Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2015r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie Wydział II Cywilny

w składzie :

Przewodniczący : SSO Bogdan Wolski

Protokolant: Halina Viduto

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2015 roku w Warszawie

na rozprawie rozpoznał sprawę

z powództwa

Skarbu Państwa – Dowódcy Jednostki Wojskowej nr (...)

przeciwko

(...) S.A. z siedzibą w C., (...) sp. z o.o. z siedzibą w C., Miejskiej Kolei Linowej (...) sp. z o.o. z siedzibą w K.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda Skarbu Państwa – Dowódcy Jednostki Wojskowej nr (...) na rzecz pozwanej (...) S.A. z siedzibą w C. kwotę 7217 zł (siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  zasądza od powoda Skarbu Państwa – Dowódcy Jednostki Wojskowej nr (...) na rzecz pozwanej (...) sp. z o.o. z siedzibą w C. kwotę 7217 zł (siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  zasądza od powoda Skarbu Państwa – Dowódcy Jednostki Wojskowej nr (...) na rzecz pozwanej Miejskiej Kolei Linowej (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. kwotę 7217 zł (siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt II C 1421/14

UZASADNIENIE

Skarb Państwa – Dowódca Jednostki Wojskowej nr (...) wytoczył powództwo przeciwko (...) S.A. z siedzibą w C., (...) sp. z o.o. z siedzibą w C. oraz Miejskiej Kolei Linowej (...) sp. z o.o. z siedzibą w K., wnosząc o zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwoty 427.172 zł wraz
z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lipca 2014 r. do dnia zapłaty. Jednocześnie wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych na powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 14 grudnia
2012 r. Jednostka Wojskowa nr (...) jako Zamawiający zawarła
z pozwanymi – łącznie jako Wykonawcą umowę dostawy zaopatrzenia mundurowego (ubrań ochronnych) w 2012 r. wymienionego w tabeli wskazanej w § 1 ust. 1 umowy. Termin dostaw strony ustaliły na dzień
21 grudnia 2012 r. Uzgodniono również, że przyjęcia dostaw realizowane będą w dniach roboczych w godzinach od 8.00 do 13.00, a warunkiem przyjęcia partii towaru było, m.in. dostarczenie kserokopii protokołu odbioru wojskowego podpisanego przez wykonawcę i przedstawiciela 74 Rejonowego Przedstawicielstwa Wojskowego (RPW) upoważnionego do sporządzenia protokołu z dokonanego odbioru wojskowego, a także deklaracji zgodności. Dostawa – odbiór partii produktów nastąpiła jednak z opóźnieniem na skutek nie dostarczenia przez pozwanych przedmiotu umowy wraz z wymaganą dokumentacją. W dniu 27 grudnia 2012 r. pozwani dostarczyli bowiem protokoły odbioru wojskowego oraz deklaracje zgodności. Przy tym, część zamówienia, po upływie terminu, dostarczyła (...) S.A., a część (...) sp. z o.o. W § 11 ust. 1 pkt 4 lit. b umowy strony postanowiły zaś, że wykonawca jest zobowiązany zapłacić zamawiającemu karę umowną w wysokości 1% wartości brutto przedmiotu umowy niezrealizowanego w terminie, za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia, ale nie więcej niż 20% wartości brutto przedmiotu umowy. W konsekwencji powód naliczył karę umowną z 6 dni, tj. od dnia 22 grudnia 2012 r. do dnia 27 grudnia 2012 r., w łącznej wysokości 427.172,01 zł.

Nakazem zapłaty z dnia 27 października 2014 r. wydanym
w postępowaniu upominawczym pozwani zostali zobowiązani do zapłaty solidarnie na rzecz powoda kwoty 427.172 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lipca 2014 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu w kwocie 7.217 zł.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwani (...) S.A. oraz Miejska Kolej Linowa (...) sp. z o.o. zaskarżyli nakaz zapłaty
w całości i wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kwoty 34 zł tytułem opłaty skarbowej od udzielonych pełnomocnictw.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwani potwierdzili, że w dniu
14 grudnia 2012 r. strony podpisały umowę na dostawę przedmiotów zaopatrzenia mundurowego w ilości 4751 kompletów za cenę 7.119.533,13 zł. Zaprzeczyli natomiast, że dostawy wykonane zostały
z opóźnieniem, wskazując że pozwana (...) S.A. dostarczyła w dniu 21 grudnia 2012 r.: 1000 kompletów ubrań ochronnych do Jednostki Wojskowej nr (...) w T., 1000 kompletów do Jednostki Wojskowej nr (...) we W. oraz 376 kompletów do Jednostki Wojskowej nr (...) w E.. (...) sp. z o.o. dostarczyła:
1000 kompletów ubrań ochronnych do Jednostki Wojskowej nr (...)
w J. w dniu 19 grudnia 2012 r., 1000 kompletów do Jednostki Wojskowej nr (...) w W. w dniu 21 grudnia 2012 r. oraz 375 kompletów do Jednostki Wojskowej nr (...) w E. w dniu 19 grudnia 2012 r. Jedynie zaś potwierdzenie przyjęcia dostaw przez zamawiającego (powoda) nastąpiło z opóźnieniem z przyczyn leżących po jego stronie. Podczas czynności odbioru przedstawicielowi 74 RPW przedłożono wyniki badań laboratoryjnych z dnia 31 października 2012 r.
Powód zażądał jednak przedstawienia aktualnych wyników badań
i sporządzone w dniu 20 grudnia 2012 r. protokół odbioru wojskowego oraz deklaracja zgodności w zakresie obronności i bezpieczeństwa zostały zatrzymane. Po przesłaniu powodowi w dniu 21 grudnia 2012 r. wyników badań z dnia 20 grudnia 2012 r., w dniu 27 grudnia 2012 r. sporządzono ponownie protokoły odbioru wojskowego oraz deklaracje zgodności OiB. Zatem jedynie czynności odbioru przez powoda zostały formalnie zakończone w dniu 27 grudnia 2012 r. Pozwani zaś nie ponoszą odpowiedzialności za niedostarczenie protokołów odbioru wojskowego oraz deklaracji zgodności wraz z dostarczonym towarem. Dokumenty te (sporządzone w dniu 20 grudnia 2012 r.) zatrzymane zostały przez przedstawiciela 74 RPW, działającego w imieniu powoda. Przy tym, zdaniem pozwanych, nie było przeszkód, aby po otrzymaniu badań w dniu 21 grudnia 2012 r. powód wydał pozwanym protokoły odbioru wojskowego oraz deklaracje zgodności sporządzone w dniu
20 grudnia 2012 r. albo sporządził stosowne dokumenty w dniu
21 grudnia 2012 r. Pozwani podnieśli również, że zamówione rzeczy miały być dostarczone do kilku jednostek wojskowych na terenie całego kraju do dnia 21 grudnia 2012 r. i przed dostawą należało przeprowadzić czynności odbioru wojskowego z udziałem przedstawiciela powoda, które trwały od 18 do 20 grudnia 2012 r. Pozwani wszystkie te czynności wykonali w przeciągu 7 dni. Jednocześnie, zgodnie z § 5 ust. 8 umowy
o dostawie należało zawiadomić powoda najpóźniej na 3 dni robocze przed terminem dostawy, a zgłoszenie dostarczanego towaru do odbioru wojskowego 74 RPW powinno nastąpić nie później niż na 7 dni przed terminem gotowości do odbioru. Oznacza to, że aby dochować wszystkich przewidzianych w umowie terminów, pozwani powinni zgłosić gotowość towarów do odbioru wojskowego co najmniej tydzień przed podpisaniem umowy. Dotrzymanie wszystkich przewidzianych
w umowie terminów było więc niemożliwe już w chwili jej podpisywania, a wykonanie umowy wymagało dołożenia należytej staranności oraz współdziałania ze strony powoda. Ponadto powód nie poniósł szkody, ani też jego interes nie doznał żadnego uszczerbku. Zamówione ubrania ochronne w umówionym terminie znajdowały się
w wyznaczonych jednostkach wojskowych, w dyspozycji powoda,
a pozwani dostarczyli towar z wszystkimi dokumentami za wyjątkiem protokołów odbioru wojskowego oraz deklaracji zgodności, które były wówczas w posiadaniu powoda. Okres od 22 do 26 grudnia 2012 r. obejmował zaś dni wolne od pracy, kiedy magazyny powoda były nieczynne i powód nie rozporządzał dostarczonymi towarami.

W ustawowym terminie sprzeciw od nakazu zapłaty wniosła również pozwana (...) sp. z o.o., zaskarżając nakaz zapłaty
w całości i wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwana przyznała, że była uczestnikiem konsorcjum, w skład którego wchodziły ponadto pozostałe pozwane spółki, a także, że w dniu 14 grudnia 2012 r. zawarta została umowa dostawy, w ramach której warunkiem przyjęcia partii towaru było, m.in. dostarczenie kserokopii protokołu odbioru wojskowego podpisanego przez wykonawcę i przedstawiciela 74 RPW upoważnionego do sporządzenia protokołu z dokonanego odbioru wojskowego oraz deklaracji zgodności. W dniu 21 grudnia 2012 r., po dokonanych odbiorach i badaniach w zakładach produkcyjnych wykonawców, pełnomocnik wykonawców uzgodnił z przedstawicielami 74 RPW odbiór w siedzibie 74 RPW w Ł. protokołów odbioru wojskowego oraz deklaracji zgodności OiB. Jednak wobec nieobecności przedstawicieli 74 RPW uprawnionych do wystawienia w/w dokumentów uzyskanie podpisanych protokołów oraz deklaracji zgodności nie było możliwe. Odbiór przedmiotowych dokumentów nie był również możliwy w dniach 22-26 grudnia 2012 r. i dlatego dokumenty zostały wystawione dopiero z datą 27 grudnia 2012 r. Same przedmioty zaopatrzenia mundurowego zostały zaś dostarczone do poszczególnych miejsc dostawy do dnia 21 grudnia 2012 r., a w poszczególnych protokołach przejęcia zaznaczono jedynie, że przyjęcie następuje w depozyt z uwagi na niedołączenie wymaganej dokumentacji. W konsekwencji, zdaniem pozwanej, przyczyną nienależytego wykonania zobowiązania było działanie przedstawicieli 74 RPW, za które pozwana nie ponosi odpowiedzialności. Pozwana podniosła ponadto,
że kara umowna nie powinna zostać naliczona za dzień 27 grudnia 2012 r. i w świetle okoliczności sprawy uzasadnione jest również jej miarkowanie. Umowa została bowiem wykonania w całości, asortyment został dostarczony w terminie, a uzupełnienie brakującej dokumentacji
w dniu 27 grudnia 2012 r. nastąpiło z przyczyn leżących po stronie 74 RPW. Powód nie poniósł także żadnej szkody i z uwagi na okres świąteczny powód nie skorzystałby z przedmiotu umowy. Jakość świadczenia pozwanej nie została zaś zakwestionowana i potwierdzona została odpowiednimi dokumentami.

Sąd ustalił, co następuje:

W wyniku przeprowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu ograniczonego, w dniu
14 grudnia 2012 r., pomiędzy Jednostką Wojskową nr (...) z siedzibą w W. (Zamawiającym) a Konsorcjum (Wykonawcą) w składzie: (...) S.A. z siedzibą w C., Miejska Kolej Linowa (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. oraz (...) sp. z o.o. z siedzibą
w C. zawarta została umowa dostawy nr (...), przedmiotem której była dostawa przez Wykonawcę przedmiotów zaopatrzenia mundurowego w 2012 r. w postaci ubrań ochronnych (kurtka z ocieplaczem, spodnie) w łącznej ilości 4.751 kompletów
o wartości 7.119.53,13 zł brutto (§ 1 umowy).

Zgodnie z § 3 ust. 1 i 3 umowy, terminy wykonania dostaw określone zostały w „Planie dostaw przedmiotów zaopatrzenia mundurowego w 2012 roku” (zwanym dalej: „Planem dostaw”) stanowiącym załącznik do umowy, tj. do dnia 21 grudnia 2012 r. i za dotrzymanie terminów wykonania dostawy uznano wykonanie przedmiotu umowy w terminach określonych w ust. 1, co miało zostać poświadczone stosownymi dokumentami. Terminy ustalone w ust. 1 mogły zaś ulec przesunięciu w sytuacjach określonych w § 14 (§ 3 ust. 2 umowy). Wykonawca zobowiązał się dostarczyć przedmiot umowy do odbiorców wskazanych w Planie dostaw i każda partia dostarczanego przedmiotu umowy, dla którego określono potrzebę odbioru wojskowego lub procesu (...) musiała zostać zgłoszona przez Wykonawcę do odbioru wojskowego (§ 5 ust. 1 i 2 umowy). Protokół
z dokonanego odbioru wojskowego przedmiotu umowy sporządzić miało 74 Rejonowe Przedstawicielstwo Wojskowe (RPW) lub przedstawiciel wojskowy ( (...)) i protokół ten podpisany przez Wykonawcę i Przedstawiciela 74 RPW ( (...)) stanowić miał podstawę do wysłania tego przedmiotu do Odbiorcy wskazanego w umowie (§ 5 ust. 3 umowy). Przy tym, termin dostawy przedmiotu umowy do Odbiorcy nie mógł przekroczyć 14 dni od daty odbioru wojskowego przez przedstawiciela 74 RPW ( (...)) (§ 5 ust. 7 umowy) i dostawa przedmiotu umowy miała być awizowana Odbiorcy przez Wykonawcę (faksem lub telefonicznie) nie później niż 3 dni robocze (do poniedziałku do piątku) przed terminem dostawy. Jednocześnie przyjęcia dostaw realizowane miały być w dni robocze w godz. 8.00 – 13.00 (§ 5 ust. 8 umowy). Warunkiem przyjęcia partii wyrobu przez Odbiorcę było zaś dostarczenie przez Wykonawcę dokumentów dostawy w postaci:

1)  dokumentu („Wydanie zewnętrzne” – WZ) w ujęciu przedmiotowym i ilościowym;

2)  kserokopii protokołu odbioru wojskowego podpisanego przez Wykonawcę i przedstawiciela 74 RPW;

3)  deklaracji zgodności w zakresie obronności i bezpieczeństwa (deklaracji zgodności OiB);

4)  kserokopii faktury VAT;

5)  specyfikacji wysyłkowej (§ 5 ust. 9).

Partia wyrobu mogła być również dostarczona częściami, jednak do każdej z nich musiał być sporządzony odrębny protokół przyjęcia oraz załączone dokumenty dostawy wymienione w § 5 ust. 9 pkt 1-5 (§ 5 ust. 10). Dostawy uznano przy tym za zrealizowane po dostarczeniu wszystkich partii wyrobów (§ 5 ust. 11).

Każda partia dostarczanego przedmiotu umowy podlegała nadzorowaniu jakości i musiała zostać zgłoszona przez Wykonawcę do odbioru wojskowego, którego w imieniu Zamawiającego dokonać miał – w odniesieniu do przedmiotu umowy wytwarzanego w kraju, 74 RPW
w Ł., w terminie nie później niż 7 dni przed terminem gotowości do odbioru (§ 7 ust. 1 pkt 1 umowy). Jednocześnie odbiór wojskowy dokonany miał być przez przedstawiciela 74 RPW w uzgodnionym terminie, do 14 dni od chwili powiadomienia przez Wykonawcę
o gotowości do odbioru, w miejscu wskazanym przez Wykonawcę (§ 7 ust. 1 pkt 4 umowy), przy czym czas przeprowadzenia odbioru wojskowego każdej partii przedmiotu umowy przed ekspedycją do Odbiorcy nie wpływał na zmianę terminu wykonania dostawy określonego w Planie dostaw (w roku realizacji) (§ 7 ust. 1 pkt 5). Dla wyrobów podlegających odbiorowi Wykonawca wystawić miał deklarację zgodności OiB z przeznaczeniem dla Zamawiającego, 74 RPW ( (...)) oraz Wykonawcy (§ 7 ust. 1 pkt 6), a na podstawie dokonanego odbioru przedmiotu umowy przedstawiciel 74 RPW ( (...)) w uzgodnieniu z Wykonawcą sporządzić miał stosowny protokół odbioru wojskowego z przeznaczeniem dla Zamawiającego, Wykonawcy i dla 74 RPW ( (...)), jako potwierdzenie spełnienia wymagań umowy (§ 7 ust. 1 pkt 7 umowy). Z kolei protokół z dokonanego odbioru przedmiotu umowy spełniającego wymagania Zamawiającego, podpisany przez Wykonawcę i przedstawiciela 74 RPW ( (...)), był podstawą do wysłania tego przedmiotu do Odbiorcy wskazanego w umowie (§ 7 ust. 1 pkt 8 umowy).

Do każdej partii zgłoszonej do odbioru wyrobów gotowych Wykonawca zobowiązany był przedstawić wyniki badań zastosowanych materiałów i wyrobów gotowych, w laboratoriach w zakresie oraz według zasad określonych w WDTT, PWT, WT i NO (§ 7 ust. 6 umowy). Jednocześnie, w czasie odbioru wojskowego przedmiotu zamówienia,
na każde żądanie przedstawiciela 74 RPW ( (...)), Wykonawca zobowiązany był udostępnić, m.in. deklarację zgodności OiB, wyniki badań zastosowanych materiałów i wyrobów gotowych oraz inne dokumenty potwierdzające spełnienie wymagań określonych w stosownych normach (dokumentacji) (§ 7 ust. 9 umowy).

Z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy Zamawiającemu przysługiwały kary umowne i w tym zakresie przewidziano, że Wykonawca zapłaci Zamawiającemu karę umowną
w wysokości 1% wartości brutto przedmiotu umowy niezrealizowanego w terminie za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia, ale nie więcej niż 20 % wartości brutto przedmiotu umowy (§ 11 ust. 1 pkt 4 lit. b) umowy).

Zgodnie z § 14 ust. 1 i 2 umowy, zmiana postanowień zawartej umowy mogła nastąpić za zgodę obu stron wyrażoną na piśmie,
w formie aneksu do umowy, pod rygorem nieważności takiej zmiany,
a podstawą dokonania zmiany były: zmiana Odbiorcy lub miejsca dostawy, zgodnie ze wskazaniem właściwej instytucji wojskowej, wynikająca z potrzeb Sił Zbrojnych RP; zmiana organu realizującego wojskowy odbiór oraz zmiana terminu dostawy.

Ponadto, w § 16 ust. 2 umowy Zamawiający upoważnił przedstawicieli 74 RPW ( (...)) do reprezentowania swoich interesów wobec Wykonawcy w toku bieżącej działalności związanej z realizacją przedmiotu umowy, z tym, że podejmowanie decyzji w sprawach powodujących skutki finansowe oraz zmiany treści umowy należały do Zamawiającego.

(dowód: umowa dostawy nr (...) z dnia 14.12.2012 r. wraz z załącznikiem nr 1, k. 15-29)

W wykonaniu powyższej umowy (...) S.A. dostarczyła w dniu 21 grudnia 2012 r.: 1000 kompletów ubrań ochronnych do Jednostki Wojskowej nr (...) w T., 1000 kompletów do Jednostki Wojskowej nr (...) we W. oraz 376 kompletów do Jednostki Wojskowej
nr (...) w E.. (...) sp. z o.o. dostarczyła: 1000 kompletów ubrań ochronnych do Jednostki Wojskowej nr (...) w J. w dniu 19 grudnia 2012 r., 1000 kompletów do Jednostki Wojskowej nr (...) w W. w dniu 21 grudnia 2012 r. oraz 375 kompletów do Jednostki Wojskowej nr (...) w E. w dniu 19 grudnia 2012 r. Przy tym, jakość i ilość ubrań ochronnych w dniu ich dostarczenia do poszczególnych odbiorców, jak i później nie była kwestionowana.

Jednocześnie w dniu 20 grudnia 2012 r. (...) S.A. sporządziła specyfikacje wysyłkowe oraz wystawiła faktury VAT. Z kolei w dniu
21 grudnia 2012 r. faktury VAT wystawiła (...) Sp. z o.o.

Natomiast w dniu 27 grudnia 2012 r. pozwani dostarczyli powodowi protokoły odbioru wojskowego podpisane przez przedstawiciela pozwanych i 74 RPW oraz deklaracje zgodności
w zakresie obronności i bezpieczeństwa.

(okoliczności bezsporne)

Pozwani zostali wezwani przez powoda do zapłaty solidarnie kwoty 427.172,01 zł kary umownej z tytułu nieterminowej realizacji umowy dostawy. Żądane świadczenie nie zostało jednak spełnione.

( okoliczności bezsporne)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dowodu
z dokumentu w postaci umowy z dnia 14 grudnia 2012 r., uznając zgromadzony w ten sposób materiał dowodowy za wystarczający,
a przeprowadzone postępowanie dowodowe za pozwalające na wyjaśnienie i rozstrzygnięcie sprawy oraz nie wymagające uzupełnienia. Ponadto, Sąd, mając na uwadze stanowisko stron zawarte w złożonych pismach procesowych (pozwie i sprzeciwach od nakazu zapłaty) uwzględnił wskazane powyżej bezsporne okoliczności dotyczące realizacji umowy i wystąpienia przez powoda z żądaniem zapłaty kary umownej.

Sąd, na podstawie art. 227 k.p.c., oddalił natomiast pozostałe zgłoszone przez strony wnioski dowodowe jako nie mające dla rozstrzygnięcia istotnego znaczenia i prowadzące do zbędnej przewlekłości postępowania. W tym zakresie wyjaśnić bowiem należy, że przepisy prawa materialnego wyznaczają zakres koniecznych ustaleń faktycznych, jakie powinny być w sprawie poczynione, a jednocześnie mają rozstrzygające znaczenie dla oceny, czy określone fakty, jako ewentualny przedmiot dowodu, mają wpływa na treść orzeczenia (zob. wyrok SN z dnia 26.07.2000 r., I CKN 975/98, niepubl.). W świetle poczynionych w dalszej mierze rozważań uznać zaś należało, że nie zaistniała potrzeba wyjaśnienia okoliczności, które miały być wykazane za pomocą innych dowodów niż umowa z dnia 14 grudnia 2012 r.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu, powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie wskazać na wstępie należy, że ukształtowanie zastrzeżenia kary umownej jest w szerokim zakresie pozostawione woli stron. Mogą one zastrzec karę umowną na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania w ogólności lub powiązać ją z poszczególnymi przejawami niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (np. zwłoką dłużnika, spełnieniem świadczenia niewłaściwej jakości albo w niewłaściwym miejscu).

Jak wynika z treści umowy dostawy, kara umowna, której zapłaty domaga się powód od pozwanych, zastrzeżona została w przypadku niezrealizowania przedmiotu umowy w terminie za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia (§ 11 ust. 1 pkt 4 lit. b) umowy). Kara umowna została zatem zastrzeżona w umowie za tzw. opóźnienie proste, polegające na niespełnieniu świadczenia w oznaczonym terminie. W ocenie Sądu takie ukształtowanie zastrzeżenia kary umownej należy uznać za dopuszczalne i ważne na gruncie. W wypadku kary umownej za opóźnienie chroniony jest bowiem szczególny interes wierzyciela polegający na terminowym wykonaniu zobowiązania, istotny zwłaszcza w tzw. zobowiązaniach terminowych. Brak jest jednocześnie podstaw dla nakładania na strony obowiązku wskazywania w umowie, zastrzegającej karę umowną za opóźnienie, dodatkowych okoliczności (przyczyn) opóźnienia, które miałyby wystąpić po stronie dłużnika, zatem ich wprowadzenie zależy od woli stron (zob. wyrok SN z dnia 16.01.2013 r., II CSK 331/12, LEX nr 1293724; a także wyrok SA w Katowicach z dnia 25.04.2014 r., V ACa 879/13, LEX nr 1466805). Przy czym obowiązek zapłaty kary umownej za opóźnienie powstaje wówczas, gdy naruszenie zobowiązania powstało na skutek okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność (por. wyroki SN z dnia 9.11.1965 r., I CR 545/63, OSPiKA 1967, Nr 4, poz. 97; z dnia 2.06.1970 r., II CR 167/70, OSNCP 1970, Nr 11, poz. 214; z dnia 27.01.1972 r., I CR 458/71, OSNCP 1972, Nr 9, poz. 160; z dnia 13.06.2003 r., III CKN 50/01, nie publ.; z dnia 21.09.2007 r., V CSK 139/07, OSNC-ZD 2008, nr B, poz. 44; z dnia 26.01.2011 r., II CSK 318/10, nie publ.). Kara umowna co do zasady wpisana jest w reżim odpowiedzialności odszkodowawczej zatem, stanowiąc ryczałtowe odszkodowanie za niewykonanie (niewłaściwe wykonanie) zobowiązania, nie powinna być oderwana od przesłanek odpowiedzialności kontraktowej (zob. uzasadnienie wyroku SN z dnia 16.01.2013 r., II CSK 331/12, LEX nr 1293724).

Wskazana powyżej dopuszczalność zastrzeżenia kary umownej
za tzw. opóźnienie proste, nie przesądza jednak o zasadności powództwa. W dalszej mierze podkreślenia bowiem wymaga akcesoryjność kary umownej, która przejawia się zależnością pomiędzy zobowiązaniem głównym i zastrzeżeniem kary umownej. Przedmiotowa zależność polega zaś w szczególności na tym, że roszczenie o zapłatę kary umownej istnieje jedynie wówczas, gdy dłużnik ponosi odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania głównego. W konsekwencji, oceniając zastrzeżenie kary umownej należy co do zasady brać po uwagę świadczenie główne, z którego niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem została w danym przypadku powiązana kara, nie zaś świadczenie uboczne. Oznacza to, że jeżeli świadczenie główne zostało przez dłużnika spełnione w terminie, natomiast dłużnik uchybił jedynie spełnieniu świadczenia ubocznego (obowiązkom pochodnym), domaganie się zapłaty kary umownej nie będzie uprawnione (por. wyrok SN z dnia 19.12.2000 r., V CKN 171/00, LEX nr 52662, w którym wskazano, że przy zastosowaniu art. 483 § 1 kc bierze się pod uwagę charakter prawny tych zobowiązań (pieniężne, niepieniężne), które należą do essentialia negotii,
a nie obowiązki pochodne (dodatkowe).

W rozpoznawanej sprawie zauważyć zaś należy, że przedmiotem umowy była dostawa przez Wykonawcę przedmiotów zaopatrzenia mundurowego w 2012 r. w postaci ubrań ochronnych (kurtka
z ocieplaczem, spodnie) w łącznej ilości 4751 kompletów. Jednocześnie bezsporny jest fakt, że pozwane (...) S.A. oraz (...) sp. z o.o. dostarczyły w terminie ubrania ochronne w ilości określonej w umowie,
a jakość i ilość ubrań ochronnych w dniu ich dostarczenia do poszczególnych odbiorców, jak i później nie była kwestionowana. Natomiast jedynie protokoły odbioru wojskowego oraz deklaracje zgodności w zakresie obronności i bezpieczeństwa nie zostały dostarczone w dniu 21 grudnia 2012 r., lecz w dniu 27 grudnia 2012 r.
W tym kontekście, stwierdzić należy, że wprawdzie warunkiem przyjęcia partii wyrobu przez odbiorcę było dostarczenie przez pozwanych jako wykonawcę, m.in. w/w dokumentów (§ 5 ust. 9 umowy), niemniej essentialia negotii umowy dostawy określone w art. 605 k.c. nie obejmują zobowiązania dostawcy do wydania odbiorcy związanych z dostarczaną rzeczą dokumentów. Na tle art. art. 546 k.c. w zw. z art. 612 k.c. obowiązek w tym zakresie ma natomiast charakter jedynie uzupełniający. Mając to na uwadze, uznać należało, że przedstawienie w dniu
27 grudnia 2012 r. protokołów odbioru wojskowego oraz deklaracji zgodności w zakresie obronności i bezpieczeństwa nie stanowi podstawy do uznania, że przedmiot umowy nie został przez pozwanych zrealizowany w terminie. Zgodnie bowiem z wcześniejszymi uwagami, przy ocenie zasadności domagania się zapłaty kary umownej należy brać po uwagę świadczenie główne, z którego niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem została w danym przypadku powiązana kara, nie zaś świadczenie uboczne (obowiązki pochodne). Ponadto dla
oceny zasadności roszczenia nie może pozostawać bez znaczenia fakt,
że umowa dostawy zawarta została dopiero w dniu 14 grudnia 2012 r.
z terminem wykonania dostaw do dnia 21 grudnia 2012 r. Jednocześnie
w treści umowy przewidziano, że każda partia dostarczanego przedmiotu umowy podlegała nadzorowaniu jakości i musiała zostać zgłoszona przez Wykonawcę do odbioru wojskowego w terminie nie później niż 7 dni przed terminem gotowości do odbioru (§ 7 ust. 1 pkt 1 umowy) oraz że dostawa przedmiotu umowy miała być awizowana Odbiorcy przez Wykonawcę nie później niż 3 dni robocze przed terminem dostawy. Termin dostawy przedmiotu umowy do Odbiorcy nie mógł zaś przekroczyć 14 dni od daty odbioru wojskowego (§ 5 ust. 7 umowy). Takie ukształtowanie terminów zgłoszenia przedmiotu umowy do odbioru wojskowego, awizowania dostawy oraz terminu dostawy od daty odbioru wojskowego, przy wspomnianej dacie zawarcia umowy
i terminie dostaw, uzasadnia wniosek, że ich dotrzymanie nie było możliwe w chwili zawarcia umowy, a w konsekwencji, że żądanie zapłaty kary umownej wobec niedostarczenia do dnia 21 grudnia 2012 r. protokołów odbioru wojskowego oraz deklaracji zgodności w zakresie obronności i bezpieczeństwa nie zasługuje na uwzględnienie. W ocenie Sądu, powyższe stanowisko znajduje dodatkowo oparcie w treści § 7 ust. 1 pkt 5 umowy, zgodnie z którym czas przeprowadzenia odbioru wojskowego każdej partii przedmiotu umowy przed ekspedycją do Odbiorcy nie wpływa na zmianę terminu wykonania dostawy określonego w Planie dostaw (w roku realizacji). Skoro bowiem czas przeprowadzenia odbioru wojskowego, który dokumentowany był protokołem, pozostawać miał bez wpływu na termin wykonania dostawy, to uznać należy, że brak dostarczenia do dnia 21 grudnia 2012 r. w/w dokumentów nie może uzasadniać żądania zapłaty kary umownej przewidzianej w § 11 ust. 1 pkt 4 lit. b) umowy. Strony umowy w sposób jasny i precyzyjny uzgodniły, że zapłata kary umownej nastąpi w sytuacji niezrealizowania przedmiotu umowy w ustalonym terminie, a przedmiot umowy został określony w § 1 umowy. Stąd brak co do zasady przesłanek do wystąpienia ze skutecznym roszczeniem o zapłatę kary umownej w sytuacji ewentualnego niedotrzymania innych postanowień umowy (zob. wyrok SN z dnia 18 marca 2008 r., II CSK 336/07, nie publ.). W tym miejscu należy również podkreślić, że w sytuacji, gdyby pozwane (...) S.A. oraz (...) sp. z o.o. dostarczyły
w terminie ubrania ochronne w ilości określonej w umowie, a protokoły odbioru wojskowego oraz deklaracje zgodności w zakresie obronności
i bezpieczeństwa zostały dostarczone w dniu 27 grudnia 2012 r., świadczenie pieniężne przewidziane w § 11 ust. 1 pkt 4 lit. b) umowy stałoby się jedynie środkiem swoistej kary i prowadziło do wzbogacenia drugiej strony.

Ponadto, w ocenie Sądu, w okolicznościach tej sprawy domaganie się przez powoda zapłaty kary umownej podlega ocenie według art. 5 k.c. W tym zakresie należy na wstępie zauważyć, że wprawdzie pozwani nie sformułowali zarzutu nadużycia przez powoda prawa podmiotowego, niemniej Sąd uprawniony jest do dokonywania z urzędu oceny sposobu wykonywania prawa podmiotowego (zob. wyrok SN
z dnia 23 maja 2013 r., IV CSK 660/12, nie publ.). Na gruncie art. 5 k.c. uwagi zaś wymaga, że w powołanym przepisie następuje odesłanie do zasad słuszności, dobrej wiary w znaczeniu obiektywnym czy też zasad uczciwości obowiązujących w stosunkach cywilnoprawnych W wyroku
z dnia 28 listopada 2001 r. (IV CKN 1756/00, nie publ. ) Sąd Najwyższy podkreślił zaś, że treść zasad współżycia społecznego nie jest zdefiniowana. Z uwzględnieniem, iż Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji RP), należy przyjąć,
że odwołanie się do zasad współżycia społecznego oznacza odwołanie
się do idei słuszności w prawie i do powszechnie uznawanych
wartości w kulturze naszego społeczeństwa. Ujmując rzecz ogólnie, można przyjąć, że przez zasady współżycia społecznego należy
rozumieć podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania.
W rozpoznawanej sprawie będą to zaś zasady rzetelności i lojalności
w stosunku do partnera umowy (zob. wyrok SN z dnia 2 października 2003 r., V CK 241/02, nie publ.).

W tym kontekście godzi się zauważyć, że wprawdzie powód zawierając z pozwanymi umowę dostawy, miał prawo zabezpieczyć swój interes polegający na terminowym wykonaniu zobowiązania poprzez zastrzeżenie kary umownej, to jednak w konkretnym stanie faktycznym domaganie się zapłaty kary umownej może być uznane za nielojalne względem kontrahenta.

Jak już bowiem wcześniej wskazano, umowa dostawy zawarta została dopiero w dniu 14 grudnia 2012 r. z terminem wykonania dostaw do dnia 21 grudnia 2012 r., przy jednoczesnym ukształtowaniu
w umowie terminów zgłoszenia przedmiotu umowy do odbioru wojskowego, awizowania dostawy oraz terminu dostawy od daty odbioru wojskowego, których dotrzymanie nie było możliwe w chwili zawarcia umowy. Nie ulega zaś wątpliwości, że powód jako wierzyciel miał świadomość takiego stanu rzeczy. Jednocześnie bezsporne jest,
że przedmiot umowy został dostarczony w terminie, a uzupełnienie brakującej dokumentacji nastąpiło już w dniu 27 grudnia 2012 r.
Jakość świadczenia pozwanych nie została również zakwestionowana
i potwierdzona została odpowiednimi dokumentami.

W konsekwencji, działanie powoda, polegające na żądaniu zapłaty kary umownej nie da się pogodzić z zasadą rzetelności i lojalności
w wykonaniu zobowiązania względem kontrahenta, bowiem naruszało jego uzasadniony interes.

Wobec powyższego Sąd orzekł jak w pkt. 1 wyroku.

Sąd rozstrzygnął o kosztach procesu na podstawie art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c.

Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy wyrażoną w art. 98 k.p.c. powód zobowiązany jest zwrócić na żądanie pozwanych koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, którymi w niniejszej sprawie jest wynagrodzenie, reprezentującego pozwanych radcy prawnego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa. Przy tym, w odniesieniu do pozwanych (...) S.A. oraz Miejskiej Kolei Linowej (...) sp. z o.o., reprezentowanych przez tego samego radcę prawnego, zdaniem Sądu uzasadnione jest zasądzenie od powoda
na rzecz każdego ze wskazanych pozwanych odrębnie kosztów ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika. Sąd stoi bowiem na stanowisku, że tak w przypadku występowania po stronie wygrywającej proces współuczestnictwa materialnego jak i formalnego, obowiązek strony przegrywającej zwrotu stronie pozwanej poniesionych przez nią kosztów procesu obejmuje pełny zwrot kosztów odrębnego ustanowienia przez każdy podmiot, znajdujący się po stronie wygrywającej proces, profesjonalnego pełnomocnika. I to nawet jeśli odrębnie ustanowionym przez poszczególne podmioty pełnomocnikiem jest w istocie ta sama osoba. Nie może bowiem budzić wątpliwości, że przepisy procedury cywilnej nie przewidują ograniczeń dla współuczestnika sporu
w swobodzie wyboru pełnomocnika, a zatem współuczestnik sporu zgodnie z zasadą samodzielnego działania zachowuje pełną swobodę wyboru pełnomocnika, zaś wydatki na jego opłacenie zaliczone być muszą do niezbędnych kosztów procesu. W konsekwencji skoro zatem nie może budzić wątpliwości prawo każdego ze współuczestników do otrzymania odrębnie od strony przegrywającej zwrotu kwoty wydatkowanej na wynagrodzenie oddzielnie zaangażowanego radcy prawnego (w razie zastępstwa kilku współuczestników sporu przez różnych radców prawnych) to trudno też znaleźć racjonalną argumentację jurydyczną, która miałaby przemawiać za odmiennym potraktowaniem wygrywającego współuczestnika z tego tylko powodu, że zlecił zastępstwo procesowe i opłacił pełnomocnika, występującego już w sprawie po stronie innego współuczestnika. Przyjęcie odmiennego stanowiska prowadziłoby zaś w istocie do nieuzasadnionego zwolnienia strony przegrywającej od obowiązku zwrotu stronie wygrywającej rzeczywiście poniesionych przez nią - niezbędnych kosztów obrony jej praw i de facto koszt poniesienia tych kosztów przerzucałoby na stronę wygrywającą proces (zob. postanowienie SA we Wrocławiu z dnia 8.01.2013 r., I ACa 565/12, LEX nr 1312136).

Każdemu z pozwanych należy się zatem zwrot kosztów wynagrodzenia pełnomocnika w kwocie 7200 zł oraz zwrot kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, o czym orzeczono w pkt. 2-4 wyroku. Określając wysokość kosztów zastępstwa procesowego Sąd ustalił wynagrodzenie radcy prawnego i adwokata odpowiednie do zakresu czynności podjętych przez pełnomocników stron w niniejszym postępowaniu. Sąd pominął przy tym przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu oraz przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Rozporządzenie te zostały bowiem wydane
na podstawie upoważnień ustawowych, które nie spełniają w oczywisty sposób wzorca wynikającego z art. 92 ust. 1 Konstytucji w zakresie ustalenia szczegółowych wytycznych dotyczących treści aktu wykonawczego. Formułując wytyczne ujęte w art. 22 ⁵ ust. 2 ustawy
o radcach prawnych i art. 16 ust. 2 ustawy Prawo o adwokaturze wykorzystano pojęcia, którym nie można w żadnym wypadku przypisać cechy szczegółowości. Oznacza to, że Minister Sprawiedliwości przy wydaniu wymienionych rozporządzeń skorzystał z całkowitej legislacyjnej swobody, co nie znajduje oparcia w obowiązującej Konstytucji. Potwierdzenie tego stanowiska wynika w pośredni sposób
z faktu wydania prze Ministra Sprawiedliwości rozporządzeń z dnia
3 lutego 2012 r., które zmieniły dotychczas obowiązujące rozporządzenia co do stawki minimalnej w sprawach o odszkodowanie lub
o zadośćuczynienie związane z warunkami wykonywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania. Stawka minimalna została określona w tych sprawach na kwotę 120 zł. Oznacza to w praktyce kilkudziesięciokrotne zmniejszenie wysokości stawki minimalnej bez zaistnienia zmiany obowiązujących wytycznych. Przykład ten w wystarczający sposób obrazuje, że obowiązujące wytyczne są ogólnikowe, nie zawierają jakichkolwiek szczegółowych kryteriów wymaganych na gruncie przywołanego art. 92 ust. 1 Konstytucji (zob. wyrok TK z dnia 29 maja 2002 r., P 1/01, OTK-A 2002/3/36).