Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 11 marca 2013 roku powódka M. K. (1) reprezentowana przez pełnomocnika radcę prawnego J. P. wnosiła o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 150 000 złotych od dnia 2 lutego 2013 roku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za śmierć córki – na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. .

Nadto pełnomocnik powódki wnosił o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 7.217 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego .

Pozwany Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. w odpowiedzi na pozew z dnia 9 kwietnia 2013 roku kwestionował powództwo w całości , zarówno co do wysokości , jak i co do zasady. Pozwany podniósł ,że brak podstaw do tego by przypisać ubezpieczycielowi odpowiedzialność za naruszenie dóbr osobistych powódki. Wnosząc o oddalenie powództwa jako niezasadnego i nie udowodnionego tak co do faktu naruszenia dóbr osobistych , jak i zakresu tego naruszenia ,a wreszcie wysokości należnego zadośćuczynienia.

W odniesieniu zaś do żądania zasądzenia na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu , w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie po 7.200 złotych w podwójnej wysokości uznał je za niezasadne ./k-61-68/

Na rozprawie w dniu 19 lipca 2013 roku pełnomocnik powódki poparł powództwo.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 22 lutego 2000 roku w miejscowości O. kierujący samochodem osobowym marki P. o nr rej.(...) K. K. nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że nie dostosował prędkości jazdy do panujących warunków drogowych w wyniku czego stracił panowanie nad pojazdem , zjechał na lewy pas jezdni i doprowadził do zderzenia z jadącym z przeciwnego kierunku samochodem osobowym marki F. (...) o nr rej. (...) kierowanym przez R. S. .

W wyniku tego zdarzenia śmierć poniosła M. K. (2) – córka powódki .

Sprawca zdarzenia prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 13 listopada 2001 roku w sprawie o sygn. akt VII K 381/01 został uznany winnym popełnienia czynu z art.177 §1 kk i art.177 §2 kk w zw. z art. 11 §2 kk i skazany na karę 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby czterech lat .

(dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim VII Wydział Karny z dnia 13 listopada 2001 roku w sprawie o sygn. akt VII K 381/01 w aktach szkodowych w załączeniu (...) )

Pojazd sprawcy wypadku w dacie zdarzenia posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej pojazdów mechanicznych w Towarzystwie (...) w (...) S.A. , którego pozwany jest następcą prawnym .

( niesporne)

Pismem z dnia 25 stycznia 2013 roku (...) S.A. działające w imieniu powódki zgłosiło do Towarzystwa (...) S.A. roszczenie o zadośćuczynienie w kwocie 150 000 złotych.

Pozwany decyzją z dnia 1 lutego 2013 roku odmówił zaspokojenia przedmiotowych roszczeń , podnosząc brak podstawy prawnej dla zgłoszonego roszczenia .

( dowód : pismo (...) S.A. z siedzibą w L. z dnia 25 stycznia 2013 roku , decyzja pozwanego z dnia 1 lutego 2013 roku w aktach szkodowych K/1218577/2013 w załączeniu )

Śmierć córki była dla powódki ogromną tragedią , w chwili śmierci córki , powódka była w pracy i informację , że córka nie żyje przyjęła od swojego męża . Informacja ta była dla powódki ogromnym szokiem , powódka była w bardzo złym stanie psychicznym , załamała się i nie była w stanie zająć się przygotowaniami do uroczystości pogrzebowych , przyjmowała środki uspokajające . Powódkę z córką łączyła silna więź emocjonalna , zmarła córka opiekowała się młodszym rodzeństwem , pomagała powódce w wielu czynnościach związanych z prowadzeniem domu . W chwili śmierci córka powódki miała 21 lat , ukończyła szkołę krawiecką i poszukiwała pracy , była związana z partnerem z którym spotykała się przez okres pięciu lat i wiązała plany na przyszłość . Córka powódki miała talent plastyczny , była wrażliwa , lubiła pisać wiersze , nosiła się z zamiarem założenia własnej działalności gospodarczej w zakresie krawiectwa .

Po śmierci córki powódka do chwili obecnej leczy się psychiatrycznie , straciła pracę , zażywa leki uspokajające , ma problemy z ciśnieniem i zdiagnozowaną cukrzycę , nie może spać w nocy . Po wypadku córki korzystała ze świadczenia rentowego , następnie przez okres roku czasu pobierała zasiłek dla bezrobotnych , ostatnio pracowała w charakterze sprzątaczki .Wsparciem psychicznym , jak i finansowym dla powódki była pozostała dwójka jej dzieci – syn M. i córka K. . Syn powódki obecnie ma 30 lat zaś córka ma 24 lata .

Rodzina była bardzo zżyta ze sobą , wspólnie spędzali święta, wolny czas , jeździli na zakupy , do rodziny . Powódka pozostawała w bardzo dobrych relacjach z córką M. .

( dowód : protokół w formie audio-video z dnia 28 maja 2013 roku zeznania powódki 2 minuta 58 sekunda – 12 minuty 50 sekundy , protokół w formie audio-video z dnia 19 lipca 2013 roku zeznania powódki 14 minuta 9 sekunda – 19 minuty 6 sekundy )

U M. K. (1) z powodu śmierci córki doszło do długotrwałej reakcji psychicznej o charakterze nerwicowym skutkującym przyznaniem długotrwałego uszczerbku na zdrowiu na poziomie 5 % /reakcja nerwicowa/ .

Powódka nie wymagała opieki osób trzecich , śmierć córki spowodowała pogorszenie jakości życia powódki , cierpienie , dyskomfort i wystąpienie częściowej niezdolności do pracy przez okres około 6 miesięcy. Obecnie powódka w dalszym ciągu leczy się psychiatrycznie i wymaga w dalszym ciągu takiego leczenia .Śmierć córki spowodowała znaczne nasilenie zaburzeń nerwicowych u powódki. Objawiało się to zaburzeniami snu, koncentracji, uwagi, przeżywania traumy, znacznymi ograniczeniami w zakresie wykonywania obowiązków domowych , zawodowych . Na nasilenie zaburzeń nerwicowych u powódki miały wpływ także problemy alkoholowe męża jednakże przed śmiercią córki nasilenie tych zaburzeń było nieznaczne .

( dowód : opinia biegłego z zakresu psychiatrii lek. med. J. B. k-94-97 , opinia ustna uzupełniająca biegłego z zakresu psychiatrii lek. med. J. B. protokół audio-video z dnia 19 lipca 2013 roku 2 minuta 21 sekunda – 12 minuty 56 sekundy )

Dokonując powyższych ustaleń faktycznych Sąd oparł się na dowodach w postaci zeznań powódki. Powyższe zeznania są wiarygodne, spójne, rzeczowe i brak jest podstaw do podważenia ich wiarygodności. Sąd wziął pod uwagę zgromadzone w sprawie dokumenty złożone przez stronę pozwaną , a stanowiące w istocie akta szkodowe.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd uwzględnił także opinię biegłego z zakresu psychiatrii lek. med. J. B. , w której biegły dokonał oceny stanu psychicznego i emocjonalnego powódki po tragicznej śmierci córki oraz wpływu tegoż wydarzenia na jej dalsze życie i stan zdrowia. Opinia pisemna i ustana jest na tyle kategoryczna i przekonująca, że wystarczająco wyjaśnia zagadnienia wymagające wiadomości specjalnych. Nie została także ostatecznie skutecznie podważona przez żadną ze stron procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Powództwo jest częściowo zasadne.

Zgodnie z treścią art. 436 § 1 k.c. samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji, poruszanego za pomocą sił przyrody, ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch tego pojazdu. Może się on uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej, wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności (art. 435 § 1 k.c. w związku z art. 436 § 1 k.c.).

Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, ma charakter obowiązkowy. Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania, za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający, albo osoba na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia (art. 822 § 1 kc).

Umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o których mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie wypadku, który miał miejsce w okresie ubezpieczenia (art. 822 § 2 kc).

Uprawniony do odszkodowania, w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, może dochodzić roszczenia, bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń (art.822 § 4 kc).

Pozwany kwestionując zasadę swojej odpowiedzialności podniósł, iż w świetle przepisów obowiązujących w dacie szkody, powódce nie przysługuje prawo żądania zadośćuczynienia z tytuły krzywdy powstałej w następstwie śmierci osoby bliskiej. Wskazał bowiem, iż przepis art. 446 § 4 k.c. przyznający członkom najbliższej rodziny zmarłego prawo żądania zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, został wprowadzony do porządku prawnego z dniem 3 sierpnia 2008r. Zatem w dacie śmierci M. K. (2) z którego to zdarzenia powódka wywodzi swoje roszczenie o zadośćuczynienie, powyższa norma prawna nie obowiązywała.

Nie przecząc powyższym nie budzącym wątpliwości okolicznościom, należy jednakże wskazać, iż podstawę prawną żądania powódki stanowi norma art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. Należy bowiem mieć na uwadze, iż zdarzenie, z którego powódka wywodzi swoje roszczenie miało miejsce w dniu 22 lutego 2000 roku , a zatem przed wejściem w życie art. 446 § 4 k.c., który to przepis obowiązuje od 3 sierpnia 2008r. i wobec powyższego nie może on być podstawą rekompensowania krzywdy doznanej przez powódkę w następstwie śmierci córki.

Zdarzenie będące źródłem naruszenia dóbr osobistych powódki miało miejsce w lutym 2000r. . a zatem pod rządem rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 1992 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz.U. Nr 96, poz. 475 ze zm. ) wydanego na podstawie delegacji ustawowej tj. art. 5 ust. 1 ustawy z 28 lipca 1990r. o działalności ubezpieczeniowej.( Dz. U. z 1996r. nr 11 poz. 62 ze zm. ) , które obowiązywało do dnia 24 kwietnia 2000 roku.

W myśl § 10 ust. 1 w/w rozporządzenia z ubezpieczenia OC posiadaczowi pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani – na podstawie prawa - do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.

Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem, najwyżej jednak do ustalonej w umowie sumy gwarancyjnej (§ 10 ust.4 ).

W uchwale Sądu Najwyższego z 22 października 2010r. III CZP 76/10, OSNC –ZD 2011 nr B, poz. 42 Sąd Najwyższy wypowiedział zasługujący na podzielenie pogląd, iż najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed 3.8.2008 r.

W uchwale tej SN argumentował , że katalog dóbr osobistych określony w art. 23 k.c. ma charakter otwarty i powtórzył za poglądem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku wyrażonym w uzasadnieniu wyroku z dnia 23 września 2005 r., I ACa 554/05, że szczególna więź rodziców z dzieckiem, przysługująca zarówno dziecku jak i rodzicom w prawidłowo funkcjonującej rodzinie, zasługuje na status dobra osobistego, podlegającego ochronie przewidzianej w art. 24 § 1 k.c. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia z dnia 14 stycznia 2010 r., IV CK 307/09 uznał natomiast, że spowodowanie śmierci osoby bliskiej może stanowić naruszenie dóbr osobistych członków rodziny zmarłego i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c..

Przytoczone tezy dotyczyły spraw w których zdarzenia miały miejsce już pod rządem obecnie obowiązującego art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych ( Dz. U nr 124, poz. 1152 z późn. zm.) niemniej jednak treść tego przepisu w istocie odpowiada treści § 10 ust. 1 w/w rozporządzenia co wskazuje na to , iż wykładania zaprezentowana w tych orzeczeniach jest aktualna także w stosunku do zdarzeń wcześniejszych.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego jest już w tym zakresie utrwalone na uwagę zasługuje zwłaszcza uchwała SN z 7 listopada 2012r. III CZP 67/12 (www.sn.pl) zgodnie z którą p rzepis § 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 marca 2000 r. w sprawie ogólnych warunków ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz.U. Nr 26, poz. 310 ze zm.) nie wyłączał z zakresu ochrony ubezpieczeniowej zadośćuczynienia za krzywdę osoby, wobec której ubezpieczony ponosił odpowiedzialność na podstawie art. 448 k.c.

Art. 448 k.c. stanowi, iż w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Zgodnie z art. 24. k.c. § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego.

W myśl § 2 w/w przepisu jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.

Obowiązkiem powoda jest zatem udowodnienie istnienia dobra osobistego i faktu jego naruszenia przez pozwanego ( tu : zakład ubezpieczeń który odpowiada za sprawcę ), natomiast pozwany może się bronić wykazywaniem , iż naruszenie dobra osobistego nie było bezprawne.

Jak wskazuje wyżej przytoczone orzecznictwo SN więzi rodzinne zasługują na miano dobra osobistego podlegającego ochronie przez prawo. Skoro tak to bezspornym jest także fakt , iż taka więź w przypadku powódki została zniweczona na skutek wypadku w wyniku którego śmierć poniosła jej córka.

W świetle powyższych rozważań Sąd uznał powództwo w niniejszej sprawie co do zasady za usprawiedliwione .

Na podstawie wskazanych powyższej przepisów kompensacie podlega doznana krzywda, a więc w szczególności cierpienie, ból i poczucie osamotnienia po śmierci najbliższego członka rodziny. Śmierć osoby bliskiej stanowi zwykle wielki wstrząs dla rodziny, a cierpienia psychiczne, jakie się z tym wiążą, mogą przybierać ogromny wymiar, tym większy, im mocniejsza była więź emocjonalna łącząca zmarłego z jego najbliższymi.

Ustalenie wysokości zadośćuczynienia powinno zostać natomiast dokonane z uwzględnieniem wszelkich okoliczności mających wpływ na rozmiar doznanej krzywdy oraz to, że zadośćuczynienie ma przede wszystkim charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość winna przedstawiać jakąś odczuwalną wartość. (por. przykładowo wyrok SN z dnia 12 kwietnia 1972 roku, II CR 57/72, OSNCP 1972, z. 10, poz. 183 oraz wyrok SN z dnia 24 czerwca 1965 roku, I PR 203/65, OSPIKA 1966, poz. 92).

Śmierć M. K. (2) spowodowała wystąpienie u powódki naturalnej reakcji żałoby. W wyniku śmierci córki powódka doświadczyła silnego urazu, który wiązał się z przeżywaniem poczucia głębokiej straty, wielkiego bólu, smutku, żalu, skrzywdzenia i niesprawiedliwości. Były to uczucia i stany adekwatne do zaistniałej sytuacji. U M. K. (1) z powodu śmierci córki doszło do długotrwałej reakcji psychicznej o charakterze nerwicowym skutkującym przyznaniem długotrwałego uszczerbku na zdrowiu na poziomie 5 % /reakcja nerwicowa/.

Powódka co prawda nie wymagała opieki osób trzecich ale śmierć córki spowodowała pogorszenie jakości życia powódki cierpienie , dyskomfort i wystąpienie częściowej niezdolności do pracy przez okres około 6 miesięcy. Obecnie powódka w dalszym ciągu leczy się psychiatrycznie i wymaga w dalszym ciągu takiego leczenia . Śmierć córki spowodowała znaczne nasilenie zaburzeń nerwicowych u powódki .Objawiało się to zaburzeniami snu, koncentracji uwagi, przeżywania traumy, znacznymi ograniczeniami w zakresie wykonywania obowiązków domowych , zawodowych . Na nasilenie zaburzeń nerwicowych u powódki miały wpływ także problemy alkoholowe męża jednakże przed śmiercią córki nasilenie tych zaburzeń było nieznaczne. Wszystkie te okoliczności były tak naprawdę konsekwencją zerwania więzi rodzinnej istniejącej między matką, a córką.

Mając powyższe na uwadze, kierując się opisanymi powyżej dyrektywami, Sąd uznał, iż wysokość należnego powódce zadośćuczynienia winna wynosić 70.000 zł. Powódkę z córką łączyła silna więź emocjonalna która na skutek zdarzenia została bezpowrotnie zerwana . Córka powódki miała talent plastyczny , była wrażliwa , lubiła pisać wiersze , nosiła się z zamiarem założenia własnej działalności gospodarczej w zakresie krawiectwa .

Po śmierci córki powódka do chwili obecnej leczy się psychiatrycznie , straciła pracę , zażywa leki uspokajające , ma problemy z ciśnieniem i zdiagnozowaną cukrzycę , nie może spać w nocy . Rodzina była bardzo zżyta ze sobą , wspólnie spędzali święta, wolny czas , jeździli na zakupy , do rodziny . Powódka pozostawała w bardzo dobrych relacjach z córką M. .

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w pkt 1 wyroku .

Z uwagi na to, iż powódka żądała zasądzenia kwoty 150.000 zł Sąd uznał, iż żądanie pozwu ponad zasądzoną kwotę 70.000 zł nie znajduje prawnego ani faktycznego uzasadnienia i winno być oddalone w pozostałym zakresie.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481§1 k.c. zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego , wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia , chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności , za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Decyzja pozwanego z dnia 1 lutego 2013 roku odmawiająca wypłaty na rzecz powódki jakiegokolwiek zadośćuczynienia była decyzją kończącą proces likwidacji szkody powódki , dlatego też odsetki zostały zasądzone od dnia 2 lutego 2013 roku .

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. i zniósł wzajemnie koszty procesu pomiędzy stronami .

Na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 roku Sąd nie obciążył powódki nieuiszczonymi kosztami sądowymi od oddalonej części powództwa.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 roku w związku z art. 100 k.p.c. Sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 3.500 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych od uwzględnionej części powództwa (powódka korzystała bowiem ze zwolnienia od kosztów sądowych w całości , a opłata sądowa od pozwu wynosiła 7.500 zł).

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji .