Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 czerwca 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSO Marcin Śmigiel

Protokolant : Piotr Wojnarowski

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 07 czerwca 2013 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa (...)sp.j. we W.

przeciwko M. M.

o zapłatę

na skutek rozpoznania zarzutów pozwanej od nakazu zapłaty

I.  utrzymuje w całości w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu X Wydział Gospodarczy w dniu 30 listopada 2010 r. pod sygnaturą X GNc 695/10;

II.  przyznaje adwokat M. A. z Kancelarii Adwokackiej we W. od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu kwotę 3.600 zł podwyższoną o należną stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...)spółka jawnaz siedzibą weW.wniosła do Sądu Okręgowego we Wrocławiu I Wydział Cywilny pozew przeciwko (...) spółka jawnaz siedzibą w P., S. M.oraz M. M.o zapłatę kwoty 183.448,21 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 16 listopada 2010 r. do dnia zapłaty oraz o zwrot kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podała, że na sumę dochodzoną pozwem składają się kwota 145.094,35 zł, wynikająca z utargów strony pozwanej, uzyskanych w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej, niewypłaconych stronie powodowej zgodnie z umową z dnia 1 sierpnia 2002 r. o współpracy handlowej oraz kwota 38.353,86 zł tytułem usług dodatkowych świadczonych przez stronę powodową na rzecz strony pozwanej i czynszu za lokal wynajmowany od strony powodowej przez stronę pozwaną. Strona powodowa, w związku z zaległościami w zapłacie, wypełniła weksel in blanco wystawiony przez stronę pozwaną oraz wezwała ją do zapłaty, jednak bezskutecznie.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu X Wydział Gospodarczy wydał w dniu 30 listopada 2010 r. nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym (sygn. akt X GNc 695/10).

W zarzutach od nakazu zapłaty wniesionych przez pozwaną M. M., pozwana wniosła o uchylenie nakazu zapłaty i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu podała, że wprawdzie jej nazwisko widniało w firmie spółki, jednak faktycznie nigdy nie wykonywała czynności wspólnika ani nie brała udziału w działalności spółki, o czym wiedziała strona powodowa. Lokal, w którym (...) spółka jawna prowadziła działalność gospodarczą, stanowił własność pozwanej spółki od 1998 r., kiedy to nabyła go za cenę 320.000 zł, a wobec trudnej sytuacji majątkowej sprzedała go stronie powodowej we wrześniu 2002 r. za cenę 150.000 zł, choć wartość rynkowa wynosiła 400.000 zł. Strony jednocześnie umówiły się ustnie, że lokal ten zostanie w przyszłości odkupiony przez pozwaną spółkę za taką samą cenę, za jaką został zbyty. Do tego czasu pozwana spółka miała prowadzić działalność na podstawie umowy najmu lokalu. (...) spółka jawna lokalu nigdy nie odkupiła, ponieważ strona powodowa zaniechała wypłaty marży, przeznaczając ją na spłatę kredytu hipotecznego, obciążającego lokal. Lokal został ostatecznie sprzedany przez stronę powodową osobie trzeciej za cenę 650.000 zł. Wskazała także, że strona powodowa nie dochodziła kwot, o których mowa w pozwie, aż do czasu ich przedawnienia, kiedy to skłoniła pozwanych do uznania długu. Działania strony powodowej świadczą o jej złej woli i wykorzystaniu przymusowego położenia pozwanych. W związku z powyższym pozwana podniosła zarzut naruszenia przez stronę powodową zasad współżycia społecznego (art. 5 kc).

W odpowiedzi na zarzuty strona powodowa wskazała, że pozwana M. M. w pozwie nie kwestionowała żądań pozwu ani co do zasady ani co do wysokości. Pozwana jako wspólnik spółki jawnej ponosi osobistą, nieograniczoną, solidarną i subsydiarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Ponadto pozwana podpisała weksel in blanco, tworzący abstrakcyjne zobowiązanie po jej stronie, co świadczy także i o tym, że brała ona udział w działalności spółki. Niezależnie od tego niezasadny jest także zarzut z art. 5 kc, jako że pozwana sama nadużyła prawa podmiotowego, gdyż nie przekazywała utargu stronie powodowej, choć towar sprzedała. Strona powodowa nabyła lokal, ponieważ pozwana spółka sprzedawała go w związku z trudną sytuacją finansową, a część ceny została przeznaczona na inne zobowiązania (...) spółka jawna, w tym wobec ZUS i Urzędu Skarbowego. Pozwana spółka posiadała także inne zadłużenia, w tym w Banku (...) SA z tytułu umowy kredytu. Strona powodowa przystąpiła do tego długu i uiściła na rzecz banku część zadłużenia. Nie jest prawdą, że strona powodowa przymusiła stronę pozwaną do sprzedaży lokalu ani że cena lokalu została zaniżona.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

S. M. i M. M. pozostają małżeństwem i prowadzą wspólnie działalność gospodarczą jako wspólnicy spółki jawnej pod firmą (...) z siedzibą w P..

Okoliczność bezsporna

(...)spółka jawna z siedzibą weW.prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do rejestru przedsiębiorców pod numerem (...).

Dowód : odpis aktualny z KRS – karta 16-19.

W 1998 r. pozwana spółka zakupiła lokal użytkowy nr (...), położony w P.w (...)nr (...), w którym prowadziła działalność gospodarczą.

Okoliczność bezsporna

Począwszy od 2002 r. pozwana spółka miała problemy finansowe. Problemy te wynikały z wcześniejszej działalności spółki, w tym z okresu, gdy wspólnikiem spółki nie była jeszcze M. M..

Dowód: zeznania świadka S. M. – protokół z dnia 01.02.2013 r.

zeznania świadka M. S. – protokół z dnia 33.03.2013 r.

W dniu 14 stycznia 2002 r. S. M.i M. M., działający wówczas jako wspólnicy spółki cywilnej pod firmą (...)spółka cywilnaz siedzibą wP.zawarli z J. W.i M. B., działającymi jako wspólnicy spółki cywilnej pod firmą (...)z siedzibą we W.umowę sprzedaży lokalu użytkowego nr (...), położnego w P.w (...)nr (...) za cenę 150.000 zł. Lokal ten był obciążony hipoteką umowną, zabezpieczającą wierzytelność z tytułu umowy kredytowej nr (...), zawartą przez pozwaną spółkę z Bankiem (...) S.A.w dniu 18 stycznia 2001 r. Od tego dnia pozwana spółka prowadziła działalność gospodarczą, wynajmując przedmiotowy lokal od strony powodowej.

Dowód : umowa z dnia 14 stycznia 2002 r. akt notarialny rep. A nr (...) – karta

250-254;

faktura VAT – karta 329.

Pozwana spółka ani pozwani ad. 2 i 3 nigdy nie podjęła prób odkupienia od strony powodowej sprzedanego jej lokalu użytkowego. Ostatecznie lokal został sprzedany przez stronę powodową osobie trzeciej za cenę 650.000 zł

Dowód: zeznania świadka S. M. - protokół z dnia 01.02.2013 r.

przesłuchanie J. W. - protokół z dnia 07.06.2013r.

przesłuchanie M. M. - protokół z dnia 07.06.2013 r.

W dniu 25 marca 2002 r. S. M. i M. M., działający już jako (...) spółki jawnej (...) zawarli z Bankiem (...) SA z siedzibą we W. ugodę, na podstawie której ustalono nowe warunki spłaty długu wynikającego z umowy kredytowej nr (...).

Jednocześnie tego samego dnia M. B.i J. W., będący wówczas właścicielami lokalu użytkowego nr (...), położnego w P.w (...)nr (...), przystąpili do powyższego długu, dokonując przelewu swojej wierzytelności, przysługującej wobec (...) SAz siedzibą w W.z tytułu umowy potwierdzonej polisą nr (...)z dnia 7 marca 2002 r. na kwotę 121.000 zł, na rzecz Banku (...) SA.

Dowód: pismo z dnia 5 marca 2002 r. – karta 322.

ugoda z dnia 25 marca 2002 r. – karta 255;

oświadczenie z dnia 25 marca 2002 r. – karta 256;

zawiadomienie o przelewie wierzytelności – karta 257;

oświadczenie kredytobiorcy o poddaniu się egzekucji bankowej – karta 326;

odpis z księgi wieczystej – karta 327-328;

zeznania świadka S. M. - protokół z dnia 01.02.2013 r.

przesłuchanie J. W. - protokół z dnia 07.06.2013r.

przesłuchanie M. M. - protokół z dnia 07.06.2013r.

W dniu 1 sierpnia 2002 r. strona powodowa (...)spółka jawna z siedzibą weW.zawarła ze stroną pozwaną (...) spółka jawnaz siedzibą w P.umowę o współpracy handlowej nr (...). W ramach tej umowy pozwana spółka zobowiązała się prowadzić w imieniu i na rzecz strony powodowej sprzedaż dostarczanych przez nią towarów oraz przekazywać stronie powodowej osobiście najpóźniej w dniu następnym po dostarczeniu towarów uzyskanych kwot pieniężnych z tytułu sprzedaży, jak również ponosić koszty związane z utrzymaniem sklepu, pracowników, amortyzacją komputera i kasy fiskalnej, reklamą oraz promocją w zakresie sprzedaży ratalnej. W zamian pozwana spółka miała otrzymywać wynagrodzenie w wysokości 60% marży ze sprzedaży towarów.

Dowód : umowa o współpracy handlowej – karta 23-26;

upoważnienie do podpisywania dokumentów - karta 118;

informacje do naliczenia wynagrodzenia za prowadzenie sklepu – karta 330-

347.

W celu zabezpieczenia wykonania umowy z dnia 1 sierpnia 2002 r. S. M. i M. M., wystawili weksel in blanco i upoważnili stronę powodową do wypełnienia go na kwotę stanowiącą równowartość wszelkich niezapłaconych w terminie zobowiązań wynikających z umowy.

Dowód: weksel – kopia na k. 20;

deklaracja wekslowa – karta 21-22.

Pozwana spółka nie była w stanie terminowo uregulować swoich zaległości zarówno wobec strony powodowej, jak i wobec innych podmiotów, w tym Banku (...) S.A., Urzędu Skarbowego oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Dowód : oświadczenie z dnia 28 listopada 2002 r. – karta 249;

zeznania świadka S. M. - protokół z dnia 01.02.2013 r.

przesłuchanie J. W. - protokół z dnia 07.06.2013r.

W związku z przystąpieniem przez stronę powodową do długu pozwanej spółki w Banku (...) S.A., w okresie od września 2002 r. do grudnia 2003 r. środki finansowe przekazywane na rzecz tego banku przez stronę powodową były przez nią kompensowane z wynagrodzenia pozwanej spółki, przysługującego na podstawie umowy z dnia 1 sierpnia 2002 r., w wysokości 5.000 zł miesięcznie. Jednocześnie strona powodowa dokonywała kompensaty wzajemnych zobowiązań także z tytułu innych zobowiązań.

Dowód : pismo z dnia 20 września 2002 r. – karta 319;

pismo z dnia 14 października 2002 r. – karta 318;

pismo z dnia 21 listopada 2002 r. – karta 317;

pismo z dnia 31 grudnia 2002 r. – karta 316;

pismo z dnia 19 lutego 2003 r. – karta 320;

pismo z dnia 23 lipca 2003 r. – karta 313;

pismo z dnia 25 sierpnia 2003 r. – karta 314;

pismo z dnia 23 września 2003 r. – karta 315;

pismo z dnia 31 grudnia 2003 r. – karta 321.

zeznania świadka S. M. - protokół z dnia 01.02.2013 r.

przesłuchanie J. W. - protokół z dnia 07.06.2013r.

przesłuchanie M. M. - protokół z dnia 07.06.2013r.

W dniu 17 stycznia 2003 r. (...) spółka jawna zwróciła się do Banku (...) SA o umorzenie odsetek karnych od kredytu oraz o zmianę harmonogramu spłat.

Dowód : pisma z dnia 17 stycznia 2003 r. – karta 258 - 259;

odpowiedź banku z dnia 24 marca 2003 r. – karta 260;

Jednocześnie z tytułu innych zobowiązań wobec strony powodowej Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział X Gospodarczy wydał w dniu 7 lipca 2003 r. nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla, w którym nakazał pozwanej spółce zapłacić na rzecz strony powodowej między innymi kwotę 224.906,99 zł.

Dowód : nakaz zapłaty Sądu Okręgowego we Wrocławiu Wydział X Gospodarczy z dnia 7 lipca 2003 r. sygn. akt X GNc 1791/03 – karta 310;

weksel in blanco na kwotę 224.906,99 zł – karta 311;

wezwanie do wykupu weksla – karta 312;

Pismem z dnia 23 stycznia 2004 r. strona powodowa zwróciła się do Banku (...) SA z wnioskiem o zawarcie ugody w sprawie spłaty długu przez S. M. i M. M. z powołaniem się na przystąpienie do długu przez stronę powodową oraz wystąpiła z propozycją spłaty zadłużenia.

Dowód : pismo z dnia 23 stycznia 2004 r. – karta 261;

odpowiedź (...) SA – karta 262.

W okresie od dnia 1 stycznia 2005 r. do dnia 31 stycznia 2006 r. pozwana spółka uzyskiwała utarg, w tym między innymi na kwotę 149.504,10 zł. Ze wskazanej kwoty jedynie niewielką część wypłaciła stronie powodowej, nie przekazując jej z powyższej sumy kwoty 145.094,35 zł.

Dowód : dokumenty kasowej KW – karta 27-52.

co do częściowej zapłaty kwoty – okoliczność bezsporna .

Strona powodowa świadczyła na rzecz strony pozwanej usługi dodatkowe oraz najmowała pozwanej spółce lokal, z którego to tytułu w okresie od dnia 31 stycznia 2005 r. do dnia 31 grudnia 2005 r. wystawiła faktury VAT na łączną kwotę 38.490,05 zł, z czego strona pozwana nie uiściła należności w wysokości 38.353,86 zł.

Dowód : faktury VAT – karta 53-117.

co do częściowej zapłaty kwoty – okoliczność bezsporna

W dniu 4 września 2009 r. S. M. i M. M. działający jako wspólnicy (...) spółka jawna uznali dług wobec strony powodowej co do kwoty 203.580,36 zł wraz z odsetkami, w tym z tytułu nie przekazanego utargu.

Dowód : pismo uznające dług wraz z załącznikami – karta 119-123;

przesłuchanie J. W.- protokół z dnia 07.06.2013r.

W dniu 15 października 2010 r. oraz 22 października 2010 r. strona powodowa wezwała (...) spółka jawna do zapłaty zaległych kwot.

Dowód : wezwanie do zapłaty z dnia 15 października 2010 r. wraz z załącznikami i

potwierdzeniem nadania – karta 124-128;

wezwanie do zapłaty z dnia 22 października 2010 r. wraz z potwierdzeniem

odbioru – karta 129-132.

W dniu 10 listopada 2010 r. strona powodowa wypełniła weksel na kwotę 183.448,21 zł oraz poinformowała pozwaną spółkę o terminie płatności weksla na dzień 15 listopada 2010 r.

Dowód : wezwanie do wykupu weksla wraz z potwierdzeniem odbioru – karta 133-

134.

Strona powodowa współpracowała na analogicznych zasadach z innymi przedsiębiorcami, w tym zawierała umowy o współpracę, przyjmowała wystawiane przez nich weksle, w przypadku wystąpienia zaległości w przekazywaniu przetargu wypełniała weksle i dochodziła wynikających z nich należności w drodze postępowania sądowego. Strona powodowa składała także propozycje nabycia majątku (nieruchomości) kontrahenta celem zasilenia kontrahenta w środki finansowe. W przypadku, gdy kontrahenci wystąpili następnie z propozycją odkupienia tego majtku i posiadali na ten cel niezbędne środki, strona powodowa zawierała umowy sprzedaży wcześniej zakupionego majątku.

Dowód : nakaz zapłaty Sądu Okręgowego we Wrocławiu I Wydział Cywilny z dnia 12 lutego 2009 r. wydany w sprawie o sygn. akt I Nc 42/09 – karta 263;

zeznania P. J. – karta 351;

przesłuchanie J. W. - protokół z dnia 01.02.2013r.

Sąd zważył, co następuje:

Poza sporem stron w niniejszej sprawie pozostawała kwestia zawarcia umowy z dnia 1 sierpnia 2002 r., wynikających z niej uprawnień oraz obowiązków stron. W szczególności strona pozwana nie kwestionowała tego, że na podstawie przedmiotowej umowy była zobowiązana do przekazywania na rzecz strony powodowej całej kwoty utargu z działalności (następnie następowała wypłata odpowiedniej części marży), podstaw do zapłaty za świadczone przez stronę powodową inne usługi na rzecz strony pozwanej, jak również nie kwestionowała obowiązku zapłaty czynszu najmu za lokal. Spór stron nie dotyczył także zasadności oraz wysokości kwoty objętej żądaniem pozwu.

Spór stron sprowadzał się natomiast do tego, czy pozwana M. M. była zobowiązana do zapłaty powyższych kwot, skoro, jak twierdziła, nie wykonywała faktycznie czynności wspólnika spółki i nie uczestniczyła w działalności spółki, a co za tym idzie, czy dochodzenie od pozwanej M. M. zapłaty kwoty dochodzonej pozwem nie stanowi nadużycia prawa podmiotowego. Pozwana bowiem, pomimo obszernej treści zarzutów oraz opisywania w nich wielu okoliczności w istocie swoje stanowisko ograniczyła jedynie do podniesienia zarzutu z art. 5 kc.

Sąd dokonał ustaleń faktycznych na podstawie dowodów w postaci odpisu aktualnego z KRS strony powodowej, umowy z dnia 14 stycznia 2002 r. dotyczącej sprzedaży lokalu użytkowego wraz z fakturą VAT, pisma z dnia 5 marca 2002 r., ugody z dnia 25 marca 2002 r. oświadczenia z dnia 25 marca 2002 r., zawiadomienia o przelewie wierzytelności, oświadczenia kredytobiorcy o poddaniu się egzekucji bankowej – karta 326, odpisu z księgi wieczystej sprzedanego lokalu, umowy o współpracy handlowej, upoważnienia do podpisywania dokumentów, informacji do naliczenia wynagrodzenia za prowadzenie sklepu, weksla na kwotę 183.448,21 zł i deklaracji wekslowej oraz wezwania do wykupu weksla wraz z potwierdzeniem odbioru, oświadczenia z dnia 28 listopada 2002 r., pism z dnia 17 stycznia 2003 r. oraz odpowiedzi banku z dnia 24 marca 2003 r., nakazu zapłaty Sądu Okręgowego we Wrocławiu Wydział X Gospodarczy z dnia 7 lipca 2003 r. sygn. akt X GNc 1791/03 oraz nakazu zapłaty Sądu Okręgowego we Wrocławiu I Wydział Cywilny z dnia 12 lutego 2009 r. sygn. akt I Nc 42/09, weksla na kwotę 224.906,99 zł i wezwania do wykupu weksla, pism z dnia 20 września 2002 r., z dnia 14 października 2002 r., z dnia 21 listopada 2002 r., z dnia 31 grudnia 2002 r., z dnia 19 lutego 2003 r., z dnia 23 lipca 2003 r., z dnia 25 sierpnia 2003 r., z dnia 23 września 2003 r. i z dnia 31 grudnia 2003 r., pisma z dnia 23 stycznia 2004 r. oraz odpowiedzi (...) S.A., dokumentów kasowych KW na kartach 27-52, faktur VAT na kartach 53-117, pisma uznającego dług wraz z załącznikami, wezwania do zapłaty z dnia 15 października 2010 r. wraz z załącznikami i potwierdzeniem nadania i wezwania do zapłaty z dnia 22 października 2010 r. wraz z potwierdzeniem odbioru, którym to dowodom w całości dał wiarę, zwłaszcza, że żadna ze stron ich nie kwestionowała.

Sąd dokonał ustaleń faktycznych także na podstawie zeznań świadków P. J., S. M. i M. S. oraz na podstawie przesłuchania stron – J. W. (zeznającego w imieniu powodowej spółki) i M. M.. Zeznaniom świadków oraz przesłuchaniu stron Sąd dał wiarę, jako że pozostawały one zbieżne ze zgromadzonym materiałem dowodowym oraz nie wykluczały się wzajemnie. Sąd jedynie uznał za niewiarygodne zeznania świadka S. M. w zakresie, w jakim wskazał, że M. M. faktycznie nie uczestniczyła w działalności spółki, jako że inne dowody, w szczególności dokumenty zebrane w sprawie, a podpisane przez M. M., świadczą o jej aktywnym udziale w działalności spółki. Nadto sama pozwana przyznała, że uczestniczyła w szkoleniach organizowanych przez stronę powodową dla przedsiębiorców tworzących sieć sprzedaży zorganizowaną przez powodową spółkę. Sąd także jedynie w części oparł się na zeznaniach świadka M. S., jako że świadek nie posiadała żadnej wiedzy w zakresie zawarcia umowy z dnia 1 sierpnia 2002 r., a jedynie była w stanie opisać relacje panujące w samym sklepie pozwanej spółki, w którym pracowała, nie zaś w zakresie udziału pozwanej M. M. w działalności samej spółki. Sąd nie dał wiary także S. M. i M. M. w zakresie, w jakim powiedzieli, iż po zbyciu lokalu użytkowego na rzecz strony powodowej została zawarta ustna umowa, na podstawie której strona powodowa zobowiązała się zbyć z powrotem na rzecz pozwanej spółki lokal za tę samą cenę. W szczególności z umowy sprzedaży lokalu nie wynikało ani zobowiązanie do zwrotnego zbycia lokalu w przyszłości, ani też umowa nie miała charakteru przewłaszczenia na zabezpieczenie. Brak wiarygodnych dowodów na to, by obietnica odsprzedaży lokalu za tę samą cenę była składana. Kwestia ta nie ma bezpośredniego znaczenia dla rozstrzygnięcia, nie stanowiła podstawy formułowania przez pozwaną np. roszczeń odszkodowawczych i zarzutu potrącenia i jak się wydaje została podniesiona w celu pokazania w szerszej perspektywie, że powodowa spółka organizuje i prowadzi sieć sprzedaży z naruszeniem zasad współżycia społecznego i z pokrzywdzeniem współpracujących z nią przedsiębiorców. Należy jednak zwrócić uwagę, że z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika jedynie to, że w wypadku gdy w toku współpracy z innymi przedsiębiorcami odsprzedali oni składnik majątku stronie powodowej, a następnie złożyli propozycję jego odkupienia – mieli taką możliwość. Pozwani nigdy nie podjęli próby odkupienia lokalu, bowiem nigdy nie zebrali odpowiednich środków. Brak dowodów na to, aby sprzedawali lokal stronie powodowej w warunkach wady oświadczenia woli, zaś elementem wpływającym na ocenę ekwiwalentności świadczeń jest nie tylko nominalna cena sprzedaży ale również przystąpienie przez powodową spółkę do długu pozwanych. Mając powyższe na uwadze w ocenie Sądu okoliczności związane ze sprzedażą lokalu nie mogą stanowić podstawy do uznania, że kierowanie roszczeń wobec wspólnika M. M. stanowi nadużycie prawa podmiotowego.

Podstawą żądania pozwu w niniejszej sprawie był weksel gwarancyjny in blanco, zabezpieczający przyszłe roszczenia strony powodowej wynikające z umowy z dnia 1 sierpnia 2002 r., wystawiony przez S. M. i M. M.. Weksel co do zasady stanowi źródło zobowiązania o charakterze abstrakcyjnym i sam w sobie może stanowić podstawę do świadczenia wskazanej w niej kwoty przez wystawcę lub poręczyciela na rzecz remitenta.

Zgodnie z art. 921 ¹³ zd. 1 kc dłużnik może powołać się względem wierzyciela na zarzuty, które dotyczą ważności dokumentu lub wynikają z jego treści albo służą mu osobiście przeciw wierzycielowi.

W niniejszej sprawie, wobec tego że weksel nie był indosowany, pozwana M. M. była uprawniona do podnoszenia wszelkich zarzutów wynikających ze stosunku będącego podstawą wystawienia weksla, a więc np. dotyczących ważności umowy z dnia 1 sierpnia 2002 r., jej treści lub też zarzutów przysługujących jej osobiście wobec strony powodowej. Sąd z urzędu uwzględnia jedynie formalną nieważność weksla.

Tymczasem pozwana w piśmie stanowiącym zarzuty od nakazu zapłaty nie podniosła w zasadzie żadnych zarzutów dotyczących ważności umowy oraz jej treści, nie kwestionowała tak podstawy, jak i wysokości żądania pozwu.

Dopiero w toku postępowania, na ostatniej rozprawie, J. W. zeznał, iż umowa o współpracy handlowej mogła zostać rozwiązana i następnie ponownie zawarta, w związku z czym pozwana podniosła zarzut wypełnienia weksla niezgodnie z treścią porozumienia wekslowego. W ocenie Sądu zarzut ten jest jednak niezasadny. Poza jednym zdaniem z przesłuchania przedstawiciela strony powodowej, który zresztą nie był w stanie podać żadnych bliższych okoliczności rozwiązania umowy, w tym daty takiego rozwiązania, w materiale dowodowym brak dokumentu, który potwierdziłby fakt rozwiązania umowy z dnia 1 sierpnia 2002 r. Zgodnie z art. 6 kc to na pozwanej ciążył obowiązek udowodnienia, iż umowa została rozwiązana, a co za tym idzie, iż odpadł obowiązek zapłaty z weksla. W związku z tym Sąd uznał, iż fakt rozwiązania umowy nie został udowodniony, zaś wypełnienie weksla przez stronę powodową było zgodne z treścią porozumienia wekslowego.

Strony wraz z wekslem sporządziły deklarację wekslową, w której wskazano, że weksel może być wypełniony na kwotę stanowiącą równowartość wszelkich niezapłaconych w terminie zobowiązań wynikających z umowy. Jednocześnie, na co zwrócił uwagę Sąd, kwota wskazana w wekslu była zgodna z załączonymi dokumentami KW oraz fakturami VAT, w tym fakturami za czynsz najmu lokalu.

Fakt obowiązania umowy o współpracę potwierdza także i to, iż S. M. i M. M. nadal prowadzili działalność gospodarczą po zbyciu lokalu użytkowego na rzecz strony powodowej, skoro wynajmowali ten lokal. Zupełnie bowiem niecelowe byłoby wynajmowanie przez stronę powodową lokalu użytkowego swojemu pracownikowi, którym, jak sugerował S. M., był on w spornym okresie.

Z porozumienia wekslowego wynika, iż wystawcą weksla była (...) spółka jawna z siedzibą w P., zaś S. M. i M. M. są poręczycielami weksla, jednak nie można takich wniosków wyciągnąć na podstawie jasnej i zrozumiałej treści weksla. Zgodnie z art. 101 pkt 7 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282 z późn. zm.) warunkiem ważności weksla jest podpis jego wystawcy. Jednocześnie zdolność wekslową mają zarówno osoby fizyczne, osoby prawne, jak i podmioty inne iż osoby prawne, mające zdolność prawną, ale nie posiadające osobowości prawnej, w tym spółki jawne (art. 22 § 1 ksh w zw. z art. 8 § 1 ksh). W przypadku, gdy wystawcą weksla jest podmiot inny niż osoba fizyczna, prowadzący działalność gospodarczą, w treści weksla powinien znaleźć wyraz ten fakt, w szczególności przez wskazanie firmy takiej spółki, zwłaszcza, że zgodnie z art. 8 § 2 ksh w zw. z art. 43 ² § 1 kc w zw. z art. 24 § 1 ksh spółka jawna działa pod firmą, którą odznacza się od innych przedsiębiorców, w tym firm osób fizycznych. Tymczasem w treści weksla widnieje jedynie imię i nazwisko, adres oraz numer dowodu osobistego S. M. i M. M.. Brak jakiejkolwiek wzmianki o tym, by wystawili weksle jako wspólnicy spółki jawnej. Niezależnie od tego zwrócić uwagę należy także i na to, iż w razie poręczenia w treści weksla należy jednoznacznie wskazać „poręczam” lub użyć innego określenia równoznacznego, co nie miało miejsca w niniejszej sprawie. Z tego względu przyjąć należało, że wystawcami weksla byli S. M. i M. M., nie zaś (...) spółka jawna z siedzibą w P..

Pozwana, o czym była mowa już wyżej, bezpodstawnie twierdziła, że nie uczestniczyła faktycznie w działalności spółki. Z materiału dowodowego wynika bowiem, że pozwana aktywnie uczestniczyła w tej działalności, o czym świadczą widniejące na wielu dokumentach własnoręczne podpisy pozwanej, w tym na wekslu na kwotę 183.448,21 zł, na deklaracji wekslowej, na umowie z dnia 1 sierpnia 2002 r., na wekslu na kwotę 224.906,99 zł na umowie z dnia 14 stycznia 2002 r., na oświadczeniu z dnia 25 marca 2002 r. czy na pismach z dnia 17 stycznia 2003 r. Nie ma wiec podstaw do przyjęcia, że nie była ona równoprawnym wspólnikiem spółki, posiadającym wiedzę o przedmiocie jej działalności.

Zgodnie z art. 22 § 2 ksh każdy wspólnik spółki jawnej odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Wobec tego także i pozwana, jako wspólnik spółki, odpowiada za jej zobowiązania i tym samym była legitymowana biernie w niniejszej sprawie.

Strony w toku postępowania powoływały się także na uznanie długu, do jakiego doszło pismem z dnia 4 września 2009 r. Należy podkreślić, że niezależnie od zarzutów dotyczących wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją, pozwana nie kwestionowała wysokości zobowiązania wynikającego ze stosunku podstawowego, które to zobowiązanie w formie pisemnej uznała. Sąd nie miał wątpliwości co do tego, iż uznanie to było uznaniem właściwym. Zgodnie z ugruntowanym już stanowiskiem w judykaturze uznanie właściwe długu, mające miejsce po przedawnieniu roszczenia, pociąga za sobą skutki zrzeczenia się zarzutu przedawnienia, w przeciwnym bowiem razie traciłoby swoje uzasadnienie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2008 r. V CSK 164/08, Lex nr 500167 czy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2002 r. IV CKN 1013/00, Lex nr 80261). Pozwana zresztą w toku postępowania, choć przywoływała fakt uznania roszczeń przedawnionych, w istocie nie podniosła zarzutu przedawnienia, a jedynie wskazywała, że do uznania długu doszło na skutek wykorzystania jej przymusowego położenia. Jednak i w tym zakresie twierdzenia pozwanej są niewiarygodne i wewnętrznie sprzeczne. Pozwana bowiem podczas przesłuchania podała, że podpisując uznanie długu, nie wiedziała, co podpisuje, ponieważ nie czytała dokumentu. Z jednej więc strony pozwana nie wie, co podpisywała (co samo w sobie nie jest żadnym usprawiedliwieniem postępowania wspólnika spółki prowadzącej działalność handlową), z drugiej zaś twierdzi, że, podpisując dokument, została w jakiś sposób „zmuszona” do uznania długu. W ocenie Sądu pozwana miała świadomość znaczenia swojego oświadczenia. Jako wspólnik spółki jawnej powinna zachować należytą staranność, jakiej wymaga się od osób profesjonalnie prowadzących działalność gospodarczą, posiadających większą niż przeciętny człowiek wiedzę w zakresie umów i oświadczeń najczęściej występujących w obrocie handlowym, zwłaszcza, że w 2009 r. działała jako wspólnik spółki już od wielu lat. Nie ma przy tym znaczenia, czy faktycznie sprzedawała towary w sklepie, jak często w nim przebywała oraz w jakim stopniu angażowała się w bieżącą handlową działalność spółki. Sąd zwrócił już wyżej uwagę, iż sama pozwana zeznała, że uczestniczyła w szkoleniach organizowanych przez stronę powodową w związku z charakterem zawartej umowy z dnia 1 sierpnia 2002 r., zatem pozwana wiedziała, jakie obowiązki wynikają z zawartej umowy o współpracę i jakie są konsekwencje nie wywiązania się z nich.

Przechodząc do zarzutu z art. 5 kc wskazać należy, że stanowisko pozwanej w tym zakresie nie ma podstaw. Pozwana posiadała takie same uprawnienia, jak i obowiązki, jakie spoczywają na każdym wspólniku spółki jawnej, w tym subsydiarna, solidarna ze spółką odpowiedzialność za jej zobowiązania. Pozwana wiedziała, w jakim stanie finansowym znajduje się spółka, był jej także znany fakt związania spółki umową z dnia 1 sierpnia 2002 r., obowiązków z tego wynikających oraz ewentualnych konsekwencji niedotrzymania warunków umowy. Sam fakt trudnej sytuacji majątkowej spółki nie uzasadnia w żadnym stopniu oddalenie powództwa na podstawie art. 5 kc, jako że nie świadczy on o jakimkolwiek nadużyciu prawa przez stronę powodową. Sąd analizował już wyżej okoliczności związane z nabyciem lokalu użytkowego przez powodową spółkę, wskazując na to, że w ramach tej umowy strona powodowa przystąpiła również do długu bankowego pozwanej spółki, czyniła starania o poprawę sytuacji strony pozwanej poprzez prowadzenie rozmów z bankiem.

Jednocześnie pozwana, póki działalność gospodarcza przynosiła zyski, uczestniczyła w nich, pozostając w związku małżeńskim ze S. M., we wspólnym gospodarstwie domowym i w ustroju małżeńskiej wspólności majatkowej. Wspólnik spółki jawnej musi jednak liczyć się także z ryzykiem gospodarczym, jakie niesie za sobą prowadzenie spółki jawnej, w tym konieczności partycypowania w długach spółki. Co więcej, trudno mówić o nadużyciu prawa podmiotowego, skoro trudna sytuacja finansowa pozwanej spółki powstała jeszcze zanim ta spółka rozpoczęła współpracę ze stroną powodową, a sięgała czasów, gdy M. M.nie była wspólnikiem spółki, zaś S. M.prowadził działalność gospodarczą z inną osobą. Okoliczności sprawy wskazują, że to nie współpraca z powodową spółką doprowadziła pozwaną spółkę do problemów finansowych, ale również szereg innych okoliczności.

Mając powyższe na uwadze należało powództwo uwzględnić w całości i na podstawie art. 496 kpc nakaz zapłaty Sądu Okręgowego we Wrocławiu X Wydział Gospodarczy z dnia 30 listopada 2010 r. w całości utrzymać w mocy.

Sąd na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (Dz.U. z 2009 r., Nr 146, poz. 1188 j.t. z późn. zm.) oraz § 2 ust. 1 i 3 oraz § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2013 r., poz. 461 j.t.) w pkt II wyroku zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokat M. A. kwotę 3.600 zł, podwyższoną o należną stawkę podatku VAT, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej w sprawie z urzędu.