Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt. II C 1798/13

UZASADNIENIE WYROKU Z 04 WRZEŚNIA 2014 ROKU

SĄDU REJONOWEGO DLA M.ST. WARSZAWY

W (...)

1. Stanowiska stron i przebieg postępowania

Pozwem z dnia 18 lutego 2013 roku, skierowanym do Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w W. powódka A. K., reprezentowana przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego R. S., wniosła o zapłatę kwoty 1.659 złotych z ustawowymi odsetkami naliczanymi począwszy od dnia 15 grudnia 2011 roku do dnia zapłaty.

Powyższe żądanie uzasadniono tym, że 15 grudnia 2011 roku powódka wykonała przelew kwoty 1.659 zł na konto pozwanej (...) Spółki Akcyjnej za zamówienie numer 563. Rzeczony przelew był zapłatą za voucher na jazdę sportowym autem, który mógł być zrealizowany przez powódkę w terminie 12 miesięcy od daty zakupu, czyli do 16 grudnia 2012 roku. Jednak w listopadzie 2012 roku A. K. spotkała się z odmową realizacji wykupionego vouchera przez pozwaną Spółkę z powodu zakończenia sezonu, trwającego od marca do października, czyli poza miesiącami w których wystąpienie opadów śniegu jest wysokie. Powódka wskazała ponadto, że informacje zawarte w voucherze znacznie różniły się od sposobu jego realizacji ( pozew, k. 2-4).

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 27 lutego 2013 roku referendarz sądowy uwzględnił powództwo w całości na koszt pozwanego ( nakaz zapłaty, k. 11).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o przypozwanie (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W., względem którego to podmiotu – w przypadku uwzględnia powództwa – będzie przysługiwało pozwanej Spółce roszczenie o zapłatę kary umownej. Ponadto pozwany wniósł o oddalenie powództwa i obciążenie powódki kosztami procesu. Wyjaśnił, że pozwana Spółka świadczyła w ramach działalności gospodarczej, współdziałając w tej mierze z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W., usługę (...), polegającą na oferowaniu i realizacji przeżyć motoryzacyjnych, kierowanych do odbiorców masowych. Pozwany, powołując się na Regulamin usługi (...) oświadczył, że vouchery mogły być realizowane nie przez rok, lecz do listopada 2012 roku, ponieważ vouchery promocyjne mogą mieć krótszy okres ważności lub posiadać ważność na określony termin zawarty w opisie promocji. Nadto powódka była zobowiązana dokonać rezerwacji terminu na wykonanie prezentu najpóźniej na 28 dni przed upływem terminu ważności vouchera. Skoro natomiast ważność vouchera upływała 30 listopada 2012 roku, to 02 listopada 2012 roku był ostatnim dniem dokonania rezerwacji. Powódka natomiast nie udowodniła, że dotrzymała powyższego terminu. Tymczasem niezrealizowanie prezentu w okresie ważności vouchera lub niedokonanie rezerwacji przed upływem terminu ważności vouchera jest równoznaczne z odstąpieniem od umowy oraz wygaśnięciem wszelkich praw z nią związanych, a z tego tytułu nie przysługują ani obdarowanemu, ani Klientowi żadne roszczenia, w szczególności roszczenie o zwrot zapłaconej opłaty ( sprzeciw od nakazu zapłaty, k. 17-19).

Z uwagi na treść przepisu art. 5054 ust. 1 k.p.c. przekształcenia podmiotowe, w tym przypozwanie, są w postępowaniu uproszczonym, w jakim rozpoznawano roszczenie powódki, niedopuszczalne.

2. Ustalenia faktyczne i ocena dowodów

Strony łączyła umowa, w ramach której powódka nabyła od pozwanego voucher na usługę o nazwie M.. W treści przekazanego powódce vouchera, poza opisem prezentu i informacjami o charakterze stricte reklamowym, podano, że usługa realizowana jest w MotoParku położonym w miejscowości U., w każdych warunkach za wyjątkiem obfitych opadów śniegu, w okresie od marca do listopada. Termin ważności vouchera określono na 16 grudnia 2012 roku ( dowód: voucher M. – k. 8-9)

W związku z zawartą umową A. K. zleciła 15 grudnia 2011 roku przelew na rzecz pozwanego kwoty 1.659 zł tytułem „zamówienia nr 563” ( dowód: potwierdzenie przelewu).

V. wykupiony przez A. K. nie został zrealizowany ( okoliczność niesporna), jakkolwiek mailem z 21 listopada 2012 roku powódka oświadczyła, że oczekuje od pozwanego wykonania zakupionej usługi, ponieważ nie wystąpiły opady śniegu, nie minął jeszcze listopad, a data ważności vouchera upływała dopiero 16 grudnia 2012 roku.

W odpowiedzi na powyższy mail osoba działająca w imieniu pozwanego zakomunikowała powódce tą samą drogą, że voucher jest „możliwy do zrealizowania w sezonie, czyli od marca do listopada (nie do końca listopada)”, poza sytuacją obfitych opadów śniegu, których wystąpienie, w mniemaniu nadawcy maila, „najbardziej prawdopodobne jest w marcu lub październiku”. Ta sama osoba oświadczyła, że voucher powódki jest przeterminowany, a z powodu zamknięcia i rozliczenia sezonu nie istnieje możliwość jego realizacji. Dodatkowo z maila tego powódka dowiedziała się, że realizacja vouchera odbywa się w jeden weekend każdego miesiąca sezonu (wiadomości mailowe, k. 31).

Powyższy stan faktyczny był co do zasady niesporny między stronami, zaś w zakresie okoliczności kwestionowanych, został ustalony na podstawie powołanych wyżej dokumentów, których prawdziwość, forma i treść nie były przez żadną ze stron kwestionowane; nie wzbudziły też zastrzeżeń Sądu. Uwierzytelnione odpisy przywołanych wyżej dokumentów oraz ich niekwestionowane kserokopie stanowią wystarczające i miarodajne źródło ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie w zakresie okoliczności istotnych dla jej rozstrzygnięcia.

3. Uzasadnienie prawne i motywacja rozstrzygnięcia

Powództwo okazało się uzasadnione w całości co do dochodzonej pozwem należności głównej, jednak jedynie częściowo udowodniono je w zakresie objętego tym samym pozwem roszczenia odsetkowego.

Poza sporem było, że powódka zakupiła u pozwanego voucher M., uiszczając 15 grudnia 2011 roku na poczet przyszłej usługi, realizowanej w okresie od marca do listopada, kwotę 1.659 złotych. Do realizacji usługi jednak nie doszło, ponieważ A. K. wystąpiła o realizację vouchera dopiero w listopadzie 2012 roku, kiedy to – według osoby działającej w imieniu pozwanego – został już zamknięty i rozliczony sezon.

Z kolei pozwany konstruował swoją linię obrony przed roszczeniem powódki wskazując na fakt, że A. K. uchybiła ostatecznemu terminowi rezerwacji, a ponadto powołując się na zapis Regulaminu, przewidujący, że: Niezrealizowanie Prezentu w okresie ważności V. lub niedokonanie rezerwacji przed upływem terminu ważności jest równoznaczne z odstąpieniem od umowy oraz wygaśnięciem wszelkich praw z nią związanych, w szczególności powoduje brak możliwości realizacji prezentu przez Obdarowanego. Z tego tytułu nie przysługują ani Obdarowanemu, ani Klientowi żadne roszczenia, w szczególności roszczenie o zwrot zapłaconej opłaty (Punkt IV.6 Regulaminu).

Aby powoływać się na zapis Punktu IV.1 zdanie 2 Regulaminu („ V. promocyjne mogą mieć krótszy okres ważności lub posiadają ważność na określony termin zawarty w opisie promocji”) pozwany winien udowodnić, że voucher zakupiony przez powódkę był voucherem promocyjnym. Takiego dowodu pozwany nie przedstawił. Tym samym należało przyjąć, że termin ważności zakupionego przez powódkę vouchera upływał – zgodnie z treścią tego dokumentu – 16 grudnia 2012 roku.

Niewątpliwie jednak treść vouchera nie nasuwa wątpliwości co do tego, że realizacja objętej nim usługi miała nastąpić od marca do listopada. Takie zastrzeżenie (ograniczenie) było zgodne z P. I..2 Regulaminu („ Realizacja niektórych z prezentów, ze względu na swoją specyfikę, jest możliwa tylko w określonym sezonie. W przypadku każdego z takich prezentów jest to zawsze wyraźnie zaznaczone w opisie”). Zgodnie z regułami obliczania terminów, określonymi przepisami Kodeksu cywilnego, w braku adekwatnych postanowień umownych lub regulaminowych, należało przyjąć, że realizacja usługi była możliwa w okresie od początku marca do końca listopada 2012 roku.

Istotnie natomiast, powódka nie dowiodła, aby dotrzymała ostatecznego terminu rezerwacji, wyznaczonego 28 dniem przed upływem terminu ważności vouchera. Nota bene nawet przyjmując, że termin ten nie upływał 30 listopada 2012 roku, lecz 16 grudnia 2012 roku, wystosowanie 21 listopada 2012 roku maila nastąpiło z uchybieniem temu terminowi.

O zasadności powództwa przesądziło natomiast to, że w ocenie Sądu zapis punktu IV.6 Regulaminu, w brzmieniu: Niezrealizowanie Prezentu w okresie ważności V. lub niedokonanie rezerwacji przed upływem terminu ważności jest równoznaczne z odstąpieniem od umowy oraz wygaśnięciem wszelkich praw z nią związanych, w szczególności powoduje brak możliwości realizacji prezentu przez Obdarowanego. Z tego tytułu nie przysługują ani Obdarowanemu, ani Klientowi żadne roszczenia, w szczególności roszczenie o zwrot zapłaconej opłaty stanowi niedozwolona klauzulę umowną w zakresie, w jakim pozbawia konsumenta roszczenia o zwrot opłaty uiszczonej za niespełnione przez przedsiębiorcę świadczenie wzajemne.

Cytowany zapis Regulaminu normuje instytucję „odstąpienia od umowy”, która cechuje się tym, że zobowiązanie niepodzielne wygasa ze skutkiem ex tunc, co z kolei aktualizuje obowiązek zwrotu spełnionych świadczeń. Nie jest zatem dopuszczalne, już chociażby z tych konstrukcyjnych przyczyn, odstąpienie od umowy bez obowiązku rozliczenia się, a w konsekwencji zatrzymanie przez jedną ze stron świadczenia spełnionego na jej rzecz przez kontrahenta, który w żadnej części nie skorzystał ze świadczenia wzajemnego.

Tą rażącą dysproporcję w sytuacji stron dostrzegł sam ustawodawca. Zgodnie bowiem z art. 3851 § 1 zdanie 1 k.c. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Z kolei według art. 3853 punkt 13 k.c.: W razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności: przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy.

Stosunkowo liczne są wypowiedzi Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w W., który wyznaczył w tym względzie utrwaloną linię orzeczniczą: Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznaje za niedozwolone i zakazuje pozwanemu wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowienia wzorca umowy o treści: „W przypadku odstąpienia od Umowy (...) Klientowi nie przysługuje zwrot wpłaconej zaliczki i nie przysługują mu w takim przypadku żadne roszczenia wobec Sprzedawcy” ( wyrok SO w Warszawie – (...), XVII Amc 1026/13).

W ocenie Sądu stan faktyczny niniejszej sprawy wyczerpuje dyspozycję art. 3853 punkt 13 k.c., w świetle którego postanowienie punktu IV.6 Regulaminu należało ocenić jako klauzulę abuzywną. W sytuacji, w której kontrahent nie spełnił swojego świadczenia na rzecz konsumenta, a jednocześnie zatrzymałby wzajemne świadczenie tegoż konsumenta, doszłoby do rażącego naruszenia obowiązku wynikającego z art. 494 k.c., obrazy dobrych obyczajów, a ponadto pozycja konsumenta względem przedsiębiorcy uległaby niczym nieuzasadnionemu, rażącemu i niesprawiedliwemu pogorszeniu, naruszając zasadę równouprawnienia stron stosunku cywilnoprawnego. Przedsiębiorca uzyskałby korzyść mimo, że sam nie świadczył, zaś konsument poniósłby w całości koszt świadczenia, którego nie otrzymał. Opisana sytuacja obca jest regułom prawa cywilnego i w sposób oczywisty narusza zasady współżycia społecznego. Zakwestionowany przez Sad zapis nie kształtuje zatem sfery prawnej powódki. W konsekwencji nie wygasło po jej stronie uprawnienie do żądania zwrotu uiszczonego wcześniej na rzecz kontrahenta świadczenia za niezrealizowane świadczenie wzajemne w ramach zakończonej umowy.

Wobec zakwestionowania klauzuli zawartej w punkcie IV.6 Regulaminu, podstawę roszczenia powódki stanowi art. 494 k.c. Strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy; może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.

W konsekwencji skutecznego odstąpienia od umowy wzajemnej, stosownie do art. 494 k.c. każdej ze stron przysługuje roszczenie zwrotne. Jednocześnie też zostają one zwolnione z obowiązku świadczenia w zakresie dotychczas nie wykonanym ( postanowienie SN z 21 lutego 2007 roku, I CSK 403/06). Przewidziany w art. 494 k.c. obowiązek zwrotu świadczeń, które zostały spełnione, oparty został na konstrukcji zakładającej odpadnięcie podstawy świadczenia ze skutkiem ex tunc, podmiot zobowiązany do spełnienia takiego świadczenia nie może natomiast skutecznie wykazać, że nie jest wzbogacony, nie ulega ponadto kwestii, że świadczenie przewidziane tym przepisem ma charakter bezterminowy, jego przekształcenie w zobowiązanie terminowe wymaga więc zachowania przez wierzyciela czynności wezwania dłużnika do zapłaty, przewidzianej art. 455 k.c. ( wyrok SA w Warszawie z 05 lutego 2014 roku, I ACa 1555/13).

Ponieważ powódka nie dowiodła, aby kiedykolwiek wzywała pozwanego do zapłaty dochodzonej pozwem kwoty, nie doprowadziła tym samym do przekształcenia świadczenia bezterminowego w wymagalne w określonej dacie terminowe roszczenie pieniężne. W uzasadnieniu pozwu strona powodowa nie umotywowała wymagalności roszczenia, a tym samym daty początkowej okresu odsetkowego. Pomimo tego, że 15 grudnia 2011 roku powódka zleciła przelew dochodzonej pozwem kwoty, okoliczność ta nie świadczy sama przez się o wymagalności roszczenia.

Wezwanie do spełnienia świadczenia bezterminowego w rozumieniu art. 455 k.c. nie wymaga zachowania żadnej szczególnej formy. Może zostać złożone w sposób wyraźny lub dorozumiany, można go dokonać ustnie lub pisemnie, w tym również w formie telefonicznej, telegraficznej czy też teleksowej. Wystarczy, że wierzyciel wyrazi w sposób dostateczny przez swoje zachowanie wolę, aby dłużnik spełnił świadczenie ( wyrok SA w Łodzi z 07 sierpnia 2013 roku, I ACa 291/13). Odsetki od kwoty żądanej w pozwie należy zasądzić od daty doręczenia pozwu, a nie od daty jego wniesienia. Jeśli bowiem przed wszczęciem sporu powód nie wezwał pozwanego do zapłaty, doręczenie pozwu spełnia funkcję takiego wezwania ( wyrok SA w Krakowie z 14 stycznia 1992 roku, I ACr 396/91).

Ponieważ odpis pozwu został doręczony pozwanemu 12 marca 2013 roku (k. 35), dopiero od tej daty przyznano powodowi odsetki za zwłokę w spełnieniu świadczenia, a oddalono roszczenie odsetkowe za okres poprzedzający: od dnia 15 grudnia 2011 roku do dnia 11 marca 2013 roku.

Orzekając o kosztach procesu, Sąd postąpił zgodnie z art. 98 § 1 i § 3 k.p.c., statuującym zasadę zwrotu kosztów celowych i odpowiedzialności za wynik procesu oraz § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.). Na zasądzoną od przegranego sprawę w całości pozwanego na rzecz wygrywającej proces powódki tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę składa się opłata sądowa od pozwu – 30 złotych oraz stawka minimalna zastępstwa procesowego w wysokości 600 złotych, powiększona o uiszczoną opłatę skarbową od dokumentu pełnomocnictwa – 17 złotych.

Z tych względów orzeczono jak w sentencji wyroku.

Zarządzenie wykonawcze:

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pozwanemu.