Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

SSR (del.) Magdalena Kościarz

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2014 r. w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku H. A.

z udziałem Z. A., W. A., B. N. i R. S.

o zasiedzenie

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 5 lutego 2014 r. sygn. akt I Ns 185/13

postanawia:

zmienić zaskarżone postanowienie w całości na następujące:

„ 1. stwierdzić, że H. A. z dniem 1 stycznia 2011 roku nabył

z mocy prawa przez zasiedzenie własność niezabudowanej

nieruchomości rolnej, położonej w W.gmina D.,
o powierzchni 0,94 ha, oznaczonej w ewidencji gruntów nr (...), dla
której prowadzona jest Księga Wieczysta (...);

2. pobrać od wnioskodawcy H. A. na rzecz Skarbu

Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku 107,26 (sto siedem 26/100)

złotych tytułem zwrotu wydatków”.

Sygn. akt I Ca 155/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 5 lutego 2014 roku Sąd Rejonowy w Łasku
w sprawie o sygn. akt I Ns 185/13 z wniosku H. A. z udziałem W. A., Z. A., R. S. i B. N. o zasiedzenie oddalił wniosek oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd Rejonowy oparł się na następujących ustaleniach i wnioskach:

Z dniem 7 października 1981 r. W. i Z. małżonkowie A. nabyli własność nieruchomości położonej we wsi W. składającej się z działki oznaczonej numerem (...) o powierzchni 1.18 ha.

W tym samym czasie działkę oznaczoną numerem (...) nabył ojciec uczestników postępowania R. S. i B. J. N..

W. i Z. A. byli przekonani, że kupili działkę numer (...), a nie działkę o numerze (...).

W dniu 6 sierpnia 1996 r. W. i Z. małżonkowie A. darowali swoim synom H. A. i S. A. (1) nieruchomości położone we wsi W. składające się działek o numerach (...).

W dniu 7 lutego 1997 r. J. i S. małżonkowie N. oddali w dzierżawę swojemu synowi B. N. nieruchomość o powierzchni 5 ha składającej się m.in. z działki nr (...), natomiast w 1997 r. przekazali R. S. całe gospodarstwo rolne.

Na działce nr (...) jest łąka. Graniczy ona po jednej stronie z nieruchomością należącą do wnioskodawcy, a po drugiej stronie z nieruchomością R. S.. Nieruchomość oznaczona jako działka nr (...) leży naprzeciwko gospodarstwa państwa N..

Wnioskodawca kosił działkę nr (...), pasł na niej bydło. W 1983 r. na nieruchomości państwa A. postawiono oborę, tuż przy granicy ze sporną działką. Wjazd na posesję został urządzony przez działkę nr (...).

W dniu 1 maja 2004 r. R. S. (nosząca wówczas nazwisko rodowe N.) oddała w dzierżawę swojemu bratu B. N. nieruchomość o powierzchni 1,73 ha składającej się m.in. z działki nr (...).

W 2001 r. na tej działce został wykopany rów, czemu nie sprzeciwiała się R. S.. Rów został wykopany na prośbę H. A. i na jego koszt. Przy kopaniu rowu byli obecni H. A. i B. N..

Działka nr (...) nigdy nie była użytkowana przez rodzinę A..

Wnioskodawca w 2005 r. przy okazji ubiegania się o dopłaty unijne dowiedział się, że działka nr (...) jest własnością R. S., a on z kolei jest właścicielem działki nr (...). H. A. nie otrzymywał dopłat do działki nr (...), natomiast otrzymywał subwencję unijną z tytułu działki nr (...).

Właścicielem nieruchomości obejmującej działkę nr (...) jest R. S..

Podatki od nieruchomości obejmującej działkę nr (...) od 1 sierpnia 2008 r. do
9 kwietnia 2013 r. opłacała R. S.. W Urzędzie Gminy w D. nie ma dokumentów potwierdzających kto opłacał te należności w latach wcześniejszych.

Pismem z 8 kwietnia 2013 r. skierowanym do H. A., R. S. zabroniła mu wykonywania jakichkolwiek prac na działce nr (...) oraz jej użytkowania.

Mając na uwadze powyższe ustalenia Sąd Rejonowy, powołując się na domniemanie samoistności posiadania, o którym mowa w art. 339 k.c., wskazał, że uczestniczka postępowania R. S. jako właścicielka przedmiotowej nieruchomości przedstawiła wystarczające dowody, które obaliły to domniemanie.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji dowodami takimi są zarówno umowy dzierżawy działki nr (...), jak i zaświadczenie, że uiszczała ona podatek od wskazanej nieruchomości.

Sąd Rejonowy podkreślił, że nie tylko R. S. przekazała sporną działkę w dzierżawę B. N., ale uczynili to też jej rodzice w 1997 r., co oznacza, że również oni realizowali uprawnienia właścicielskie poprzez rozporządzanie rzeczą.

Następnie Sąd Rejonowy wskazał, że samo przekonanie wnioskodawcy i jego rodziców, że w 1981 roku nabyli inną nieruchomość niż w rzeczywistości nie oznacza, że R. S., a wcześniej jej ojciec J. N. nie wykonywali swojego prawa własności w stosunku do działki nr (...) a że przedmiotowa nieruchomość jest łąką, a więc wykazanie władztwa nad gruntem jest utrudnione.

W ocenie Sądu pierwszej instancji nie ma podstaw do tego, by wymagać od właściciela używania swojej rzeczy i pobierania pożytków. Treść takiego stosunku prawnego określa umowa dzierżawy i tak winno traktować się wnioskodawcę w stosunku do działki nr (...).

W konsekwencji Sąd Rejonowy uznał, że choć H. A., a uprzednio jego rodzice, użytkowali działkę nr (...), to jednak czynili to jako posiadacze zależni, a tym samym niedopuszczalne jest stwierdzanie nabycia nieruchomości na skutek zasiedzenia.

Sąd pierwszej instancji odnotował, że postawienie przez rodzinę A. stodoły tuż przy granicy z działką nr (...), co utrudnia wjazd na teren ich nieruchomości, nie uzasadnia stwierdzenia zasiedzenia spornej działki na ich rzecz. Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej - droga konieczna (art. 145 § 1 kc).

Dlatego też Sąd Rejonowy oddalił wniosek o zasiedzenie wnioskowanej nieruchomości.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na zasadzie art. 520 § 2 kpc.

Z powyższym postanowieniem nie zgodził się wnioskodawca, który zaskarżył
je w całości. Przedmiotowemu rozstrzygnięciu zarzucił:

1. naruszenia przepisów prawa procesowego mających wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj.

- art. 233 § 1 kpc wskutek błędnej oceny podstawy faktycznej w świetle norm materialnoprawnych dokonanej wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego polegającej na:

• błędnym ustaleniu, iż uczestniczka, a wcześniej jej ojciec J. N. wykonywali swoje prawo własności w stosunku do działki nr (...), w sytuacji gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy daje podstawę do twierdzenia, iż wnioskodawca jako posiadacz spornej nieruchomości wykonywał władzę nad rzeczą m.in. poprzez wypasanie bydła, koszenie łąki, wykopanie rowu melioracyjnego na działce nr (...),

• niedostatecznym uwzględnieniu zeznań wnioskodawcy H. A. oraz uczestników S. A. (2), Z. A. i R. S., którzy zeznali, iż działka nr (...) jest w posiadaniu rodziny A., którzy dysponowali przedmiotową nieruchomością jak właściciele przy braku sprzeciwu pozostałych osób,

- art. 233 § 1 kpc w zw. z art. 234 kpc wskutek błędnego przyjęcia że uczestniczka R. S. przedstawiła wystarczające dowody, które skutecznie obaliły domniemanie posiadania samoistnego wnioskodawcy w sytuacji, gdy zaświadczenie o uiszczaniu podatku od nieruchomości dotyczy jedynie okresu od 2008 do 2013 r.,

2. naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci:

- art. 172 kc poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy z okoliczności faktycznych przedmiotowej sprawy wynika, iż wnioskodawca spełnił prawem przewidziane przesłanki nabycia w drodze zasiedzenia nieruchomości oznaczonej nr 29,

- art. 339 kc poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż wnioskodawca wykazał fakt władania nieruchomością oznaczoną nr 29.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w całości i stwierdzenie, że H. A.z dniem 1 stycznia 2011 r. nabył w drodze zasiedzenia prawo własności niezabudowanej nieruchomości rolnej pow. 0,0094 ha, położonej w W., gminie D., składającej się z działki oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...), dla której to nieruchomości jest urządzona księga wieczysta w V Wydziale Ksiąg Wieczystych w Ł.nr SRlL/(...).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja co do zasady jest słuszną, choć podniesiony przez stronę skarżącą zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc w postaci w niej zaprezentowanej nie jest adekwatny do treści tego przepisu, gdyż ustalenia faktyczne i ocena dowodów nie jest kwestionowana, a zarzut wadliwego przyjęcia, iż wnioskodawca nie posiadał samoistnie nieruchomości w sposób prowadzący do zasiedzenia odnieść należy raczej do niewłaściwego zastosowania przepisu art. 172 kc.

Ocena charakteru posiadania wiąże się z okolicznościami faktycznymi danej sprawy, z nich bowiem wynika czy posiadacz wykonywał czynności faktyczne wskazujące na samodzielny, rzeczywisty, niezależny od woli innej osoby stan władztwa i czy jego dyspozycje swą treścią odpowiadały dyspozycjom właściciela (zob. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 108/91, OSNC 1992, nr 4, poz. 48, postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 29 października 1996 r., III CKU 8/96, OSNC 1997, nr 4, poz. 38 i z dnia 14 października 1999 r., I CKN 154/98, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2000 r., IV CKN 103/00, postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2001 r., II CKN 901/00, z dnia 8 lutego 2002 r., II CKN 1186/99, z dnia 18 września 2003 r., I CK 74/02, z dnia 13 stycznia 2004 r., V CK 131/03, z dnia 29 września 2004 r., II CK 550/03, z dnia 5 września 2008 r., I CSK 54/08, z dnia 8 października 2008 r., V CSK 146/08, oraz uchwałę Pełnego Składu Izby Cywilnej z dnia 26 października 2007 r., III CZP 30/07, OSNC 2008, nr 5, poz. 43).

Sąd Rejonowy dokonał w sprawie prawidłowych ustaleń faktycznych i oceny dowodów, które Sąd Okręgowy podzielił jednakże w oparciu o nie niewłaściwie wywiódł,
iż samoistność posiadania wnioskodawcy i jego poprzedników została wykluczona poprzez przekazanie tej działki przez jej formalnych właścicieli w dzierżawę osobie trzeciej, która faktycznie nie objęła gruntu w posiadanie oraz poprzez opłacanie podatków przez formalnego właściciela przez okres około 5 lat, w tym 29 miesięcy w czasie biegu terminu prowadzącego do zasiedzenia.

Faktyczne władztwo charakteryzujące samoistne posiadanie wchodzi w grę wówczas, gdy określona osoba znajduje się w sytuacji, która pozwala jej na korzystanie z rzeczy i to w taki sposób, jakby była ona jej własnością.

Skoro więc ustawodawca skutki w postaci nabycia własności wiąże z posiadaniem gruntu czyli używaniem go w sposób jawny i widoczny dla osób trzecich przeciwko właścicielowi opłacanie podatków przez 29 miesięcy w czasie biegu terminu zasiedzenia czy też dysponowanie przez właściciela tym gruntem w sposób nieprowadzący do zmiany osoby posiadacza gruntu nie może wykluczać samoistności posiadania przez H. A. i jego poprzedników, gdyż w wykonaniu powyższego nie doszło do odebrania gruntu wnioskodawcy i zmiany osoby z niego korzystającej. Zmiany, która nie zostały uzewnętrzniona, ograniczające się do samej tylko świadomości właściciela są prawnie bezskuteczne.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie daje natomiast podstaw do tego by skutecznie wywodzić, iż doszło do przerwania posiadania działki (...) przez wnioskodawcę a istnienie umowy dzierżawy tylko wówczas miałoby znaczenie, gdyby została ona zawarta pomiędzy właścicielem a ubiegającym się o zasiedzenie, a zatem nie pozwala na skuteczne podważenie samoistności posiadania wnioskodawcy - stosownie do treści art. 339 kc.

Rzeczą właściciela było wykazanie okoliczności zaprzeczających samoistności władania gruntem przez H. A. w sposób wykluczających uzyskanie tytułu własności, a tego skutku nie może on wywodzić bez udowodnienia, że doszło do zmiany charakteru posiadania po jego stronie. Formalne posiadanie tytułu nie jest natomiast tożsame z wykonywaniem uprawnień płynących z własności w sposób czyniący skuteczny odpór zarzutowi zasiedzenia zgłoszonego przez jej faktycznego posiadacza.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy uznał, że zabrany w sprawie materiał dowodowy uprawniał do przyjęcia, że posiadanie wnioskodawczyni miało przymioty niezbędne do uwzględnienia wniosku, zważywszy na spełnienie przesłanki samoistności posiadania i niekwestionowanego przez uczestników upływu czasu wymaganego do uzyskania zasiedzenia. Stąd zarzut naruszenia art. 172 kc należy uznać za zasadny.

Z tych względów z apelacji wnioskodawcy należało z mocy art. 386 § 1 kpc w związku art. 13 § 2 kpc zmienić zaskarżone postanowienie i stwierdzić zasiedzenie zgodnie z
wnioskiem.

Sąd orzekł o kosztach postępowania na podstawie art. 520 § 1 kpc i art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2010 r., poz. 90, nr 594 ze zm. – dalej: „u.k.s.c.”), w myśl którego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie sąd orzeka o poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatkach, stosując odpowiednio przepisy art. 113 u.k.s.c.

Zgodnie z art. 113 ust. 1 u.k.s.c. kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. W myśl art. 520 § 1 k.p.c. każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Świadek D. M. został przesłuchany ze względu na złożenie wniosku dowodowego przez H. A. w tym zakresie, wobec czego koszty utraconego dochodu i dojazdu świadka w związku ze stawiennictwem na rozprawie w dniu 4 grudnia 2013 roku w wysokości 107,26 zł powinny być poniesione przez wnioskodawcę.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 kpc w związku
z art. 13 § 2 kpc zmienił zaskarżone postanowienie zgodnie z punktem pierwszym sentencji, a dalej idącą apelację na podstawie art. 385 kpc w związku z art. 13 § 2 kpc oddalił.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 kpc sprawdź!