Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 20 maja 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Mirosław Godlewski (spr.)

Sędziowie: SSA Jolanta Wolska

del. SSO Dorota Rzeźniowiecka.

Protokolant: sekr. sądowy Aleksandra Słota

po rozpoznaniu w dniu 20 maja 2013 r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy S. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o wysokość emerytury,

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 3 lipca 2012 r., sygn. akt: VIII U 625/11;

postanawia:

1.  odrzucić apelację;

2.  przekazać Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł. do załatwienia zawarty w apelacji, wniosek S. P. o przeliczenie podstawy wymiaru świadczenia, w oparciu o wynagrodzenia stanowiące podstawę wymiaru składek w latach 1979 – 1988.

Sygn. akt: III AUa 1482/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 3 lipca 2012 roku, sygn. akt: VIII U 625/11, Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w Ł. z dnia 28 marca 2011 roku, mocą której organ rentowy odmówił S. P. prawa do przeliczenia świadczenia emerytalnego,
i przeliczył emeryturę przyznaną S. P. w ten sposób, że od dnia 9 lutego 2011 roku emerytura naliczona zostaje od wysokości podstawy wymiaru na poziomie 113,45 %, ustalonego w oparciu o wynagrodzenie z lat: 1979 – 1991, 1996 – 2002.

Powyższe orzeczenie zapadło na podstawie następujących ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego:

Wnioskodawca S. P., urodzony (...), od dnia 28 listopada 2004 r. pobierał rentę z tytułu niezdolności do pracy. Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia przyjęto wynagrodzenie z 10 kolejnych lat kalendarzowych 1984 - 1993, ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru 110,75 %.

Decyzją z dnia 17 czerwca 2008 r. ZUS przyznał wnioskodawcy emeryturę od dnia 8 maja 2008 r. Do ustalenia wysokości emerytury przyjęto podstawę wymiaru wcześniej pobieranej renty, to jest wskaźnik wysokości podstawy wymiaru 110, 75 % i kwotę bazową 1.829,24 zł. Do ustalenia wysokości emerytury uwzględniono 35 lat i 9 miesięcy okresów składkowych oraz l rok i 9 miesięcy okresów nieskładkowych.

Decyzją z dnia 23 lutego 2009 r. ZUS, w załatwieniu wniosku z dnia 26 stycznia 2009 r., dokonał przeliczenia emerytury wnioskodawcy przy uwzględnieniu wynagrodzeń minimalnych, w okresach zatrudnienia, w których wynagrodzenia nie zostały udokumentowane, to jest w okresie od 9 kwietnia 1964 r. do 30 marca 1968 r., od 4 kwietnia 1968 r. do 31 grudnia 1978 r. i od
l stycznia 1981 r. do 31 grudnia 1983 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru obliczony z 20 lat kalendarzowych 1966, 1967, 1971, 1979, 1980, 1984 - 1991, 1996 - 2002 wyniósł 96,68 %. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury ZUS przyjął dotychczasową podstawę jej wymiaru ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru 110,75 %.

We wniosku złożonym w dniu 9 lutego 2011 r. wnioskodawca wniósł
o ponowne ustalenie wysokości emerytury w oparciu o przedłożone paski płac
z lat 1981-1983.

W okresach od 9 kwietnia 1964 r. do 30 marca 1968 r., i od 4 kwietnia 1968 r. do 30 września 1991 r. wnioskodawca był zatrudniony w Drukarni (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy ostatnio na stanowisku brygadzisty - robotnika transportu w magazynie.
W okresie od 20 października 1965 r. do 21 kwietnia 1967 r. wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową. W okresie od 9 października 1989 r. do
8 grudnia 1989 r. korzystał z urlopu bezpłatnego .

Zaświadczeniami o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 30 czerwca 2004r. udokumentowane zostały zarobki wnioskodawcy za lat 1979, 1980, 1984 -1991. Zaświadczenia zostały wystawione na podstawie list płac .

Z okresów pracy w Drukarni (...), za które zaświadczenie
o zatrudnieniu i wynagrodzeniu nie zostało sporządzone, zachowały się angaże określające kategorię zaszeregowania i godzinową stawkę wynagradzania. Zgodnie z nimi wynagrodzenie wnioskodawcy wynosiło:

- od 9 kwietnia 1964 r. na stanowisku pomocnika maszynisty - wynagrodzenie w V kategorii zaszeregowania, to jest 4,50 zł za godzinę plus premia według załącznika nr 2 do Układu Zbiorowego Pracy;

- od l stycznia 1965 r. na stanowisku robotnika ekspedycji - wynagrodzenie
w V kategorii zaszeregowania, to jest 5,20 zł za godzinę plus premia zgodnie
z regulaminem premiowania;

- od 2 maja 1967 r. na stanowisku robotnika magazynu - wynagrodzenie w IV kategorii zaszeregowania, to jest 6,40 zł za godzinę plus premia;

- od l stycznia 1969 r. na stanowisku pakarza - wynagrodzenie w V kategorii zaszeregowania, to jest 7,70 zł za godzinę plus premia;

- od l grudnia 1976 r. - wynagrodzenie w II kategorii zaszeregowania, to jest 14,95 zł za godzinę plus premia regulaminowa;

- od l stycznia 1979 r. na stanowisku operatora ma magazynie - wynagrodzenie w VI kategorii zaszeregowania, to jest 16,70 zł za godzinę plus premia regulaminowa;

- od l czerwca 1982 r. na stanowisku robotnika magazynowego - wynagrodzenie w VII kategorii zaszeregowania, to jest 34 zł za godzinę.

Z okresu pracy wnioskodawcy w Drukarni (...) za lata 1981 - 1983, za wyjątkiem miesiąca stycznia 1982 r., zachowały się listy płac.

Przy przyjęciu:

- za okres od l stycznia 1981 r. do 31 grudnia 1981 r. i od l lutego 1982 r. do 31 grudnia 1983 r. wynagrodzeń zasadniczych ustalonych na podstawie list płac, przy uwzględnieniu wynikających z list płac: dodatku brygadzisty w wysokości 10 % płacy zasadniczej, premii w wysokości 40 % w każdym miesiącu, premii dodatkowej w wysokości 500 zł w okresie od stycznia 1981 r. do lutego 1981 r. i od czerwca 1981 r. do maja 1982 r., dodatku stażowego w wysokości 15 % płacy zasadniczej, wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, w dni wolne od pracy i święta, rekompensaty w kwocie po 160 zł miesięcznie
w okresie od września 1981 r. do grudnia 1981 r., oraz rocznych nagród uzyskanych w latach 1981 - 1982;

- za styczeń 1982 r. wynagrodzenia wyliczonego z iloczynu stawki godzinowej w wysokości 24,10 zł za godzinę ustalonej na podstawie list płac oraz czasu pracy w ilości 190 godzin (przy przyjęciu 8 - godzinnego czasu pracy w dniu powszednie i 6 - godzinnego czasu pracy w soboty), przy uwzględnieniu dodatku brygadzisty w wysokości 10 % płacy zasadniczej, premii w wysokości 40 % płacy zasadniczej, premii dodatkowej oraz dodatku stażowego
w wysokości 15 % płacy zasadniczej, wynagrodzenie wnioskodawcy w latach 1981 - 1983 wyniosło: w roku 1981 - 162.074 zł; w roku 1982 r. - 213.674 zł;
w roku 1983 r. - 229.580 zł.

Przy uwzględnieniu wymienionych wyżej kwot wynagrodzeń za lata 1981 - 1983 wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z najkorzystniejszych 20 lat kalendarzowych 1979 - 1991, 1996 - 2002 wyniósł 113,45 %. Emerytura wnioskodawcy, przy uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 113,45 %, po waloryzacjach na dzień l marca 2011 r. wyniosłaby 1.907 zł, a od dnia l marca 2012 r. - 1.978 zł. Przyjęte do wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 113,45 % wynagrodzenia w poszczególnych latach oraz indywidualne wskaźniki za te lata wyniosły: - w 1979 r. - podstawa wymiaru 113.011 zł; wskaźnik 176,79 %; - w 1980 r. - podstawa wymiaru 127.634 zł; wskaźnik 176,10 %;

- w 1981 r. - podstawa wymiaru 162.074 zł; wskaźnik 175,66 %; - w 1982 r. - podstawa wymiaru 213.674 zł; wskaźnik 153,09 %; - w 1983 r. - podstawa wymiaru 229.580 zł; wskaźnik 132,17 %;

- w 1984 r. - podstawa wymiaru 290.655 zł; wskaźnik 143,85 %;

- w 1985 r. - podstawa wymiaru 412.261 zł; wskaźnik 171,73 %;

- w 1986 r. - podstawa wymiaru 610.533 zł; wskaźnik 211,15 %;

- w 1987 r. - podstawa wymiaru 605.961 zł; wskaźnik 173,03 %;

- w 1988 r. - podstawa wymiaru 670.755 zł; wskaźnik 105,29 %;

- w 1989 r. - podstawa wymiaru 1.986.359 zł; wskaźnik 80,06 %;

- w 1990 r. - podstawa wymiaru 15.858.429zł; wskaźnik 128,35 %;

- w 1991 r. - podstawa wymiaru 12.917.546 zł; wskaźnik 60,82 %;

- w 1996 r. - podstawa wymiaru 5.462,21 zł; wskaźnik 52,16 %;

- w 1997 r. - podstawa wymiaru 6.583,02 zł; wskaźnik 51,66 %;

- w 1998 r. - podstawa wymiaru 8.540,62 zł; wskaźnik 57,42 %;

- w 1999 r. - podstawa wymiaru 10.425,88 zł; wskaźnik 50,91 %;

- w 2000 r. - podstawa wymiaru 13.270,81 zł; wskaźnik 57,48 %;

- w 2001 r. - podstawa wymiaru 14.499,25 zł; wskaźnik 58,60 %;

- w 2002 r. - podstawa wymiaru 13.472 zł; wskaźnik 52,63 %.

Opisany powyżej stan faktyczny Sąd ustalił głównie w oparciu
o dokumenty zawarte w aktach organu rentowego i załączone do akt sprawy, których autentyczności żadna ze stron nie kwestionowała, oraz opinię biegłego
z zakresu rachunkowości.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny, Sąd Okręgowy uznał odwołanie S. P. za uzasadnione.

Sąd I instancji, powołując się m.in. na treść art. 15 ust. l oraz art. 111 ust. l ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r. Nr 153, póz. 1227, ze zm.) wyjaśnił zasady postępowania w przypadku ponownego ustalania wysokości świadczenia emerytalnego. Podniósł ponadto, iż zgodnie z ust. 2a art. 15 przywołanej ustawy, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek
w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty, zgodnie z § 20 pkt.
l rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. 1983 Nr 10, póz. 49, ze zm.), obowiązującym w dacie złożenia przez odwołującego się wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury, są dla pracowników - zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia
i wysokości osiąganych zarobków.

Sąd Okręgowy podkreślił, iż w rozpoznawanej sprawie spór między stronami sprowadzał się do wysokości zarobków osiąganych przez wnioskodawcę w okresie zatrudnienia w Drukarni (...) w latach 1981 - 1983, który to okres nie został uwzględniony w wystawionym przez pracodawcę zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu. Organ rentowy jako podstawę wymiaru składek za ten okres przyjął kwoty wynagrodzenia minimalnego. Ubezpieczony, który z takim rozwiązaniem się nie zgodził, wnosił aby wynagrodzenie jego wliczyć w oparciu o załączone do wniosku o przeliczenie emerytury paski płac z lat 1981 - 1983. Wymienionej dokumentacji organ rentowy nie uznał za miarodajną z uwagi na to, że nie została opatrzona pieczątką zakładu pracy ani podpisem osoby, która je sporządziła.

Odnosząc się powyższej spornej kwestii Sąd Okręgowy wskazał przede wszystkim na ugruntowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, iż ograniczenie co do środków dowodowych wynikające z § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. obowiązujące w postępowaniu przed organem rentowym nie ma zastosowania w postępowaniu sądowym przed Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 KPC), który
w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za celowe i pożądane. Wysokość uzyskiwanego uposażenia może być zatem ustalana także przy pomocy innych pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia zainteresowanego (por. wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 25 lipca 1997 r. sygn. akt II UKN 186/97, opubl. OSNP 1998/11/342; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006 r. sygn. I UK 115/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń

Społecznych rok 2007, Nr 17-18, póz. 257, str. 753).

Przy czym nie jest możliwe obliczanie wysokości emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawcy. Twierdzenia te muszą być udowodnione. Nie jest rzeczą Sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia
z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.) (por. wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996r., sygn. akt I CKU 45/96, opubl. OSNC
2 1997r., z.6-7, poz.76; wyrok Sądu Najwyższego z 7 października 1998 r., sygn. II UKN 244/98, opubl. OSNAPiUS 1999, nr 20, póz. 6621).

Dlatego też, celem ustalenia faktycznej wysokości wynagrodzeń wnioskodawcy, Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji pracowniczej oraz dopuścił dowód
z opinii biegłego z zakresu rachunkowości, co pozwoliło w sposób wszechstronny przeanalizować zasadność jego żądań.

Powołany w sprawie biegły, ustalenia wysokości zarobków wnioskodawcy w spornym okresie od l stycznia 1981 r. do 31 grudnia 1983 r. dokonał w oparciu o odnalezioną z tego okresu dokumentację płacową. Dokumentacja ta obejmująca listy płac za lata 1981 - 1983 (z wyjątkiem brakującej listy za miesiąc styczeń 1982 r.) została dołączona przez biegłego do opinii. Wysokość uzyskiwanych przez wnioskodawcę zarobków w okresie od
l stycznia 1981 r. do 31 grudnia 1981 r. i od l lutego 1982 r. do 31 grudnia 1983r. biegły ustalił na podstawie wynikających z list płac wynagrodzeń zasadniczych przy uwzględnieniu wypłacanego dodatku brygadzisty, comiesięcznej premii, premii dodatkowej, dodatku stażowego, wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, w dni wolne od pracy i święta, rekompensaty wypłacanej w okresie od września 1981 r. do grudnia 1981 r. oraz rocznych nagród uzyskanych w latach 1981 - 1982 wypłacanych w latach kolejnych. Wypłata wymienionych dodatkowych składników wynagrodzenia
i ich wysokość wynika z przeprowadzonej przez biegłego analizy listy płac
i złożonych przez ubezpieczonego pasków płac. Do ustaleń biegły jako wartość pewną przyjął, że wypłacana co miesiąc premia wynosiła 40 % płacy zasadniczej, gdyż z listy płac i pasków płac wynika, że premia wynosiła 40 % choć najczęściej była wypłacana w wysokości 50 % i więcej. Do wynagrodzeń biegły nie wliczył nieregularnie wypłacanych kwot oznaczonych w kartach płac jako „pranie” lub „pranie odzieży”, gdyż składnik ten nie podległ składkom na ubezpieczenia społeczne. Nie wliczył także kwoty 47 zł zapisanej w kolumnie „13-tka” na karcie zawierającej kwoty wynagrodzeń za przepracowane dni wolne w roku 1982 i 1983, gdyż nie ma możliwości ustalenia czego kwota ta dotyczyła. Wynagrodzenie za miesiąc styczeń 1982 r., za który brak jest listy płac, biegły wyliczył na podstawie wynikającej z listy płac stawki godzinowej przy uwzględnieniu dodatku brygadzisty, premii w wysokości 40 % płacy zasadniczej, premii dodatkowej w kwocie 500 zł oraz dodatku stażowego.

Opinia biegłego została doręczona zarówno pełnomocnikowi organu rentowego jak i wnioskodawcy ze zobowiązaniem do ustosunkowania się do niej i złożenia ewentualnych wniosków. Organ rentowy zakwestionował przyjętą przez biegłego do wyliczeń wysokość rekompensaty w kwocie 640 zł miesięcznie w okresie od września 1981 r. do grudnia 1981 r., która w opinii organu rentowego wynosiła kwotę 160 zł. Nie zgodził się także
z wynagrodzeniem wyliczonym za styczeń 1982 r., które w opinii organu rentowego, z uwagi brak dokumentów potwierdzających faktyczną jego wysokość, winno odpowiadać wynagrodzeniu najniższemu. Innych zastrzeżeń, poza wymienionymi, organ rentowy do opinii biegłego nie zgłosił . Wnioskodawca zakwestionował wysokość zarobków przyjętych przez biegłego w okresie od września do grudnia 1981 r., w styczniu 1982 r., maju 1982 r., wrześniu 1982 r., styczniu 1983 r. oraz od września do grudnia 1983 r.

Sąd Okręgowy oceniając dowód z opinii biegłego uznał ją za w pełni wiarygodną, gdyż została sporządzona w oparciu dostępną dokumentację, zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym jej przedmiot. Opinia biegłego nie zawiera sprzeczności ani uchybień, które pozbawiałyby ją wartości dowodowej, i w ocenie Sądu Okręgowego zasługiwała na to by stać się podstawą ustaleń faktycznych.
W opinii uzupełniającej biegły ustosunkowując się do zarzutów stron odnośnie wysokości zarobków w okresie od września 1981 r. do grudnia 1981 r. wyjaśnił, że wskazane na listach płac kwoty rekompensat w wysokości 640 zł miesięcznie zawierały także rekompensaty na członków rodziny, co zresztą potwierdził wnioskodawca w swoim piśmie z dnia 9 marca 2012 r. (k. 28). W tej sytuacji Sąd podzielił argumentację organu rentowego, że przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury uwzględniona być może jedynie kwota rekompensaty wnioskodawcy. Stąd dokonana przez biegłego korekta kwoty rekompensaty do wysokości 160 zł miesięcznie. Biegły wyjaśnił także, że przyjęta przez niego kwota wynagrodzenia za maj 1982 r. jest kwotą z listy płac powiększoną dodatkowo o kwotę dodatkowego wynagrodzenia z tytułu pracy
w dniu l maja. Podobnie jest z kwotą wynagrodzenia za styczeń 1983 r. We wrześniu 1982 r. i w okresie od września 1983 r. do grudnia 1983 r. wnioskodawca otrzymywał dodatek za pranie odzieży uwzględniony
w wynagrodzeniach zapisanych w listach płac. Ponieważ kwoty dodatku za pranie odzieży nie podlegają uwzględnieniu przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury zostały one odliczone od kwot z list płac. Pominięta przez biegłego
w obliczeniach została także kwota w wysokości 6.000 zł zapisana w rubryce „dodatki wolne od podatku" na listach płac, a jako „przejściowy dodatek” na paskach płac z uwagi na brak możliwości ustalenia z jakiego tytułu kwota ta została wypłacona. Po złożeniu przez biegłego opinii uzupełniającej na piśmie
i ustnych wyjaśnień na rozprawie strony dalszych zastrzeżeń do opinii biegłego nie zgłosiły.

Biegły z zakresu rachunkowości opinię uzupełniającą sporządził w dwóch wariantach. W pierwszym biegły skorygował rekompensaty do kwoty 160 zł miesięcznie przy jednoczesnym pozostawieniu z opinii głównej kwoty wynagrodzenia za miesiąc styczeń 1982 r. wyliczonego na podstawie wynikającej z listy płac stawki godzinowej przy uwzględnieniu niewątpliwie otrzymywanych przez wnioskodawcę dodatków. Przy takich założeniach najkorzystniejszy dla wnioskodawcy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru obliczony z 20 lat kalendarzowych 1979 - 1991, 1996 - 2002 wyniósł 113,45 %. Natomiast w drugim wariancie - zakładającym korektę kwoty rekompensaty
i wynagrodzenie w miesiącu styczniu 1982 r. odpowiadające wynagrodzeniu najniższemu - wskaźnik wysokości podstawy wymiaru obliczony z 20 lat kalendarzowych 1979 - 1991, 1996 - 2002 wyniósł 113,28 %.

Sąd I instancji, za podstawę poczynionych ustaleń faktycznych przyjął uzupełniającą opinię biegłego w jej pierwszym wariancie - korzystniejszym dla ubezpieczonego - uznając, że najpewniej odpowiada ona rzeczywistemu stanowi rzeczy. Należy zauważyć, iż w spornym okresie zatrudnienia wynagrodzenie wnioskodawcy było określone godzinową stawką wynagrodzenia. W świetle zaś opinii biegłego z zakresu rachunkowości wnioskodawca nagminnie, co potwierdziły listy płac, pracował w czasie ponadnormatywnym, niejednokrotnie prawie 50 % więcej niż to wynikało z obowiązujących norm czasu pracy. W tej sytuacji zdaniem Sądu Okręgowego, wobec niewątpliwie udowodnionego okresu ubezpieczenia, zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy i przy znajomości godzinowej stawki wynagrodzenia
w okresie od l do 31 stycznia 1982 r., za okres ten w podstawie wymiaru składek należało uwzględnić kwotę wynagrodzenia zasadniczego wyliczonego
z iloczynu stawki godzinowej i normatywnego czasu pracy, przy uwzględnieniu niewątpliwie otrzymywanych dodatków i premii. Organ rentowy, co wymaga podkreślenia, okoliczności wypłacania wnioskodawcy dodatkowych składników wynagrodzenia nie kwestionował. W ocenie Sądu wyliczenia takie pozwolą ustalić wysokość wynagrodzenia jaką ubezpieczony niewątpliwie otrzymywał. Można oczywiście domniemywać, iż rzeczywiste wynagrodzenie wnioskodawcy w styczniu 1982 r. było wyższe, gdyż nie uwzględnia ono otrzymywanego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych
i w święta, ale tego faktu w sposób pewny i konkretny, co do wysokości, wnioskodawca nie udowodnił żadnymi wiarygodnymi kartami płac lub innymi dokumentami płacowymi. W szczególności nie wykazał żadnym dowodem fatycznie przepracowanej w styczniu 1982 r. liczby godzin pracy. Wskazać
w tym miejscu należy, iż przy ustaleniu podstawy wymiaru emerytury
z dokumentacji innej niż dokumentacja płacowa uwzględnieniu, jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe lub ubezpieczenie społeczne, podlegają tylko te składniki wynagrodzenia których wypłata
w określonej wysokości oraz fakt odprowadzenia składki na ubezpieczenie społeczne jest niewątpliwy. W kwestii tej nie może istnieć żaden stan niepewności.

Ustalony przez biegłego wskaźnik wysokości podstawy wymiaru
w najkorzystniejszym dla wnioskodawcy wariancie, czyli z 20 lat kalendarzowych 1979 - 1991, 1996 - 2002 wyniósł 113,45 %. Wskaźnik ten jest wyższy od ustalonego przez organ rentowy (110,75 %), a tym samym spełnione zostały przesłanki do ponownego obliczenia emerytury odwołującego się.

Zgodnie z art. 133 ust. l pkt. l w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję orzekając jak w sentencji.

Powyższy wyrok zaskarżył S. P. w całości apelacją . Skarżący podniósł, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z wybranych przez niego 10 lat pracy tj. od 1979 roku do 1988 roku - jest wyższy o 48, 43 % od wskaźnika ustalonego przez Sąd Okręgowy tj. 113,43 % z lat 1979 – 1991, 1996 – 2002. W związku z powyższym wniósł o „przeliczenie jego emerytury z 10 lat pracy [od 1979 roku do 1988 roku] wybranych z ostatnich 20 lat pracy”.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja S. P. jest niedopuszczalna i jako taka podlega odrzuceniu.

Na wstępie niniejszych rozważań podkreślić trzeba, iż w odwołaniu od decyzji ZUS skarżący zakwestionował przyjętą przez organ rentowy wysokość wynagrodzenia za pracę w okresie: maj, lipiec, sierpień, wrzesień i listopad 1981 roku, marzec – listopad 1982, styczeń – grudzień 1983 roku. Z uwagi bowiem na brak stosownej dokumentacji płacowej, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, dokonując ustalenia podstawy wymiaru świadczenia emerytalnego S. P., przyjął dla ww. okresów pracy kwoty wynagrodzenia minimalnego. Odmówił przy tym uznania „pasków płacowych” przedstawionych przez wnioskodawcę, za dostateczny dowód w rozumieniu obowiązującego wówczas § 20 pkt. 1 rozporządzenia Rady Ministrów
w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń z dnia 7 lutego 1983 roku (Dz. U. 1983 Nr 10, poz. 49 ze zm.). Reasumując, zagadnienie sporne w przedmiotowej sprawie, stanowił fakt nieuwzględnienia przez ZUS, lat pracy S. P. (1981 - 1983)
w toku ustalania wysokości świadczenia emerytalnego, przyjmując dla ww. okresów kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Tak też przedmiot sporu zdefiniował Sąd I instancji.

Początkowo (decyzja ZUS z dnia 17 czerwca 2008 roku) wysokość emerytury S. P. odniesiona została do podstawy przyznanej mu renty z tytułu niezdolności do pracy, ustalonej w oparciu o wysokość wynagrodzenia z 10 kolejnych lat kalendarzowych 1984 - 1993. W rozpoznaniu wniosku ubezpieczonego, z dnia 26 stycznia 2009 roku, organ rentowy dokonał przeliczenia emerytury S. P. z uwzględnieniem lat nieudokumentowanych – w tym lat 1981 - 1983 – dla których zgodnie
z obowiązującymi przepisami przyjęto wynagrodzenie minimalne (art. 15 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Najkorzystniejszy wariant obejmował lata 1966, 1967, 1971, 1979, 1980, 1984 - 1991, 1996 – 2002. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł wówczas 96, 68 %. Poprzedni wskaźnik wyniósł zaś 110, 75 %. W związku
z powyższym organ rentowy utrzymał poprzednie wyliczenie wysokości świadczenia emerytalnego, korzystniejsze dla ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy, ustalając rzeczywistą wysokość czasu pracy
i wypłacanego wynagrodzenia w spornym okresie lat 1981 – 1983, dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu ekonomii przedsiębiorstw, gospodarki materiałowej oraz zatrudnienia i płac. Biegły, w oparciu o przeprowadzone badanie materiału archiwalnego dokumentacji płacowej Drukarni (...) w Ł., uzyskał niezbędne informacje. Uwzględniając pozyskane wyniki, biegły przyjął, iż najkorzystniejszy dla wnioskodawcy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury, obliczony z 20 lat kalendarzowych 1979 - 1991, 1996 - 2002, wyniósł 113, 45 %.

Sąd Okręgowy przyjął zatem ustalenia biegłego jako prawidłowe,
a wariant I opinii uzupełniającej jako najbardziej korzystny dla ubezpieczonego. Sąd I instancji rozpoznał więc podniesione w odwołaniu zarzuty S. P., ustalając rzeczywistą wysokość czasu pracy i wynagrodzenia w spornym okresie lat 1981 – 1983. Dysponując ustalonymi danymi, Sąd zweryfikował wysokość świadczenia emerytalnego i przyjął rozwiązanie najbardziej korzystne dla odwołującego się, o czym orzekł w sentencji wyroku (ustalając wysokość podstawy wymiaru emerytury na 113, 45 %).

W tym miejscu podkreślić trzeba, iż stosowanie do treści wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 września 2000 roku II UKN 685/99 w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot żądania jest określony treścią decyzji organu rentowego, od której odwołanie wszczyna postępowanie przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. Tak samo postanowienie z dnia 13 maja 1999r., II UZ 52/99 (OSNAPiUS 2000 r. nr 15 poz. 601).

Decyzją, od której S. P. wniósł odwołanie do Sądu Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych (decyzja z dnia 28 marca 2011 roku), organ rentowy odmówił mu prawa do ponownego przeliczenia świadczenia emerytalnego
z uwzględnieniem lat pracy 1981 - 1983. Powód stanowił brak nowych dowodów i nowych okoliczności istniejących przed wydaniem tej decyzji,
a mogących mieć wpływ na prawo bądź wysokość świadczenia emerytalnego,
w rozumieniu art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zakład (...) odmówił bowiem uznania przedstawionych przez wnioskodawcę „pasków płac” za środek dowodowy. Innymi dowodami S. P. nie dysponował.

Tak więc nie budzi wątpliwości, iż kluczowym zagadnieniem rozpoznawanym przez Sąd I instancji było ustalenie wysokość zarobków osiąganych przez wnioskodawcę w czasie zatrudnienia w Drukarni (...) w latach 1981 – 1983. Okres ten nie został bowiem uwzględniony w obliczeniach ZUS, w konsekwencji przyjęcia przez organ rentowy kwot wynagrodzenia minimalnego.

Sąd I instancji, po przeprowadzeniu wnikliwego postępowania dowodowego, ustalił wysokość zarobków w spornym okresie pracy
i następnie zweryfikował prawidłowość wydanej decyzji organu rentowego – zmienił ją, uwzględniając wskazane przez S. P. lata pracy.

Mając na względzie powyższe rozważania, podnieść trzeba, iż apelacja skarżącego nie znajduje oparcia w treści kwestionowanego orzeczenia. Sąd Okręgowy nie rozstrzygał bowiem w kwestii decyzji, której przedmiot stanowił sposób obliczenia wysokości podstawy wymiaru świadczenia. Sąd I instancji dokonał kontroli prawidłowości skonkretyzowanej decyzji ZUS, wydanej w trybie art. 114 ustawy w którym organ rentowy w sposób wadliwy nie uwzględnił wskazanych lat pracy. Wydany przez sąd pierwszej instancji wyrok zawierał także jedynie pozytywne dla ubezpieczonego ustalenia nie zawierając rozstrzygnięcia w zakresie zgłoszonego w toku procesu żądania przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia z innych lat, dziesięciu lat od 1979 do 1988 roku. Strona nie inicjowała uzupełnienia wyroku w tym zakresie /art.351 k.pc./.

Tak więc oczywistym jest, że apelacja skarżącego dotyczy nieistniejącej części kwestionowanego orzeczenia. Apelant nie kwestionując tego co zostało korzystnie dla niego ustalone w wyroku, chce jeszcze korzystniejszego ustalenia, co do którego sąd pierwszej instancji nie wypowiedział się w wyroku.

S. P. zażądał bowiem zmiany wyroku Sadu Okręgowego polegającej na ponownym przeliczaniu podstawy wymiary emerytury – „z 10 wybranych lat pracy od 1979 do 1988 roku”. Skarżący nie zgadza się więc
z wysokością przyjętego wskaźnika podstawy wymiary emerytury.
W przekonaniu S. P. powinien być on wyższy o 48, 43 %.

Powyższa okoliczność może stanowić przedmiot rozpoznania organu rentowego w trybie art. 111 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jako wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia.

W związku z powyższym stwierdzić należy, iż apelacja S. P. jest niedopuszczalna i jako taka podlega odrzuceniu w trybie art. 373 k.p.c. w zw. z art. 370 k.p.c.

Kierując się powyższym, przy uwzględnieniu także treści art.477/10/ k.p.c. Sąd Apelacyjny przekazał zawarty w apelacji wniosek S. P. o przeliczenie podstawy wymiaru świadczenia z 10 lat do ZUS I O/w Ł. celem rozpoznania.