Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2015 roku.

Sąd Rejonowy w Białymstoku VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSR Marta Kiszowara

Protokolant: Krzysztof Suszyński

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2015 roku w Białymstoku

na rozprawie

sprawy E. B.

przeciwko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

przy udziale zainteresowanej D. T.

o zasiłek macierzyński

na skutek odwołania E. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 09 grudnia 2013 r.

numer (...)

Oddala odwołanie

VI U 95/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 09.12.2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. stwierdził brak prawa D. T. do zasiłku macierzyńskiego za okres od dnia 27.07.2013r. do dnia 25.07.2014r. i zobowiązał płatnika składek K. –E. B. do zwrotu nienależnie wypłaconego D. T. zasiłku macierzyńskiego wraz z odsetkami w łącznej kwocie 6 074,15 złotych. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że został wypłacony D. T. zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia w wysokości 100% (ciąża) za okres od dnia 01.03.2013r. do dnia 26.07.2013r. Natomiast w dniu 01.08.2013r.wpłynął do organu rentowego wniosek D. T. o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres od dnia 27.07.2013r. do dnia 25.07.2014r. Rozpoczęto realizację wypłaty w/w świadczenia od dnia 27.07.2013r. w związku z likwidacją zakładu pracy. Jednakże, w wyniku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego ustalono, iż E. B. nadal prowadzi działalność gospodarczą, a zmienił się tylko rodzaj wykonywanej przez nią działalności. Jak wskazał organ rentowy, z uwagi na to, że D. T. urodziła dziecko dnia 27.07.2013r. tj. po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, a z przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego nie wynika, że ubezpieczenie to ustało z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, pracownicy nie przysługuje zasiłek macierzyński na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25.06.1999r. oświadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa za okres od dnia 27.07.2013r. do dnia 25.07.2014r. , a świadczenie wypłacone za okres od dnia 27.07.2013r. do dnia 30.11.2013r. jest świadczeniem nienależnie pobranym.

Od decyzji powyższej odwołanie wniosła E. B. wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że były podstawy do wypłaty D. T. zasiłku macierzyńskiego za okres od dnia 27.07.2013r. do dnia 25.07.2014r. oraz, iż brak jest podstaw do zwrotu przez płatnika składek E. B. zasiłku macierzyńskiego z odsetkami w kwocie 6074,15 zł. Wskazała, że jej działalność gospodarcza faktycznie podlega procesowi likwidacji. Zakres i rodzaj prowadzonej działalności zmienił się w związku z trwającą likwidacją. Prowadzona przez nią działalność na datę wypowiadania umowy D. T. koncentrowała się na produkcji bielizny damskiej. Na datę decyzji organu rentowego do dnia dzisiejszego działalność sprowadza się wyłącznie do sprzedaży tego, co wcześniej zostało wyprodukowane. W związku z tym ubezpieczona nie potrzebuje nikogo zatrudniać poza sprzedawcą. Ubezpieczona podała, że jak sprzeda cały towar, to zakończy proces likwidacji firmy (k. 2-3, 77).

Zainteresowana D. T. poparła odwołanie (k. 23v, 34).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w decyzji (k.6-7).

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Bezspornym było, iż D. T. od dnia 04.05.2004r. była zatrudniona w firmie pod nazwą Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe (...) w B., należącej do E. B., na podstawie umowy o pracę z dnia 30.04.2004r., na czas nieokreślony, na stanowisku szwaczki (k. B/1 akt osobowych E. B.).

Nie ulegało też wątpliwości, że w dniu 30.11.2012r. D. T. otrzymała od pracodawczyni pismo zawierające oświadczenie o rozwiązaniu z nią stosunku pracy z zastosowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, który upłynął w dniu 28.02.2013r. Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano likwidację zakładu pracy (k. C/2 akt osobowych E. B.).

Poza sporem pozostawało też, że organ rentowy wypłacił D. T. zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia w wysokości 100% (ciąża) za okres od dnia 01.03.2013r. do dnia 26.07.2013r.

Natomiast w dniu 01.08.2013r. wpłynął do organu rentowego wniosek D. T. o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres od 27.07.2013r. do dnia 25.07.2014r. Organ rentowy rozpoczął realizację wypłaty zasiłku macierzyńskiego od dnia 27.07.2013r. w związku z likwidacją zakładu pracy zatrudniającego D. T. (akta ZUS-u).

Decyzją z dnia 09.12.2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. stwierdził brak prawa D. T. do zasiłku macierzyńskiego za okres od dnia 27.07.2013r. do dnia 25.07.2014r. i zobowiązał płatnika składek K. –E. B. do zwrotu nienależnie wypłaconego D. T. zasiłku macierzyńskiego wraz z odsetkami w łącznej kwocie 6 074,15 złotych.

Przedmiotem sporu pomiędzy stronami było, czy E. B. została zasadnie zobowiązana do zwrotu nienależnie wypłaconego D. T. zasiłku macierzyńskiego wraz z odsetkami w łącznej kwocie 6 074,15 złotych. Organ rentowy podnosił, że E. B. na mocy art. art. 84 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2013 r., poz. 1442 z późn. zm. - dalej zwana ustawą o sus ) jest zobowiązana do zwrotu w/w świadczenia, ponieważ pobranie przez D. T. tego świadczenia zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek –tj. E. B. nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do zasiłku macierzyńskiego, a mianowicie wskazanie, iż wypowiedzenie stosunku pracy D. T. nastąpiło z powodu likwidacji zakładu pracy należącego do E. B..

Analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz przepisów prawnych dowodzi, że organ rentowy słusznie zobowiązał E. B. do zwrotu nienależnie wypłaconego D. T. zasiłku macierzyńskiego wraz z odsetkami w łącznej kwocie 6 074,15 złotych.

Zgodnie z treścią art. 84 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2013 r., poz. 1442 z późn. zm. - dalej zwana ustawą o sus ) jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, o których mowa w ust. 1, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot.

Zebrane w sprawie dowody potwierdzają, że E. B. przekazała organowi rentowemu nieprawdziwe dane, które miały wpływ na powstanie prawa D. T. do zasiłku macierzyńskiego. E. B. wypowiadając D. T. umowę o pracę jako przyczynę podała likwidację prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej a następnie złożyła do ZUS-u dokumenty, z których wynikała analogiczna przyczyna wypowiedzenia stosunku pracy D. T.. Na podstawie tych dokumentów organ rentowy wypłacił D. T. zasiłek macierzyński za okres od dnia 27.07.2013r. do dnia 30.11.2013r. Jako podstawę prawną przyznania zasiłku macierzyńskiego organ rentowy wskazał art. 30 ust. 1 pkt. 1 ustawy zasiłkowej, zgodnie z którym zasiłek macierzyński przysługuje również w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika natomiast, że przyczyną wypowiedzenia D. T. stosunku pracy nie była likwidacja prowadzonej przez E. B. działalności gospodarczej ani upadłość E. B.. Wdacie złożenia D. T. wypowiedzenia umowy o pracę nie doszło bowiem do likwidacji prowadzonej przez E. B. działalności gospodarczej ani nie ogłoszono upadłości konsumenckiej E. B.. Z zeznań samej ubezpieczonej jednoznacznie wynika, że prowadzona przez nią działalność gospodarcza dotychczas nie została zlikwidowana. Ubezpieczona wywodzi jedynie, że z końcem lutego 2013r. rozpoczęła proces likwidacyjny firmy. Zgodnie z jej depozycją wyrazem tego było zwolnienie osób zatrudnionych na produkcji, w tym szwaczek oraz rozpoczęcie sprzedaży maszyn, które służyły do produkcji. Nadto ubezpieczona podawała, że o procesie likwidacyjnym świadczy też okoliczność, iż dotychczas jako przeważająca działalność w CEIDG widniała produkcja bielizny, a sprzedaż bielizny był poboczną działalnością, natomiast od czerwca 2013r. w CEIDG w rubryce „przeważająca działalność” jest zapis sprzedaż bielizny. Zdaniem ubezpieczonej należy mieć na uwadze, że nie mogła ona jednego dnia zakończyć działalności gospodarczej, ponieważ pozostał jej towar warty 300 000zł. Obecnie usiłuje sprzedać go. W celu wyprzedaży tego towaru stosuje znaczne rabaty niepokrywające kosztów produkcji. Ubezpieczona zaznaczała, że gdyby nie mogła wystawić faktury nikt od niej by tego towaru nie kupił. Wskazała też, że jak uda jej się z końcem roku pozbyć całego stanu magazynowego, to wtedy zakończy działalność gospodarczą (k. 34v-35, 78-79). Na dowód sprzedaży maszyn stanowiących wyposażenie zakładu pracy oraz sprzedaży pozostałego asortymentu po cenach niepokrywających nawet kosztów produkcji ubezpieczona przedstawiła stosowne faktury (k. 42-66).

Oceniając zeznania ubezpieczonej wskazać należy, że o ile zgodzić się trzeba z ubezpieczoną, iż trudno byłoby jej w ciągu jednego dnia zaprzestać prowadzenia przedsiębiorstwa, to jednakże art . 30 ust. 1 pkt. 1 ustawy zasiłkowej jest jednoznaczny i kategoryczny w swej wymowie. Zgodnie z nim warunkiem wypłaty zasiłku macierzyńskiego w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego jest, aby ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. W okolicznościach sprawy nie mamy zaś do czynienia ani z likwidacją pracodawcy ani z ogłoszeniem przez niego upadłości. Ograniczenie zakresu prowadzonej dotychczas działalności gospodarczej nie jest jednoznaczne z likwidacją tej działalności. Dla poparcia tego stanowiska warto przywołać wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 25 października 2000 r., w sprawie III AUa 619/00, zgodnie z którym likwidacja oddziału nie jest likwidacją pracodawcy w rozumieniu przepisu art. 27 ust. 1 pkt 2a i art. 30 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (OSA 2001/11/41, OSAB 2000/5/23). Skoro zatem, zdaniem Sądu Najwyższego, likwidacja oddziału nie jest likwidacją pracodawcy w rozumieniu przepisu art. 30 ustawy zasiłkowej, to tym bardziej ograniczenie przedmiotu prowadzonej działalności gospodarczej nie jest likwidacją pracodawcy w rozumieniu tego przepisu.

Zauważyć przy tym należy, iż ubezpieczona mogła z uwagi na długotrwały proces likwidacji przedsiębiorstwa ogłosić upadłość konsumencką w rozumieniu ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze, która właśnie wiąże się z rozłożonym w czasie procesem likwidacyjnym majątku.

Podnieść też należy, iż bezspornym było, że na okres od grudnia 2013r. do lipca 2014r. D. T. została ponownie zatrudniona przez E. T. w jej firmie na stanowisku szwaczki, z tym, że na podstawie umowy zlecenia. Potwierdziła niniejsze ubezpieczona (k. 79). Mając to na uwadze trudno jest przyjąć, iż firma ubezpieczonej uległa likwidacji.

Ponadto zaznaczenia wymaga, że odpowiedzialność pracodawcy organ rentowy słusznie oparł na treści art. 84 ust. 6 ustawy o sus. Sąd rozpoznający sprawę ma świadomość, iż SN wskazał w uzasadnieniu wyroków z dnia 17 stycznia 2012 r., I UK 194/11, LEX 1227962 i z dnia 6.08.2013 r., II UK 11/13, LEX 1375189 oraz z dnia 10 czerwca 2008 r., I UK 376/07, OSNP 2009/21-22/295 celem regulacji wynikającej z art. 84 ust. 6 ustawy o sus jest umożliwienie organowi rentowemu odzyskania świadczeń, które bez jego winy zostały nienależnie wypłacone bądź zawyżone, a nie ma przy tym podstaw, aby uznać, że pobierająca je osoba zobowiązana byłaby do ich zwrotu według zasad wynikających z art. 84 ust. 1 i 2 ustawy o sus. Organ rentowy ma w takiej sytuacji podstawę do żądania zwrotu nadpłaconych kwot od odpowiedzialnego za zaistnienie takiej sytuacji płatnika składek, od którego pochodziły nieprawdziwe informacje prowadzące do wypłacenia nienależnych świadczeń. Obowiązek zwrotu wypłaconych nienależnie świadczeń z ubezpieczeń społecznych obciąża, na podstawie art. 84 ust. 6 ustawy systemowej, płatnika składek tylko wówczas, gdy ich pobranie spowodowane zostało przekazaniem przez niego nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość, a jednocześnie brak jest podstaw do żądania takiego zwrotu od osoby, której faktycznie świadczenia te wypłacono, bowiem nie można uznać, że pobrała je nienależnie w rozumieniu art. 84 ust. 2 tej ustawy. Zasadą wynikającą z art. 84 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest, że obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia ciąży na osobie, która je pobrała. Jeżeli zatem spełnione zostały określone w art. 84 ust. 2 tej ustawy o sus przesłanki do uznania świadczenia za pobrane nienależnie, to obowiązana do jego zwrotu jest osoba, której świadczenie wypłacono. Tym samym art. 84 ust. 6 zawarty w tej samej ustawie i odnoszący się również do zwrotu nienależnie wypłaconego świadczenia nie dotyczy powyżej opisanej sytuacji ( w której zastosowanie powinien znaleźć art. 84 ust. 2 ). Podmiot, do którego jest adresowany art. 84 ust. 6 ustawy systemowej, tj. płatnik składek, nie może być zobowiązany do zwrotu kwot świadczeń pobranych nienależnie przez inną osobę w sytuacji, gdy obowiązujące przepisy umożliwiają dochodzenie zwrotu od osoby, której świadczenia faktycznie wypłacono.

W ocenie Sądu w okolicznościach sprawy brak jest jednak podstaw do żądania zwrotu świadczenia od osoby, której faktycznie świadczenia te wypłacono tj. od D. T.. W art. 84 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy sus wskazano, jakie świadczenia uważa się za nienależne. Są to świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania oraz świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia. Pobrane przez D. T. świadczenia nie można uznać za nienależne w rozumieniu art. 84 ust. 2 tej ustawy o sus, gdyż nie zostały wypłacone w wyniku świadomego wprowadzenia ZUS w błąd przez w/w w przedmiocie przyczyny rozwiązania łączącego ją z E. B. stosunku pracy. D. T. otrzymała od swojej pracodawczyni wypowiedzenie stosunku pracy z podaniem przyczyny -likwidacja zakładu pracy i miała prawo pozostawać w przekonaniu, iż jest to prawdziwa przyczyna. Odpowiedzialność za wskazanie przyczyny rozwiązania stosunku pracy spoczywa na E. B.. Ona podała w wypowiedzeniu niniejszą jego przyczynę, a nadto od niej też jako od osoby prowadzącej działalność gospodarczą i będącej pracodawcą należy wymagać podwyższonej staranności w działaniu, w tym znajomości przepisów prawnych.

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.