Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Marzena Foltyn-Banaszczyk

Protokolant stażysta Iwona Jasińska

po rozpoznaniu w dniu 06 marca 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku T. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania T. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 30 października 2014 r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzje w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy T. C. prawo do emerytury z dniem 07 października 2014 roku,

2.  zasądza od Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz wnioskodawcy T. C. kwotę 60,00 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VU 6760/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 października 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił T. C. prawa do emerytury podnosząc w uzasadnieniu decyzji, iż wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku posiada okresy składkowe i nieskładkowe w łącznym wymiarze 26 lat, 1 miesiąc i 28 dni, jednakże nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okres w wymiarze 1 roku, 4 dni, zaś odmówił wnioskodawcy zaliczenia okresu zatrudnienia w (...) od dnia 1 stycznia 1980 roku do dnia 30 września 1982 roku na stanowisku Zastępca Kierownika O.. (...); od dnia 1 października 1982 roku do dnia 30 kwietnia 1985 roku na stanowisku Kierownik O.. (...); od dnia 1 maja 1985 roku do dnia 30 kwietnia 1988 roku oraz od dnia 1 września 1992 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na stanowisku Kierownik Oddziału (...).

W odwołaniu wniesionym od powyższej decyzji w dniu 25 listopada 2014 roku T. C. wniósł o zmianę decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury oraz o zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu odwołania wnioskodawca podał, iż w spornych okresach kierował pracą około 30 elektryków i sprawował nadzór nad pracą pracowników, w tym współdziałał w usuwaniu awarii maszyn produkcyjnych, kontrolował prawidłową pracę elektryków przy usuwaniu awarii, kierował pracami niebezpiecznymi i trudnymi. Prace te były wykonywane na oddziałach, gdzie wykonywana była obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie oraz prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych. Czynności kontroli i dozoru wykonywane przez dozorującego polegały na obejściu w ramach zakładu kilku hal, na których odbywały się procesy technologiczne.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania. Przyznał, iż co prawda wnioskodawca posiada świadectwo pracy w warunkach szczególnych w spornych okresach, jednakże na podstawie tego środka dowodowego brak jest możliwości stwierdzenia, że ww. prace były wykonywane bezpośrednio przy stanowiskach robotniczych. Zakres obowiązków kadry kierowniczej wykracza poza zakres obowiązków pracownika zatrudnionego na stanowisku robotniczym.

Na rozprawie strony podtrzymały swoje stanowiska zajęte w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca T. C., urodzony w dniu (...), złożył
w dniu 7 października 2014 roku wniosek o przyznanie emerytury. Wnioskodawca był członkiem otwartego funduszu emerytalnego. W dniu 7 października 2014 roku złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku OFE na dochody budżetu państwa.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 akta ZUS)

T. C. legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 roku okresem ubezpieczenia
w łącznym rozmiarze 26 lat, 1 miesiąc i 28 dni, w tym 1 rok i 4 dni okresu pracy w warunkach szczególnych.

Organ rentowy do okresu pracy w warunkach szczególnych zaliczył wnioskodawcy okres zatrudnienia od dnia 28 grudnia 1978 roku do dnia 31 grudnia 1979 roku w Zakładach (...) S.A. w T. na stanowisku mistrz D. (...) i P..

Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy okresu zatrudnienia w Zakładach (...) S.A. w T. od dnia 1 stycznia 1980 roku do dnia 30 września 1982 roku na stanowisku Zastępca Kierownika O.. (...); od dnia 1 października 1982 roku do dnia 30 kwietnia 1985 roku na stanowisku Kierownik O.. (...); od dnia 1 maja 1985 roku do dnia 30 kwietnia 1988 roku oraz od dnia 1 września 1992 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na stanowisku Kierownik Oddziału (...).

(okoliczności bezsporne; dowód: decyzja k. 14 akt ZUS; odpowiedź na odwołanie k.5)

T. C. został zatrudniony w Zakładach (...) S.A. w T. w dniu 2 listopada 1977 roku na stanowisku stażysty.

W okresie od dnia 28 grudnia 1978 roku do dnia 31 grudnia 1979 roku wnioskodawca był zatrudniony w Zakładach (...) S.A. w T. na podstawie umowy o pracę na stanowisku mistrz D. (...) i P. w pełnym wymiarze czasu pracy.

Od dnia 1 stycznia 1980 roku do dnia 30 września 1982 roku wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy o pracę na stanowisku Zastępca Kierownika O.. (...). Następnie od dnia 1 października 1982 roku do dnia 30 kwietnia 1985 roku na stanowisku Kierownik O.. (...), zaś od dnia 1 maja 1985 roku do dnia 30 kwietnia 1988 roku oraz od dnia 1 września 1992 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na stanowisku Kierownik Oddziału (...).

(dowód: umowa o pracę k. 1 część B akt osobowych; oświadczenie k. 2 część B akt osobowych; umowa o pracę k. 4 część B akt osobowych; angaże k. 8, część B akt osobowych; pismo k. 9, k. 10, k. 12 część B akt osobowych; angaż k. 13, k. 15, k. 17, k. 18, k.19, k. 20, k. 22, k.23, k. 24, k. 31, k. 42, k. 44, k. 50, k. 51 część B akt osobowych; umowa o pracę k. 16 część B akt osobowych; umowa o pracę k. 31, k. 37 część B akt osobowych świadectwo pracy k. 5 akt kapitałowych; zaświadczenie k. 9 akt kapitałowych)

Wnioskodawcy zostało wystawione w dniu 26 września 2014 roku świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazano, że wnioskodawca był zatrudniony w Zakładach (...) S.A. w T. na podstawie umowy o pracę w okresach od dnia 2 listopada 1977 roku do dnia 31 października 1988 roku i od dnia 1 września 1992 roku do dnia 15 września 2012 roku i w okresie zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace: kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie – wykaz A Dział XIV pozycja 24, w tym:

- od dnia 28 grudnia 1978 roku do dnia 31 grudnia 1979 roku mistrz D. (...) i P.; .

- od dnia 1 stycznia 1980 roku do dnia 30 września 1982 roku Zastępca Kierownika O.. (...);

- od dnia 1 października 1982 roku do dnia 30 kwietnia 1985 roku Kierownik O.. (...);

- od dnia 1 maja 1985 roku do dnia 30 kwietnia 1988 roku oraz od dnia 1 września 1992 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku Kierownik Oddziału (...).

Jest to zgodne z wykazem, działem i pozycjami Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku oraz wykazem stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

(dowód: świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach k. 7 akt ZUS)

Zakłady (...) S.A. w T. było to pełnowydziałowe przedsiębiorstwo przemysłu włókienniczego zajmujące się pełną produkcją tkanin poczynając od przygotowania surowca aż do produkcji tkaniny. W Zakładach znajdowały się różne działy produkcyjne. Była wilkownia zajmująca się przygotowaniem surowców przędzy, przygotowaniem półproduktów włókienniczych i ich obróbką przy użyciu maszyn eklektycznych. Była farbiarnia zajmująca się barwieniem tkanin, gdzie znajdowały się farbiarki i suszarki. Następnie przędzalnia, gdzie zajmowano się przędzeniem nitek włókienniczych na przędzarkach i zgrzeblarkach. Nitki były skręcane na skręcarkach i przewijarkach. Surowce były również parowane, a następnie na wykańczalni znajdowały się pojedyncze maszyny elektryczne, które służyły wykańczania surowca w zależności od rodzaju tkaniny. Każda z maszyn znajdujących się na oddziałach produkcyjnych miała napęd elektryczny i własny silnik.

Oprócz oddziałów produkcji w Zakładach znajdowały się oddziały pomocnicze, w tym oddział głównego elektryka, dział pomiarów, dział klimatyzacji, dział wody. Działy pomocnicze świadczyły usługi na rzecz działów produkcji. Praca działów pomocniczych była niezbędna dla utrzymania produkcji w ruchu, zapewnienie ciągłości ruchu produkcji.

Oddział (...) zatrudniał około 40 osób. Do zadań oddziału Głównego (...) należało zapewnienie dostaw energii do oddziałów produkcyjnych, rozdziału energii na oddziały, zapewnienie utrzymania ruchu maszyn na oddziałach.

Oddział posiadał wydzielone brygady – grupę remontową instalacji elektrycznej, grupę konserwatorów silników eklektycznych. Na oddziale była grupa warsztatowa jedno zmianowa, która zajmowała się planowymi naprawami, konserwacją, uzupełnianiem oświetlenia oraz przeróbkami instalacji. Ponadto została również wydzielona grupa elektryków, która zapewniała bieżącą naprawę elektryczną i usuwanie na bieżąco awarii elektrycznych na wszystkich oddziałach produkcyjnych w celu utrzymania produkcji w ruchu, a która pracowała na trzy zmiany.

Do obowiązków elektryków należała naprawa automatyki urządzeń i maszyn eklektycznych, napędu maszyn, silników maszyn, usuwaniem awarii elektrycznych, w tym usuwanie awarii w przerwach dostawy prądy, przeróbkami instalacji, uzupełnianiem instalacji i oświetlenia.

Elektrycy zapewniali ciągłość ruchu produkcji i dokonywali konserwacji i napraw maszyn na wszystkich oddziałach produkcyjnych.

W latach 80-tych na oddziale (...) wydzielone było stanowisko brygadzisty, mistrza i kierownika oddziału.

Brygadzista zajmował się nadzorowaniem poszczególnych grup elektryków, sprawdzał na bieżąco jakość naprawy, czas naprawy, pracował wraz z pracownikami i wspomagał pracowników przy dokonywaniu napraw.

Mistrz zajmował się zaopatrzeniem materiałów instalacyjnych. Pracował na jedną zmianę, wykonywał prace biurowe dotyczące zaopatrzenia – składał zamówienia. Ponadto organizował pracę podległej grupy, rozliczał pracowników z wykonywanych zadań.

Wnioskodawca w spornych okresach jako zastępca kierownika i kierownik oddziałów (...) i Oddziału (...) sprawował funkcje nadzorcze i kontrolne nad elektrykami. Praca wnioskodawcy polegała na zapewnieniu ciągłości pracy wszystkich maszynach znajdujących się na hali, które brały udział w poszczególnych etapach produkcji przędzy, poprzez kontrolę i nadzór nad ich naprawą w przypadku awarii oraz nad ich konserwacją.

Do obowiązków wnioskodawcy jako kierownika należała organizacja napraw, konserwacji, usuwania awarii. Każdego dnia po przyjściu do pracy wnioskodawca otrzymywał informację o przebiegu działania maszyn i instalacji elektrycznej. Otrzymywał informacje od mistrzów, od głównego dyspozytora ruchu. Szedł również na dyżurkę brygady elektryków zmianowych celem zapoznania się z raportem co działo się na oddziałach produkcyjnych po południu poprzedniego dnia oraz w nocy. W szczególności uzyskiwał wówczas wiedzę, czy i jakie awarie maszyn miały miejsce, czy doszło do naprawy maszyny przez brygadę zmianową czy też z uwagi na rozmiar uszkodzeń i awarii naprawa maszyny musi być kontynuowana. Po uzyskaniu takich informacji wnioskodawca podejmował decyzje dotyczące zadań dla pracowników na dany dzień. Rozdzielał wówczas pracę mistrzom i brygadzistom.

Do obowiązków wnioskodawcy należała również bezpośrednia kontrola nad pracownikami. Wnioskodawca osobiście kontrolował i nadzorował wykonywanie napraw maszyn przez elektryków na halach produkcyjnych, sprawdzał czy awaria jest usuwana na bieżąco, czy jest usuwana w sposób prawidłowy, czy jest usuwana zgodnie z zasadami BHP i prawidłowo pod względem technologicznym, koordynował pracę brygad, wydawał bezpośrednie polecenia pracownikom bądź brygadziście. Wielokroć wnioskodawca osobiście pracował przy usuwaniu awarii, współdziałał przy ich usuwaniu. Elektrycy pracowali w grupach kilkuosobowych w różnych miejscach na terenie oddziałów produkcyjnych. W sytuacji, gdy na miejscu danej awarii obecność wnioskodawcy nie była konieczna, udawał się on na miejsce innej awarii, gdzie kontrolował przebieg i prawidłowość naprawy.

Wnioskodawca koordynował również konserwacje planowe na oddziałach produkcyjnych.

Organizował i nadzorował prace przy przebudowie instalacji elektrycznej, przy zabezpieczaniu zasilania.

W czasie wykonywania obowiązków nadzorczych i kontrolnych wnioskodawca pracował wraz z elektrykami na halach produkcyjnych, zarówno kontrolując jakość wykonywanych napraw i konserwacji, jak i biorąc udział bezpośredni w pracach usuwania awarii. W szczególności wnioskodawca brał bezpośredni udział w pracach na wysokości, gdzie były awarie zakłócające bezpośrednio sprawności maszyn i ciągłość produkcji. Naprawy często wymagały wiedzy fachowej, specjalistycznej i wówczas decyzje podejmował bezpośrednio wnioskodawca. Praca wnioskodawcy odbywała się bezpośrednio na halach produkcyjnych. Nie było możliwości przeniesienia maszyny do odrębnego pomieszczenia z uwagi na ich znaczne rozmiary. Do obowiązków wnioskodawcy należało dbanie, aby wszystkie maszyny wykorzystywane do produkcji tkanin, przędzenia i obróbki tkanin były sprawne, aby nie było przestojów w pracy. Około 80-90% czasu pracy zajmowała wnioskodawcy praca bezpośrednio na halach produkcyjnych.

Na hali produkcyjnej było 190 krosien, były 3 zespoły przędzarek. Gdy jedna maszyna była wyłączona z ruchu i naprawiana przez wnioskodawcę i jego pracowników, pozostałe pracowały.

Od około 1990 roku stanowisko mistrza i brygadzisty zostały zniesione. Wnioskodawca jako kierownik sprawował bezpośredni nadzór nad pracami pracowników. Wówczas czas pracy bezpośrednio na halach produkcyjnych wnioskodawcy wydłużył się.

Do obowiązków wnioskodawcy należało również prowadzenie rejestru napraw, sporządzanie protokołów awaryjnych, planowanie konserwacji planowych, organizacja wykonywania usuwania awarii i ich koordynacja w sytuacji, gdy doszło do kilku awarii jednocześnie, tak aby utrzymać ruch przedsiębiorstwa, do jego obowiązków należało też rozliczanie zapotrzebowania oddziałów w energię, rozliczanie wykorzystania materiałów.

Wnioskodawca miał biuro, w którym pracowały dwie referentki. Referentki zajmowały się sprawami kadrowymi – sprawami urlopów, kwalifikacji pracowników. Takimi sprawami wnioskodawca się nie zajmował. Rozliczanie działów ze zużycia energii następowało raz w miesiącu. Sporządzanie raportów z zapotrzebowana na energię elektryczną było sporządzane raz na kwartał. Spisywanie faktur odbywało się sporadycznie. Z uwagi na zaabsorbowanie wnioskodawcy naprawami i z uwagi na konieczność zapewnienia ciągłości ruchu produkcji wnioskodawca zgodnie z uzgodnieniami z głównym dyspozytorem ruchu był wyłączony z czynności urzędniczych.

Wnioskodawca jako kierownik przeprowadzał szkolenia pracowników. Odbywały się one sporadycznie, w razie potrzeby, często po godzinach pracy. (...) stanowiskowe przeprowadzał mistrz i brygadzista.

Prace nadzoru i kontroli wnioskodawca wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy i codziennie przez co najmniej 8 godzin. W przypadku nagłej awarii pracował również wielokrotnie po godzinach czasu pracy oraz w niedzielę, święta.

Prace na halach produkcyjnych zostały zaliczone do prac w warunkach szczególnych. Również prace eklektyków w Zakładach (...) S.A., których nadzorował wnioskodawca są pracami zaliczanymi do prac w warunkach szczególnych.

(dowód: zeznania świadka E. K. protokół rozprawy z dnia 6 marca 2015 roku nagranie od minuty 00.29.20 do minuty 00.58.55 k. 22-23, płyta CD k. 25;, zeznania świadka E. P. protokół rozprawy z dnia 6 marca 2015 roku nagranie od minuty 00.58.55 do minuty 1.11.01 k. 23-23v, płyta CD k. 25; zeznania świadka G. P. protokół rozprawy z dnia 6 marca 2015 roku nagranie od minuty 1.11.01.do minuty 1.25.06 k. 23v-24, płyta CD k. 24, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 6 marca 2015 roku nagranie od minuty 1.25.59 do minuty 1.44.27 k. 24-24v w związku z protokołem rozprawy z dnia 6 marca 2015 roku od minuty 00.16.12 do minuty 00.27.43 k. 21-21v, płyta CD k. 25; zakres obowiązków k. 26/1-26/8 część B akt osobowych; zakres obowiązków k. 39/1-39/6 część B akt osobowych)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

-

osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

-

ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Na wstępie wskazać należy, iż do okresów pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy okresu pracy w Zakładach (...) S.A. w T. od dnia 1 stycznia 1980 roku do dnia 30 września 1982 roku na stanowisku Zastępca Kierownika O.. (...); od dnia 1 października 1982 roku do dnia 30 kwietnia 1985 roku na stanowisku Kierownik O.. (...); od dnia 1 maja 1985 roku do dnia 30 kwietnia 1988 roku oraz od dnia 1 września 1992 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na stanowisku Kierownik Oddziału (...).

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w Zakładach (...) S.A. w T. w spornych okresach oraz zajmowanie przez niego wskazanych stanowisk był niesporny w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach rentowych i osobowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w spornym okresie, tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie.

W będącej przedmiotem osądu sprawie wnioskodawca przy wniosku o emeryturę złożył zaświadczenie wykonania prac w szczególnych warunkach z dnia 26 września 2014 roku wystawione przez pracodawcę. Organ rentowy zakwestionował ten dokument kwestionując wykonywanie przez wnioskodawcę pracy w warunkach szczególnych jako kierownika w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy, z uwagi na inne obowiązki kierownika w zakresie kadrowym czy prowadzenia dokumentacji, ustalanie zakresu obowiązków podwładny, stałe i osobiste nadzorowanie oraz kontrola pracowników.

Należy w tym miejscu podnieść, iż świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c. ( por. wyrok Sadu Najwyższego z dnia 20 lutego 1991r., I PR 422/90, PS 18993, nr 4). Nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości tego co zostało w nim zaświadczone. Świadectwo pracy ma jedynie charakter informacyjny, samo przez się nie tworzy więc praw podmiotowych ani ich nie pozbawia. Nie stwarza ono cech wyłączności w zakresie dowodowym w postępowaniu o realizację tych praw. Świadectwo pracy jest dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c., i jako takie stanowi dowód tego, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych.

Przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe wykazało, iż w spornym okresie wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Charakter pracy wnioskodawcy Sąd ustalił w oparciu o spójne i logiczne, a co za tym idzie wiarygodne zeznania świadków: E. K., E. P. i G. P., którzy w spornych okresach pracowali razem z T. C., a zatem posiadają szczegółową wiedzę na temat jego codziennej pracy i obowiązków oraz zeznania samego wnioskodawcy. Zeznania świadków ani wnioskodawcy nie były zresztą kwestionowane przez organ rentowy. E. P. pracował na stanowisku głównego energetyka, miał zatem szczegółową wiedzę na temat zakresu czynności i charakteru pracy wnioskodawcy. E. K. pracował zaś w oddziale pomocniczym jako główny dyspozytor ruchu. Miał on pomieszczenie biurowe w sąsiedztwie wnioskodawcy. Jako pracownik i kierownic oddziału pomocniczego współpracującego z oddziałem pomocniczym elektryków również posiadał szczegółową wiedzę o zakresie obowiązków wnioskodawcy. Zadania bowiem obu oddziałów polegały na utrzymaniu ruchu przedsiębiorstwa. Również świadek G. P. zatrudniony w tym samym czasie jako kierownika działu kadr i płac znał zakres prac wnioskodawcy jako kierownika. Świadkowie zatem posiadali wiedzę na temat rodzaju wykonywanej przez wnioskodawcę pracy. Widzieli na czym polega praca wnioskodawcy.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że wnioskodawca pracując w dziale głównego energetyka we wskazanym okresie jako zastępca kierownika i kierownik sprawował bezpośredni nadzór nad jakością wykonywanych przez elektryków prac, w tym nad jakością wykonywanych remontów, napraw oraz konserwacji maszyn i urządzeń znajdujących się na halach produkcyjnych w postaci m.in. przędzarek, krosien, suszarek, zgrzeblarek, przewijarek, barwiarek iin., a także napraw i konserwacji instalacji elektrycznej, stacji i rozdzielni doprowadzających prąd do maszyn znajdujących się na halach produkcyjnych, oraz samych silników maszyn które wykorzystywane były do produkcji przędzy. Naprawy silników maszyn znajdujących się w zakładach dokonywane były przy tym bezpośrednio na hali produkcyjnej, gdzie pracowały takie maszyny jak wilk, zgrzeblarka, przędzarka czy inne. Wszystkie one zaopatrzone były w silniki. Wnioskodawca zarówno w sposób bezpośredni organizował prace eklektyków i nadzorował wykonanie napraw, jak i osobiście pracował przy naprawach, konserwacji maszyn i przy usuwaniu awarii, aby zapewnić ciągły ruch maszyn i aby nie było przestojów w pracy. Prace te w wymiarze ponad 80-90% wykonywane były w halach produkcyjnych. Przy usuwaniu awarii jednej maszyny pozostałe maszyny były w ruchu. Na halach produkcyjnych panował hałas, była wysoka temperatura, zapylenie i wilgotność.

Jako kierownik wnioskodawca sprawował zatem nadzór techniczno-inżynieryjny nad całością prac elektryków zarówno w zakresie napraw bieżących, jak i planowanych napraw i konserwacji urządzeń elektrycznych. Do około 1990 roku były co prawda stanowiska pracy brygadzistów i mistrzów, jednakże wnioskodawca osobiście sprawował bezpośrednią kontrolę zarówno prac wykonywanych przez elektryków, jak i brygadzistów i mistrzów, pracujących przy naprawie awarii i konserwacji urządzeń. Po 1990 roku nie było już stanowisk brygadzistów i mistrzów, wówczas zakres obowiązków wnioskodawcy dotyczących organizacji pracy elektryków, bezpośredniego nadzoru, osobistego wykonywania napraw, a tym samym czas pobytu wnioskodawcy na halach produkcyjnych uległ zwiększeniu.

Wnioskodawca wykonywał również osobiście naprawy, bezpośrednio uczestniczył w takich naprawach i na bieżąco sprawdzał poprawność wykonania, pracując przy naprawach maszyn na halach produkcyjnych razem z innymi elektrykami. Celem oddziału kierowanego przez wnioskodawcę było utrzymanie ruchu urządzeń i maszyn na oddziałach produkcji, tj. oddziałach będących w ruchu.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia.

W sprawie spornym było, czy wnioskodawca jako kierownik wykonywał w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę w warunkach szczególnych, wymienioną w wykazie A dziale XIV pod pozycją 24, określoną jako kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno - techniczny na oddziałach i wydziałach, na których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Organ rentowy bowiem nie tyle kwestionował charakter wykonywania prac, ile kwestionował, że były one wykonywane w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy z uwagi na inne obowiązki kierownika, tym bardziej, że zatrudnieni byli w zakładach brygadziści i mistrzowie.

Należy w tym miejscu podkreślić, iż przy ocenie, czy dozór stanowi pracę w szczególnych warunkach, łącznikiem jest narażenie ubezpieczonego na czynniki istniejące na stanowiskach pracy podwładnych zatrudnianych w szczególnych warunkach, a z tego punktu widzenia nie jest istotne, czy nadzór dotyczył pracy wykonywanej przez pracowników podległych mistrzom, bądź brygadzistom, czy też czynności tych ostatnio wymienionych pracowników, skoro przełożeni pracowali w takich samych warunkach jak ich podwładni. Nie ma zatem rozstrzygającego znaczenia, w jakim zakresie wnioskodawca wykonywał dozór inżynieryjno - techniczny bezpośrednio, czyli osobiście lub pośrednio, czyli przez podległych mu służbowo pracowników (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2009 roku, I UK 201/08, LEX nr 738338).

Należy podnieść również, że sprawowanie w ramach zakresu czynności dozoru również nad pracami nie wymienionymi w wykazie A także nie wyłącza zakwalifikowania tego dozoru jako pracy w szczególnych warunkach. Z brzmienia pkt 24, działu XIV, wykazu A wynika bowiem, że warunkiem zakwalifikowania określonego w nim dozoru i kontroli jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych jest to, aby na oddziałach i wydziałach, na których czynności te są wykonywane, jako podstawowe były wykonywane prace wymienione w wykazie A. Jeżeli zatem pracownik wykonuje bezpośrednio czynności dozoru stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, to objęcie tym dozorem także innych prac wykonywanych na tych oddziałach i wydziałach, a nie wymienionych w wykazie A, nie pozbawia czynności dozoru inżynieryjno-technicznego charakteru pracy w szczególnych warunkach. (tak por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2007 roku, I UK 111/07, LEX; wyrok SA w Łodzi z dnia 21 października 2014 roku, IIIAUa 638/14, LEX)

Jednocześnie w judykaturze Sądu Najwyższego podkreśla się jednolicie, że jeśli czynności wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym z określoną w pkt 24, działu XIV, wykazu A rozporządzenia kontrolą lub dozorem inżynieryjno - technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu, niezależnie od tego, ile czasu pracownik poświęca na dozór pracowników, a ile na inne czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego integralną część, takie jak sporządzanie związanej z nim dokumentacji. Nie ma bowiem żadnych podstaw do wyłączania takiego rodzaju czynności administracyjno - biurowych z czynności polegających na sprawowaniu dozoru i traktowania ich odrębnie (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 6 grudnia 2007 roku, III UK 62/07, LEX; z dnia 6 grudnia 2007 roku, III UK 66/07, LEX; z dnia 5 maja 2009 roku, I UK 4/09, LEX; z dnia 30 stycznia 2008 roku, I UK 195/07, OSNP 2009 nr 7-8, poz. 105; z dnia 11 marca 2009 roku, II UK 243/08, LEX).

Mając powyższe na uwadze w świetle poczynionych ustaleń faktycznych w sprawie oraz dokonanej oceny materiału dowodowego należało uznać, iż praca wnioskodawcy w spornych okresach zatrudnienia polegała na nadzorze pracy elektryków zatrudnionych w oddziale pomocniczym. Nadzór ten był sprawowany w sposób bezpośredni lub pośredni, przy czym wnioskodawca sprawował kontrolę nad pracownikami, prawidłowością wykonywanych przez nich obowiązków bezpośrednio na halach produkcyjnych. Czas pracy wnioskodawcy na halach produkcyjnych wynosił około 80-90% czasu pracy. Nadzór polegał na sprawdzaniu jakości wykonywanych prac, prawidłowości i zgodności z zasadami BHP, na wydawaniu bezpośrednich poleceń pracownikom lub brygadzistom i mistrzom, na koordynowaniu prac w celu zapobiegania wstrzymania ruchu produkcji. W pozostałym zakresie czynności administracyjno – organizacyjne wnioskodawcy polegające na m.in. planowaniu napraw i konserwacji planowych, organizowaniu czasu pracy pracowników, przydzielaniu zadań poszczególnym grupom pracowników, kontroli raportów awarii, pozostawały w ścisłym związku ze sprawowanym dozorem. Wbrew stanowisku organu rentowego, co wynika z ww. orzeczeń SN, takie czynności administracyjno – biurowe podlegają również zaliczeniu do czynności sprawowania dozoru. Powyższe znajduje uzasadnienie również w treści zakresu obowiązków wnioskodawcy, gdzie prace administracyjne w tym zakresie zostały określone jako kompetencje merytorycznego nadzoru.

Czynności te zatem stanowiły integralną część sprawowanego przez wnioskodawcę dozoru. W takim zakresie nie ma podstaw do ich wyłączania i traktowania odrębnie. W sytuacji zatem, gdy dozór inżynieryjno - techniczny jest pracą w warunkach szczególnych i praca polegająca na dozorze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ma potrzeby ustalania ile czasu pracownik poświęcał na bezpośredni nadzór nad pracownikami, a ile na inne czynności, które również są związane z dozorem, choćby były to czynności administracyjno-biurowe ( tak por. SN w wyroku z dnia 11 marca 2009 roku, IIUK 243/08). Tylko bowiem takie czynności, które nie pozostają w związku z dozorem, a stanowiące dodatkowe obowiązki pracownicze danego pracownika podlegają odrębnej ocenie. Wówczas zachodzi potrzeba ustalenia jaką część obowiązującego czasu pracy zajmowały pracownikowi te czynności.

W sprawie jak wyżej ustalono ww. czynności administracyjno – biurowe wykonywane przez wnioskodawcę mieściły się w pojęciu dozoru. Pozostawały bowiem w ścisłym związku z dozorem wykonywanym przez wnioskodawcę.

Jednocześnie z materiału dowodowego wynikało jednoznacznie, iż sprawy kadrowe i płacowe były przydzielone referentkom. Wnioskodawca był wyłączony z tych prac z uwagi na zakres czynności związanych z koniecznością zapewnienia ruchu produkcji.

Również z materiału dowodowego wynikało, iż prace polegające np. na rozliczaniu przez wnioskodawcę faktur, zużycia energii, sporządzaniu zapotrzebowania na energię były wykonywane sporadycznie. Takie sporadyczne wykonywanie innych czynności nie skutkuje zaś uznaniem, że praca danego pracownika nie jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako praca w warunkach szczególnych.

Mając powyższe na uwadze w świetle powołanych przepisów należało uznać, iż w danej sprawie ma zastosowanie do pracy wykonywanej przez wnioskodawcę wymieniona w załączniku do rozporządzenia w wykazie A działu XIV - prace różne w poz. 24 praca wskazana, jako kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Powyższy przepis pozwala zakwalifikować do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach taką pracę wykonywaną w ww. nadzorze, która jest wykonywana na wydziałach lub oddziałach zakładu pracy, w których jako podstawowe są wykonywane prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A.

Przepis zatem nie uzależnia spełnienia przesłanki nadzoru jako zaliczonej do tej kategorii od wymogu, aby wszystkie prace podległych pracowników były pracami wymienionymi w wykazie A. Nadzór taki, aby mógł być zakwalifikowany w świetle ww. przepisu musi dotyczyć prac podstawowych wykonywanych w tym zakładzie.

Z charakteru pracy w zakładach (...), wynika iż były to zakłady zajmujące się produkcją tkanin i surowców włókienniczych. Prace zaś oddziału pomocniczego – eklektyków polegała głownie na utrzymaniu w ruchu przedsiębiorstwa poprzez usuwanie awarii, konserwację urządzeń, zapewnienie dostarczenia energii do oddziałów produkcyjnych, na których odbywała się praca wykonywana w warunkach szczególnych.

Praca przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych jest bowiem zaliczana do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A dział VII poz. 4, zaś praca przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzenie jest zaliczana do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A dział VII poz. 1 będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów. Elektrycy, nad pracami których wnioskodawca sprawował kontrolę, nadzór i dozór inżynieryjno techniczny w rozumieniu wykazu A dział XIV poz. 24, sprawowali zatem bieżącą konserwację agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie ( w dziale VII poz. 1 i 4), tj. wykonywali pracę w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A dział XIV poz. 25. Praca ta była podstawową pracą elektryków.

W konsekwencji powyższego należało uznać, iż wnioskodawca w spornych okresach wykonywał prace w warunkach szczególnych wymienioną w wykazie A dział XIV poz. 24.

Podsumowując wskazać należy, iż wnioskodawca wykazał, że zarówno ze względu na rodzaj wykonywanej pracy jak i warunki, w których praca była wykonywana, wykonywał prace w szczególnych warunkach przez łączny czas przekraczający 15 lat.

Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca w dacie złożenia wniosku spełnił jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest osiągnął wiek emerytalny (60 lat) oraz wymagany okres zatrudnienia (25 lat), należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie. Ostatni warunek do przyznania prawa do emerytury wnioskodawca spełnił w dniu 7 października 2014 roku, tj. w dniu złożenia wniosku o przekazanie środków z OFE na dochody budżetu państwa.

Dlatego też na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sad Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 7 października 2014 roku.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty zasądzone od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika wnioskodawcy w kwocie 60,00 złotych określone w § 2 ust. 1 w związku z § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. tekst jednolity z 2013 roku, poz. 461).