Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia, 24 kwietnia 2013r

Sąd Rejonowy w Oleśnicy Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący SSR Aleksandra Sobieska

Protokolant Agnieszka Mazur

Po rozpoznaniu w dniu: 10 kwietnia 2013r

na rozprawie

sprawy z wniosku G. W., M. A.

przy udziale R. W., J. W.

o dział spadku

p o s t a n a w i a:

I.  ustalić, że w skład majątku wspólnego R. W. i S. W. wchodzi:

a)  prawo własności samodzielnego lokalu mieszkalnego nr (...)położonego w budynku przy ul. (...)w O.składającego się z trzech pokoi, kuchni, łazienki i spiżarki o pow. użytkowej 91,90 m ², pomieszczenia przynależnego - piwnicy o pow. 5,4 m ² wraz z udziałem w wysokości 4620/10000 w prawie własności gruntu i częściach wspólnych budynku, dla którego Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi księgę wieczystą nr (...)o wartości 329.000 zł;

b)  prawo własności lokalu niemieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość położonego w O. przy ul., M. 2A nr 6, dla którego Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi księgę wieczystą nr (...) o wartości 16.000 zł;

c)  środki finansowe w kwocie 10.479,45zł zgromadzone na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowy prowadzony na rzecz R. W. i S. W. przez Bank Spółdzielczy w O.;

II.  ustalić, że udziały małżonków w ich majątku wspólnym są równe;

III.  ustalić, że w skład spadku po S. W. wchodzi udział w wysokości ½ w prawie

własności nieruchomości opisanych w punkcie I a i I b postanowienia oraz ½ środków

finansowych opisanych w pkt I C postanowienia o łącznej wartości 177.739,72 zł;

IV.  dokonać podziału majątku wspólnego, działu spadku po S. W. oraz

zniesienia współwłasności nieruchomości opisanych w pkt Ia) i Ib) postanowienia w ten sposób, że:

a)  prawo własności samodzielnego lokalu mieszkalnego położonego w O. przy ul. (...) szczegółowo opisanego w pkt Ia) postanowienia o wartości 329.000 zł oraz prawo własności lokalu niemieszkalnego położonego w O. przy ul. (...) nr 6 szczegółowo opisanego w pkt Ib) postanowienia o wartości 16.000 zł przyznać na wyłączną własność uczestnika postępowania G. W. s. Z. i B.;

b)  środki finansowe w kwocie 10.479,45 zł przyznać na rzecz uczestniczki postępowania R. W.;

V.  zasądzić od wnioskodawcy G. W. na rzecz uczestniczki postępowania R.

W. kwotę 150.000 zł płatną w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w zapłacie;

VI.  nakazać uczestniczce postępowania R. W. wydanie wnioskodawcy G.

W. nieruchomości opisanych w pkt Ia) i Ib) postanowienia w terminie 9 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia;

VII.  zasądzić od wnioskodawcy G. W. na rzecz uczestniczki postępowania

R. W. kwotę 79.126,72 zł płatną w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w zapłacie;

VIII.  zasądzić od wnioskodawcy G. W. na rzecz uczestnika postępowania

J. W. kwotę 57.500 zł płatną w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w zapłacie;

IX.  zasądzić od wnioskodawcy G. W. na rzecz wnioskodawczyni M.

A. kwotę 28.750 zł płatną w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w zapłacie;

X.  zasądzić od R. W. na rzecz uczestnika postępowania J. W. kwotę

1746,57 zł płatną w terminie 2 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w zapłacie;

XI.  zasądzić od uczestniczki postępowania R. W. na rzecz wnioskodawczyni

M. A. kwotę 873,28 zł płatną w terminie 2 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w zapłacie;

XII.  nakazać wnioskodawcy G. W. uiścić na rzecz Skarbu Państwa –Sądu

Rejonowego w O. kwotę 438,39 zł tytułem kosztów sądowych;

XIII.  nakazać wnioskodawczyni M. A. uiścić na rzecz Skarbu Państwa –

Sądu Rejonowego w Oleśnicy kwotę 438,39 zł tytułem kosztów sądowych;

XIV.  nakazać uczestniczce postępowania R. W. uiścić na rzecz Skarbu Państwa

Sądu Rejonowego w Oleśnicy kwotę 2508,21 zł tytułem kosztów sądowych;

XV.  nakazać uczestnikowi postępowania J. W. uiścić na rzecz Skarbu

Państwa –Sądu Rejonowego w Oleśnicy kwotę 876,79 zł tytułem kosztów sądowych;

XVI.  orzec, że pozostałe koszty postępowania ponoszą wnioskodawcy i uczestnicy

postępowania, jako koszty związane ze swym udziałem w sprawie.

Z/ kal 21 dni

24.04.2013r

Sygn. akt I Ns 484/09

UZASADNIENIE

Wnioskodawca – Z. W. wystąpił z wnioskiem o dokonanie działu spadku po S. W., jako uczestników wskazując R. W. – żonę S. oraz J. W. – syna S.. Wnioskodawca wskazał, że w skład spadku wchodzą:

a)  zabudowana nieruchomość położona w O. przy ul. (...), składająca się z lokalu mieszkalnego o pow. 100 m ², pomieszczeń przynależnych tj. piwnicy, strychu, pomieszczenia gospodarczego zlokalizowanego na posesji obok budynku;

b)  zabudowana nieruchomość w postaci garażu położona w O. przy ul. (...), zapisana w księdze wieczystej KW nr (...);

c)  samochód osobowy marki Opel Vectra, rok prod. 1991;

d)  gospodarstwo pasieczne 95 uli;

e)  oszczędności na rachunku bankowym w Banku Spółdzielczym w O.;

f)  majątek dorobkowy w postaci szeregu ruchomości: przyczepy towarowej, mebli stołowych, sofy, dywanu wełnianego, telewizora Grundig, recivieru satelitarnego analogowego, zmywarki do naczyń, chłodziarko-zamrażarki, kuchenki gazowej z piekarnikiem, kożucha męskiego, kuchenki mikrofalowej, prali automatycznej, kosiarki do trawy, narzędzi do prowadzenia gospodarstwa pasiecznego, miodarki ze stali nierdzewnej, beczki, bańki, 12 szt. hoboki do przechowywani miodu.

Wnioskodawca wniósł o przyznanie składników majątkowych na wyłączną własność R. W., która jest w ich posiadaniu i je użytkuje oraz o zasądzenie na swoją rzecz oraz uczestnika postępowania J. W. kwota po 96.250 zł płatnych w terminie do 31 grudnia 2009r.

W uzasadnieniu wnioskodawca wskazał, że jego ojciec zmarł w dniu 14 stycznia 2007r. Po śmierci jego matki powtórnie zawarł związek małżeński z R. W., która w 1984r. wprowadziła się do domu ojca, pozostawiając mieszkanie córce. Ojciec wniósł do nowego małżeństwa część majątku po Rodzicach, będącego przedmiotem działu spadku. Było to gospodarstwo pasieczne w ilości 105 uli z bardzo wydajnymi rodzinami pszczelimi oraz wybudowany za pieniądze rodziców garaż zlokalizowany przy ul. (...). Wnioskodawca dodał, że od czasu śmierci jego matki tj. 18.10.1982r. nie został dokonany po niej dział spadku. Stwierdzenie nabycia spadku po ojcu nastąpiło w Sądzie Rejonowym w Oleśnicy postanowieniem z dnia 8 listopada 2007r. Wnioskodawca wskazał, że w skład spadku wchodzą przedmioty wymienione we wniosku, którymi włada R. W.. Wnioskodawca wskazał, że wartość samego mieszkania wynosi 425.000 zł, nieruchomości zabudowanej garażem 35.000 zł, samochodu Opel Vectra 3800 zł, ule z rodzinami pszczelimi o wartości 23.750 zł, oszczędności w kwocie 80.000 zł oraz że łączna wartość majątku dorobkowego – obrotowego wynosi 9950 zł. Wnioskodawca dodał, że próby ugodowego rozliczenia działu spadku, lecz uczestniczka postępowania władająca składnikami majątkowymi uważa, że stwierdzenie nabycia spadku orzeczone przez Sąd daje jej możliwość swobodnego dysponowania majątkiem po zmarłym ojcu.

Pismem z dnia 18 maja 2009r. (k. 29) uczestnik postępowania J. W. wskazał, że jego brat Z. W. zmarł w dniu 16 kwietnia 2009r. w S. oraz że potwierdza, jako prawdziwe fakty i twierdzenia zawarte we wniosku o dział spadku. Ponadto poinformował, że spadkobiercami po bracie są jego dzieci: G. W. i M. W..

W odpowiedzi na wniosek (k. 31-33) uczestniczka postępowania R. W. wniosła o ustalenie, że w skład spadku po zmarłym w dniu 14 stycznia 2007r. S. W. wchodzą:

a)  nieruchomość zabudowana położona w O. przy ul. (...) tj. lokal mieszkalny położony na II piętrze wraz z pomieszczeniami przynależnymi: piwnicą, strychem, pomieszczeniem gospodarczym zlokalizowanym na posesji obok budynku;

b)  zabudowana nieruchomość garaż położony w O. przy ul. (...), księga wieczysta KW nr (...);

ruchomości:

c)  środki finansowe zgromadzone na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym w Banku Spółdzielczym w O. w kwocie 10.481,30 zł;

d)  samochód osobowy Opel Vectra;

e)  przyczepa towarowa jednoosiowa;

f)  meble stołowe i ława;

g)  sofa;

h)  dywan wełniany;

i)  telewizor Grundig;

j)  odbiornik satelitarny;

k)  zmywarka do naczyń;

l)  chłodziarko-zamrażarka;

m)  kuchenka gazowa z piekarnikiem;

n)  kożuch męski turecki;

o)  pralka automatyczna;

p)  kosiarka do trawy;

q)  narzędzia do prowadzenia gospodarstwa pasiecznego;

r)  miodarka ze stali nierdzewnej;

s)  naczynia do przechowywania miodu.

Wnioskodawczyni wniosła o przyznanie składników wymienionych w pkt 1 od a) do c) na jej wyłączną własność z jednoczesnym obowiązkiem spłaty wnioskodawcy i uczestnika postępowania proporcjonalnie do udziałów w kwocie ustalonej przez biegłego sądowego w terminie 12 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia. O przyznanie składników majątkowych wymienionych w pkt 1 d) do t) na wyłączną własność wnioskodawcy i uczestnika z jednoczesnym obowiązkiem spłaty uczestniczki w wysokości połowy kwoty zadeklarowanej przez wnioskodawcę i uczestnika. Podział kwoty zgromadzonej na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym między strony postępowania proporcjonalnie do wielkości udziałów spadkowych. Przyznanie uczestniczce składnika posianego w pkt 1 lit d) i e) na wyłączną własność z obowiązkiem spłaty na rzecz wnioskodawcy i uczestnika w kwocie proporcjonalnie odpowiadającej wielkości udziałów stron, ustalonej na podstawie biegłego z zakresu wyceny ruchomości. Uczestniczka wniosła również o przyznanie na jej rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu uczestniczka wskazała, że spadkodawca zmarł w dniu 14 stycznia 2007r. pozostawiając spadek, w skład którego wchodzą nieruchomości i ruchomości opisane w odpowiedzi na wniosek. Uczestniczka wskazała, że nie zgadza się z wyceną nieruchomości położonej w O. przy ul. (...) na kwotę 425.000 zł, jak również garażu. Z uwagi na kryzys finansowy nastąpił począwszy od 2008r. nagły spadek cen nieruchomości, dlatego uczestniczka uważa, że wartość przedmiotowego mieszkania nie przekracza kwoty 200.000 – 250.000 zł, a podana przez wnioskodawcę wartość garażu na kwotę 35.000 zł jest znacznie zawyżona. Dlatego uczestniczka wniosła o powołanie biegłego z zakresu wyceny nieruchomości. Uczestniczka wskazała także, że nie zgadza się z wyceną ruchomości w zakresie dotyczącym samochodu osobowego i przyczepy towarowej jednoosiowej, wskazując że ich wartość jest niższa od powoływanej przez wnioskodawcę, dlatego wniosła o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność wyceny tych składników majątkowych. Ponadto uczestniczka wskazała, że na dzień otwarcia spadku nie istniało ule wskazane przez wnioskodawcę gospodarstwo pasieczne w ilości 115 szt. uli. Jak wynika z informacji (...) Zrzeszenia (...) w O. z dnia 5 maja 2009r. uczestniczka zadeklarowała i opłaciła składki ulowe na rok 2007 za 12 rodzin pszczelich. Jednakże na dzień otwarcia spadku hodowla przestała już istnieć, a zatem nie wchodzi w skład spadku, który pozostawił spadkodawca. Na dwa lata przed śmiercią hodowla liczyła sobie jedynie 40 rodzin pszczelich, a nie jak wskazano we wniosku 115 rodzin pszczelich. Uczestniczka zaprzeczyła również, aby na dzień otwarcia spadku na prowadzony wspólnie ze spadkodawcą rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym były zgromadzone środki finansowe w kwocie 80.000 zł, wskazała, że była to kwota 10.481,30 zł. Ponadto uczestniczka dodała, że w przypadku przyznania jej spornej nieruchomości wraz z garażem może ona dokonać spłaty pozostałych stron postępowania w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia.

Pismem z dnia 31 lipca 2009r. (k.49) M. W. i G. W. wskazali, że przystępują do sprawy w miejsce po zmarłym ojcu Z. W..

Postanowieniem częściowym z dnia 25 maja 2011r. (k. 209) Sąd ustalił, że w skład spadku po S. W.wchodzi: samochód osobowy Opel Vectra, nr rej. (...), przyczepa towarowa jednoosiowa, meble stołowe i ława, sofa, dywan wełniany, telewizor Grundig 25 ”, odbiornik satelitarny, zmyw arkado naczyń, chłodziarko-zamrażarka, kuchenka gazowa z piekarnikiem, kożuch męski turecki, kuchenka mikrofalowa, pralka automatyczna, kosiarka do trawy, narzędzia do prowadzenia gospodarstwa pasiecznego, miodarka ze stali nierdzewnej, naczynia do przechowywania miodu oraz dokonał działu spadku po S. W.w ten sposób, że wskazane ruchomości przyznał na wyłączną własność uczestniczki postępowania R. W.bez obowiązku spłat na rzecz wnioskodawców G. W., M. A.oraz uczestnika postępowania J. W..

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

S. W. posiadał z pierwszego związku małżeńskiego dwójkę synów Z. W. oraz J. W.. Zawarł ponowny związek małżeński z R. W.. Małżonkowie nie zawierali umów majątkowych małżeńskich.

(okoliczności bezsporne)

W czasie trwania związku małżeńskiego z R. W. małżonkowie nabyli samodzielny lokal mieszkalny położony w O. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz lokal niemieszkalny – garaż położony w O. przy ul. (...) nr 6, dla którego Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi księgę wieczystą nr (...).

(dowody: odpis księgi wieczystej tut. Sądu nr (...) – k. 7-9;

odpis księgi wieczystej tut. Sądu nr (...) – k. 10-12)

S. W. prowadził gospodarstwo pasieczne.

Umową darowizny z dnia 7 grudnia 2005r. S. W. przekazał swojemu wnukowi G. W. i swojemu synowi Z. W. jedną swoją pasiekę składającą się z 17 szt. uli, 2 rodzin w ulach hodowlanych (...), 1 ula pustego, pracownię pszczelarską – demie drewniany oraz ramki zapasowe.

R. W. w latach 2005-2008 zadeklarowała i opłaciła składki ulowe za następujące ilości rodzin pszczelich (uli): rok 2005 – 40 rodzin pszczelich, rok 2006 – 40 rodzin pszczelich, rok 2007 – 12 rodzin pszczelich, rok 2008 – 0 rodzin pszczelich.

(dowód: umowa darowizny z dnia 07.12.2005r. – k. 14;

informacja (...) Zrzeszenia (...) w O. z 05.05.2009r. – k. 36)

Bank Spółdzielczy w O. prowadził rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy dla R. W. i S. W.. Saldo rachunku na dzień 14.01.2007r. wynosiło 10.481,30 zł. Kwota 10.481,30 zł została wypłacona R. W.. W dniu 11 kwietnia 2007r. na wniosek R. W. przedmiotowy rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy został zlikwidowany. Saldo rachunku na dzień likwidacji wynosiło 61,15 zł.

(dowody: zaświadczenie Banku Spółdzielczego w O. z 14.04.2008r. – k. 37;

zaświadczenie Banku Spółdzielczego w O. z 18.04.2013r. – k. 296)

W dniu 14 stycznia 2007r. S. W. zmarł.

(okoliczność bezsporna)

Postanowieniem z dnia 8 listopada 2007r., sygn. akt I Ns 645/07 Sąd Rejonowy w Oleśnicy stwierdził, że spadek po S. W. s. B. i A., zmarłym w dniu 14 stycznia 2007r. w O. i tamże ostatnio zamieszkałym, na podstawie ustawy nabyli: żona R. W. oraz dzieci: Z. W., J. W. każdy po 1/3 części i wprost.

(dowód: postanowienie z dnia 07.11.2007r. – k. 6)

W dniu 16 kwietnia 2009r. zmarł Z. W..

(dowód: odpis skrócony aktu zgonu – k. 50)

Postanowieniem z dnia 26 maja 2009r., sygn. akt I Ns 277/09 Sąd Rejonowy w Oleśnicy stwierdził, że spadek po spadkodawcy, którym jest Z. W., zmarły w dniu 16 kwietnia 2009r., ostatnio zamieszkały w O. na podstawie ustawy nabyli: syn G. W., córka M. W. po ½ części każdy i każdy wprost.

(dowód: postanowienie z dnia 26 maja 2009r. – k. 39)

W dniu 20 października 2009r. M. W. zawarła związek małżeński. Po zawarciu związku małżeńsko nosi nazwisko A..

(dowód: odpis skrócony aktu małżeństwa – k. 73)

Wartość rynkowa lokalu mieszkalnego nr (...)położonego w O.przy ul. (...)według stanu na dzień 14 stycznia 2007r. i cen aktualnych wynosi 329.000 zł, natomiast wartość lokalu niemieszkalnego – garażu nr 6 położonego w O.przy ul. (...)wynosi 16.000 zł.

(dowód: zaktualizowana opinia biegłego J. K. – k. 238- 248)

G. W. prowadzi własną działalność gospodarczą. Zarabia miesięcznie średnio około 4.000-5.000 zł. Obecnie nie ma nikogo na swoim utrzymaniu. Nie posiada oszczędności. G. W. nieruchomość położoną w O. przy ul. (...) traktuje, jako swój dom rodzinny. Mieszkał tam przez pierwsze trzy lata po swoim urodzeniu.

M. A. ukończyła studia. Pozostaje w trakcie poszukiwania pracy. Nie posiada żadnych oszczędności. Nie czuje się w żaden sposób związana z przedmiotową nieruchomością.

R. W. ma obecnie 81 lat, pozostaje na rencie w kwocie 1.500 zł miesięcznie. Posiada 18.000 zł oszczędności. Nie posiada innego wartościowego majątku. R. W. mieszka w lokalu mieszkalnym położonym w O. przy ul. (...) od 1985r.

(dowód: przesłuchanie wnioskodawcy G. W. – k. 268,

przesłuchanie wnioskodawczyni M. A. – k. 269;

przesłuchanie ucz. post. R. W. – k. 269)

Sąd zważył:

Wniosek co do zasady zasługiwał na uwzględnienie.

Podstawą prawną rozstrzygnięcia był przepis art. 1035 k.c., zgodnie z którym, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów niniejszego tytułu. Zgodnie zaś z art. 210 k.c. każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Z regulacji tej wynika, iż – co do zasady – każdy ze spadkobierców może domagać się dokonania działu spadku, a pozostali spadkobiercy nie mogą się takiemu żądaniu skutecznie sprzeciwić.

Postępowanie o dział spadku, jak również podział majątku wspólnego oraz o zniesienie współwłasności przebiega według zasadniczo tych samych zasad, określonych w art. 210-212 k.c. w związku z art. 1035 k.c. oraz w art. 618-625 k.p.c. w związku z art. 688 k.p.c.

W niniejszym postępowaniu, wobec zgodnego podziału ruchomości wchodzących w skład spadku postanowieniem częściowym z dnia 25 maja 2011r., do rozstrzygnięcia pozostawała kwestia podziału pozostałych składników majątkowych, do których niespornie należały udziały w lokalu mieszkalnym położonym przy ul. (...)w O.oraz garażu nr 6 położony przy ul. (...)w O.jak również środki pieniężne zgromadzone na rachunku-oszczędnościowo rozliczeniowym w Banku Spółdzielczym w O.. Mając na względzie, że do nabycia obydwu spornych nieruchomości, jak również zgromadzenia środków pieniężnych doszło w trakcie trwania związku małżeńskiego R. W.i spadkodawcy S. W.niezbędnym było ustalenie wielkości udziałów każdego z małżonków w majątku wspólnym. Zgodne bowiem z treścią art. 567 § 1 k.p.c. w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga w szczególności także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym. Przepis art. 43 § 1 k.r.o. wprowadza ustawowe domniemanie równości udziałów małżonków w majątku, który był objęty wspólnością ustawową, chyba że małżonek, z ważnych powodów, żąda ustalenia przez Sąd na podstawie art. 46 § 2 k.r.io. nierównych udziałów, tj. ustalenia ich z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z małżonków przyczynił się do powstania tego majątku. W niniejszej sprawie ani wnioskodawcy, ani uczestnicy postępowania nie wnieśli o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym, w związku z czym Sąd orzekł o istnieniu równych udziałów.

W sprawie spornym pozostawało natomiast przynależnie do masy spodkowej gospodarstwa pasiecznego. Sąd nie ustalił, aby w skład spadku wchodziły jakiekolwiek ule, gdyż wnioskodawcy, zgodnie z obowiązkiem wynikającym z art. 6 k.c. okoliczności tej nie udowodnili. Uczestniczka postępowania R. W. nie kwestionowała faktu, że za swojego życia S. W. faktycznie prowadził gospodarstwo pasieczne, jednak kategorycznie zaprzeczyła, aby gospodarstwo to w dalszym ciągu funkcjonowało w dacie otwarcia spadku. Zaprzeczyła również, aby gospodarstwo to miało rozmiary, w których mówili wnioskodawcy, na dowód czego przedłożyła informację z dnia 5 maja 2009r. (...) Zrzeszenia (...) w O.. Dla wykazania faktu, że w skład spadku wchodzą ule G. W. wnioskował o przesłuchanie świadka S. L.. Dowodu tego jednak nie udało się przeprowadzić, natomiast wnioskodawca nie zgłosił żadnych innych dowodów w tym względzie. W tej sytuacji wobec zaprzeczenia uczestniczki postępowania, popartego informacją z (...) Zrzeszenia (...) w O. Sąd uznał, że brak było podstaw do ustalenia, aby w skład spadku wchodziło gospodarstwo pasieczne.

Odnieść również się należy do podnoszonej przez wnioskodawców okoliczności, że w dokumentach swojego ojca znaleźli testament spadkodawcy, którym powołał do spadku swojego syna Z. W.. Sąd pozostaje związany prawomocnym postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku po S. W. wydanym w dniu 8 listopada 2007r., sygn. akt I Ns 645/07 określającym krąg spadkobierców po zmarłym S. W.. Postanowienie to ma charakter prejudykatu dla niniejszej sprawy i Sąd nie może rozstrzygać wbrew temu orzeczeniu uwzględniając zarzut wnioskodawców. Zmiana prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabyciu spadku może nastąpić wyłącznie w drodze stosownego odrębnego postępowania w trybie nieprocesowym po zbadaniu przesłanek określonych art. 679 k.p.c. Brak jest przepisu prawa, który pozwalałby na zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku w toku postępowania o dział spadku. Niezależnie od powyższego wskazać należy, że uczestnicy postępowania J. W. słusznie wskazał, że nawet proste porównanie charakteru pisma, którym został on sporządzony z podpisem spadkodawcy praktycznie wyklucz możliwość uznania go za ważny testament.

W zakresie dotyczącym ustaleń faktycznych wymagających wiadomości specjalnych, mianowicie potrzebnych do ustalenia wartości spornych nieruchomości Sąd oparł się na opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości J. K. (2). Uczestnik postępowania J. W. kwestionował co prawda pierwszą ze sporządzonych wycen zarzucając jej zaniżenie wartości nieruchomości, jednak biegły szczegółowo ustosunkował się do zgłoszonych zarzutów w piśmie z dnia 9 marca 2011r., a podane przez biegłego argumenty nie budziły wątpliwości Sądu. W ocenie Sądu nie było jakichkolwiek podstaw to tego, aby podważać prawidłowość opinii i bynajmniej samo niezadowolenie strony za dopuszczeniem kolejnej opinii nie przemawiało. Ponadto co istotne, po dokonaniu przez biegłego aktualizacji wyceny we wrześniu 2012r., żadna ze stron nie zgłosiła zastrzeżeń co do przyjętej przez biegłego wyceny, w tym zgodził się z nią uczestnik postępowania J. W.. W tej sytuacji Sąd zaktualizowaną opinię sporządzoną przez biegłego na potrzeby tego postępowania Sąd ocenił jako rzetelną, logicznie i przekonująco uzasadnioną i kategoryczną, a przez to w pełni przydatną i wystarczającą do oparcia na niej ustaleń faktycznych.

Wobec ustalenia składu majątku spadkowego Sąd musiał zdecydować o sposobie jego podziału. Podział fizyczny jest podstawowym sposobem zniesienia współwłasności, preferowanym przez ustawodawcę – co oznacza, że w sytuacji, gdy zniesienie współwłasności następuje z mocy orzeczenia sądu, powinien on brać pod uwagę przede wszystkim ten sposób wyjścia ze wspólności (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2001 r., IV CKN 251/00, LEX nr 52532). Również przepisy proceduralne wskazują na pierwszeństwo tego sposobu wyjścia ze współwłasności (art. 623 k.p.c.), z tym zastrzeżeniem, że jeśli możliwe jest dokonanie zniesienia współwłasności w sposób wynikający ze zgodnych wniosków stron, Sąd winien orzec zgodnie z tymi wnioskami (art. 622 § 2 k.p.c.). Jeśli brak jest zgody stron, a podział fizyczny nie jest możliwy, rzecz może być przyznana jednemu z współwłaścicieli za spłatą na rzecz pozostałych, albo też sąd zarządza sprzedaż rzeczy i podział sumy uzyskanej ze sprzedaży między współwłaścicieli. W niniejszej sprawie z uwagi na właściwości składników majątkowych podlegających podziałowi tj. fakt, że stanowiły one samodzielny lokal mieszkalny oraz lokal niemieszkalny – garaż, podstawowy sposób zniesienia współwłasności, jakim jest podział fizyczny (art. 211 k.c.), nie wchodził w niniejszej sprawie w grę.

Zgodnie z treścią art. 212 § 2 k.c. rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych. Przepis ten znajduje odpowiednie zastosowanie również i w niniejszym postępowaniu. Do ustalenia pozostawał zatem sposób podziału. Spośród zaś zgłoszonych propozycji podziału najbardziej racjonalnym rozwiązaniem było w ocenie Sądu przyznanie obydwu nieruchomości wnioskodawcy G. W.. Co prawda uczestniczka postępowania wskazywała, że jej zdaniem jedynym akceptowalnym przez nią rozwiązaniem jest wspólna sprzedaż nieruchomości, jednakże stronom pomimo faktu, że postępowania toczyło się od 2009r. i prowadzenia szeregu rozmów ugodowych nie udało się dojść do porozumienia. Natomiast sprzedaż nieruchomości w trybie licytacyjnym z pewnością prowadziłaby do naruszenia interesów wszystkich stron albowiem wiązałby się to z koniecznością ponoszenia dodatkowych kosztów działania komornika i wyceny nieruchomości, ponadto daje minimalne możliwości osiągnięcia ceny porównywalnej z ceną do otrzymania na wolnym rynku. Z tego względu Sąd wykluczył sprzedaż w trybie licytacji, jako sposób podziału.

Za przyznaniem nieruchomości na rzecz G. W. przemawiał fakt, że jako jedyny uczestnik postępowania wyraził on wolę przejęcia nieruchomości. Wolę taką co prawda początkowo wyrażała również uczestniczka postępowania R. W., jednakże uczestniczka zmieniła swoje stanowisko w toku postępowania i konsekwentnie do jego końca sprzeciwiała się przejęciu lokali. Uczestniczka argumentowała przy tym, że z uwagi na podeszły wiek i brak środków nie jest w stanie podołać spłacie udziału pozostałych uczestników. Natomiast M. A. oraz J. W. jednoznacznie nie wyrażali chęci przejęcia nieruchomości, deklarując że oczekują jedynie spłaty ich udziałów. Decydując o przyznaniu przedmiotowych lokali mieszkalnego i użytkowego na rzecz G. W. Sąd miał na względzie, iż wnioskodawca wyraził chęć przejęcia nieruchomości z uwagi na fakt, że czuje się związany emocjonalnie z lokalem mieszkalnym, który określił mianem swojego domu rodzinnego. Uczestniczka postępowania R. W. zadeklarowała natomiast, że pomimo, iż mieszka w tym mieszkaniu od 1985r. to nie czuje się w żaden sposób z nim związana. Ponadto G. W. jest osobą młodą, która pracuje zawodowo, prowadząc własność działalność gospodarczą, nie posiada nikogo na swoim utrzymaniu i osiąga dochody miesięczne w wysokości około 4.000-5000 zł. Tym samym jego możliwości zgromadzenia środków finansowych na spłatę udziałów pozostałych uczestników, w tym realnego zaciągnięcia zobowiązania kredytowego, są nieporównywalnie większe niż uczestniczki postępowania R. W., która pozostaje na rencie i z uwagi na swój wiek – 81 lat nie ma praktycznej możliwości zaciągnięcia kredytu bądź pożyczki komercyjnej. W tych okolicznościach Sąd uznał, że pomimo, iż uczestniczka postępowania R. W. posiada większościowy udział w przedmiotowych nieruchomościach i zamieszkuje w lokalu mieszkalnym, to nie sprzeciwiało się to przyznaniu tych składników na wyłączną rzecz innego uczestnika postępowania. Z tego względu Sąd uznał, że prawo samodzielnego lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w O. położonego przy ul. (...), jak również lokalu niemieszkalnego – garażu położonego przy ul. (...) powinno przypaść na rzecz wnioskodawcy G. W.. Sąd nie rozważał przy tym możliwości rozdzielenia tych składników majątkowych, albowiem w toku postępowania żadna ze stron o to nie wnosiła. Ponadto w ocenie Sądu, mimo iż garaż stanowi odrębną nieruchomość, fakt istnienia takiego lokalu użytkowego może ułatwić ewentualną sprzedaż lokalu mieszkalnego, czynią go bardziej atrakcyjnym dla potencjalnego nabywcy.

Równocześnie Sąd przyznał środki finansowe zgromadzone na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym prowadzonym przez Bank Spółdzielczy w O., co było poza sporem, winny przypaść na rzecz uczestniczki postępowania R. W.. Środki te zostały już zresztą faktycznie przez uczestniczkę pobrane. Sąd uznał, że rozliczeniu podlegały zgromadzone środki wraz z kwotą stanowiąca saldo rachunku w chwili zamknięcia. Jak wynikało z zaświadczenia Banku Spółdzielczego w O. z dnia 18 kwietnia2013r. w chwili likwidacji rachunku saldo wynosiło 61,15 zł, stąd Sąd dodał przedmiotowa sumę do kwoty 10.481,30 zł. Zdaniem Sądu nie było podstaw do tego, aby nie dokonywać rozliczenia przedmiotowych pożytków i aby miały one przypaść tylko temu ze spadkobierców, który likwidował przedmiotowy rachunek. Mając na względzie powyższe Sąd dokonał rozliczenia kwoty 5.239,72 zł, która weszła do masy spadkowej.

Po ustaleniu sposobu podziału masy spadkowej, Sąd przystąpił wobec tego do ustalenia wysokości spłaty, która co do zasady powinna stanowić ekonomiczny ekwiwalent udziału uczestników w rzeczy objętej podziałem.

Łączna wartość nieruchomości przyznanych na rzecz wnioskodawcy wynosiła 345.000 zł. Udział R. W. wynosił ½ z tytułu udziału w majątku wspólnym oraz 1/3 udziału spadkowego, a zatem wyrażał się kwotą 230.000 zł, udział J. W. wynosił 1/3 części spadku, a zatem wyrażał się kwotą 57.500 zł, natomiast udział M. A. wynosił 1/6 części spadku, a zatem wyrażał się kwotą 28.750 zł. Kwota przyznana na rzecz R. W. wynosiła natomiast 5.239,72 zł. Udział J. W. odpowiadał 1/3 z tej kwoty tj. kwocie 1.746,57 zł, natomiast udziały wnioskodawców G. W. i M. A. wynosiły 1/6 części z tej kwoty, czyli po 873,28 zł.

O sposobie i terminie spłaty Sąd orzekł w oparciu o art. 212 § 3 k.c., który stanowi, że jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. Decydująco wysokościach i terminach spłaty Sąd miał na względzie, że bezspornym było, iż wnioskodawca G. W. nie dysponuje wolnymi środkami finansowymi, które umożliwiały by mu jednorazową spłatę udziałów wszystkich stron. Będzie musiał zatem podjąć kroki, aby zgromadzić niezbędne środki. W tej sytuacji Sąd uznał, że zasadne będzie rozdzielenie płatności na dwie transze, przy czym Sąd miał na uwadze, że priorytetową spłatą winna być spłata udziału uczestniczki postępowania R. W.. Z tego względu Sąd odroczył spłatę pierwszej raty na okres sześciu miesięcy, aby umożliwić wnioskodawcy realne uzyskanie np. kredytu. Równocześnie Sąd uznał, że pierwsza spłata dokonana na rzecz R. W. musi być na tyle duża, aby umożliwić uczestniczce postępowania znalezienie nowego miejsca zamieszkania. Z tego względu Sąd określił wielkość pierwszej należnej uczestniczce spłaty na kwotę 150.000 zł. W ocenie Sądu suma tej wielkości, mając na względzie rynek lokalny, z pewnością jest kwotą wystarczającą na nabycie nowego lokalu mieszkalnego. Sąd powiązał z pierwszą spłatą termin wydania wnioskodawcy nieruchomości, określając, że termin 3 miesięcy od daty dokonania pierwszej spłaty, jest terminem wystarczająco długim, aby uczestniczka postępowania mogła sfinalizować ewentualny zakup nowego lokalu mieszkalnego i dokonać faktycznej wyprowadzki z dotychczas zajmowanego i wydać go nowemu właścicielowi. Uczestniczka postępowania już w terminie oczekiwania na pierwszą spłatę będzie mogła poszukiwać nowego lokalu mieszkalnego, stąd zdaniem Sądu 3-miesięczny termin na wydanie nieruchomości nie jest terminem zbyt krótkim. Równocześnie Sąd określił termin kolejnej spłaty udziału uczestniczki postępowania R. W. i pozostałych uczestników postępowania na 3 miesiące od daty wydania wnioskodawcy nieruchomości (12 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia). Rozdzielenie spłat na dwie raty zdaniem Sądu uzasadnione było faktem, że wnioskodawca z uwagi na swoją sytuację finansową, mógłby nie podołać zgromadzeniu całej kwoty na spłatę udziałów wszystkich stron w pierwszym terminie, natomiast z uwagi na zamieszkiwanie uczestniczki postępowania R. W. w lokalu mieszkalnym, do czasu wydania mu nieruchomości nie miałby możliwości podjęcia działań zmierzających do sprzedaży nieruchomości. Równocześnie zasądzając drugą spłatę na rzecz uczestniczki postępowania R. W. Sąd dokonał kompensaty ze spłatą, którą R. W. miałaby dokonać na rzecz wnioskodawcy z uwagi na przyznane na jej rzecz środki finansowe (80.000 – 873,28 zł = 79.126,72 zł). Na rzecz pozostałych stron zasądzone zostały natomiast spłaty zgodnie z wielkością udziałów tj. na rzecz J. W. – 57.500 zł, na rzecz M. A. – 28.750 zł.

Równocześnie Sąd orzekł o obowiązku uczestniczki postępowania R. W. spłaty udziałów pozostałych uczestników z tytułu przyznanych na jej rzecz środków finansowych. Sąd określił termin spłaty na 2 miesiące od daty uprawomocnienia się orzeczenia mając na względzie, że łączna kwota zasądzonych spłat 2.619, 85 zł nie jest kwotą znaczną nawet przy dochodach uzyskiwanych przez uczestniczkę oraz fakt, że uczestniczka postępowania przy niespornym sposobie podziału tych środków powinna był liczyć się z koniecznością tych spłat, a zatem zapewnić sobie środki na tę spłatę.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c., zgodnie z którym wierzycielowi należne są odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, a w razie braku umowy co do ich wysokości, należne są odsetki w wysokości ustawowej.

Zasady zwrotu kosztów w postępowaniu nieprocesowym reguluje art. 520 k.p.c., zgodnie z którym zasadą jest, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie (§ 1). Jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników (§ 2). Jeżeli interesy uczestników są sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio, jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie (§ 3). Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2010r., III CZ 46/10 „w sprawach tzw. działowych nie zachodzi przewidziana w art. 520 § 2 i 3 k.p.c. sprzeczność interesów tych uczestników, którzy domagają się podziału, niezależnie od tego, jaki sposób podziału postulują i jakie wnioski składają w tym względzie.” Tym samym uznać należało, że strony w równym stopniu zainteresowane były rozstrzygnięciem niniejszej sprawy. Do rozliczenia pozostały zaś nieuiszczone koszty sądowe związane z brakującą zaliczką na poczet wynagrodzenia biegłych oraz koszty opłaty sądowej, od poniesienia której wnioskodawca został zwolniony. Koszty te zostały rozliczone stosownie do udziałów stron w majątku wspólnym, po uwzględnieniu dotychczasowych wpłat poczynionych przez strony. Z tego względu Sąd nakazał uczestniczce postępowania R. W. uiszczenie kwoty 2508,21 zł, wnioskodawcom M. A. i G. W. po 438,39 zł oraz uczestnikowi postępowania J. W. 876,79 zł. Pozostałe koszty strony winny zaś ponieść, jako koszty związane ze swoim udziałem w sprawie, stad brak było podstaw do ich rozliczenia między stronami.