Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 grudnia 2011 r.

Sąd Rejonowy w Suwałkach I. Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 1 grudnia 2011 r. w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa S. S. (1), H. S. i J. S.

przeciwko Towarzystwo (...) S.A. w W.

o zapłatę

1.  Zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz powoda S. S. (1) kwotę 5000 zł ( pięć tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 23 maja 2011 roku do dnia zapłaty.

2.  Zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz powódki J. S. kwotę 5000 zł ( pięć tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 23 maja 2011 roku do dnia zapłaty.

3.  Zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz powódki H. S. kwotę 12.500 zł ( dwanaście tysięcy pięćset złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 23 maja 2011 roku do dnia zapłaty.

4.  Oddala powództwa S. S. (1), J. S. w dalej idącym zakresie.

5.  Zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz powódki H. S. kwotę 2417 zł (dwa tysiące siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego;

6.  Koszty postępowania w zakresie powództw S. S. (1) i J. S. stosunkowo rozdziela pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

7.  Nakazuje pobrać od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz Skarbu Państwa ( kasa Sądu Rejonowego w Suwałkach) kwotę 625 złotych tytułem opłaty od pozwu H. S., od uiszczenia którego powódka była zwolniona.

SSR Agnieszka Kluczyńska

Sygn. akt I.C. 200/11

UZASADNIENIE

Powodowie : H. S., J. S. i małoletni S. S. (1) wystąpili do tut. Sądu przeciwko Towarzystwu (...) SA w W. z pozwem o zapłatę kwoty odpowiednio – 12.500 zł, 7500 zł i 7500 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Domagali się też zasądzenia na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu swego żądania powodowie wskazali, iż dnia 11 lipca 2006 roku w S. przy ulicy (...), zginął M. S. – wnuk H. S. i jednocześnie siostrzeniec powódki J. S. i S. S. (1). Winę z powyższe ponosi kierujący pojazdem marki V. (...), ubezpieczony w zakresie OC w pozwanym Towarzystwie. Krzywda, jakiej w wyniku powyższego zdarzenia doznali powodowie, ich zdaniem uzasadnia przyznanie im zadośćuczynienia w kwotach żądanych w pozwie, uwzględniając 50 % przyczynienia się zmarłego do powstania przedmiotowego zdarzenia;

W trakcie postępowania likwidacyjnego pozwany odmówił przyznania zadośćuczynienia.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie stosownych kosztów zastępstwa prawnego;

Wskazał w uzasadnieniu, iż nie istnieje podstawa prawna do dochodzenia roszczeń z tytułu zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej , mając na uwadze datę zdarzenia. Dodatkowo wskazał, iż roszczenie takowe może być ewentualnie skierowane przeciwko sprawcy naruszenia dobra osobistego, a nie do zakładu ubezpieczeń;

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 11 lipca 2006 roku kierujący pojazdem marki V. (...) o nr rej (...) z niesprawnym układem hamulcowym i nie stosując się do zasady ograniczonego zaufania umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że przekroczył dozwoloną prędkość i na oznakowanym znakami poziomymi przejściu dla pieszych potrącił przebiegającego przez to przejście z jego lewej strony małoletniego M. S., który wskutek doznanych obrażeń poniósł śmierć na miejscu. ( okoliczność bezsporna, dodatkowo – odpis wyroku z dnia 19 grudnia 2007 roku w sprawie II K 596/06, notatka K. S., akt zgonu, w aktach szkodowych)

W dacie kolizji sprawca szkody korzystał z ochrony ubezpieczeniowej w (...) SA w W.. Szkodę zaistniałą wskutek zdarzenia z dnia 11 lipca 2006 roku powodowie zgłosili pismem z dnia 25 lutego 2011 roku. ( dowód: zgłoszenie szkody w aktach szkodowych). W dniu 16 marca 2011 roku pozwane Towarzystwo odmówiło powodom wypłaty tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę ( dowód : pismo pozwanego w aktach szkodowych).

M. S. w dacie śmierci miał 5 lat, powódka H. S. pełniła wobec małoletniego funkcję rodziny zastępczej, od urodzenia opiekowała się małoletnim; (okoliczność bezsporna, wyjaśnienia powódki H. S. k. 75v-77). Powódka J. S. – ciotka zmarłego M. S. również od urodzenia opiekowała się małoletnim, w dacie zdarzenia nie mieszkała już wspólnie z matką H. S. i małoletnim, zamieszkiwała na ul (...) w S. wraz ze swoją rodzina ( mężem i 4 dzieci);

Małoletni S. S. (1) w dacie zdarzenia miał 8 lat, uczęszczał do szkoły Podstawowej nr (...) w S., zamieszkiwał wspólnie z matką H. S. i małoletnim M. S.;

Powódka H. S. bardzo przeżyła śmierć wnuka, bardzo dużo płakała, cierpiała na bezsenność, początkowo nie przyjmowała do wiadomości faktu śmierci wnuka, nie mogła jeść, nie była w stanie wykonywać czynności życia codziennego; powódka była bardzo silnie emocjonalnie związana z wnukiem, pełniła w stosunku do w/w funkcje rodziny zastępczej, M. S. zwracał się do powódki „mamo”; powódka nie leczyła się psychiatrycznie ani też nie podjęła terapii psychologicznej, nie przyjmował żadnych leków uspokajających; z wnukiem łączyły ją silne więzi emocjonalne; bolesne emocje i reakcje po jego śmierci i zaburzenia somatyczne są charakterystyczne dla okresu żałoby, obecnie powódka H. S. realizuje funkcje rodzinne i społeczne bez istotnych zakłóceń; obecnie powódka nie wymaga leczenia czy terapii w zakresie psychologicznym czy psychiatrycznym

( wyjaśnienia powódki H. S. k. 75v-76, opinia k. 91-94)

Powódka J. S. w dacie śmierci swego siostrzeńca nie zamieszkiwała wspólnie z nim; założyła własną rodzinę i dwa lata przed jego śmiercią wyprowadziła się z domu rodzinnego, przy czym od urodzenia małoletniego ona również opiekował się nim ; jak stwierdziła, nie rozróżniała miłości do własnych dzieci i miłości do M.; często małoletni M. przebywał u niej w domu wraz z jej bratem S.; przedmiotowe zdarzenie również wywarło na niej duży szok, cierpiała na bezsenność, nie mogła jeść; obecnie funkcjonuje prawidłowo, opiekuje się swymi dziećmi, przy czym odczuwa o nie większy lęk; bardzo często odwiedza grób M. S.; J. S. doznała po śmierci swego siostrzeńca cierpień psychicznych charakterystycznych dla kulturowo przyjętego okresu żałoby; obecnie powódka prawidłowo funkcjonuje w życiu osobistym i społecznym, nie wymaga terapii lub leczenia w tym zakresie.

( dowód : wyjaśnienia powódki J. S. k. 76-76v, opinia k. 95-98)

Małoletni S. S. (1) w dacie śmierci M. S. miał 7 lat; był on bardzo mocno emocjonalnie związany z M. S.; mieszkał wspólnie z nim, spełzali ze sobą każdą wolną chwilę; wg matki – H. S. bardzo przeżył jego śmierć , obecnie małoletni czuje się bardzo samotny, trudno mu się pogodzić z tą sytuacją, tym bardziej, iż w chwili wypadku bawił się z M. S.; krzyczał, że to on powinien wpaść na samochód, a nie M., nie spał w nocy, był pobudzony, zdenerwowany, nie chciał z nikim rozmawiać, nie wychodził na podwórze, nie chciał bawić się z innymi dziećmi; nie przyjmował leków uspokajających, nie uczestniczył też w żadnej terapii; często – przy okazji urlopowań z MOW w D., odwiedza grób M. i często go wspomina; S. S. (1) doznał po śmierci swego siostrzeńca cierpień psychicznych charakterystycznych dla kulturowo przyjętego okresu żałoby; obecnie małoletni powód prawidłowo funkcjonuje w życiu osobistym i społecznym, nie wymaga terapii lub leczenia w tym zakresie, nie sprawia problemów wychowawczych.

( dowód : wyjaśnienia przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda 76v-77; opinia k. 109-112)

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych – zwanej dalej ustawą (...) - Dz.U. nr 124, poz. 1152 z późn. zm., z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. W kontekście powyższej regulacji rozpatrywać należało odpowiedzialność pozwanego w sprawie niniejszej. Żądanie swe powodowie wywodzili bowiem z faktu, iż w wyniku śmierci M. S. spowodowanej przez kierowcę pojazdu mechanicznego, któremu pozwany ochrony ubezpieczeniowej w zakresie OC udzielał, doznali oni krzywdy.

Na gruncie sprawy niniejszej wątpliwość nie budziła odpowiedzialność sprawcy wypadku z dnia 11 lipca 2006 roku za szkodę na osobie M. S.. Odpowiedzialność sprawcy wypadku znajduje swe źródło w art. 436§1 kc w zw. z art. 435§1 kc i 415 kc.

W toku procesu pozwany kwestionował możliwość przyznania powodom zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, powołując się na okoliczność, iż zdarzenie powodujące szkodę miało miejsce w dniu 11 lipca 2006 roku, a więc jeszcze przed wejściem w życie zmiany art. 446 kc, ( poprzez dodanie § 4 ) - ( dokonane ustawą z dnia 30 maja 2008 roku o zmianie ustawy Kodeks Cywilny oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. Nr 116, poz 731). Dodatkowo podnosił, iż roszczenie z art. 448 kc może być wyłącznie skierowane przeciwko sprawcy naruszenia dobra osobistego, a nie w stosunku do zakładu ubezpieczeń, gdyż umowa obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej nie obejmuje swoim zakresem odpowiedzialności z tytułu naruszenia dóbr osobistych;

Ustosunkowując się do powyższych zarzutów Sąd stoi na stanowisku, iż zakład ubezpieczeń może być adresatem roszenia, mającego swe źródło w art. 448 kc w zw z art. 24 § 1 kc. Stanowisko powyższe zaprezentowane zostało w Uchwale SN z dnia 22 października 2010 roku ( sygn. akt III CZP 76/10; Biul Sądowy 2010/10/11), gdzie wskazano wyraźnie, iż dodanie art. 446 § 4 kc nie jest jedynie wyrazem woli ustawodawcy potwierdzenia dopuszczalności dochodzenia zadośćuczynienia na gruncie przepisów obowiązujących przed wejściem w życie tego przepisu, lecz dokonania zmiany w ogólnej formule wynikającej z art. 448 kc poprzez zawężenie kręgu osób uprawnionych do zadośćuczynienia.

Stanowisko powyższe jest prezentowane również w kolejnych orzeczeniach Sądu Najwyższego ( por wyrok SN z dnia 11 maja 2011, sygn I CSK 621/10, LEX 848128; wyrok SN z dnia 25 maja 2011 roku, sygn II CSK 537/10, LEX nr 846563; wyrok z dnia 3 czerwca 2011 roku sygn akt III CSK 279/10, LEX nr 898254);

Odnosząc się natomiast do twierdzeń pozwanego w zakresie regulacji art. 34 ust 1 ustawy z dnia z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z dnia 16 lipca 2003 r ze zm.) wskazać należy, iż przewiduje on odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń za szkodę wyrządzoną w związku z ruchem pojazdu, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.

Przez pojęcie szkody rozumie się nie tylko szkodę majątkową, ale także szkodę niematerialną ( uszczerbek niematerialny); wprawdzie ta ostania nazywana jest krzywdą, ale zarazem osobę , która jej doznała nazywa się „poszkodowanym”.

( por Komentarz do KC Księga Trzecia. Zobowiązania Tom I, wyd LEXISNEXIS, Warszawa 2008, s. 82);

Z powyższego w żadnym wypadku nie można wysnuć wniosku, iż pojecie szkody wskazane w ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych odbiega swym pojęciem ( rozumieniem) od wskazanego pojęcia w Kodeksie Cywilnym ( zasada niesprzeczności porządku prawnego). Dodatkowo wskazać należy, iż wszystkie z w/w cytowanych orzeczeń SN zapadały na tle stanu faktycznego, gdzie pozwanym było towarzystwa ubezpieczeniowe;

Orzekając o zadośćuczynieniu, Sąd w pierwszej kolejności ocenił zasadność powództwa w aspekcie kręgu osób występujących z powyższym roszczeniem; jak wskazuje się w judykaturze i piśmiennictwie pojęcie „najbliższych członków rodziny” ujmowane jest stosunkowo szeroko i obejmuje nie tylko rodziców i dzieci ale i inne osoby spokrewnione ze zmarłym, np. rodzeństwo. O tym, kto jest najbliższym członkiem rodziny decyduje faktyczny układ stosunków pomiędzy określonymi osobami, a nie formalna kolejność pokrewieństwa wynikająca w szczególności z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, czy ewentualnie powinowactwa; należało zatem w niniejszej sprawie przede wszystkim ustalić, czy istniała silna i pozytywna więź emocjonalna pomiędzy dochodzącymi tego roszczenia a zmarłym;

Jak Sąd wskazał powyżej – opierając się na wyjaśnieniach powodów oraz opinii biegłych ( niekwestionowanych przez strony procesu) - pomiędzy zmarłym a powodami istniała szczególnie silna więź emocjonalna; powódka H. S. – babka zmarłego pełniła de facto wobec niego rolę matki – tak faktycznie, jak i pod względem prawnym ( jako rodzina zastępcza) – wychowywała M. S. od dnia jego narodzin, mieszkał on cały czas z H. S. – najdobitniej o silne więzi emocjonalne świadczy okoliczność traktowania jej jako matkę przez M. S. ( zwracał się do niej „mamo”);

Jak chodzi o J. S., wskazać należy, iż ona również opiekował się nim i pielęgnowała w okresie niemowlęcym, mieszkała z nim ciągle i wyprowadziła się dwa lata przed jego śmiercią –mimo to cały czas utrzymywał się kontakt między nimi, M. C. przebywał u niej w domu; jak sama wskazała, kochała go jak swoje dziecko;

Co do małoletniego S. S. (1) – wskazać należy, iż oboje traktowali siebie jako rodzeństwo, wspólnie spędzali czas, - mieszkali razem; z opinii biegłego wynika jednoznaczne, iż cechowała ich silna więź emocjonalna;

Przyznając zatem zadośćuczynienie, Sąd miał na uwadze rozmiar krzywdy doznanej przez powodów w związku z niewątpliwie bolesną stratą M. S.;

Z materiału dowodowego zebranego w toku postępowania wynika, że więzi pomiędzy powodami a zmarłym były bardzo silne, zwłaszcza że zamieszkiwał on razem z nimi przez całe swe życie. Nie bez znaczenia pozostaje okoliczność, iż śmierć M. S. była tragiczna i nagła, dla powodów zupełnie niespodziewana. W ocenie Sądu, ból, cierpienie i poczucie osamotnienia po stracie osoby najbliższej uzasadniają ustalenie zadośćuczynienia na rzecz powódki H. S. w kwocie 12.500 złotych ( czyli w kwocie żądane pozwem), na rzecz J. S. kwoty 5000 złotych, oraz na rzecz S. S. (1) – kwoty 5000 złotych; Stanowią one kwoty adekwatne do rozmiaru i intensywności doznanych strat po śmierci M. S.. Przyznane zadośćuczynienie uwzględnia 50 % przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody ( okoliczność niekwestionowana);

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w pkt 1-4 wyroku. Odsetki ustawowe Sąd zasądził od dnia wskazanego w pozwie, tj od dnia wniesienia pozwu;

W dalszym zakresie Sąd powództwo oddalił w stosunku do żądań S. S. (1) i J. S., uwzględniając okoliczność, iż najbliższym członkiem rodziny i osobą , która doznała największych cierpień, a także była najsilniej emocjonalnie związana była powódka H. S.; pozostali powodowie również bardzo przeżyli śmierć M. S., lecz pamiętać należy, iż obecnie funkcjonują prawidłowo, nie uskarżają się na żadne dolegliwości , które miałyby związek z tragicznym zdarzeniem – i stą Sąd uznał, iż kwoty po 5000 złotych są adekwatne do rozmiaru krzywdy przez nich doznanej;

O kosztach procesu w zakresie powództwa H. S. Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 kpc w zw § 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163 poz. 1349 z późn.zm.), zaś w zakresie powództwa J. S. i powództwa S. S. (1) – na postawie art. 100 kpc w zw zart 108 § 1 kpc.

SSR Agnieszka Kluczyńska