Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

P., dnia 6 maja 2015 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu X Wydział Gospodarczy Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Ryszard Trzebny

Sędziowie SSO Jolanta Waltrowska

del. SSR Barbara Gryczka

Protokolant st. sekr. sąd. Mirosława Klimowicz

po rozpoznaniu w dniu 6 maja 2015 r., w P.

na rozprawie

sprawy z powództwa P. S. (1)

przeciwko M. K. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w P. z dnia 17 października 2014 r. sygn. akt X GC 1331/13

1.  oddala apelację,

2.  kosztami postępowania odwoławczego obciąża powoda i z tego tytułu zasądza od niego na rzecz pozwanego kwotę 1.200 zł.

SSO Jolanta Waltrowska SSO Ryszard Trzebny SSR Barbara Gryczka

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. w dniu 17 października 2014 roku wydał wyrok, w którym w punkcie 1 oddalił powództwo, zaś w punkcie 2 zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.417,00zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny, będący podstawą jego orzeczenia:

Strony w dniu 16 czerwca 2010 roku zawarły ustną umowę o dzieło, która obejmowała wykonanie prac związanych z produkcją i montażem stolarki drewnianej, okiennej w kamienicy położonej w P. przy ul. (...).

W dniu 14 lutego 2011 roku strony zawarły kolejną - tym razem pisemną - umowę o dzieło, w ramach której pozwany zobowiązał się do wykonania i montażu stolarki drewnianej, drzwiowej w kamienicy położonej w P. przy ul. (...) zgodnie z załącznikiem nr l do umowy. Strony ustaliły, że pozwany wykona prace do dnia 10 kwietnia 2011 roku (§ l umowy), a nadto, iż odbiór dzieła nastąpi na podstawie sporządzonego przez przedstawicieli stron protokołu zdawczo - odbiorczego w terminie 14 dni od zawiadomienia powoda przez pozwanego o wykonaniu dzieła. W razie stwierdzenia wad w toku czynności odbioru dzieła zamawiającemu przysługiwało uprawnienie:

⚫

jeżeli wady dają się usunąć - odmowy odbioru dzieła do czasu usunięcia wad,

⚫

jeżeli wady nie dają się usunąć - uprawienie do obniżenia wynagrodzenia, odstąpienia od umowy lub żądania wykonania dzieła po raz drugi (§ 4 ust. 2 umowy).

Zgodnie z umową nieusunięcie przez pozwanego wad w wyznaczonym terminie powodowało ich usunięcie przez powoda na koszt i odpowiedzialność pozwanego (§ 4 ust. 5 umowy). Strony wynagrodzenie należne pozwanemu określiły jako ryczałtowe.

Okna były produkowane indywidualnie, pod wymiar. Przed rozpoczęciem produkcji okien dokonano pomiarów otworów okiennych, za wyjątkiem mieszkania zajmowanego przez lokatora, który uniemożliwiał dokonanie pomiarów otworów okiennych. Pozwany nie wykonał umowy w terminie wskazanym w umowie - prace wykonał już po upływie umownego terminu ich wykonania. Pozwany nie wykonał prac w mieszkaniu zamieszkiwanym przez lokatora na I piętrze, który uniemożliwiał montaż stolarki. W przedmiotowym budynku dokonano regulacji okien, które tego wymagały.

W dniu 21 października 2010 roku pozwany wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 30.000,00zł tytułem wykonania i montażu okien w przedmiotowym budynku.

W dniu 14 lutego 2011 roku pozwany wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 100.791,51zł tytułem wykonania i montażu stolarki drewnianej w budynku wielorodzinnym przy ul. (...) w P..

W dniu 25 sierpnia 2011 roku pozwany wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 20.000,00zł tytułem wykonania i montażu drzwi w przedmiotowym budynku.

W dniu 14 września 2011 roku pozwany wystawił fakturę (...) nr (...) na kwotę 34.000,00zł tytułem wykonania i montażu drzwi wewnętrznych w przedmiotowym budynku.

Powód uregulował należne pozwanemu wynagrodzenie stwierdzone ww. fakturami VAT.

Okna do zajmowanego przez lokatora lokalu nie zostały wyprodukowane ani zafakturowane. Natomiast drzwi do zajmowanego lokalu pozwany pozostawił na budowie przedmiotowego lokalu. Nie sporządzono protokołu zdawczo - odbiorczego wykonanych przez pozwanego robót.

Pozwany - pismem z dnia 26 października 2011 roku - oświadczył, że dokona montażu okien i drzwi wejściowych do mieszkania przy ul. (...) w P. w ciągu 3 dni od zgłoszenia przez powoda, że lokal jest już pusty.

W dniu 23 lutego 2012 roku doszło do eksmisji lokatora mieszkania (...). Powód poinformował pozwanego o możliwości dokonania montażu okien na I piętrze budynku, jednak z uwagi na inne zlecenia pozwany nie dokonał montażu stolarki.

W związku z niewykonaniem przez pozwanego wszystkich prac objętych umowami oraz wadami powód - pismem z dnia 15 marca 2012 roku - wezwał pozwanego do wykonania umów w terminie 7 dni od doręczenia wezwania pod rygorem odstąpienia od umowy lub powierzenia poprawienia lub dalszego wykonania dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo pozwanego.

Pismami z dni 27 i 28 marca 2012 roku powód poinformował pozwanego o powierzeniu wykonania prac dotyczących stolarki drzwiowej i okiennej osobom trzecim na podstawie art. 636 k.c.

Pismem z dnia 14 kwietnia 2012 roku pozwany poinformował powoda, iż drzwi wejściowe znajdują się na posesji przy ul. (...) w P., natomiast 5 sztuk okien znajdują się na terenie zakładu pozwanego.

Powód zlecił wykonanie prac zastępczych osobom trzecim, których wartość wynosiła 24.247,08zł. Powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem tytułem wykonania prac zastępczych.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyroku z dnia 21 października 2013 roku w sprawie sygn. akt IX GC 878/12 zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 100.440,00zł wraz z odsetkami ustawowymi oraz kosztami procesu tytułem kary umownej za opóźnienie wykonania części powierzonych mu prac, który został zmieniony wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 26 lutego 2014 roku w sprawie sygn. akt I ACa 1288/13 - oddalono powództwo.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dokumentów prywatnych, jak również na podstawie nie kwestionowanych twierdzeń powoda i pozwanego (art. 229 k.p.c. i 230 k.p.c.) oraz wiarygodnych zeznań świadków oraz stron. Sąd I instancji uznał za wiarygodne wszystkie zgromadzone w sprawie dokumenty, albowiem ich wiarygodność, a tym samym i moc dowodowa, nie została przez żadną ze stron, w szczególności przez pozwanego, zakwestionowana. Jako dokumenty prywatne stanowiły one dowód tego, że osoba, która je podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 k.p.c.). Sąd uznał również za wiarygodne wydruki wiadomości elektronicznych przesyłanych pomiędzy stronami przyjmując, że odzwierciedlają one treść rzeczywistych danych. Żadna ze stron nie podniosła zarzutu niezgodności tych danych z rzeczywistym stanem rzeczy, jak również nie kwestionowała, że wiadomości takie były pomiędzy stronami wysyłane. Korespondencja mailowa zgodnie z art. 309 k.p.c. stanowi inny dowód w sprawie. Zgodnie z tym przepisem sposób przeprowadzenia dowodu innymi środkami dowodowymi niż wymienione w artykułach poprzedzających określi sąd zgodnie z ich charakterem, stosując odpowiednio przepisy o dowodach. Zaznaczyć należy, iż wprawdzie, wiadomości te nie mogą być potraktowane jako dokumenty w rozumieniu art. 245 k.p.c., ponieważ nie zawierają elementu konstytutywnego - podpisu wystawcy, niemniej okoliczność ta nie ujmuje przedmiotowym wiadomościom wartości oraz mocy dowodowej. Zeznaniom świadków: J. P., J. W., L. S., M. K. (2), G. K., P. S. (2) oraz M. P. Sąd I instancji dał wiarę, albowiem były one spójne, logiczne, spontaniczne i konsekwentne. Zeznaniom świadka W. K. Sąd Rejonowy również przypisał przymiot wiarygodności, za wyjątkiem twierdzeń dotyczących uregulowania całości wynagrodzenia również za niewykonane okna. Z kolei zeznaniom powoda dał wiarę za wyjątkiem twierdzeń dotyczących rozliczenia całości prac. Sąd Rejonowy dał wiarę zeznaniom pozwanego, albowiem były spójne, logiczne i korespondowały z ustalonym przez Sąd stanem faktycznym sprawy.

Na podstawie tak poczynionych ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Fakt zawarcia umów był bezsporny pomiędzy stronami. Strony łączyły umowy o dzieło. Zgodnie z treścią art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie (pozwany) zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający (powód) do zapłaty wynagrodzenia. Umowa o dzieło ma za przedmiot zobowiązanie się przyjmującego zamówienie do wykonania dla zamawiającego, za zapłatą uzgodnionego rezultatu. Mając to na uwadze nie budzi wątpliwości, iż pozwany zobowiązał się do osiągnięcia na rzecz powoda uzgodnionego rezultatu, wykonania i zamontowania okien i drzwi w przedmiotowym budynku.

Dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie – w ocenie Sądu I instancji - należało przypisać kwestii obowiązku dowodowego i dyscypliny procesowej stron, tzn. uzyskaniu odpowiedzi na pytanie, która ze stron i jakie okoliczności powinna udowodnić, by wykazać zasadność swojego stanowiska. Punktem wyjścia rozważań jest więc art. 232 k.p.c., zgodnie z którym strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa więc wyłącznie na stronach procesu (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie obciąża stronę, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzania z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (tak Sąd Najwyższy w wyrokach z dni: 24 października 1996 roku w sprawie sygn. akt II CKN 6/96, opublik. OSNC 1997/3/29 i 17 grudnia 1996 roku w sprawie sygn. akt I CKU 45/96, opublik. OSNC 1997/6-7/76).

Zgodnie z powyżej przedstawionymi rozważaniami, stwierdzić należy, iż na powodzie ciążył obowiązek udowodnienia istnienia roszczenia stanowiącego podstawę powództwa. Natomiast pozwany winien był wykazać, iż roszczenie powoda nie znajduje podstaw. W myśl art. 635 k.c. jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła. Skoro pozwany nie ukończył dzieła to powodowi przysługiwało zgodnie z ww. przepisem prawo odstąpienia od umowy i prawo żądania odszkodowania, z którego to uprawienia powód nie skorzystał. Ponadto zauważyć należy, że powód jako podstawę swoje roszczenia w pozwie wskazał art. 636 k.c. Jednakże z uwagi na fakt wykonania i rozliczenia dzieła powodowi nie przysługiwały uprawnienia wskazane w tym przepisie. W § 4 umowy z dnia 14 lutego 2011 roku (dotyczącej wykonania stolarki drzwiowej) określono procedurę dotyczącą wad stwierdzonych w trakcie odbioru dzieła. W umowie nie określono postanowień dotyczących postępowania po stwierdzeniu wad po dokonaniu odbioru dzieła, zatem w tym zakresie - w myśl § 9 umowy - zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego. Pomimo nie sporządzenia protokołu zdawczo - odbiorczego doszło do faktycznego wydania dzieła przez pozwanego i jego odebrania przez powoda. Również w zakresie ustnej umowy (dotyczącej wykonania stolarki okiennej) uznać należy, że doszło do odbioru dzieła, zatem zastosowanie mógłby mieć art. 637 k.c. Przepis art. 636 § l k.c. nie ma zastosowania po odebraniu dzieła (tak Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 3 listopada 2000 roku w sprawie sygn. akt IV CKN 152/00, opublik. OSNC 2001, nr 4, póz. 63). O odebraniu dzieła przesądza fakt uregulowania wynagrodzenia przez powoda. Ponadto pozwany złożył oświadczenie z dnia 26 października 2011 roku w przedmiocie zobowiązania do montażu okien i drzwi wejściowych w ciągu 3 dni od opróżnienia lokalu (w zakresie, w którym nie wykonał dzieła, co jednak nie było uzależnione od niego). Pozwany z uwagi na zajmowanie przez lokatora mieszkania (...) w przedmiotowym budynku, nie mógł wykonać umów w tym zakresie, chociażby z powodu braku możliwości dokonania obmiaru okien celem ich wyprodukowania. W treści wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 4 marca 2008 roku w sprawie sygn. akt I ACa 853/2007, opublik. LexPolonica nr 1995817, wskazano, że odbiór wykonanego dzieła stanowi punkt przełomowy w stosunkach między stronami umowy, gdyż od tej chwili zmienia się charakter i zakres odpowiedzialności wykonawcy. Regulacje art. 636 k.c. i 637 k.c. mają zastosowanie, gdy wady istniały przed i przy odbiorze. Do wad ujawnionych po odbiorze stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi z art. 637 k.c.

Zgodnie z art. 636 k.c. jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie. Zauważyć należy, że art. 636 k.c. przyznaje zamawiającemu w okresie wykonywania dzieła prawo kontroli nad sposobem jego wykonywania. Przepis ten stanowi, że jeżeli jeszcze nie doszło do odbioru dzieła zamawiający może wezwać przyjmującego zamówienie do zmiany sposobu wykonywania umowy i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie terminu zamawiający może odstąpić od umowy albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie działa osobie trzeciej na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie. Za trafne należy uznać stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z dnia 16 sierpnia 1972 roku w sprawie sygn. akt III CRN 202/72, opublik. OSNCP 1973, nr 5, póz. 81, zgodnie z którym, jeżeli strony w umowie o dzieło określiły wynagrodzenie ryczałtowo, to okoliczność, że przyjmujący zamówienie nie wykonał wszystkich robót, co zmusiło zamawiającego do powierzenia wykończenia dzieła innej osobie (art. 636 § l k.c.), nie oznacza przekreślenia ryczałtowości wynagrodzenia. W takiej sytuacji należy od umówionego wynagrodzenia ryczałtowego odliczyć to, co zamawiający musiał wydatkować na dokończenie dzieła, nie zaś określać wysokość wynagrodzenia na podstawie rzeczywistej wartości wykonanych robót.

W myśl art. 637 § l k.c. jeżeli dzieło ma wady, zamawiający może żądać ich usunięcia, wyznaczając w tym celu przyjmującemu zamówienie odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu nie przyjmie naprawy. Przyjmujący może odmówić naprawy, gdyby wymagała nadmiernych kosztów. Zgodnie z § 2 tego przepisu, gdy wady usunąć się nie dadzą albo gdy z okoliczności wynika, że przyjmujący zamówienie nie zdoła ich usunąć w czasie odpowiednim, zamawiający może od umowy odstąpić, jeżeli wady są istotne; jeżeli wady nie są istotne, zamawiający może żądać obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku. To samo dotyczy wypadku, gdy przyjmujący zamówienie nie usunął wad w terminie wyznaczonym przez zamawiającego. Zaznaczyć należy, że art. 637 k.c. nie przewiduje wykonania zastępczego. Taka interpretacja działania nie znajduje oparcia w treści art. 637 § l k.c. i jest sprzeczna z art. 65 § l k.c. (tak Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 4 lipca 2013 roku w sprawie sygn. akt I ACa 135/13).

Zwrócić należy uwagę, że powód winien udowodnić, że pozwany wadliwie wykonał prace, co wymagałoby - w ocenie Sądu - wiedzy specjalnej. Ocena bowiem tego, czy rzeczywiście wykonane przez pozwanego prace posiadały wady wymaga wiadomości specjalnych, a więc przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego. Powód jednak nie zgłosił stosownego wniosku dowodowego w tym zakresie. Konsekwencje nieudowodnienia kwestii istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy obciążają natomiast strony. Sąd nie ma bowiem obowiązku, zgodnie z zasadą kontradyktoryjności obowiązującą w procesie cywilnym, przeprowadzać dowodów z urzędu. Należy stwierdzić, że powód zgodnie z ogólnym ciężarem dowodu wynikającym z art. 6 k.c. nie wykazał istnienia i zasadności swojego roszczenia, zarówno co do zasady, jak i wysokości w odniesieniu do kosztów usunięcia rzekomych wad. Odnosząc się do kwestii nie zamontowania drzwi i okien w mieszkaniu (...) to pozwany pierwotnie nie mógł wykonać tych prac, albowiem przebywał tam lokator. Pozwany zobowiązał się do montażu drzwi i okien w terminie 3 dni od opróżnienia lokalu, jednak tego nie uczynił. Pozwany na mocy oświadczenia z dnia 26 października 2011 roku zobowiązał się do montażu okien i drzwi, po opróżnieniu lokalu przez lokatora mieszkania (...), czego ostatecznie nie uczynił. Fakt ten niezbicie przesądza o zasadności roszczenia powoda. Pozwany w trakcie zeznań potwierdził fakt podpisania oświadczenia. Zasadność roszczenia powoda w tym zakresie została udowodniona, jednak powód nie wykazał zakresu i wysokości tego roszczenia, również w tym zakresie niezbędna była wiedza specjalistyczna. Faktury na podstawie, których powód żąda zapłaty za wykonanie zastępcze zawierają pozycje budzące wątpliwości, mianowicie faktura (...) (k. 37) dotyczy wykonania i montażu drzwi na parterze, wykonania i montażu ozdób do drzwi do mieszkań na parterze, jednak w umowie nie uregulowano kwestii ozdób. W zakresie faktury VAT nr (...) powód nie wykazał, aby regulacja okien była konieczna. W tym zakresie wymagana jest wiedza specjalistyczna. Z faktury VAT nr (...) nie wynika, aby dotyczyła mieszkania na I piętrze. Zauważyć należy, że pozwany nie mógł wyprodukować okien do lokalu zajmowanego przez lokatora, skoro nie dokonano pomiarów otworów okiennych, albowiem lokator uniemożliwił wejście do pomieszczenia i dokonanie stosownych obmiarów, więc trudno przypuszczać, że powód zapłacił za niewyprodukowane i niezamontowane okna. Ponadto niewiadomo jaka liczba drzwi i okien była konieczna do ich zamontowania w mieszkaniu (...) - brak planu budynku, a powód tego nie wykazał w żaden sposób. Wskazać należy, że wyłącznie biegły sądowy posiadający wiedzę specjalistyczną mógłby jednoznacznie stwierdzić czy prace wykonane przez pozwanego posiadały wady oraz jaka jest ewentualna wysokość kosztów prac naprawczych, a także niezbędny zakres prac koniecznych do usunięcia powstałych usterek oraz zamontowania stolarki w zajmowanym lokalu.

Konkludując na stronie powodowej spoczywał ciężar dowodu w zakresie wykazania faktów uzasadniających zgłoszone roszczenie. Powód winien był zatem wykazać, iż pozwany wadliwie wykonał zlecone mu prace, jaki jest koszt ich usunięcia oraz koszt zamontowania okien i drzwi w mieszkaniu (...) przedmiotowego budynku. Powód nie sprostał wyżej wskazanym obowiązkom. Aby wykazać odpowiedzialność pozwanego za powstałe usterki i koszt ich usunięcia powód winien złożyć wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego zgodnie z dyspozycją art. 278 k.p.c. Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela pogląd, że artykuł 278 k.p.c. stanowi o uprawnieniu po stronie sądu, nie nakłada na niego żadnych obowiązków (tak Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 6 sierpnia 2013 roku w sprawie sygn. akt V ACa 115/13, opublik. Lex 1366084). Brak było zatem podstaw by dowód z opinii biegłego przeprowadzić z urzędu. Zaznaczyć należy, że przy powództwie o zasądzenie świadczenia - określonej kwoty pieniężnej, powód winien udowodnić oba elementy powództwa o zasądzenie - zarówno podstawę swego żądania, jak również jego wysokość (art. 6 k.c.). Na kanwie niniejszej sprawy to dowód z opinii biegłego był kluczowy dla rozstrzygnięcia sprawy, jednak powód nie złożył stosowanego wniosku dowodowego.

Podsumowując powyższe rozważania należy więc stwierdzić, że powód nie zaofiarował Sądowi dowodów dla wykazania zasadności swojego roszczenia, w szczególności nie wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, a Sąd nie prowadził w tym zakresie postępowania z urzędu. Skoro zatem w zgromadzonym przez Sąd materiale dowodowym twierdzenia powoda decydujące o żądania pozwu nie znalazły żadnego oparcia, powództwo należało oddalić w całości. O kosztach procesu sąd orzekł na podstawie art. 98 § l i 3 k.p.c. Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w tym przepisie strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić koszty procesu poniesione przez przeciwnika. Pozwany wygrał spór w całości i należy mu się od powoda zwrot całości poniesionych kosztów. Na koszty procesu poniesione przez pozwanego złożyła się: kwota 2.400,00zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego oraz kwota 17,00zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości powód, wnosząc za pośrednictwem fachowego pełnomocnika apelację, w której podniósł zarzuty:

⚫

błędu w ustaleniach faktycznych mającego wpływ na zapadłe w sprawie rozstrzygnięcie, polegającego na uznaniu przez Sąd I instancji, że:

• okna do zajmowanego przez eksmitowanego lokatora lokalu nie zostały zafakturowane przez pozwanego, podczas gdy ze spójnych i jednolitych zeznań świadków, zeznań powoda oraz dokumentów zebranych w sprawie jednoznacznie wynika, iż pozwany zafakturował i otrzymał zapłatę za wszystkie okna objęte umową zawartą przez strony, w tym za okna, które miały być zamontowane w lokalu zajmowanym przez eksmitowanego lokatora kamienicy przy ul. (...) w P.,

• nastąpił odbiór dzieła wykonywanego na podstawie umów zawartych pomiędzy stronami, pomimo faktu, iż odbiór faktycznie nie nastąpił, a strony w odniesieniu do umowy ustnej z dnia 16 czerwca 2010 roku odroczyły w czasie odbiór dzieła do momentu fizycznej możliwości zamontowania okien przez pozwanego po wyprowadzeniu się lokatorów, a w odniesieniu do umowy z dnia 14 lutego 2011 roku ustaliły szczegółową procedurę odbiorową, a odbiór musiał być potwierdzony protokołem odbioru,

naruszenia przepisu prawa procesowego, tj. art. 231 k.p.c. mającego wpływ na zapadłe w sprawie rozstrzygnięcie poprzez wywiedzenie przez Sąd z faktu zapłaty przez powoda całości wynagrodzenia pozwanemu wniosku, iż doszło do odbioru dzieła zleconego pozwanemu przez powoda, a w konsekwencji ewentualnego ponoszenia przez pozwanego odpowiedzialności na zasadzie art. 637 § l k.c., podczas gdy pozwany winien ponosić odpowiedzialność na zasadzie art. 636 § l k.c.,

naruszenia przepisu prawa procesowego, tj. art. 232 k.p.c. mającego wpływ na zapadłe w sprawie rozstrzygnięcie poprzez uznanie przez Sąd, iż powód nie wykazał w postępowaniu sądowym zakresu i wysokości dochodzonego roszczenia, podczas gdy powód zaoferował obszerną dokumentację na potwierdzenie swojego roszczenia pozwalającą na uwzględnienie powództwa i określenie wysokości dochodzonego roszczenia,

naruszenia przepisu prawa procesowego, tj. art. 232 k.p.c. zdanie drugie przez brak dopuszczenia z urzędu dowodu z opinii biegłego sądowego, mimo że w świetle ustalonych okoliczności faktycznych Sąd przekonany był o konieczności przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego sądowego do prawidłowego rozpoznania meritum sprawy i jednoznacznego uznania, iż co do zasady powództwo wytoczone przez powoda było uzasadnione, co w konsekwencji doprowadziło do nierozpoznania istoty sprawy,

naruszenia przepisu prawa procesowego, tj. art. 233 § l k.p.c. przez dowolną, a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegającego na:

• częściowej odmowie uznania za wiarygodne zeznań świadka W. K. w części dotyczącej twierdzeń o uregulowaniu całości wynagrodzenia przez powoda na rzecz pozwanego, również za niewykonane okna, z uwagi na spójne i jednoznaczne zeznania świadka w tej kwestii, a jednocześnie braku podstaw do uznania zeznań świadka za niewiarygodnego w tym zakresie,

• częściowej odmowie uznania za wiarygodne zeznań powoda w części dotyczącej twierdzeń o uregulowaniu całości wynagrodzenia przez powoda na rzecz pozwanego, również za niewykonane okna, a jednocześnie danie wiary w całości zeznaniom złożonym przez pozwanego, podczas gdy zeznania pozwanego były niespójne z stanowiskiem prezentowanym podczas postępowania sądowego i pismami składanymi przez pozwanego w sprawie, a zeznania powoda były pełne, jasne i spójne ze zgromadzonym materiałem dowodowym,

• braku uzasadnienia, dlaczego Sąd nie dał wiary w części zeznaniom powoda oraz świadka W. K., podczas gdy były to osoby posiadające kluczową wiedzę dla rozstrzygnięcia sporu, a ich zeznania były jasne spójne i pokrywające się z zeznaniami złożonymi przez pozostałych świadków w sprawie,

• przyjęciu przez Sąd, iż powód nie zapłacił pozwanemu za niewyprodukowane i niezamontowane okna, podczas gdy powód wskazywał w swoich zeznaniach wyczerpująco na przyczyny zapłaty całości ceny na rzecz pozwanego przed wyprodukowaniem i zamontowaniem okien,

• naruszenia przepisu prawa materialnego, tj. art. 637 § l k.c. poprzez jego zastosowanie w wyniku uznania przez Sąd, że dzieło wykonywane przez pozwanego zostało odebrane przez powoda, podczas gdy brak jest podstaw do wysuwania takich wniosków, a w konsekwencji powód prawidłowo wywodził swoje roszczenie na podstawie 636 § l k.c.,

• naruszenia przepisu prawa materialnego, tj. art. 636 § l k.c. poprzez jego niezastosowanie w wyniku uznania przez Sąd, że dzieło wykonywane przez pozwanego zostało odebrane przez powoda, podczas gdy brak jest podstaw do wysuwania takich wniosków, a w konsekwencji błędne zastosowanie art. 637 § l k.c. pomimo braku przesłanego do jego zastosowania w stanie faktycznym zaistniałym w sprawie,

wnosząc o uchylenie ww. wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego adwokackich kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja okazała się bezzasadna. Wbrew twierdzeniom apelacji Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny w sprawie, właściwie dokonał oceny dowodów, a także dokonał prawidłowej oceny prawnej ustalonego stanu faktycznego, dlatego Sąd Odwoławczy ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji podziela w całości i uznaje za własne, jak również podziela ocenę prawną stanu faktycznego tegoż Sądu. Sąd Odwoławczy nie stwierdził też nieważności postępowania, dlatego apelację rozpoznał w granicach zaskarżenia. Na rozprawie apelacyjnej w dniu 6 maja 2015 roku na postawie art. 381 k.p.c. Sąd Odwoławczy oddalił wnioski dowodowe zawarte w apelacji, bowiem w myśl tego przepisu sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Jak wynika zaś z treści sprzeciwu od nakazu zapłaty - wbrew stanowisku skarżącego - pozwany już w sprzeciwie podnosił, iż umowy łączące strony nie obejmowały wykonania całej stolarki, a jedynie w części budynku, przy czym wskazywał, że wykonał całą zleconą stolarkę okienną poza lokalem na I piętrze (tam gdzie mieszkał lokator), jak również wykonał całą zleconą stolarkę drzwiową poza lokalem na I piętrze (tam gdzie mieszkał lokator), jednak drzwi do tego lokalu wykonał i pozostawił w kamienicy, aby zamontować po eksmisji lokatora. Pozwany podnosił, iż kwestionuje roszczenie powoda, bowiem z przedłożonych przez niego dokumentów (faktur) nie wynika, że jego roszczenie dotyczy tej samej stolarki, którą na zlecenie powoda wykonywał pozwany. Nie ulega też żadnych wątpliwości, iż dowodami dołączonymi do apelacji – jak wynika z zestawienia dat - powód dysponował jeszcze przed wytoczeniem powództwa, zaś w apelacji powód nawet nie próbował w jakikolwiek sposób uzasadnić, iż potrzeba przywołania tychże dowodów wynikła po zakończeniu postępowania przed sądem I instancji. Strona, która dopuszcza się zaniedbania w zakresie przysługującej jej inicjatywy dowodowej w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, musi się liczyć z tym, że sąd drugiej instancji jej wniosku dowodowego nie uwzględni.

Odnosząc się bezpośrednio do zarzutów apelacji to wbrew stanowisku strony skarżącej nie doszło do naruszenia przez Sąd I instancji ani przepisów prawa procesowego w postaci art. 231 k.p.c. art. 232 k.p.c. i 233 § 1 k.p.c. ani przepisów prawa materialnego w postaci art. 636 § 1 k.c. i art. 637 § 1 k.c. Z uwagi na fakt, iż skarżący wskazywał, że Sąd I instancji nieprawidłowo ustalił stan faktyczny w sprawie, co miało wypływ na wydane orzeczenie, w pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutów naruszenia prawa procesowego.

W myśl art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Aby zatem zarzucić skutecznie naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. skarżący powinien wskazać, jaki konkretnie dowód mający istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy sąd uznał za wiarygodny i mający moc dowodową albo za niewiarygodny i niemający mocy dowodowej, i w czym przy tej ocenie przejawia się naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 stycznia 2002 roku w sprawie sygn. akt I CKN 132/01, opublik. Lex nr 53144). Kwestionowanie dokonanej przez sąd oceny dowodów nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej dla skarżącego oceny materiału dowodowego (tak Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 10 stycznia 2002 roku w sprawie sygn. akt II CKN 572/99, opublik. Lex nr 53136). Jeżeli zatem z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Jedynie wówczas, gdy brak jest logiki w wysnuwaniu wniosków ze zgromadzonego materiału dowodowego lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza reguły logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. Z taką sytuacją nie mieliśmy jednak do czynienia w przedmiotowej sprawie. Sąd I instancji ustalił w sposób prawidłowy stan faktyczny sprawy w oparciu o zaoferowane przez strony dowody, które ocenił w sposób logiczny i zgodny z zasadami doświadczenia życiowego, a następnie doszedł do właściwej konkluzji, uwzględniającej praktyczne związki przyczynowoskutkowe. Jak wynika z prawidłowych ustaleń faktycznych sprawy, poczynionych na podstawie dowodów zaoferowanych przez strony, strony łączyły dwie umowy, na mocy których powód zlecił pozwanemu wykonanie i montaż stolarki drewnianej okiennej i drzwiowej w kamienicy położonej w P. przy ul. (...), w tym w zakresie stolarki drzwiowej były to łącznie 19 sztuk drzwi i 3 komplety drzwi (k. 14). Przy czym brak jakichkolwiek dowodów, z których wynikałoby ile ogółem okien i drzwi było w przedmiotowej kamienicy, a także ile łącznie okien miał wykonać pozwany. Okoliczności te nie wynikają z załączonych do pozwu dokumentów, w tym faktur, jak też z osobowych źródeł dowodowych. Jednocześnie stan faktyczny sprawy jednoznacznie wskazuje na fakt odbioru przez powoda od pozwanego wykonanej stolarki drewnianej, o czym świadczy nie tylko to, że powód uregulował na rzecz pozwanego wszelkie należności wynikające z faktur, ale także oświadczenie pozwanego z dnia 26 października 2011 roku (k. 111), z którego wynika, iż na tą datę jedynym niewykonanym przez pozwanego – ale co istotne nie z jego winy – elementem umów były drzwi i okna wyłącznie do lokalu na I piętrze, do którego nie było dostępu, bowiem zamieszkiwał tam lokator, który nie godził się na udostępnienie mieszkania celem przeprowadzenia tych robót. Po otrzymaniu tegoż oświadczenia powód uregulował względem pozwanego pozostałą – zgodnie z wcześniejszymi fakturami - do uregulowania kwotę. W taki sposób okoliczność tą przedstawił powód w procesie toczącym się przed Sądem Okręgowym w Poznaniu, bowiem jak wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 26 lutego 2014 roku w sprawie sygn. akt I ACa 1288/13 powód zatrzymał kwotę 10.000,00zł z tytułu wynagrodzenia z uwagi na niewykonanie stolarki na I piętrze. Słusznie zatem Sąd I instancji przyjął, iż w realiach niniejszej sprawy doszło do faktycznego odbioru dzieła, tak w zakresie okien, jak i drzwi, zaś strony odroczyły w czasie jedynie montaż drzwi i okien do jednego lokalu na I piętrze z uwagi na niemożność określenia nawet w przybliżeniu konkretnej daty, kiedy montaż taki będzie możliwy (z uwagi na postępowanie sądowe dotyczące eksmisji lokatora z tego mieszkania). Powód, pomimo nie sporządzenia protokołu zdawczo – odbiorczego działa, nie kwestionował wstawionych przez pozwanego faktur za wykonanie dzieła i należności z nich wynikające uregulował, zatem niewątpliwie doszło do faktycznego wydania dzieła przez pozwanego i jego odbioru przez powoda w wyżej wskazanym zakresie. Jeżeli chodzi o zeznania świadka W. K., powoda oraz pozwanego to ich ocena przez Sąd I instancji została dokonana prawidłowo w powiązaniu z pozostałymi dowodami przeprowadzonymi w sprawie; słusznie bowiem Sąd I instancji wskazywał na budzące wątpliwości pozycje w fakturach (...) oraz brak możliwości dokonania pomiarów otworów okiennych w lokalu, do którego lokator uniemożliwił wejście. Z tych też przyczyn nie doszło do naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 231 k.p.c., bowiem ustalenia co do odbioru dzieła Sąd I instancji poczynił na podstawie przeprowadzonych dowodów, słusznie uznając, że o niewykonaniu zobowiązania można mówić tylko wtedy, gdy w zachowaniu się dłużnika nie występuje nic, co odpowiadałoby spełnieniu. Tymczasem pozwany wykonał i zamontował stolarkę – poza w jednym mieszkaniem na I piętrze – co w momencie zakończenia wszystkich innych zleconych prac (a więc jeszcze przed dniem 26 października 2011 roku) było niemożliwe z uwagi na niezależne od pozwanego utrudnienia.

Mając powyższe na uwadze nie może być mowy w okolicznościach przedmiotowej sprawy o naruszeniu przez Sąd Rejonowy art. 232 k.p.c., zgodnie z którym strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne; sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę. Jak słusznie podkreślił Sąd I instancji zgodnie z zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie sąd, są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Sąd Najwyższy, charakteryzując treść art. 232 k.p.c., stwierdził, że na sądzie rozpoznającym sprawę nie spoczywa powinność zarządzania dochodzeń mających na celu uzupełnienie i wyjaśnienie twierdzeń stron oraz poszukiwanie dowodów na ich udowodnienie. Do sądu nie należy też przeprowadzanie z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Jak wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego Sąd ten uznał, że zasadność roszczenia powoda wynika z przyznania przez pozwanego sporządzenia oświadczenia z dnia 26 października 2011 roku (k. 111), ale ta zasadność dotyczy wyłącznie niewykonania umowy w zakresie drzwi i okien do lokalu na I piętrze, do którego nie było dostępu. Materiał dowodowy zaoferowany przez powoda nie pozwolił jednak na ustalenie wykonanie ilu okien i drzwi zlecił powód pozwanemu w zakresie tego mieszkania, co jak słusznie podkreślił Sąd Rejonowy było niewykazaniem zakresu tego roszczenia, bowiem dopiero przy takim wykazaniu możliwe byłoby przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność wysokości roszczenia powoda. Nadto ze zgromadzonego materiału dowodowego – jak słusznie podkreślił to Sąd I instancji - nie wynika ilu okien i drzwi konieczna była regulacja, nadto by regulacja ta dotyczyła okien i drzwi montowanych przez pozwanego oraz by konieczność tej regulacji stanowiła wadę dzieła. Świadek, który dokonywał regulacji, wskazywał, że regulacji wymagało około 20 – 30 sztuk okien i drzwi balkonowych, zaś ogółem w budynku samych okien było około 100 – 150. Materiał ten nie pozwolił także na przyjęcie, by poza omawianym już mieszkaniem na I piętrze, pozwany nie wykonał i nie zamontował okien i drzwi w innych lokalach na tym piętrze, czy też na innych piętrach. Istotne jest to, że na dzień 26 października 2011 roku, kiedy to swoje oświadczenie sporządzał pozwany (od którego to oświadczenia zapłatę reszty należności uzależniał powód), strony rozmawiały wyłącznie o oknach i drzwiach do mieszkania na I piętrze, powód nie zgłaszał pozwanemu żadnych innych zastrzeżeń do wykonania łączących ich umów, tak w zakresie wad dzieła, jak i braku wykonania i montażu okien i drzwi w innych lokalach poza tym jednym na I piętrze. W tym zakresie słusznie Sąd Rejonowy uznał, że powód nie wykazał istnienia i zasadności swojego roszczenia, zarówno co do zasady, jak i wysokości, a więc w odniesieniu do kosztów usunięcia rzekomych wad, jak i braku wykonania i montażu okien i drzwi w innych lokalach poza jednym mieszkaniem na I piętrze.

Sąd Rejonowy nie dopuścił się również naruszenia prawa materialnego, tj. art. 636 § 1 k.c. i art. 637 § 1 k.c., słusznie przyjmując, iż ustalony w sprawie stan faktyczny w zakresie żądania powoda dotyczącego usunięcia wad polegających na regulacji okien i drzwi zamontowanych w kamienicy przez pozwanego nakazuje zastosować art. 637 § 1 k.c., który ma zastosowanie po odebraniu dzieła. W powyższym zakresie bowiem niewątpliwie doszło do odebrania dzieła, o czym była już mowa powyżej. Natomiast jeżeli chodzi o terminowość wykonania dzieła w zakresie jednego mieszkania na I piętrze, którego termin wykonania strony zgodnie ustaliły na okres po dokonaniu eksmisji lokatora z mieszkania, to nie mieści się na gruncie art. 636 k.c. w użytym w nim pojęciu „sposobu wykonania dzieła”, który jeśli jest wadliwy albo sprzeczny z umową daje zamawiającemu prawo do skorzystania z tzw. wykonania zastępczego. Skutki opóźnienia się z wykonaniem dzieła poddane są regulacji art. 635 k.c., który takiego uprawnienia dla zlecającego dzieło nie przewiduje. Jak wynika z przywoływanego już uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 26 lutego 2014 roku w sprawie sygn. akt I ACa 1288/13 powód miał tego świadomość, bowiem pismem z dnia 16 kwietnia 2012 roku (którego w niniejszej sprawie nie zaoferował jako dowód, zatem nie można ustalić o wynagrodzenie, za które okna i drzwi chodziło) żądał od pozwanego zwrotu części wynagrodzenia wobec niewykonania okien i drzwi w terminie.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej orzeczono w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. Podstawą ustalenia wysokości kosztów zastępstwa procesowego były przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013r. poz. 461). W myśl § 6 pkt 5 ww. rozporządzenia stawka minimalna w sprawach cywilnych wynosi przy wartości przedmiotu sprawy powyżej 10.000,00zł do 50.000,00zł – 2.400,00zł, zaś w myśl § 13 ust. 1 pkt 1 stawka minimalna wynosi za prowadzenie sprawy w postępowaniu apelacyjnym przed sądem okręgowym - 50% stawki minimalnej, a jeżeli w pierwszej instancji nie prowadził sprawy ten sam adwokat - 75% stawki minimalnej, w obu wypadkach nie mniej niż 60,00zł.

SSO Jolanta Waltrowska SSO Ryszard Trzebny del. SSR Barbara Gryczka