Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Leszek Dąbek (spr.)

Sędziowie: SO Danuta Morys - Woźniak

SR del. Beata Majewska-Czajkowska

Protokolant Dominika Tarasiewicz

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa M. S. (S.)

przeciwko Powiatowi (...)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 14 sierpnia 2013 r., sygn. akt I C 608/13

1  oddala apelację;

2  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) z tytułu zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Beata Majewska-Czajkowska SSO Leszek Dąbek SSO Danuta Morys - Woźniak

Sygn. akt III Ca 1838/13

UZASADNIENIE

Powód M. S. żądał zasądzenia na jego rzecz od poz-wanego Powiatu (...) kwoty 425 zł z ustawowymi odsetkami od dnia
4 03 2013r. oraz zwrotu kosztów procesu.

Uzasadniając żądanie twierdził, że uiścił opłatę za wydanie karty pojazdu
w kwocie 500 zł. która stanowiła dochód pozwanego. Trybunału Konstytucyjny
w wyroku z dnia z dnia 17 01 2006r. uznał, że przepis prawa stanowiący podstawę jej pobrania jest niezgodny z Konstytucją RP oraz że w rozporządzeniu z dnia 28 03 2006r. ustalono jej nową wysokość w kwocie 75 zł. W następstwie tego część opłaty w wysokości 425 zł została uiszczona nienależnie i pozwany powinien zwrócić ją powodowi.

Pozwany Powiat (...) wniósł o odrzucenie pozwu ewentualnie o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu. Podnosił, że sprawa powinna być rozpatrywana w postępowaniu administracyjnym, więc droga sądowa jest niedopuszczalna i pozew podlega odrzuceniu. Trybunał Konstytucyjny orzekając o niekonstytucyjności powyższego przepisu prawa pozbawił go mocy obowiązującej dopiero z dniem 1 05 2006r.
i w chwili uiszczenia opłaty istniała podstawa prawna do jej pobrania w wyso-kości 500 zł. Uprawnienie sądów powszechnych do uznawania braku mocy wiążącej przepisów prawa w okresie odraczania utraty przez nie mocy wiążącej de facto niweczy znaczenie wyroków Trybunału Konstytucyjnego
i byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Powód nie wykazał również wysokości dochodzonego roszczenia.

Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach w wyroku z dnia 14 08 2013r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 425 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 7 05 2013r., w pozostałym zakresie powództwo oddalił oraz orzekł

o kosztach procesu.

W ustalonym stanie faktycznym w motywach orzeczenia ocenił, iż wniosek pozwanego o odrzucenie pozwu jest bezzasadny. Podzielił pogląd prawny wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 05 2007r. o dopuszczalności drogi sądowej do dochodzenia roszczeń o zwrot nienależnie pobranej części opłaty za wydanie karty pojazdu (orz. SN o sygn. III CZP 35/07). Wskazał,

iż opłata stanowiła dochód pozwanego, co statuuje jego legitymacje bierną
w niniejszym procesie. Podzielił również oceną prawną zawartą w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 17 01 2006r. (sygn. U 6/04) stwierdzającym niekonstytucyjność omawianej regulacji prawnej i uznał, że we wskazanym w nim zakresie była ona niekonstytucyjna już od chwili jej wydania. Wbrew twierdzeniom pozwanego nie oznacza to, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego nie odnosi się do stanów faktycznych zaistniałych przed 1 05 2006r. Następnie przywołał regulację art. 410 § 2 k.c. i stwierdził, że pobranie od powoda opłaty za wydaną mu kartę pojazdu, doprowadziło do bezpodstawnego wzbogacenia się pozwanego jego kosztem w wysokości przewyższającej kwotę 75 zł. Ocenił, że w tej sytuacji powodowi przysługuje skuteczne względem pozwanego roszczenie o zapłatę kwoty równoważnej wzbogaceniu pozwanego
i uznał powództwo za uzasadnione.

O odsetkach ustawowych za opóźnienie się pozwanego w zapłacie dochodzonej należności orzekał stosując regulacje art. 481 § 1 k.c., a o kosztach procesu orzekł na podstawie regulacji art. 98 k.p.c.

Orzeczenie zaskarżył pozwany Powiat (...) , który wnosił
„o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez odrzucenie pozwu” ewentualnie o jego zmianę przez oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jego rzecz od powoda zwrotu kosztów procesu, bądź też jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Zarzucał, iż w sprawie zachodzi nieważność postępowania z powodu niedopuszczalności drogi sądowej oraz że przy ferowaniu wyroku naruszono regulacje art. 7 i art. 190 ust. 1 w związku z ust. 3 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, przepisy prawa procesowego (art. 227 k.p.c. art. 232 k.p.c.), przepisy ustawy – Prawo o ruchu drogowym (art. 77 ust. 3, 4, i 5), uregulowania rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 07 2003r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (§ 1 pkt 1) i Ministra Transportu i Budownictwa z dnia
28 03 2006r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (§ 1) i prawo materialne (art. 405 k.c., art. 409 k.c. i art. 411 k.c.).

W odpowiedzi na apelację powód M. S. domagał się oddalenia apelacji oraz zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje:

Sąd pierwszej instancji trafnie zakwalifikował roszczenia powoda przyjmując, że mają one źródło w reżimie odpowiedzialności za bezpodstawne wzbogacenie, a następnie prawidłowo rozpoznał sprawę i skonstruował prawidłową podstawę faktyczną orzeczenia.

Zagadnienie dopuszczalności drogi sądowej w sprawach o zwrot nie-należnych opłat za wydanie karty pojazdu, pobranych na podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 07 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz. U. Nr 137, poz. 1310) przed wejściem w życie z dniem 1 01 2010 r. ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych
(Dz. U. Nr 157, poz. 1240 ze zm.) było przedmiotem uchwały Sądu Najwyższego z dnia 6 06 2012r. (III CZP 24/12, Biul. SN 2012/6/8).

Sąd Najwyższy uznał w tej uchwale, iż droga sądowa przy dochodzeniu tych roszczeń jest dopuszczalna, a Sąd odwoławczy pogląd ten i związaną z nim ocenę prawną podziela.

W sprawie występuje zatem pozytywna przesłanka procesowa
w postaci dopuszczalności drogi sądowej i wbrew temu, co zarzuca skarżący nie zaistniała w niej nieważność postępowania, wobec czego brak było formalno-procesowych podstaw do uchylenia wyroku i odrzucenia pozwu, czy też jak domaga się tego skarżący do „zmiany wyroku poprzez odrzucenie pozwu”.

Ustalenia faktyczne składające się na podstawę faktyczną orzeczenia w istocie dotyczą faktów bezspornych pomiędzy stronami, które dodatkowo zostały potwierdzone przez informacje zawarte w wiarygodnych źródłach dowodowych.

Pozwany podnosząc zarzut niewykazania przez powoda wartości dochodzonej należności, równocześnie nie zaprzeczył twierdzeniom pozwu,

że powód uiścił w Starostwie Powiatowym w T. opłatę za kartę pojazdu w kwocie 500 zł.

Należy zatem uznać, że okoliczność ta została przez niego milcząco przyznaną i dlatego w oparciu o regulację art. 230 k.p.c. - należało ją uznać za wykazaną niezależnie od tego, że była ona przedmiotem dowodu (przeprowadzonego na rozprawie w dniu 14 08 2013r. dowodu z zaświadczenia Starosty (...) oraz wezwania do zapłaty).

Z tych też względów Sąd odwoławczy przyjął za własne ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji.

Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena prawna ustalonego stanu faktycznego jest prawidłowa i Sąd odwoławczy ją podziela.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia z dnia 17 01 2006r. stwierdził niekonstytucyjność regulacji prawnej leżącej u podstaw pobrania od powoda opłaty za kartę pojazdu (§ 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 07 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu - Dz. U. nr 137, poz. 1310).

Jakkolwiek jednocześnie odroczył on termin utraty jego mocy obowiązującej do dnia 1 05 2006r. i do tego czasu przepis ten miał moc obowiązującą,

to nie pozbawiało to Sądu Rejonowego możliwości dokonania własnej oceny jego zgodności z Konstytucją RP w okresie jego formalnego obowiązywania.

Zgodnie bowiem z regulacją art. 178 ust. 1 Konstytucji RP sędziowie w sprawowaniu swego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji i ustawom .

Zarówno w judykaturze jak i doktrynie prawa wywodzi się na podstawie tej regulacji, że skoro sędzia orzekając podlega tylko Konstytucji i ustawom, to może on odmówić (bez konieczności występowania do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności przepisu aktu podstawowego z Konstytucją czy ustawą), zastosowania w sprawie przepisu rozporządzenia, który jest niezgodny z Konstytucją i ustawą, w tym odmówić zastosowania przepisu niezgodnego
z Konstytucją w okresie odroczenia utraty mocy obowiązującej tego przepisu orzeczonej wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego.

Dlatego Sąd pierwszej instancji podzielając w pełni ocenę Trybunału Konstytucyjnego miał prawo odmówić jej zastosowania do zdarzeń jakie miały miejsce w całym okresie jej formalnego obowiązywania, w tym również odmówić jej zastosowania przy ocenie legalności uiszczenia przez powoda opłaty za kartę pojazdu.

Powoduje to, że w chwili jej pobrania powód nie był zobowiązany do jej zapłaty (w obowiązującym systemie prawa nie istniała bowiem podstawa prawna do jej pobrania) i tym samym – jak słusznie ocenił Sąd Rejonowy - jej uiszczenie jest świadczeniem nienależnym w rozumieniu art. 410 § 2 k.p.c.

Opłata została przekazana pozwanemu i stanowiła jego dochód.

W wyniku jej przekazania uzyskał on zatem bez podstawy prawnej korzyść majątkową kosztem powoda, w następstwie czego - stosownie do regulacji art. 405 k.c. w związku z art. 410 § 1 k.c.- po stronie powoda powstało skuteczne względem pozwanego roszczenie o zwrot jej wartości.

Pozwany nie wykazał, iż uzyskaną kosztem powoda majątkową zużył lub utracił w sposób niweczący jego wzbogacenie i w sprawie nie ma zastosowania regulacja art. 409 k.c.

W połączeniu z powyższym czyni to powództwo uzasadnionym, co znalazło prawidłowe odzwierciedlenie w zaskarżonym wyroku i apelacja jest bezzasadna.

Reasumując wyrok jest prawidłowy i dlatego apelację pozwanego jako bezzasadną oddalono na mocy regulacji art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono stosując regulację art. 98 § 1 k.p.c., biorąc pod uwagę, że pozwany uległ w całości w tym postępowaniu, wobec czego winien zwrócić powodowi koszty ustanowionego przez niego profesjonalnego pełnomocnika.

SSR (del.) Beata Majewska-Czajkowska SSO Leszek Dąbek SSO Danuta Morys - Woźniak