Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Lucyna Guderska

Sędziowie: SA Beata Michalska, SA Iwona Szybka (spr.)

Protokolant: st.sekr.sądowy Kamila Tomasik

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 marca 2015 r. w Ł.

sprawy W. P.      

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O.

o emeryturę

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu

z dnia 14 marca 2014 r., sygn. akt: V U 1546/13,

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Sygn. akt IIII AUa 598/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 listopada 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił W. P. prawa do emerytury, ponieważ wnioskodawca nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 marca 2014r. Sąd Okręgowy w Kaliszu zmienił decyzje organu rentowego i przyznał W. P. prawo do emerytury od dnia 20 listopada 2013r.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i rozważaniach: W. P. urodził się (...) Na dzień 1 stycznia 1999r. legitymował się stażem pracy w wymiarze ponad 25 lat, nie jest członkiem OFE. W dniu 1 marca (...). ubezpieczony zawarł umowę o pracę z (...) Fabryką (...) w J. na stanowisku elektromontera. Od lutego 1981r. ubezpieczony legitymuje się zaświadczeniem kwalifikacyjnym (...) uprawniającym do świadczenia „usług warsztatowo konserwacyjno - remontowych przy urządzeniach elektroenergetycznych. Od 1 września 1986r. powierzono ubezpieczonemu obowiązki elektromontera zakładowego z miejscem świadczenia pracy – kotłownia, zaś od 1 listopada 1985r. elektromontera-maszynisty kotła. Zatrudnienie w (...) Fabryce (...) zakończyło się 31 stycznia 2000r. W świadectwie pracy pracodawca wskazał, że wnioskodawca pracował jako elektromonter zakładowy, a od 1 marca 1978r. do 31 stycznia 2000r. wykonywał pracę w warunkach szczególnych wymienioną w wykazie A dział II poz. 9 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. W (...) było 7 kotłów typu przemysłowego, przy czym 6 z nich było opalanych węglem, a jeden odpadami produkcyjnymi. 6 kotłów pracowały na potrzeby grzewcze (...) i innych zakładów, a jeden kocioł pracował na potrzeby technologiczne (...). Kocioł ten produkował ciepło na potrzeby suszarni i lakierni. W kotłowni obok palaczy zatrudnieni byli elektrycy aparatury kontrolno-pomiarowej. Odwołujący jako elektromonter zajmował się naprawą i eksploatacją urządzeń elektrycznych w kotłowni. Usuwał awarie dmuchaw, wentylatorów i innych urządzeń elektrycznych współpracujących z kotłami. Zabezpieczał wszystkie urządzenia wskazujące, monitorujące parametry kotłów, dokonywał ich napraw. Był odpowiedzialny za naprawy i przeglądy urządzeń elektrycznych, które sterowały praca kotłów. Były to różnego rodzaju mierniki pomiaru temperatury i ciśnienia na kotle. W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał odwołanie za uzasadnione. Powołał się na treść art. 184 i 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz rozporządzenie rady ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy i doszedł do przekonania, że wnioskodawca udowodnił, że pracował co najmniej 15 lat w warunkach szczególnych. Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że w spornym okresie wnioskodawca wykonywał prace związane z remontem i eksploatacją urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych, które są kwalifikowane jako prace wykonywane w warunkach szczególnych i wymienione w Wykazie A, dziale II załącznika do rozporządzenia z 7 lutego 1983r. oraz w zarządzeniu Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1983r. w Wykazie A, dziale II, w punkcie 9. także w zarządzeniu dyrektora (...) z dnia 31 grudnia 1986r. w dziale II poz. 9 wymienione jest stanowisko elektromontera instalacji elektrycznych kotłowni. Tym samym wnioskodawca spełnił wszystkie warunki do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy.

Postawił zarzut naruszenia prawa materialnego art. 184 ust. 1 i 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z paragrafem 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze. Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania. W uzasadnieniu apelacji podniósł, że praca na jaką powołuje się Sąd, została umiejscowiona w dziale II Wykazu A, który to dział dotyczy prac wykonywanych w energetyce. Odwołujący nie był zatrudniony w branży energetycznej, a w fabryce mebli. Jeśli wolą ustawodawcy byłoby zaliczenie prac wymienionych w dziale II do wszystkich branż, to prace te zostałyby ujęte w dziale XIV. Na poparcie swojego stanowiska skarżący przytoczył wyroki Sądu Apelacyjnego w Łodzi.

Ubezpieczony wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest uzasadniona.

Trafny okazał się zarzut naruszenia prawa materialnego art. 184 ust. 1 i 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z paragrafem 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze. Zgodnie z treścią art. 184 o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat – dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn. Z kolei w myśl § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, ze zmianami) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Pracą w warunkach szczególnych jest przy tym praca świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach wskazanych w załączniku A do rozporządzenia z 7.02.1983r. (§ 1 i § 2 rozporządzenia). Normatywne rodzaje prac w szczególnych warunkach wyróżnia kryterium merytoryczne i formalne; pierwsze dotyczy wykonywania stale i w pełnym wymiarze takiej pracy, warunkiem drugiego jest wymienienie jej w rozporządzeniu z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Praca która nie spełnia łącznie obu kryteriów nie uprawnia do emerytury w niższym wieku emerytalnym określonym w tym rozporządzeniu. (tak: wyrok Sądu Najwyższego 2009-02-10, II UK 199/08, Legalis). W świetle art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, pracami w szczególnych warunkach nie są bowiem wszelkie prace wykonywane w narażeniu na kontakt z niekorzystnymi dla zdrowia pracownika czynnikami, lecz jedynie takie, które zostały rodzajowo wymienione w tymże rozporządzeniu. (por. wyrok Sądu Najwyższego 2010-06-01, II UK 21/10, Legalis). Wskazać jednak należy, że wynikające z wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej (por. wyrok z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10; postanowienie Sądu Najwyższego z 2012-05-08, II UK 25/12, Legalis; wyrok Sądu Najwyższego z 2012-03-19, II UK 166/11, Legalis; postanowienie Sądu Najwyższego z 2012-03-14, I UK 406/11, Legalis; wyrok Sądu Najwyższego z 2011-05-19, III UK 174/10, Legalis). Także w najnowszym orzecznictwie Sąd Najwyższy wyraża pogląd, że co do zasady przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach i ostatecznie usystematyzowanie prac o znacznej szkodliwości i uciążliwości w oddzielnych działach oraz przypisanie poszczególnych stanowisk pracy gałęzi gospodarki nie jest przypadkowe, gdyż należy przyjąć, że konkretne stanowisko narażone jest na ekspozycję na czynniki szkodliwe w stopniu mniejszym lub większym w zależności od tego, w którym dziale przemysłu jest umiejscowione. Konieczny jest bezpośredni związek wykonywanej pracy z procesem technologicznym właściwym dla danego działu gospodarki (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 2014 r. I UK 337/13, opubl. LEX nr 1458817) Natomiast w wyroku z dnia 26 marca 2014r. II UK 368/13 (opubl. LEX nr 1458633) Sąd Najwyższy zajął stanowisko, że jeżeli uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia konkretnej pracy wynika z własnej jej branżowej specyfiki, to należy odmówić tego szczególnego waloru pracy wykonywanej w innym dziale przemysłu.

Przenosząc powyższe rozważania ogólne na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że błędnie Sąd Okręgowy ustalił, że zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala na przyznanie wnioskodawcy emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych albowiem wnioskodawca udowodnił, że pracował w takich warunkach co najmniej przez 15 lat. Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności z zeznań ubezpieczonego i świadków R. T. i R. W., W. P. będąc zatrudnionym w (...) Fabrykach (...) w J. zajmował się naprawą urządzeń elektrycznych w kotłowni, usuwał awarie dmuchaw, wentylatorów i innych urządzeń elektrycznych współpracujących z kotłami. Zabezpieczał wszystkie urządzenia wskazujące, monitorujące parametry kotłów, dokonywał ich napraw. Był odpowiedzialny za naprawy i przeglądy urządzeń elektrycznych, które sterowały pracą kotłów. Były to różnego rodzaju mierniki pomiaru temperatury i ciśnienia na kotle. Jednocześnie, co wynika także z zeznań powyższych świadków, wszystkie kotły były zautomatyzowane, a praca palaczy polegała tylko na nadzorze. Sześć pieców służyło do ogrzewania pomieszczeń fabryki, a jeden, najmniejszy, wykorzystywany był na potrzeby technologiczne zakładu, tj. ogrzewania lakierni i suszarni i jako jedyny pracował poza sezonem grzewczym. W sezonie grzewczym pracowało w kotłowni dwóch palaczy i jeden elektryk, a poza sezonem jeden palacz i jeden elektryk. Poza sezonem grzewczym były robione remonty pieców. Także z ustaleń Sądu Okręgowego zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wynika, że W. P. pracował w (...) Fabrykach (...) jako elektromonter i zajmował się naprawą i eksploatacją urządzeń elektrycznych w kotłowni. Usuwał awarie dmuchaw, wentylatorów i innych urządzeń elektrycznych współpracujących z kotłami. Zabezpieczał wszystkie urządzenia wskazujące, monitorujące parametry kotłów, dokonywał ich napraw. Był odpowiedzialny za naprawy i przeglądy urządzeń elektrycznych, które sterowały praca kotłów. Były to różnego rodzaju mierniki pomiaru temperatury i ciśnienia na kotle.

Przy takich ustaleniach błędnie, w ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy ustalił, że W. P. pracował w warunkach szczególnych w okresie zatrudnienia w (...) Fabrykach (...) od 1 marca 1978r. do 31 grudnia 1998r., bo wykonywał wówczas pracę wymienioną w Wykazie A Dziale II załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. Dział II wykazu A dotyczy prac w energetyce i traktuje za prace w warunkach szczególnych „prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych”. Zdaniem Sądu Apelacyjnego wnioskodawca takich prac nie wykonywał. Po pierwsze wskazać należy, że (...) Fabryki (...) nie należały do branży energetycznej i nie zajmowały się pracami wymienionymi w dziale II wykazu A, a produkcją mebli, czyli należały do przemysłu lekkiego. Po drugie, niezależnie już od branży, do której należy zakwalifikować Fabryki (...) w J., w ocenie Sądu Apelacyjnego, zebrany w sprawie materiał dowodowy oraz ustalenia dokonane także przez Sąd Okręgowy nie pozwalają na zakwalifikowanie prac ubezpieczonego do prac w energetyce przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. W wyrokach z dnia z dnia 16 czerwca 2009 r. I UK 24/09 (opubl. LEX nr 518067) oraz z dnia 17 kwietnia 2014 r., I UK 384/13, opubl. LEX nr 1466626) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że nie jest uzasadnione zaliczanie do prac szkodliwych w "energetyce", w rozumieniu rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), wszystkich prac związanych z montowaniem oraz eksploatacją wszelkich instalacji i urządzeń elektrycznych. (...), jak wskazał w uzasadnieniu powyższego wyroku Sąd Najwyższy, to gałąź przemysłu zajmująca się wytwarzaniem (przetwarzaniem) energii elektrycznej oraz cieplnej i dostarczaniem jej odbiorcom. Nie jest zatem uzasadnione zaliczanie do prac szkodliwych w "energetyce" wszystkich prac związanych z montowaniem oraz eksploatacją wszelkich instalacji i urządzeń elektrycznych. Wówczas wykonywanie tak szeroko rozumianego rodzaju prac czyniłoby bezprzedmiotowymi granice pojęcia "energetyka" z działu II i przenosiłoby wcześniejsze uprawnienia emerytalne na różnorakie roboty elektryczne nienależące do "energetyki". Wszak w samej "energetyce" nie chodzi o wszelkie roboty elektryczne, lecz tylko wskazane w dziale II (literalnie) prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Zadaniem energetyki jest stałe zapewnienie dopływu energii elektrycznej, cieplnej, a urządzenia energetyczne i cieplne służą właśnie temu celowi. Wnioskodawca nie pracował w zakładzie należącym do branży energetycznej, ani w zakładzie wykonującym faktycznie prace energetyczne. W aktach sprawy brak podstaw do twierdzenia, że pracował on przy urządzeniach, których celem było wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej lub cieplnej do odbiorcy, w związku z powyższym brak jest możliwości uznana jej za pracę w warunkach szkodliwych w rozumieniu rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Powyższy pogląd podzielił już Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 20 czerwca 2013 r., III AUa 1613/12 (opubl. LEX nr 1363262). W. P. zajmował się naprawą i eksploatacją urządzeń elektrycznych w kotłowni, a kotłownia ta służyła przede wszystkim ogrzewaniu pomieszczeń fabryki w okresie grzewczym, czyli dostarczaniu ciepła do fabryki, a nie do wytwarzania i przesyłania energii cieplnej, czy elektrycznej. Dlatego też prace elektromontera, które wykonywał ubezpieczony, nie są pracami przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych, bo przy takich urządzeniach skarżący nie pracował. Błędnie zatem Sąd Okręgowy uznał okres pracy w (...) Fabrykach (...) od 1 marca 1978r. do 31 grudnia 1998r. jako pracę wykonywaną w warunkach szczególnych.

Odnośnie świadectwa pracy, w którym w punkcie 8 znajduje się wpis, że W. P. wykonywał prace w warunkach szczególnych od 1 marca 1973r. do 31 stycznia 2000r., oraz świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 31 stycznia 2000r., wyjaśnić należy, że świadectwo pracy i świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie stanowią dokumentu urzędowego w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 KPC, gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Świadectwa te traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Tym samym treść świadectwa pracy i świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, podlega weryfikacji zarówno w toku postępowania administracyjnego przed organem rentowym, jak i w toku postępowania sądowego przed sądami ubezpieczeń społecznych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zakwestionował świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych wydane przez pracodawcę. W ocenie Sądu Apelacyjnego z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika jednoznacznie, że wnioskodawca nie pracował na stanowisku wskazanym w tym świadectwie, bowiem nie wykonywał prac w energetyce przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych.

Konkludując stwierdzić należy, że W. P. nie wykazał, że legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnych w wymaganym normatywnie wymiarze 15 lat, zatem ubezpieczony nie spełnił warunku niezbędnego do nabycia emerytury w obniżonym wieku wymaganego w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny w Łodzi, działając na podstawie art. 386 par. 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.