Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 kwietnia 2013r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2013 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa B. J.

przeciwko H. G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego H. G.

od wyroku Sądu Rejonowego w Olecku

z dnia 21 stycznia 2013r., sygn. akt I C 438/12

1.  Oddala apelację;

2.  Zasądza od pozwanego H. G. na rzecz powódki B. J. kwotę 1. 200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem II – giej instancji.

Sygn. akt: I. Ca. 123/13

UZASADNIENIE

Powódka B. J. wystąpiła z powództwem przeciwko H. G., domagając się zasądzenia na jej rzecz kwoty 26.329,13 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwot: 620 zł od dnia 02.08.2007 r., 670 zł od dnia 01.09.2007 r., 650 zł od dnia 02.10.2007 r., 359,80 zł od dnia 03.11.2010 r., 359,80 zł od dnia 02.12.2010 r., 359,80 zł od dnia 04.01.2011 r., 362,38 zł od dnia 02.02.2011 r., 362,38 zł od dnia 02.03.2011 r., 362,38 zł od dnia 02.04.2011 r., 367,81 zł od dnia 03.05.2011 r., 367,81 zł od dnia 02.06.2011 r., 367,81 zł od dnia 02.07.2011 r., 43.568,29 zł od dnia 02.07.2011 r., 1.900,00 zł od dnia 04.10.2007 r., 1.920,00 zł od dnia 05.10.2007 r., 60,00 zł od dnia 05.10.2007 r. – do dnia zapłaty i zasądzenia kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wskazała, iż dnia 1 czerwca 2005 roku zawarła wspólnie z pozwanym umowę o kredyt z bankiem (...) S.A. w W. w wysokości 8.000,00 zł, zaś w dniu 12 lipca 2005 r. - umowę o kredyt mieszkaniowy hipoteczny w kwocie 50.000,00 zł. Aneksem z dnia 31 maja 2006 roku strony rozszerzyły kwotę kredytu o kwotę 40.000,00 zł. Wyrokiem z dnia 7 sierpnia 2007 roku w sprawie o sygn. akt: III RC 95/07 Sąd Rejonowy w Olecku ustanowił z dniem 30 kwietnia 2007 roku rozdzielność majątkową pomiędzy H. G. i B. J.. Po zniesieniu ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej powódka z własnych środków spłaciła w/w kredyty - łączna kwota zadłużenia stron uregulowana przez nią wyniosła 52.658,26 zł. W jej ocenie pozwany, jako współdłużnik solidarny, zobowiązany jest do zwrotu kwoty 26.329,13 zł.

Nakazem zapłaty z dnia 8 czerwca 2012 roku Sąd Rejonowy w Olecku w sprawie o sygn. akt: I Nc 233/12 uwzględnił powództwo w całości.

Pozwany H. G. wniósł sprzeciw od powyższego rozstrzygnięcia – domagał się oddalenia powództwa i zasądzenia na jego rzecz kosztów postępowania. Podniósł, iż postanowieniem z dnia 6 grudnia 2010 roku Sąd Rejonowy w Olecku w sprawie o sygn. akt: I Ns 198/08 dokonał podziału majątku wspólnego stron i dokonał wzajemnego rozliczenia długów, w tym spłaconych od dnia 30 kwietnia 2007 roku do dnia 6 grudnia 2010 roku, co w konsekwencji wyklucza możliwość domagania się przez powódkę zwrotu połowy spłaconych w w/w okresie zobowiązań. Zdaniem pozwanego, powódka nie może domagać się również zwrotu 50% spłaconych zobowiązań kredytowych, zabezpieczonych hipoteką na nieruchomości, która jej przypadła wskutek podziału, z uwagi na fakt, iż obciążenie hipoteczne winno być rozliczone w postępowaniu o podział majątku wspólnego, które zostało prawomocnie zakończone dnia 12 kwietnia 2011 roku.

Wyrokiem z dnia 21 stycznia 2013 r. w sprawie o sygn. akt: I. C. 438/12 Sąd Rejonowy w Olecku zasądził od pozwanego H. G. na rzecz powódki B. J. kwotę 22.335,86 zł wraz z ustawowymi odsetkami: od kwoty 183,90 zł naliczonymi za okres od dnia 3.05.2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 183,90 zł naliczonymi za okres od dnia 2.06.2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 183,90 zł naliczonymi za okres od dnia 2.07.2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 21.784,15 zł naliczonymi za okres od dnia 2.07.2011 r. do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie oddalił powództwo. Ponadto zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2.801,09 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i prawne:

B. J. i H. G. zawarli związek małżeński dnia 28 kwietnia 1990 roku. Dnia 1 czerwca 2005 roku małżonkowie zawarli z (...) Bankiem (...) Spółką Akcyjną w W. umowę kredytu konsumpcyjnego nr 692/206 - (...)-/2005 - w kwocie 8.000 zł. Dnia 12 lipca 2005 roku małżonkowie ponownie zawarli z (...) S.A. w W. umowę kredytu mieszkaniowego „Własny K. hipoteczny” nr (...)- (...)-203- (...)- (...) - w kwocie 50.000,00 zł. Kredyt przeznaczony był na budowę budynku mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...). Jako zabezpieczenie kredytu na prawie użytkowania wieczystego nieruchomości przy ul. (...) ustanowiona została hipoteka zwykła w kwocie 50.000,00 zł i hipoteka kaucyjna do kwoty 13.000,00 zł. Aneksem z dnia 31 maja 2006 roku strony rozszerzyły kwotę kredytu o dodatkowe 40.000,00 zł. Na zabezpieczenie została ustanowiona na w/w prawie użytkowania wieczystego hipoteka zwykła w kwocie 40.000,00 zł i kaucyjna do kwoty 8.000,00 zł. Dnia 28 czerwca 2006 roku strony dokonały sprzedaży stanowiącego ich współwłasność lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...) oraz garażu za cenę 35.000,00 zł. Kwota 30.000,00 zł została uiszczona przy zawarciu umowy, a pozostała kwota w wysokości 5.000,00 zł - w dniu 13 kwietnia 2007 rola na konto B. J.. Wartość lokalu i garażu została zakwestionowana przez Urząd Skarbowy, który na potrzeby obliczenia podatku od czynności cywilnoprawnych podwyższył wartość do kwoty 55.000,00 zł. Wyrokiem z dnia 7 sierpnia 2007 roku w sprawie o sygn. akt: III RC 95/07 Sąd Rejonowy w Olecku ustanowił z dniem 30 kwietnia 2007 roku rozdzielność majątkową między stronami. Aneksem z dnia 24 października 2007 roku do umowy o kredyt mieszkaniowy (...) strony dokonały zmiany rachunku, z którego miały być potrącane kolejne raty poprzez wskazanie rachunku oszczędnościowo - rozliczeniowego powódki. Po ustanowieniu rozdzielności majątkowej powódka na poczet wspólnych zobowiązań stron wynikających z umowy kredytu hipotecznego dokonała następujących spłat: 620 zł - dnia 01.08.2007 r., 670 zł - dnia 31.08.2007 r., 650 zł - dnia 01.10.2007 r., 359,80 zł - dnia 02.11.2010 r., 359,80 zł - dnia 01.12.2010 r., 359,80 zł - dnia 03.01.2011 r., 362,38 zł - dnia 01.02.2011 r., 362,38 zł - dnia 01.03.2011 r., 362,38 zł - dnia 01.04.2011 r., 367,81 zł - dnia 02.05.2011 r., 367,81 zł - dnia 01.06.2011 r., 367,81 zł - dnia 01.07.2011 r., 43.568,29 zł - dnia 01.07.2011 r. B. J. dokonała ponadto spłaty kredytu odnawialnego w następujących kwotach /na dzień 30 kwietnia 2007 roku zadłużenie wynosiło 3.328,72 zł): 1.900,00 zł - dnia 03.10.2007 r., 1.920,00 zł - dnia 04.10.2007 r., 60,00 zl - dnia 04.10.2007 r.

Postanowieniem z dnia 6 grudnia 2010 roku Sąd Rejonowy w Olecku w sprawie o sygn. akt: I Ns 198/08 dokonał podziału majątku wspólnego B. J. i H. G., ustalając, iż w skład majątku wchodzą m.in. prawo użytkowania wieczystego nieruchomości zabudowanej oraz własność budynku mieszkalnego, położonych w G. przy ul. (...), o wartości 32.000,00 zł, samochód osobowy marki V. (...) o wartości 7.900,00 zł oraz ruchomości stanowiące wyposażenie domu, tj. składniki o łącznej wartości 338.970,00 zł. W/w nieruchomość została przyznana na własność powódki. Sąd tytułem spłaty od B. J. na rzecz H. J. zasądził kwotę 149.300,00 zł. Powyższe rozstrzygnięcie uprawomocniło się dnia 12 kwietnia 2011 roku. Pismem z dnia 01 lutego 2012 roku pełnomocnik powódki wezwał H. G. do zapłaty kwoty 26.329,13 zł w terminie 7 dni tytułem zwrotu połowy kredytu zaciągniętego wspólnie z B. J. w (...) S.A. Oddział w G. a spłaconego przez nią po nastąpieniu rozdzielności majątkowej.

W analizowanej sprawie Sąd Rejonowy przyjął, że powódka B. J. dokonała spłaty kredytu hipotecznego oraz uregulowała zadłużenie z tytułu kredytu odnawialnego na rachunku bankowym. Istota problemu sprowadzała się z kolei do tego, czy wobec dokonania między stronami podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, który to nastąpił w drodze prawomocnego orzeczenia Sądu, możliwe jest dokonywanie między stronami dalszych rozliczeń roszczeń związanych z w/w majątkiem.

Sąd Rejonowy odnosząc się do przepisu art. 618 § 3 k.p.c. podniósł, że w postępowaniu o zniesienie współwłasności sąd rozstrzyga także spory o prawo żądania zniesienia współwłasności i o prawo własności, jak również wzajemne roszczenia współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy. Przepis ten wyraża zasadę kompleksowego rozstrzygania w postępowaniu o zniesienie współwłasności roszczeń współwłaścicieli związanych z przedmiotem współwłasności, do których zaliczyć należy także wszelkie roszczenia związane z korzystaniem z rzeczy wspólnej, pobieraniem z niej pożytków i przychodów oraz dokonanych nakładów. Jako nakład należy potraktować także spłatę długu zaciągniętego w związku z utrzymaniem rzeczy wspólnej lub z inwestowaniem w nią.

W tych warunkach Sąd I instancji uznał, że powódce nie przysługuje prawo zgłaszania jakichkolwiek roszczeń powstałych przed dniem 12 kwietnia 2011 roku, tj. przed datą uprawomocnienia się postanowienia o podział majątku wspólnego. Zdaniem Sądu, roszczenia związane z posiadanymi nieruchomościami (np. kredyt hipoteczny, środki pochodzące z ich sprzedaży) jak i pozostałymi prawami majątkowymi (środkami zgromadzonymi na rachunkach bankowych i ewentualnym zadłużeniem), które stały się wymagalne przed dniem 12 kwietnia 2011 roku nie mogą być po tej dacie skutecznie przez żadną ze stron dochodzone. W konsekwencji nie zasługiwało na uwzględnienie żądanie rozliczenia spłat rat kredytu hipotecznego dokonane w okresie od dnia 1 sierpnia 2007 r. do 1 kwietnia 2011 r. (łącznie 4.106,54 zł), kredytu odnawialnego (3.880,00 zł), jak i bez znaczenia były zarzuty dotyczące pobrania i nierozliczenia przez powódkę kwoty 5.000,00 zł pochodzącej ze sprzedaży mieszkania. W toku postępowania pozwany nie udowodnił natomiast, iż faktycznie uiszczona cena odbiegała od wykazanej w akcie notarialnym, ani też, że do jej zapłaty doszło po dniu 12 kwietnia 2011 r.

Odnosząc się do zarzutu pozwanego związanego z roszczeniami dotyczącymi spłaty kredytu hipotecznego, Sąd Rejonowy podniósł, iż w toku postępowania o podział majątku wspólnego stron, Sąd Rejonowy w Olecku dokonał rozliczenia wyłącznie części kredytu w kwocie 52.340,39 zł spłaconego w okresie do października 2010 roku. Po tej dacie obie strony miały świadomość istnienia długu, pozostawali nadal współdłużnikami solidarnymi wobec banku. Zatem każde z nich mogło należność uregulować i wystąpić z roszczeniem regresowym wobec strony przeciwnej. W tej sytuacji zdaniem Sądu roszczenia powódki w zakresie zadłużenia spłaconego po dniu 12 kwietnia 2011 roku zasługują na podzielenie na podstawie art. 376 § 1 k.c. Roszczenie regresowe, przysługujące współdłużnikowi solidarnemu, który spełnił świadczenie, jest związane ze stosunkiem wewnętrznym łączącym dłużników i stanowi niezbędne uzupełnienie solidarności - pozwala bowiem rozstrzygnąć, kto i w jakim zakresie w ostatecznym rozliczeniu ma ponieść ciężar świadczenia spełnionego na rzecz wierzyciela. Zasadą w tym przypadku jest obowiązek zwrotu w częściach równych, a wszelkie odstępstwa od niej muszą z treści wspomnianego stosunku wyraźnie wynikać. Sąd I instancji wskazał, że powódka po dniu 12 kwietnia 2011 roku spłaciła zadłużenie wynikające z kredytu hipotecznego (...) w łącznej kwocie 44.671,72 zł, należy jej się zatem zwrot połowy tej kwoty, tj. 22.335,86 zł.

O odsetkach Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.p.c., a o kosztach postępowania na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku w zakresie pkt I i III wniósł pozwany H. G., zarzucając Sądowi I instancji:

1.  naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. przez zaniechanie wskazania i wyjaśnienia podstawy prawnej zezwalającej na odmowę zastosowania art. 618 § 3 k.p.c. w związku z art. 567 § 1 i § 3 k.p.c., które wyłączają możliwość dochodzenia roszczeń podlegających rozpoznaniu w postępowaniu działowym po jego prawomocnym zakończeniu, nawet wtedy, gdy nie zostały w tym postępowaniu zgłoszone,

2.  niewłaściwe zastosowanie w sprawie art. 376 § 1 k.c. w sytuacji, kiedy wprost art. 618 § 3 k.p.c. w związku z art. 567 § 1 i § 3 k.p.c. wyłącza możliwość dochodzenia roszczeń, związanych ze spłatą zobowiązań, zabezpieczonych hipoteką, po zakończeniu postępowania działowego,

3.  niewłaściwe zastosowanie i błędną wykładnię art. 481 § 1 k.c. wskutek przyjęcia, że dłużnik popada w opóźnienie w dacie wymagalności roszczenia regresowego.

Wskazując na powyższe, wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonych częściach i w tym zakresie oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na apelację, powódka B. J. wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego, jako nieuzasadniona, podlegała oddaleniu.

Na wstępie wskazać należy, iż Sąd Okręgowy w całości podzielił ustalenia faktyczne, dokonane w sprawie przez Sąd Rejonowy, czyniąc je jednocześnie podstawą swojego rozstrzygnięcia. Wbrew bowiem zarzutom strony apelującej Sąd I instancji, w wyniku prawidłowo przeprowadzonego postępowania dowodowego, ustalił wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, które znajdowały odzwierciedlenie w całokształcie zaoferowanego przez strony materiału dowodowego. Dokonując zaś oceny tak zebranego materiału dowodowego, Sąd ten nie naruszył reguł swobodnej oceny dowodów, wyznaczonych treścią przepisu art. 233 § 1 k.p.c., a w szczególności zasad logiki, wiedzy i doświadczenia życiowego. Jednocześnie na podstawie tak przeprowadzonego postępowania dowodowego i prawidłowej oceny zgromadzonych dowodów, Sąd I instancji wywiódł trafne wnioski, znajdujące swoje pełne uzasadnienie w powołanych przepisach prawa, które Sąd Odwoławczy w całości podziela i przyjmuje za własne.

Wstępnie wskazać należy, że kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz kodeks postępowania cywilnego w zasadzie nie regulują samodzielnie podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności, zawierają bowiem unormowanie tylko niektórych kwestii związanych z podziałem takiego majątku, a mianowicie dotyczących ustalenia niektórych udziałów małżonków w majątku wspólnym (art. 43 k.r.o., art. 567 § 1 i 2 k.p.c.) oraz dotyczących zwrotu wydatków nakładów i innych świadczeń z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego i odwrotnie (art. 45 k.r.o., art. 567 § 1 k.p.c.). Poza tymi kwestiami do podziału majątku wspólnego stosuje się odpowiednio przepisy prawa materialnego i przepisy prawa postępowania cywilnego, dotyczące działu spadku (art. 46 k.r.o., art. 567 § 3 k.p.c.).

Przedmiotem działu spadku jest stan czynny czyli aktywa spadku, dział spadku nie obejmuje zatem w zasadzie jego stanu biernego. Regułę tę stosuje się odpowiednio - w myśl art. 46 k.r.o. - do podziału majątku wspólnego. Wyjątki od tej reguły przewidują przepisy szczególne, zwłaszcza art. 45 § 2 k.r.o., a gdy chodzi o przepisy postępowania - art. 686 k.p.c. w związku z art. 567 § 3 k.p.c. Treść art. 686 k.p.c. ma zatem odpowiednie zastosowanie do postępowania o podział majątku wspólnego, które brzmi, iż "w postępowaniu działowym sąd rozstrzyga także ... o wzajemnych roszczeniach, pomiędzy współspadkobiercami z tytułu ... spłaconych długów spadkowych".

Przenosząc tę dyspozycję - zgodnie z art. 567 § 3 k.p.c. - odpowiednio do postępowania należy wskazać, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd rozstrzyga i to - ze skutkami wynikającymi z dyspozycji art. 618 § 3 k.p.c. w związku z art. 688 k.p.c. i art. 567 § 3 k.p.c. - o takich długach związanych z majątkiem wspólnym i ciążących w czasie trwania wspólności na obojgu małżonkach jako przedmiotach wspólności majątkowej małżeńskiej, które zostały spłacone przez jednego z małżonków z własnych środków po ustaniu wspólności majątkowej a przed dokonaniem podziału majątku wspólnego. Dyspozycją tych przepisów są objęte tylko długi, które dotyczą majątku wspólnego i które względem wierzyciela obciążały jako dłużników w czasie trwania wspólności majątkowej oboje małżonków, przy czym spod tej dyspozycji są wyłączone po pierwsze te z wymienionych długów, które zostały spłacone w czasie trwania ustroju wspólności majątkowej, po drugie zaś te, które zostały spłacone już po dokonaniu podziału majątku wspólnego. Poza tym, hipotezą tego przepisu nie są objęte długi zaciągnięte przez jednego z małżonków na majątek wspólny po ustaniu wspólności majątkowej, a także długi, które wprawdzie zostały zaciągnięte przez jednego z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej jeżeli dłużnikiem w stosunku do wierzyciela był tylko ten małżonek. Poza spłaconymi długami, które w świetle powyższych wyjaśnień objęte są prekluzją z art. 618 § 3 k.p.c. w związku z art. 688 i 567 § 3 k.p.c., inne długi dotyczące majątku wspólnego mogą być rozliczone po prawomocnym dokonaniu podziału majątku wspólnego. W szczególności prekluzja ta nie obejmuje ciążących na małżonkach długów, dotyczących majątku wspólnego, które do chwili podziału tego majątku nie zostały spłacone (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 września 1976 r., III. CRN. 83/76).

Nie ulega zatem wątpliwości, iż w sprawach dotyczących podziału majątku rozliczeniu podlegają aktywa (por. orzeczenie SN z dnia 18 sierpnia 1958 r., I CR 547/58, OSNCK 1959, nr 2, poz. 59, postanowienia SN: z dnia 9 września 1976 r., III CRN 83/76, OSPiKA 1977, z. 9, poz. 157, z dnia 21 stycznia 2010 r., I CSK 205/09, Lex nr 560500). Oznacza to, że długów zaciągniętych przez oboje małżonków nie można rozliczać przy podziale wspólnego majątku, gdyż mimo takiego podziału dług nadal się utrzymuje. Przerzucanie długu na jednego tylko z małżonków godziłoby w prawa wierzycieli (tak: I. K., teza 39 do art. 567 k.p.c., op. w systemie prawnym LEX).

W najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego dopuszcza się jednak sytuację, iż przy szacowaniu składników majątku wspólnego należy uwzględnić obciążenia zmieniające rzeczywistą wartość tych składników w szczególności obciążenia o charakterze prawnorzeczowym, za które ponosi odpowiedzialność każdorazowy właściciel nieruchomości, zwłaszcza obciążenie hipoteką. Wartość tych obciążeń odlicza się zarówno przy ustalaniu składników majątku wspólnego, jak i przy zaliczaniu wartości przyznanej jednemu z małżonków nieruchomości na poczet przysługującego mu udziału w majątku wspólnym. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2000 r., II CKN 611/99 i z dnia 29 września 2004 r., II CK 538/03).

Skutkiem zastosowania takiej formuły rozliczeń jest to, że spłata długu hipotecznego uwzględnionego przy ustalaniu wartości nieruchomości przez zmniejszenie jej wartości, dokonana z osobistego majątku przez małżonka, któremu przypadła ona w wyniku podziału nie rodzi roszczenia wobec drugiego małżonka, mimo że dług zabezpieczony hipoteką obciążał oboje małżonków (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2009 r., IV CSK 566/08). Czym innym jest bowiem odpowiedzialność osobista byłych małżonków wobec wierzyciela, na którą podział majątku nie ma wpływu, czym innym natomiast zasady rozliczenia między nimi wydatków z majątku osobistego jednego z małżonków z tytułu wspólnego długu. Jeżeli ze względu na istnienie odpowiedzialności rzeczowej dług obciąża rzecz i obniża jej wartość, jego spłata przez małżonka, który w wyniku podziału majątku otrzymał obciążoną rzecz oszacowaną z uwzględnieniem tego długu stanowi realizację zasady, że zobowiązany do spłaty jest ten komu nieruchomość została przyznana, gdyż spłacając dług zapobiega skierowaniu przez wierzyciela roszczeń do tej rzeczy. Za takim stanowiskiem przemawia również treść art. 618 § 3 k.p.c. w zw. z art. 567 § 1 i 3 k.p.c. wyłączającego możliwość dochodzenia roszczeń podlegających rozpatrzeniu w postępowaniu działowym po jego prawomocnym zakończeniu, nawet wówczas gdy nie zostały w tym postępowaniu zgłoszone (post. SN z dnia 2 kwietnia 2009 r., IV CSK 566/08). Nieuwzględnienie zatem obciążającej nieruchomość hipoteki, przy ustalaniu wysokości spłaty należnej małżonkowi któremu nieruchomość nie została przydzielona, od drugiego małżonka, mogłoby prowadzić do tego, że jako dłużnik hipoteczny małżonek ten spłaci sam cały dług będąc przy tym pozbawiony możliwości dochodzenia w stosunku do współmałżonka roszeń z tego tytułu. W takiej sytuacji, małżonek któremu przysądzono własność nieruchomości zobowiązany byłby do spłaty całego kredytu jako dłużnik rzeczowy oraz połowy wartości nieruchomości nie uwzględniającej obciążenia, drugi małżonek pozostawałby natomiast solidarnym dłużnikiem z tytułu kredytu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2009 r., III. CZP. 103/09).

W innym orzeczeniu Sąd Najwyższy stwierdził, że w razie zmniejszenia dla celów podziału wartości dóbr wchodzących w skald majątku dorobkowego o związane z nimi zadłużenie, osoba, której przyznano je w naturze nie ma prawa żądać od byłego współmałżonka udziału w spłacie tych obciążeń (tak: SN w postanowieniu z dnia 2 kwietnia 2009 r., IV. CSK. 566/08, Lex nr 490972).

Reasumując powyższe stwierdzić należy, że w sytuacji gdyby zmniejszono wartość nieruchomości o dług hipoteczny i dokonano podziału majątku, wówczas powódka nie miałby prawa żądać od pozwanego spłaty jakiejkolwiek części tego długu, z kolei zaś w sytuacji, gdy wartość nieruchomości nie została pomniejszona o wartość tego długu, to wówczas nie ma przeszkód, aby dochodzić tej wierzytelności w odrębnym postępowaniu, oczywiście już spłaconej. Nieuwzględnienie zatem obciążającej nieruchomość hipoteki, przy ustalaniu wysokości spłaty należnej pozwanemu, któremu nieruchomość nie została przydzielona, od powódki, mogłoby prowadzić do tego, że jako dłużnik hipoteczny spłaciłaby sama cały dług, będąc przy tym pozbawiona możliwości dochodzenia w stosunku do współmałżonka roszczeń z tego tytułu. W takiej sytuacji, powódka zobowiązana byłaby do spłaty całego kredytu, jako dłużnik rzeczowy oraz połowy wartości nieruchomości nie uwzględniającej obciążenia.

W realiach niniejszej sprawy bezspornie, wartość nieruchomości ustalona w postępowaniu o podział majątku stron, nie uwzględnia długu hipotecznego. A zatem, skoro wierzytelność ta nie została wkalkulowana w wartość nieruchomości, a część jej została spłacona po uprawomocnieniu się orzeczenia o podział majątku, to w takiej sytuacji brak jest przeszkód, aby powódka nie mogła dochodzić połowy spłaconej sumy.

W niniejszej sprawie bezsprzecznie powódka spłaciła dług, które swoje źródło ma w zobowiązaniach majątkowych zaciągniętych przez oboje małżonków. Jak wynika z akt sprawy H. G. i B. J. (wówczas G.) w dniach 1 czerwca 2005 r. i 12 lipca 2005. zawarli z (...) Bankiem (...) S.A. w W. umowy o kredyt. Wyrokiem z dnia 7 sierpnia 2007 r. Sąd Rejonowy w Olecku ustanowił rozdzielność majątkową pomiędzy stronami, a postanowieniem tegoż Sądu z dnia 6 grudnia 2010 r., które uprawomocniło się dnia 12 kwietnia 2011 r., dokonano podziału ich majątku dorobkowego, w którym rozliczono długi spłacone w okresie od dnia 30 kwietnia 2007 r. do dnia 6 grudnia 2010 r. Z ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy i niekwestionowanych przez strony wynika, że po dacie 12 kwietnia 2011 r. powódka spłaciła wierzytelności, których strony były stroną stosunku prawnego, w łącznej wysokości 44.671,72 zł.

W istocie więc powódka spłaciła dług mający swoje źródło w majątku wspólnym ze środków pochodzących z jej majątku osobistego, a więc może żądać od pozwanego zwrotu połowy tego świadczenia, o czym mowa w art. 376 § 1 k.c.

Nie budzi również wątpliwości, że roszczenie regresowe, o którym mowa w art. 376 § 1 k.c. powstaje i staje się wymagalne nie tylko z chwilą pełnego zaspokojenia wierzyciela, ale również spełnienia świadczenia w zakresie przenoszącym tę część, która według stosunku wewnętrznego między współdłużnikami obciąża świadczącego dłużnika (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2001 r., V CKN 500/2000). Roszczenie regresowe, ze względu na swą naturę prawną, staje się wymagalne już z chwilą powstania, czyli zaspokojenia wierzyciela w części przekraczającej "udział" regresowy dłużnika.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w oparciu o przepisy art. 385 k.p.c. orzekł jak w pkt 1 wyroku.

Uwzględniając wynik postępowania odwoławczego, Sąd Okręgowy w przedmiocie zwrotu kosztów procesu orzekł w oparciu o art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 5 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t. j. - Dz. U. z 2013 r. Nr 461).