, który powinien być złożony sądowi w ciągu tygodnia od licytacji. Wniosek o przejęcie nieruchomości na własność został natomiast podpisany przez dwie osoby będące członkami Zarządu Banku Spółdzielczego w M.– J. K. (2)i H. G.(vide: k. 113).

Nie można przy tym zgodzić się ze stroną powodową, że powodowie zostali przymuszeni do zawarcia umowy o kredyt obrotowy nr (...). Należy przede wszystkim zauważyć, że na mocy przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia (...)powodowie zobowiązali się zawrzeć warunkową umowę sprzedaży nieruchomości obejmującej wyłącznie jej część w postaci działki gruntu oznaczonej numerem ewidencyjnym (...)o powierzchni 2 ha 80 a. Pozostałą część nieruchomości w zakresie działki gruntu o nr ewidencyjnym (...) o powierzchni 23 ha 22 a miało nabyć (...) Sp. z o.o.z siedzibą w L.. Mimo że w dniu (...)został sporządzony jeden akt notarialny, to jego treść nie pozostawia wątpliwości co do tego, że doszło do zawarcia dwóch odrębnych i niezależnych umów przedwstępnych – jednej między małżonkami A.i J. W. (1)a powodami oraz drugiej między małżonkami A.i J. W. (1)a (...) Sp. z o.o.z siedzibą w L.. Zarówno powodowie, jak i (...) Towarzystwo (...)mieli nabyć inną nieruchomość i za inną cenę. Wspólnym elementem umów przedwstępnych była osoba sprzedawcy oraz termin zawarcia umów przyrzeczonych, ale warunki, na jakich miało nastąpić nabycie poszczególnych nieruchomości, zostały już odmiennie uregulowane.

Co istotne, zadatek w kwocie 650.000 złotych został wpłacony wyłącznie na poczet ceny sprzedaży nieruchomości składającej się z działki gruntu nr (...), o czym niewątpliwie świadczy treść pisma z dnia (...) Powyższe uwagi prowadzą do wniosku, że niemożność zawarcia umowy przyrzeczonej w odniesieniu do jednej z nieruchomości nie miała przełożenia na realizację uprawnień przez innego nabywcę. Fakt, że (...) Towarzystwo (...)nie uzyskało kredytu niezbędnego na pokrycie ceny sprzedaży i tym samym nie było w stanie zawrzeć umowy przyrzeczonej na warunkach w niej przewidzianych, nie miał znaczenia z punktu widzenia możliwości zawarcia umowy przez samych powodów. Odmowa zawarcia umowy przyrzeczonej w zakresie działki gruntu oznaczonej numerem ewidencyjnym (...)nie wiązała się w żadnym stopniu z utratą zadatku wpłaconego przez powodów w ramach innej umowy.

W sytuacji odmowy zawarcia warunkowej umowy sprzedaży powodom – w związku z zachowaniem przy umowie przedwstępnej formy aktu notarialnego – służyło prawo domagania się zobowiązania do złożenia oświadczenia woli przenoszącego własność wyłącznie nieruchomości obejmującej działkę gruntu nr (...). Deklarowana przez powodów obawa utraty zadatku nie znajdowała żadnych racjonalnych podstaw i w ocenie Sądu, aktualnie jest jedynie wynikiem obrony procesowej przed roszczeniami strony pozwanej będących konsekwencją zawarcia umowy kredytowej nr (...). M. P. jako osoba prowadząca działalność gospodarczą w zakresie obrotu nieruchomościami powinna była znać podstawowe zasady w tej dziedzinie obowiązujące, w szczególności dotyczące zwrotu czy przepadku zadatku oraz uprawnień wynikających z zawarcia przedwstępnej umowy sprzedaży.

W tych okolicznościach Sąd uznał, że decyzja o zawarciu umowy kredytowej nr (...) nie była następstwem sytuacji przymusowej związanej z utratą wpłaconego zadatku.

Na ważność tejże umowy nie miała również wpływu okoliczność, którą podnosił w toku przesłuchania w charakterze strony powód T. P. (1), a która, najogólniej rzecz biorąc, sprowadzała się do wymuszenia na stronie powodowej uiszczenia znacznej wysokości korzyści majątkowych w celu uzyskania kredytu. Po pierwsze, jak sam przyznał powód T. P. (1)na rozprawie w dniu (...) toczyło się w tej sprawie postępowanie karne, ale zakończyło się ono umorzeniem, a zatem można uznać, że zarzut ten pozostaje gołosłowny i nie znajduje oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym. Ponadto powodowie nie przedłożyli postanowienia o umorzeniu postępowania karnego, na podstawie którego można byłoby ustalić, jakie względy zadecydowały o wydaniu takiego rozstrzygnięcia. Po drugie, nawet jeśli przyjąć, że powodowie zostali zmuszeni do udzielenia korzyści majątkowej, to ten fakt nie determinuje nieważności samej umowy kredytowej. Powodowie mieli świadomość zaciągnięcia kredytu i obowiązku jego zwrotu, a nadto dysponowali majątkiem w postaci własności nieruchomości, który na wypadek braku spłaty mógłby posłużyć zaspokojeniu należności bankowych. Umowa kredytowa przez stronę pozwaną została wykonana i powodowie pobrali na jej podstawie środki finansowe, których w terminie zakreślonym umową nie zwrócili. Nie zostało również wykazane, aby wskutek niezasadnego udzielenia powodom w dniu (...)kredytu w kwocie 2.300.000 złotych została wyrządzona Bankowi Spółdzielczemu znacznej wysokości szkoda. Sami powodowie załączyli postanowienie z dnia (...)o umorzeniu śledztwa z powodu braku znamion czynu zabronionego. W tej sytuacji Sąd nie znalazł podstaw do dopuszczenia dowodu z akt Prokuratury Rejonowej w (...)w sprawie (...)i wniosek w tym przedmiocie oddalił.

Przechodząc dalej, należy stwierdzić, że podstawę wszczęcia przeciwko powodom z ich majątku egzekucji komorniczej stanowiły bankowe tytuły egzekucyjne wystawione w dniu (...) przez Bank Spółdzielczy w M., którym Sąd Rejonowy w (...)– Roki Sądowe w M.nadał klauzulę wykonalności. Z uwagi na to, że ani treść ani forma bankowych tytułów egzekucyjnych nie była sporna, Sąd oddalił wniosek o zobowiązanie do przedłożenia oryginałów tych dokumentów.

Bankowe tytuły egzekucyjne zostały wystawione przy zachowaniu dwuosobowej reprezentacji Banku – podpisy pod nimi złożyli Prezes Zarządu, J. K. (2)i Wiceprezes Zarządu, S. L. (1). S. L. (1)został powołany w skład Zarządu na mocy uchwały nr (...)Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w M.z dnia (...)w sprawie zmian w składzie zarządu. Zmiany w zakresie składu osobowego Zarządu Banku zostały zgłoszone do rejestru handlowego, o czym świadczy postanowienie Sądu Rejonowego w (...)z dnia (...) w sprawie Ns. Rej. S. 101/99. Na podstawie tego orzeczenia do rejestru wpisano skład Zarządu Banku w osobach: J. K. (2), S. L. (1)i H. G.. Według zapisów ujawnionych w rejestrze oświadczenia woli w zakresie praw i obowiązków majątkowych Banku składają przynajmniej dwaj członkowie zarządu lub jeden członek zarządu i osoba do tego przez zarząd umocowana. Identycznie zostały podpisane wnioski o nadanie klauzuli wykonalności bankowym tytułom wykonawczym – pod każdym z trzech wniosków podpisy złożyli dwaj członkowie Zarządu Banku Spółdzielczego w M.– J. K. (2)(Prezes) i S. L. (1)(Z.Prezesa).

Faktem jest, że art. 96 ust. 2 Prawa bankowego wymaga, aby bankowy tytuł egzekucyjny był opatrzony pieczęcią banku wystawiającego tytuł. Załączone do pozwu bankowe tytuły egzekucyjne taką pieczęcią nie zostały opatrzone, ale jak słusznie podnosi strona pozwana, brak pieczęci jest brakiem o charakterze formalnym i mógłby być podstawą zażalenia na postanowienie sądu o nadaniu klauzuli wykonalności. Podobne stanowisko wyraził Sąd Apelacyjny w (...)w uzasadnienia wyroku z dnia (...)w sprawie (...) o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego. Dokumenty zgromadzone w aktach sprawy nie wskazują, aby powodowie składali zażalenia, podważając poprawność pod względem formalnym wystawienia bankowych tytułów egzekucyjnych i strona powodowa tej okoliczności nawet nie podnosiła. W ocenie Sądu, tego rodzaju uchybienia nie można uznać za zdarzenie rodzące po stronie pozwanych Banków odpowiedzialności odszkodowawczej, zwłaszcza że po pierwsze, z treści bankowych tytułów egzekucyjnych w sposób niewątpliwy wynika, kto jest wystawcą tych tytułów, a po drugie, przepis art. 96 ust. 2 Prawa bankowego nie określa sankcji związanej z brakiem niektórych elementów w nim wymienionych.

Powodowie do każdej z trzech umów kredytowych złożyli własnoręcznie podpisane oświadczenia o poddaniu się egzekucji (vide: k. 46, 47, 61, 62 i 69), w których wskazano dwie wymagane art. 97 ust. 2 ustawy Prawo bankowe okoliczności – po pierwsze, określono maksymalną kwotę, do której można było wystawić bankowy tytuł egzekucyjny, a po drugie, oznaczono termin, w ciągu którego można było wystąpić z wnioskiem o nadanie temu tytułowi klauzuli wykonalności. Okoliczności związanej z wystawieniem oświadczeń o poddaniu się egzekucji strona powodowa nie kwestionowała. Tym samym nie było takiej sytuacji, aby pozwany Bank Spółdzielczy w M. wystawił bankowy tytuł egzekucyjny, a następnie wystąpił do sądu o nadanie klauzuli wykonalności, nie będąc w posiadaniu oświadczeń powodów o poddaniu się egzekucji, tak jak nakazuje treść art. 97 ust. 1 Prawa bankowego. Niewątpliwie istnienie oświadczenia o poddaniu się egzekucji jest niezbędnym warunkiem wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego i ten warunek został zachowany w odniesieniu do powodów.

Zgodnie z art. 786 ² § 1 k.p.c. w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, sąd bada, czy dłużnik poddał się egzekucji oraz czy roszczenie objęte tytułem wynika z czynności bankowej dokonanej bezpośrednio z bankiem lub z zabezpieczenia wierzytelności banku wynikającej z tej czynności. Niemniej jednak należy pamiętać, że przepis ten został dodany do kodeksu postępowania cywilnego na mocy ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. (Dz.U. Nr 172, poz. 1804), a zmiana w tym zakresie weszła w życie z dniem (...) Wcześniej, a więc w okresie, kiedy były nadawane klauzule wykonalności spornym tytułom egzekucyjnym, nie obowiązywał przepis, który regulowałby zakres kognicji sądu w przypadku nadawania klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Można zatem zgodzić się ze stroną pozwaną, że na moment składania wniosków o nadanie klauzuli wykonalności w 2000 r. nie było wymagane przepisami prawa dołączenie do niego oświadczenia o poddaniu się egzekucji (choć były one wystawione przez powodów) i innych dokumentów, takich jak chociażby oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytowej. Jedynym warunkiem koniecznym było dołączenie do wniosku bankowego tytułu egzekucyjnego. Bezsprzecznie bankowe tytuły egzekucyjne w oryginałach zostały dołączone do wniosków o nadanie klauzuli wykonalności, bowiem zostały one wymienione w załącznikach tychże wniosków. Sąd klauzulowy nie miał wątpliwości co do poprawności złożenia wniosków o nadanie klauzuli wykonalności, skoro takowymi klauzulami każdy z trzech tytułów zaopatrzył.

Wprawdzie wnioski o wszczęcie egzekucji z nieruchomości powodów zostały podpisane przez S. L. (1)i S. G., to jak już wyżej zaznaczono, obie wymienione osoby były umocowane do działania w imieniu Banku Spółdzielczego w M.. S. L. (1)działał jako członek Zarządu Banku (powołany na mocy uchwały Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w M.z dnia (...)), a S. G.jako pełnomocnik Banku. Pełnomocnictwo dla S. G.zostało udzielone z dniem (...)na mocy uchwały nr (...)i nie ma dowodów wskazujących na to, aby na moment złożenia wniosków egzekucyjnych zostało ono wypowiedziane lub z innych przyczyn wygasło.

Istotne jest również to, że powodom w trybie powództwa przeciwegzekucyjnego nie udało się wzruszyć bankowego tytułu egzekucyjnego wystawionego w związku z brakiem spłaty należności bankowych objętych umową o kredyt obrotowy nr (...). Powództwo w tym zakresie zostało prawomocnie oddalone, a Sąd Apelacyjny w (...)wskazał, że wadliwe wypowiedzenie umowy kredytowej nie miało wpływu na wymagalność roszczenia z tego tytułu i w konsekwencji możliwość wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego. Jak zostało podkreślone, zgodnie z umową kredytową nr (...)kredyt miał być spłacony jednorazowo i z dniem (...)– w wypadku jego niespłacenia – stawał się wymagalny. Innymi słowy, wystawienie bankowego tytułu egzekucyjnego nie było wynikiem wypowiedzenia umowy kredytowej, ale skutkiem upływu określonego umownie terminu spłaty należności bankowych. Nieprawidłowość wypowiedzenia umowy kredytowej miała znaczenie jedynie z punktu widzenia poprawności naliczenia odsetek za okres od dnia (...)do dnia (...), jednakże wymaga stanowczego podkreślenia, że na tę okoliczność faktyczną jako podstawę dochodzonego roszczenia powodowie w pozwie i na dalszym etapie niniejszego postępowania się nie powoływali i z tego względu pozostawała ona poza zakresem badania Sądu. Co więcej, z uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego w (...)wynika, że w ramach postępowania egzekucyjnego prowadzonego w sprawie egzekucyjnej (...), którego podstawę stanowił zaopatrzony w klauzulę bankowy tytuł egzekucyjny wystawiony w odniesieniu do umowy kredytowej nr (...), Bank Spółdzielczy w M.uzyskał zaspokojenie odsetek i pewnej części należności głównej. Tym samym nawet jeśli pomniejszyć należność z tytułu odsetek za okres niespełna dwóch miesięcy, to w większym stopniu pokryta byłaby należność główna, ale z uwagi na jej wysokość kwota nieprawidłowo naliczonych odsetek i tak nie wystarczałyby na całkowite zaspokojenie wierzyciela w tym zakresie.

Owszem aneksem nr (...)do umowy kredytowej nr (...)zmieniono płatność odsetek od wykorzystanego kredytu, począwszy od dnia (...), jednakże powodowie zdają się nie dostrzegać, że w aneksie tym ustalono termin ostatniej raty odsetek na dzień (...), co było ściśle powiązane z przyjętym w umowie o kredyt obrotowy terminem spłaty całości kredytu obrotowego. Wbrew twierdzeniom powodów, wspomnianym aneksem nie przesunięto ostatecznego terminu spłaty kredytu, a jedynie dokonano modyfikacji płatności odsetek. Umowę kredytu nr (...)zawarto na okres od dnia (...)do dnia (...), a powodowie zobowiązali się dokonać solidarnie jednorazowej spłaty kredytu do dnia (...), czego bezspornie nie uczynili. Zarówno w dacie wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, jak i chwili nadawania mu sądownie w dniu (...) klauzuli wykonalności, roszczenie z tytułu umowy o kredyt obrotowy nr (...)było już wymagalne.

Można mieć wątpliwości co do tego, czy w dacie wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego dotyczącego umowy o kredyt obrotowy nr (...)roszczenie z tego tytułu było wymagalne. Pismem z dnia (...)złożono oświadczenie o wypowiedzeniu wskazanej umowy, przy czym oświadczenie to zostało podpisane jedynie przez Z.Prezesa Zarządu Banku Spółdzielczego w M., S. L. (1). Wszystkie rozważania dotyczące skuteczności takiego wypowiedzenia poczynione na gruncie umowy kredytowej nr (...)przez Sąd Apelacyjny w (...)w uzasadnieniu wyroku z dnia (...)w sprawie (...) pozostają aktualne. Oznacza to, że S. L. (1)nie mógł samodzielnie ze skutkiem prawnym złożyć oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Ze względu na to, że umową nr (...)udzielono kredytu na okres od (...)do (...), a do dnia (...)miała nastąpić zapłata drugiej raty kredytu, nie można przyjąć – w przeciwieństwie do umowy kredytowej nr (...)– że w dacie wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego istniała wymagalność roszczenia wynikającego z tej umowy. Jednakże uwzględnieniu żądania odszkodowawczego w tym zakresie stał na przeszkodzie skutecznie podniesiony zarzut przedawnienia, o czym była mowa wyżej. Dodatkowo należy wskazać, że dopiero pismami z dnia (...)Bank Spółdzielczy w M.wystąpił o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Tym samym w momencie, kiedy skierowano żądanie wyegzekwowania w drodze przymusowej należności bankowych objętych umową nr (...), termin płatności kredytu bezsprzecznie już upłynął, a w przewidzianym umową terminie powodowie nie dokonali spłaty kredytu.

Z uwagi na powyższe ustalenia pominięto też wnioski powodów o dopuszczenie dowodów z akt egzekucyjnych Sądu Rejonowego w (...), Ksiąg Wieczystych nieruchomości, jako nieistotne dla rozstrzygnięcia, z punktu widzenia wskazanej przez powodów podstawy faktycznej i dokonanej przez Sąd oceny prawnej.

Na marginesie powyższych rozważań wypada tylko wspomnieć, że powód T. P. (1)został w sposób prawidłowy zawiadomiony o terminie rozprawy w dniu (...)Na rozprawę wyznaczoną na dzień (...)pełnomocnik powodów się nie stawił, dlatego też wezwano go do wskazania przyczyn niestawiennictwa. Jednocześnie ze względu na nieobecność pełnomocnika powodów odroczono rozprawę na dzień (...)i uznano, że obecny na tym terminie powód jest o kolejnej rozprawie zawiadomiony. Na rozprawie w dniu (...)nie przeprowadzano żadnych czynności ani dowodów. Z pisma radcy prawnego K. B.z dnia (...) wynika, że przed rozprawą w dniu (...)ustnie wypowiedział pełnomocnictwo powodom. Powód nie potwierdził tej okoliczności podając, że po raz pierwszy pełnomocnictwo wypowiedziano im dopiero po rozprawie w dniu (...)Oznacza to, że powódka była skutecznie zawiadomiona o terminie ostatniej rozprawy poprzez swego pełnomocnika.

Mając całokształt powyższych okoliczności na uwadze, w szczególności skutecznie podniesiony zarzut przedawnienia, Sąd uznał, że powództwo o zapłatę odszkodowania nie zasługiwało na uwzględnienie w jakimkolwiek zakresie, o czym orzeczono jak w pkt I sentencji wyroku.

Roszczenie powodów o ustalenie nieważności umów kredytowych z uwagi na podniesione wyżej okoliczności jest też bezzasadne. Jak podkreślono wyżej umowy nie są nieważne, a ponadto powodowie nie mają interesu prawnego w ustaleniu nieważności tych umów w rozumieniu art. 189 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Powodowie jako przegrywający sprawę w całości są obowiązani zwrócić stronie pozwanej poniesione przez nią koszty niezbędne do celowej obrony i celowego dochodzenia swoich praw, przy czym należy podkreślić, że obowiązek zwrotu kosztów procesu dotyczy jedynie pozwanego Banku Spółdzielczego w M.. Tylko ten pozwany był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika (drugi z pozwanych Banków był reprezentowany przez pełnomocnika będącego pracownikiem). Dlatego też do kosztów procesu zaliczono koszt zastępstwa procesowego w kwocie 7.200 złotych oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych.