Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 13 października 2011 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi nakazał pozwanemu W. U. (1) aby opróżnił lokal mieszkalny numer 19a, położony w Ł., przy ul. (...) i wydał ten lokal powodowi Miastu Ł., orzekł o uprawnieniu pozwanego do otrzymania lokalu socjalnego i nakazał wstrzymanie wykonania opróżnienia przedmiotowego lokalu do czasu złożenia przez Miasto Ł. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Sąd Rejonowy ustalił, że J. S., obecnie U., jako najemca i Miasto Ł. jako wynajmujący, zawarli 4 kwietnia 1997 roku umowę najmu lokalu mieszkalnego nr 19a, znajdującego się w budynku położonym w Ł. przy ul. (...). W mieszkaniu razem z J. S. zamieszkali W. U. (2) i R. S., wywodzący od uprawnienia J. S. swoje uprawnienie do zamieszkiwania w lokalu.

Pismem doręczonym J. S. 30 sierpnia 2006 roku Miasto Ł. wypowiedziało umowę najmu z uwagi na uporczywe wykraczanie najemcy przeciwko porządkowi domowemu, co skutecznie uniemożliwia korzystanie z dojścia do lokalu mieszkalnego nr (...) nowym najemcom oraz pracownikom wynajmującego ze skutkiem na 30 września 2006 roku, tj. z zachowaniem miesięcznego terminu wypowiedzenia. Wyznaczono również termin opróżnienia lokalu, zdania kluczy i sporządzenia protokołu zdawczo-odbiorczego na 2 października 2006 roku. Uprzedzono również iż w przypadku niedochowania terminu, Miasto przystąpi do naliczania odszkodowania za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego. Wcześniejsze pisemne upomnienie, doręczone J. S. 17 czerwca 2006 roku, nie doprowadziło do zmiany zachowania najemcy.

Wyrokiem z 15 października 2009 roku w sprawie III Ca 858/09 Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił apelację J. U. od wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z 18 lipca 2007 roku w sprawie III C 1082/06, którym to wyrokiem Sąd Rejonowy oddalił powództwo o ustalenie bezskuteczności wypowiedzenia przedmiotowej umowy najmu. Sądy obu instancji ustaliły, że istniała wskazana podstawa wypowiedzenia najmu w postaci rażącego lub uporczywego wykraczania przez najemcę przeciwko porządkowi domowemu, czyniącego uciążliwym korzystanie z innych lokali, nie ma zatem podstaw do ustalenia bezskuteczności wypowiedzenia.

Nie zawarto nowej umowy najmu z J. U., W. U. (1) ani R. S., dotyczącej przedmiotowego lokalu.

W. U. (1) jest bezrobotny. Mimo skierowań nie znajduje zatrudnienia.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd Rejonowy wskazał, że oddalił na rozprawie 13 października 2011 roku szereg wniosków dowodowych pełnomocnika pozwanego, zmierzających do prowadzenia postępowania w zakresie prawomocnie osądzonym w sprawie III C 1082/06, tj. co do skuteczności wypowiedzenia umowy najmu.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za zasadne.

Wskazał, że po zakończeniu najmu najemca obowiązany jest zwrócić rzecz w stanie nie pogorszonym; jednakże nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania (art. 675 § 1 k.c.), przy czym w przypadku najmu lokali mieszkalnych wynajmujący może wypowiedzieć najem nie później niż na miesiąc naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego, jeżeli najemca m.in. pomimo pisemnego upomnienia nadal używa lokalu w sposób sprzeczny z umową lub niezgodnie z jego przeznaczeniem lub zaniedbuje obowiązki, dopuszczając do powstania szkód, lub niszczy urządzenia przeznaczone do wspólnego korzystania przez mieszkańców albo wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali (art. 11 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie praw lokatorów).

Dalej Sąd Rejonowy wskazał, że w niniejszej sprawie w znacznej mierze ograniczony został przedmiot własnych ustaleń Sądu. Stało się tak na skutek prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy z powództwa pozwanej przeciwko powodowi o ustalenie bezskuteczności wypowiedzenia najmu z 30 sierpnia 2006 roku. Wyklucza ono możliwość prowadzenia przez Sąd postępowania dowodowego i w ogóle rozstrzygania w przedmiocie skuteczności rozwiązania umowy najmu łączącej pozwaną z powodem. Zgłaszanie obecnie wniosków dowodowych na okoliczności niewykazane we właściwym postępowaniu, stanowi w istocie próbę doprowadzenia do ponownego rozpoznania w tej samej sprawie, która była już przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu. a więc próbę obejścia zakazu ne bis in idem, którego przestrzeganie najdobitniej gwarantuje zasada odrzucenia pozwu wnoszonego w tej samej sprawie między tymi samymi stronami.

Wobec przesądzonej skuteczności rozwiązania umowy najmu przez powoda oraz niezawarcia nowej umowy najmu, pozwana nie ma tytułu prawnego do zajmowania mieszkania nr 19a, znajdującego się w budynku położonym w Ł. przy ul. (...).

Z kolei pozostali pozwani swoje uprawnienie do zajmowania lokalu wywodzili z uprawnień pozwanej jako najemcy, co skutkuje tym, iż ich uprawnienia do zajmowania lokalu nie mają samodzielnego bytu. Żaden z pozwanych nie wykazał iżby przysługiwało mu względem powoda roszczenie co najmniej o znoszenie zamieszkiwania przez danego pozwanego w lokalu, wywodzące się z innej podstawy aniżeli rozwiązana umowa najmu i stosunek łączący danego pozwanego z pozwaną, w szczególności rodzinny.

W. U. (1) jest osobą bezrobotną, co nakazywało przyznanie mu uprawnienia do lokalu socjalnego.

Wobec zasadności roszczenia powoda o opróżnienie lokalu mieszkalnego, a to wskutek skutecznego wygaśnięcia tytułu prawnego do zamieszkiwania w lokalu, należało nakazać opróżnienie lokalu.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 102 k.p.c..

Apelację od wskazanego wyroku złożył pozwany W. U. (1), zaskarżając go w zakresie punktu 1.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1) naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe jego zastosowanie, w szczególności przepisu art. 11 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie praw lokatorów – w stosunku do pozwanego W. U. (1), małżonka najemcy J. U. – przez przyjęcie, że zasada odpowiedzialności wynikająca z art. 11 ust. 2 pkt 1 u.o.l. ma zastosowanie do współpozwanego W. U. (1), chociaż brak jest dowodów w materiale zgromadzonym w sprawie III C 1082/06 Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, w której rozpatrywano sprawę z powództwa J. U. o ustalenie bezskuteczności wypowiedzenia umowy najmu lokalu nr (...), przy ul. (...) w Ł., dokonanego przez Miasto Ł., ani w niniejszej sprawie, żeby W. U. (1) wykraczał w sposób uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali;

2) naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 217 k.p.c. i art. 227 k.p.c. w związku z art. 233 k.p.c. – przez pominięcie dowodów przeprowadzonych przed zawieszeniem postępowania oraz oddalenie na rozprawie w dniu 13 października 2011 roku szeregu wniosków dowodowych, które mają istotne znaczenie, bowiem wskazują, że współpozwany W. U. (1) nie wykraczał w sposób uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali, a zatem nie można do niego zastosować zasady odpowiedzialności wynikającej wprost z art. 11 ust. 2 pkt 1 u.o.l., ani pośrednio, iż nie ma samodzielnego tytułu prawnego do przedmiotowego lokalu i brak jest podstaw do nakazania opróżnienia lokalu nr (...), położonego przy ul. (...) w Ł.;

3) naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 10 k.p.c. i art. 223 § 1 k.p.c. oraz art. 183 ¹ do art. 183 ¹³ k.p.c. – przez niepodjęcie próby skłonienia stron do pojednania, w szczególności strony powodowej, co było możliwe przez odroczenie rozprawy w celu przeprowadzenia przez pozwanych rozmów z dyrektorem AN w sprawie zawarcia nowej umowy najmu, albo wydania postanowienia o skierowaniu stron do mediacji na podstawie art. 183 ⁸ k.p.c.;

4) naruszenie prawa materialnego – przez niezastosowanie do pozwanych, w tym do pozwanego W. U. (1) art. 5 k.c. tj. zasad współżycia społecznego – zarzut polega na niezastosowaniu w ogóle w stosunku do pozwanych uprawnień wynikających z tychże zasad i pozbawienie W. U. (1) ochrony nabytych praw podmiotowych do lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w Ł., przy ul. (...) – na podstawie art. 680 ¹ k.c. przez małżeństwo z najemcą J. S..

Przy tak sformułowanych zarzutach skarżący wniósł o:

1) zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie powództwa wobec pozwanych J. U., W. U. (1) i R. S. o nakazanie opróżnienia lokalu mieszkalnego nr (...), znajdującego się w budynku położonym w Ł., przy ul. (...) i wydania tego lokalu powodowi Miastu Ł., ewentualnie o:

2) uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania – przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego jako części kosztów procesu.

Nadto skarżący wniósł o dopuszczenie dowodu z szeregu dokumentów załączonych do apelacji oraz o zażądanie akt 2 Ds 384/10 Prokuratury Rejonowej Ł. oraz VI Kp 299/10 Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Mając na uwadze, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu uproszczonym i Sąd drugiej instancji nie przeprowadzał postępowania dowodowego, to stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku zostaje ograniczone jedynie do wyjaśnienia jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa.

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy dokonał ustaleń stanu faktycznego znajdujących oparcie w zebranym materiale dowodowym, ocenionym bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów zakreślonej przepisem art. 233 § 1 k.p.c.. Ocenę tę Sąd Okręgowy w pełni aprobuje, zaś ustalenia stanu faktycznego poczynione przez sąd I instancji przyjmuje za własne.

W realiach przedmiotowej sprawy brak było podstaw do uzupełnienia postępowania dowodowego, poprzez przeprowadzenie dowodów wnioskowanych w apelacji.

Niewątpliwie strona apelująca już na etapie postępowania przed Sądem I instancji dysponowała dokumentami, które załączyła dopiero do rozpoznawanej apelacji, co wynika wprost choćby z dat jakimi opatrzone są powyższe dokumenty (uwaga ta nie dotyczy jedynie pisma Dyrektora Departamentu Infrastruktury Lokali Urzędu Miasta Ł. z 7 grudnia 2011 roku). W postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji istniała zatem obiektywna możliwość powołania tych środków dowodowych, a strona tego nie uczyniła wyłącznie na skutek opieszałości lub błędnej oceny potrzeby jego powołania.

Specyfiką apelacji w postępowaniu uproszczonym jest ograniczenie do minimum możliwości przeprowadzenia przez sąd odwoławczy postępowania dowodowego.

W myśl art. 505 ¹¹ § 1 k.p.c. sąd drugiej instancji co do zasady nie przeprowadza postępowania dowodowego, a może je przeprowadzić wyjątkowo w odniesieniu do dowodu z dokumentu.

Nawet jednak w przypadku dowodów z dokumentu, powyższy przepis nie oznacza, że w każdym przypadku, gdy strona apelująca przedłoży nowe dowody na etapie postępowania przed sądem drugiej instancji będą one dopuszczone jako podstawa nowych ustaleń faktycznych.

Stosownie bowiem do dyspozycji art. 381 k.p.c. sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Strona, która dopuszcza się zaniedbania w zakresie przysługującej jej inicjatywy dowodowej w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, musi się liczyć z tym, że sąd drugiej instancji jej wniosku dowodowego nie uwzględni (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2002 r., IV CKN 980/00, LEX nr 53922).

Występujący w art. 381 k.p.c. zwrot: "potrzeba powołania się na nowe fakty i dowody wynikła później" nie może być przy tym pojmowany - jak zdaje się to zakładać strona apelująca - w ten sposób, że "potrzeba" ich powołania może wynikać jedynie z tego, iż rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji jest dla strony niekorzystne, gdyż takie pojmowanie art. 381 k.p.c. przekreślałoby jego sens i rację istnienia. (...) ta ma być następstwem zmienionych okoliczności sprawy, które są niezależne od zapadłego rozstrzygnięcia pochodzącego od sądu pierwszej instancji. W realiach przedmiotowej sprawy nic nie stało na przeszkodzie, by przedmiotowe dowody został powołane w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji.

Niezasadnym jest również zarzut oddalenia wniosków dowodowych na rozprawie w dniu 13 października 2011 roku.

Niezależnie bowiem od merytorycznej oceny oddalonych przez Sąd Rejonowy wniosków dowodowych należy wskazać, że skarżący utracił prawo powoływania się na powyższy zarzut. Zgodnie bowiem z art. 162 k.p.c. niepodniesienie przez stronę zarzutu naruszenia przepisów postępowania w sposób określony w tym przepisie oznacza bezpowrotną utratę tego zarzutu w dalszym toku postępowania, a więc także i w postępowaniu apelacyjnym, chyba, że chodzi o przepisy prawa procesowego, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo że strona nie zgłosiła zastrzeżeń bez swej winy (porównaj - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2009 r., IV CSK 96/09; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2005 r., III CZP 55/05, OSNC 2006/9/144; wyrok Sądu Najwyższego z 27 maja 2010 roku, III CSK 248/09, opublikowany w zbiorze orzecznictwa L.). Do uchybień takich trzeba zaliczyć pominięcie przez sąd dowodu zgłoszonego przez stronę, jeżeli znalazło to wyraz w wydaniu postanowienia oddalającego wniosek o przeprowadzenie dowodu.

W realiach przedmiotowej sprawy poza sporem pozostawać musi fakt, że skarżący w toku postępowania przed Sądem Rejonowym, będąc reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, nie złożył zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c. na decyzje Sądu oddalające jego wniosek dowodowy. Tym samym utracił prawo powoływania się na ten zarzut na obecnym etapie postępowania.

Nawet gdyby pominąć powyższe zastrzeżenie, to powyższy zarzut apelacji należy uznać za chybiony.

Oddalone wnioski dowodowe dotyczyły bowiem kwestii związanych ze skutecznością wypowiedzenia umowy najmu przedmiotowego lokalu J. U., żonie pozwanego. Kwestia ta została prawomocnie rozstrzygnięta w sprawie III C 1082/06 Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi i nie mogła być przedmiotem ponownego osądu w toku niniejszego postępowania.

Tych samych okoliczności dotyczył zgłoszony w apelacji dowód z pisma Dyrektora Departamentu Infrastruktury Lokali Urzędu Miasta Ł. z 7 grudnia 2011 roku, wobec czego był on zbędny dla rozstrzygnięcia sprawy.

Niezasadnym jest zarzut nieskierowania stron przez Sąd Rejonowy do mediacji. Skarżący pomija bowiem fakt, że skierowanie stron do postępowania mediacyjnego jest prawem Sądu. Sąd ma obowiązek skierowania stron do mediacji jedynie, jeżeli strony przed wszczęciem postępowania sądowego zawarły umowę o mediację, a pozwany zgłosił zarzut zawarcia umowy o mediację przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy (art. 202 ¹ k.p.c.). Sytuacja taka w przedmiotowej sprawie nie zachodziła.

Sąd Rejonowy nie naruszył także przepisów prawa materialnego.

Istotnie, jak podniósł w apelacji skarżący, małżonkowie są najemcami lokalu bez względu na istniejące między nimi stosunki majątkowe, jeżeli nawiązanie stosunku najmu lokalu mającego służyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych założonej przez nich rodziny nastąpiło w czasie trwania małżeństwa (art. 680 ¹ § 1 k.c.). Rzecz jednak w tym, że w realiach przedmiotowej sprawy pozwany nie wykazał, aby nawiązanie stosunku najmu z jego żoną nastąpiło w trakcie trwania ich związku małżeńskiego, przy czym nie budzi wątpliwości, że żona pozwanego była najemcą przedmiotowego lokalu co najmniej od roku 1997.

Tym samym nie zostało wykazane, żeby pozwanemu przysługiwał przymiot współnajemcy przedmiotowego lokalu. Może on być traktowany jedynie jako osoba korzystająca z lokalu na zasadzie użyczenia mu go przez J. U. i nie posiada samodzielnego uprawnienia do tegoż lokalu.

Skoro zaś tak, to w sytuacji skutecznego rozwiązania umowy najmu z najemcą, również pozwany utracił uprawnienie do zajmowania lokalu, bez konieczności badania, czy jego osobiste zachowanie wypełniało znamiona określone w przepisie art. 11 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie praw lokatorów.

Bezzasadny jest również zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 5 k.c..

Nie można uznać za naruszenie zasad współżycia społecznego żądania eksmisji najemcy, który w sposób rażący lub uporczywy występuje przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali, jak i jego małżonka, który działanie takie co najmniej akceptuje. Nadto należy zauważyć, że w toku swoich informacyjnych wyjaśnień złożonych na rozprawie w dniu 22 stycznia 2008 roku, przyznał, że sam również nie wpuszczał najemców sąsiedniego lokalu do przedpokoju z którego mieli prawo korzystać, a więc jego działanie również czyniło uciążliwym korzystanie z innych lokali.

Kierując się przedstawioną argumentacją, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi w postępowaniu odwoławczym orzeczono na podstawie §§ 2 ust. 3, 10 pkt 1, 13 ust. 1 pkt 1 i 19 do 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 461).