Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 17 marca 2015 r.

Sąd Rejonowy w O. I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Małgorzata Mikos-Bednarz

Protokolant sekr. sądowy Paweł Tymiński

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 marca 2015 r. w O.

sprawy z wniosku P. J.

z udziałem (...) S.A. w L.

o ustanowienie służebności przesyłu i wynagrodzenie

postanawia:

1.  wniosek oddalić;

2.  zasądzić od wnioskodawcy P. J. na rzecz uczestnika postępowania (...) S.A. w L. kwotę 257,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSR Małgorzata Mikos-Bednarz

Sygn. akt I Ns 907/14

UZASADNIENIE

Ponownie wniesionym pozwem dnia 6.10.2014r. 2014 r. ( k. 20-21 ) wnioskodawca P. J. wniósł o ustanowienie rzecz (...) S.A. z siedzibą w L. służebności przesyłu na nieruchomości położonej w miejscowości P. gm. T., składającej się z działek o nr geodezyjnych 270, 271, 272, 273, 274, 275, dla której prowadzona jest księga wieczysta o nr (...), ( we wniosku i uzasadnieniu profesjonalny pełnomocnik podał błędny nr. KW ) za jednorazowym wynagrodzeniem w wysokości 29.840,00 złotych. Wnioskodawca wskazał, iż żądana służebność ma polegać na tym, że ma on obowiązek znoszenia ograniczeń i zakazów wynikających z istnienia pasa technologicznego linii elektroenergetycznej o długości 212 m zajmującej łącznie pas gruntu o powierzchni 975,2 m2, w tym zakaz wznoszenia w pasie technologicznym budynków mieszkalnych, budowli, a także korzystaniu z nieruchomości obciążonych w sposób zgodny z aktualnie obowiązującymi przepisami dotyczącymi linii elektroenergetycznych, ochrony zdrowia i życia ludzkiego oraz ochrony środowiska.

Uzasadniając żądanie wniosku P. J. wskazał, iż przez wszystkie w/w działki ewidencyjne stanowiąca jego własność przebiega linia elektroenergetyczna średniego napięcia o łącznej długości 212 m, zajmująca pas gruntu o powierzchni 975,2 m ². Wnioskodawca podniósł, iż urządzenia te należą do uczestnika postępowania i są wykorzystywane przez niego od wielu lat. Wskazał, iż pomimo prób negocjacji w celu ustawienia służebności przesyłu, okazały się one bezskuteczne.

Uczestniczka postępowania (...) S.A. z siedzibą w L. odpowiadając na wniosek P. J. wniosła o jego oddalenie w całości oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego.

Uczestniczka zakwestionowała istnienie podstawy faktycznej i prawnej pozwalającej na ustanowienie służebności przesyłu na jej rzecz. Podniosła brak przesłanek do ustanowienia ww. służebności wobec faktu, iż posiada tytuł prawny do korzystania z infrastruktury przesyłowej posadowionej na nieruchomości wnioskodawcy gdyż przysługuje jej nabyta w drodze zasiedzenia w dobrej wierze z dniem 19 listopada 1975 r. przez Skarb Państwa służebność odpowiadająca w swojej treści służebności przesyłu (ewentualnie podniesiono również zarzut zasiedzenia w złej wierze). Jako datę początkową biegu terminu zasiedzenia, który ówcześnie wynosił 10 lat (dla dobrej wiary) wskazano dzień 19 listopada 1965 r. – kiedy to poprzednicy prawni uczestniczki rozpoczęli korzystanie ze spornej infrastruktury elektroenergetycznej. (...) S.A. w L. wskazała, iż treść służebności jej przysługującej obejmuje posadowienie, eksploatację, dokonywanie kontroli, przeglądów, konserwacji, modernizacji i remontów, usuwanie awarii lub wymianę urządzeń elektroenergetycznych w zakresie niezbędnym do zapewnienia prawidłowego i niezakłóconego działania elementów napowietrznych linii elektroenergetycznych znajdujących się na ww. nieruchomości obciążającej ich każdoczesnego właściciela. Uczestniczka postępowania szczegółowo przytoczyła także przebieg przekształceń jej poprzedniczek prawnych, które to nabyły sporną służebność odpowiadającą treścią służebności przesyłu od Skarbu Państwa począwszy, poprzez przedsiębiorstwa państwowe i spółki prawa handlowego . podkreślając możliwość zasiedzenia przed dniem 1 lutego 1989 r. służebności odpowiadającej służebności przesyłu przez Skarb Państwa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość położona w miejscowości P. gm. T., składająca się z działek o nr geodezyjnych 270, 271, 272, 273, 274, 275, dla której prowadzona jest księga wieczysta o nr (...) stanowi od dnia 11 września 2008 r. własność P. J., otrzymał nieruchomość umowa darowizny od brata . Działki te stanowią grunty orne i pastwiska trwałe.

/dowód: odpis zwykły z księgi wieczystej (...) – k. 19, wypis z rejestru gruntów dot. działek (...) – k. 19, wyrysy z mapy ewidencyjnej dot. działek (...) – k. 19, kopia wypisu z aktu notarialnego umowy darowizny Rep. A nr 3161/2008 – k. 9 – 10, zawiadomienie o odłączeniu nieruchomości gruntowej i założeniu nowej księgi wieczystej – k. 6/

Na działkach o nr (...) wchodzących w skład ww. nieruchomości należącej do P. J. posadowione zostały urządzenia przesyłowe w postaci napowietrznych linii elektroenergetycznych średniego napięcia 15 kV oraz dwóch słupów elektroenergetycznych w postaci słupa przelotowego (pojedynczego) i rozgałęzieniowego (podwójnego, w kształcenie litery A). Natomiast działki o nr ewidencyjnych 272 i 274 są wolne od jakichkolwiek obciążeń w zakresie urządzeń przesyłowych.

Wskazane urządzenia przesyłowe posadowiono na działkach o nr (...) i oddano do eksploatacji (podłączono do napięcia) w dniu 18 i 19 listopada 1965 r. Odbioru technicznego dokonano z udziałem przedstawiciele Zakładu (...) oraz Rejonu Energetycznego O. . Urządzenia te od daty ich powstania nie były modernizowane, ani przebudowane. Są stale eksploatowane i nieprzerwanie wykorzystywane dla celów przesyłu energii elektrycznej. Pas technologiczny dla napowietrznej linii średniego napięcia wynosi 2 m szerokości.

/dowód: protokół odbioru technicznego linii 15kv, stacji trafo 15/0,4 kV i sieci 380/220 V z dnia 18 listopada 1965 r. – k. 34, odbioru technicznego linii 15kv, stacji trafo 15/0,4 kV i sieci 380/220 V z dnia 19 listopada 1965 r. – k. 35, plan napowietrznej linii WN 15kV P. – k. 36, plan napowietrznej linii WN 15kV P. – k. 37, pismo z. Dyrektora Generalnego z dnia 24 kwietnia 2013 r. – k. 57, wydruk KW (...) – k . 58 – 59, zeznania P. Z. – k. 82 - 83, zeznania P. J. – k. 83/

Urządzenia przesyłowe posadowione na nieruchomości P. J. pierwotnie stanowiły własność i wykorzystywane były przez Skarb Państwa – Zakład (...), wchodzący w skład (...) w W.. Następnie Zarządzeniem Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 r. utworzone zostało przedsiębiorstwo państwowe - Zakład (...) z siedzibą w W., powstałe właśnie na bazie wielozakładowego Centralnego O. Energetycznego w W.. Przedsiębiorstwo to przejęło na mocy sukcesji uniwersalnej uprawnienia do ww. urządzeń przesyłowych przysługujące dotychczas Skarbowi Państwa - wobec uwłaszczeń przedsiębiorstw państwowych dokonanego ustawa z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości.

Następnie Zakład (...) z siedzibą w W. w dniu 12 lipca 1993 r. przekształcony został w spółkę prawa handlowego spółkę akcyjną, tj. Zakład (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.. Przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego skutkowało przeniesieniem całego jego majątku na rzecz nowo powstałej spółki.

W wyniku umowy zawartej w dniu 30 czerwca 2007 r. pomiędzy Zakładem (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. a (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. dokonano przeniesienia przedsiębiorstwa w wykonaniu uchwały w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego w spółce z o.o. (...) w dniu 6 października 2008 r. spółka (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. zmieniła nazwę na (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W dniu 31 sierpnia 2010 r. doszło do połączenia (...) S.A. z siedzibą w L. (spółka przejmująca) z (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (spółka przejmowana), na skutek czego spółka przejmująca nabyła prawo do urządzeń przesyłowych posadowionych na nieruchomości P. J., jako następca prawny spółki przejmowanej.

/dowód: zarządzenie nr 228 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 25 listopada 1958 r. – k. 38, Zarządzenie Naczelnego Dyrektora (...) Zakładów (...) z dnia 6 czerwca 1977 r. – k. 39, postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy P. z dnia 17 kwietnia 1989 r. – k. 40, Uchwała Rady Nadzorczej Wspólnoty energetyki i (...) Brunatnego w sprawie statutu Zakładu (...) – k. 41, Zarządzenie Ministra Przemysłu z 16 stycznia 1989 r. – k. 42, statut Przedsiębiorstwa Państwowego Zakładu (...) – k. 43 – 44, akt notarialny przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną – k. 45 – 46, odpis z (...) Sp. z .o.o. – k. 48 – 49, odpis z rejestru handlowego - k. 47, akt notarialny przeniesienia przedsiębiorstwa w wykonaniu uchwały w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością – k. 5 – 51, postanowienie Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy o zmianę danych w KRS – k. 52, odpis pełny z rejestru przedsiębiorców KRS z dnia 3 lutego 2009 r. (...) Sp. z o.o. - k. 53 – 54, postanowienie Sądu Rejonowego w Lublinie o zmianie danych w Krajowym Rejestrze Sądowym – k. 55, zaświadczenie o dokonaniu wpisu - k. 56, informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z Rejestru Przedsiębiorców KRS na dzień 21 listopada 2014 r. – k. 32 – 33, zeznania P. Z. – k. 82 - 83/

Z 19 listopada 1975 r. doszło do zasiedzenia na działkach nr (...) położonych w miejscowości P., gm. T., a stanowiących własność P. J. - ograniczonego prawa rzeczowego w postaci służebności odpowiadającej w swojej treści służebności przesyłu tj. w zakresie posadowienia, eksploatacji, dokonywania kontroli, przeglądów, konserwacji, modernizacji i remontów, usuwania awarii lub wymiany urządzeń elektroenergetycznych w zakresie niezbędnym do zapewnienia prawidłowego i niezakłóconego działania elementów napowietrznych linii elektroenergetycznych znajdujących się na ww. nieruchomości, obciążającej ich każdoczesnego właściciela.

/ustalenia Sądu/

Pełnomocnik P. J. zwracał się do (...) S.A. z siedzibą w L. w sprawie ustanowienia odpłatnej służebności przesyłu na nieruchomościach objętych wnioskiem na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego. W piśmie z dnia 2 lipca 2014 r.

/dowód: pismo (...) S.A. z siedzibą w L. z dnia 2 lipca 2014 r. – k. 8/

Sąd zważył, co następuje:

W przedmiotowej sprawie P. J. będący właścicielem nieruchomości składającej się z działek o nr geodezyjnych 270, 271, 272, 273, 274, 275, dla której prowadzona jest księga wieczysta o nr (...), wniósł o ustanowienie na owej nieruchomości służebności przesyłu energii elektrycznej na rzecz (...) S.A. z siedzibą w L., która to jest właścicielem i użytkownikiem infrastruktury przesyłowej posadowionej w ww. nieruchomości. Ponadto wnioskodawca żądał zasądzenia na jego rzecz jednorazowego wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłowej w kwocie 29.840,00 złotych.

Możliwość ustanowienia służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego wskutek wniosku właściciela obciążonej nieruchomości wynika z regulacji art. 305 ¹ - 305 ⁴ k.c. Wynika z niej bowiem, iż nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 (służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne), prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. Zdefiniowana w ten sposób służebność stanowić będzie służebność przesyłu.

Może ona zostać ustanowiona za odpowiednim wynagrodzeniem dla właściciela nieruchomości obciążonej - który zmuszony jest do tolerowania ograniczenia jego prawa własności - jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z owych urządzeń.

Podkreślenia wymaga, iż w przedmiotowym postępowaniu uczestniczka – przedsiębiorstwo przesyłowe, kwestionowała istnienie przesłanek umożliwiających ustanowienie na jej rzecz służebności przesyłu podnosząc, iż posiada tytułu prawny do korzystania ze spornej nieruchomości w granicach odpowiadających służebności przesyłu, bowiem służebność o tej treści nabył w drodze zasiedzenia Skarb Państwa, którego jest następcą prawnym.

Odnosząc się do zarzutów uczestniczki postępowania Sąd zobowiązany był rozpoznając niniejszą sprawę do merytorycznego odniesienia się do kwestii zasiedzenia przez Skarb Państwa służebności odpowiadającej w swej treści służebności przesyłu na nieruchomości wnioskodawcy.

Uprawnienie Sądu do dokonania stosowanych ustaleń w tym zakresie zostało potwierdzone w poglądach judykatury, jak bowiem wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 grudnia 2008 r. (CSK 389/08, LEX nr 484715), istnieje dopuszczalność ustalenia faktu nabycia prawa przez zasiedzenie w innej sprawie niż w postępowaniu o zasiedzenie.

W toku postępowania na podstawie zgromadzonych w sprawie i niekwestionowanych dowodów z dokumentów oraz zeznań świadka P. Z. , a także samego wnioskodawcy - Sąd ustalił, iż infrastruktura przesyłowa obciąża jedynie działki nieruchomości oznaczone nr geodezyjnymi 270, 271, 273, 275. Na gruntach tych posadowione zostały urządzenia przesyłowe w postaci napowietrznych linii elektroenergetycznych średniego napięcia 15 kV oraz dwóch słupów elektroenergetycznych w postaci słupa przelotowego (pojedynczego) i rozgałęzieniowego (podwójnego, w kształcenie litery A). Natomiast wbrew początkowym twierdzeniom wnioskodawcy na działkach o nr (...) nie ma żadnej infrastruktury przesyłowej, która w jakikolwiek sposób mogłaby ograniczać prawo własności wnioskodawcy.

Sporne urządzenia przesyłowe zostały wybudowane przez Skarb Państwa – Zakład (...), wchodzący w skład (...) w W. i oddane do użytku (co oznacza podłączenie do napięcia ) w dniach 18 – 19 listopada 1965 r. Od tego czasu urządzenia te były stale wykorzystywane w celu przesyłu energii elektrycznej kolejno przez poprzedników prawnych uczestniczki postępowania, którzy na przestrzeni lat ulegali różnym przekształceniom w następującej po sobie kolejności tj. Zakład (...), Zakład (...), Zakład (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz ostatecznie przez (...) S.A. z siedzibą w L.. Urządzenia przesyłowe nie były również do chwili obecnej modernizowane, ani przebudowywane. Były eksploatowane niezmiennie przez wyżej wymienione podmioty zajmujące się przesyłem energii elektrycznej , i obecnie są eksploatowane przez uczestnika postępowania (...) S.A w L. , który w przedmiocie działalności ma wpisana dystrybucję energii elektrycznej ( odpis z KRS uczestnika k. 32 verte ) .

W konsekwencji przekształceń podmiotowych dokonanych na podstawie obowiązujących przepisów , szczegółowo opisanych i udokumentowanych przez uczestnika postępowania w odpowiedzi na wniosek ( k. 24-29 ) dochodziło do przeniesienia nabytego przez Skarb Państwa prawa rzeczowego na rzecz kolejnych podmiotów zajmujących się dystrybucją energii elektrycznej . W skutek tych przekształceń podmiotowych uczestnik postępowania stał się podmiotem uprawnionym ze służebności gruntowej .

Okoliczności faktyczne poza dowodami z dokumentów mają swoje potwierdzenie w zeznaniach świadek P. Z. – kierownik Wydziału Majątku Sieciowego w (...) S.A. z siedzibą w L., pracujący w rejonie energetycznym O.. Świadek ten z racji sprawowanego stanowiska orientował się zarówno w datach posadowienia ww. urządzeń, jak i w zakresie niezmienności posadowienia i przebiegu tych urządzeń od daty przyłączenia ich do sieci, nieprzerwanego nieodpłatnego posiadania służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu od tej daty, a następnie nieodpłatnego wykonywania tej służebności przez uczestniczkę postępowania i jej poprzedników prawnych.

W ocenie sądu należy podzielić stanowisko uczestnika postępowania potwierdzając , że doszło do zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu na rzecz Skarbu Państwa jako posiadacz służebności .

Wskazać trzeba, iż w dacie rozpoczęcia przez poprzednika prawnego (...) S.A. w L. korzystania z infrastruktury przesyłowej w miejscowości P. nie została jeszcze skodyfikowana obecnie istniejąca służebność przesyłu.

To ograniczone prawo rzeczowe zostało wprowadzone przez ustawodawcę do kodeksu cywilnego, dopiero ustawą z dnia 30 maja 2008 roku zmieniającą ten kodeks. Oznacza to, iż ustanowienie służebności przesyłu w jej dosłownym rozumieniu nie było możliwe przed datą wprowadzenia tej zmiany. Nie przesądza to jednak o braku podstaw prawnych do korzystania przez Skarb Państwa i przedsiębiorstwa państwowe z wybudowanej infrastruktury przesyłowej. Judykatura wypracowała bowiem zgodne i utrwalone stanowisko zakładające, iż przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu (art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c.) dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2008 roku, III CZP 89/08, publ. LEX nr 458125; wyrok Sądu Najwyższego z 11 marca 2005 roku, II CSK 489/04; wyrok Sądu Najwyższego z 12 grudnia 2008 roku, II CSK 389/08).

Podzielając powyższe stanowisko trzeba podkreślić, stosownie do treści art. 352 k.c. faktycznie korzystający z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem tej służebności. Możliwość zasiedzenia służebności gruntowej przewiduje zaś art. 292 k.c. Zgodnie z tym przepisem służebność ta może być nabyta przez zasiedzenie w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia – przy czym przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.

Odnosząc się zatem odpowiednio do art. 172 k.c., który wskazuje przesłanki zasiedzenia nieruchomości, przesłankami nabycia przez zasiedzenie służebności przesyłu będzie zatem nieprzerwane posiadanie służebności przez określony czasookres, w zależności od dobrej lub złej wiary posiadacza. Istotnym jest, iż w przypadku zasiedzenia służebności gruntowej nie możemy mówić o posiadaniu samoistnym tej służebności, nie można bowiem utożsamiać posiadania prowadzącego do nabycia własności nieruchomości z posiadaniem skutkującym nabyciem służebności gruntowej. Oceniając bowiem posiadanie prowadzące do zasiedzenia służebności gruntowej bada się czy w danym stanie faktycznym ma miejsce rzeczywiste korzystanie z gruntu w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność. Władanie winno być wówczas kwalifikowane jako posiadanie zależne, stosownie do art. 336 k.c. Wystarczy zatem by korzystający z cudzej nieruchomości posiadał służebność, w sposób odpowiadający treścią posiadaniu zależnemu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2006 r., IV CSK 149/05).

Przenosząc dokonane ustalenia na płaszczyznę stanu faktyczne niniejszej sprawy należy zauważyć, iż uczestniczka postępowania podnosiła, iż zasiedzenie służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu nastąpiło na rzecz Skarbu Państwa.

Sąd uznał, iż w oparciu o zgromadzony dorobek orzecznictwa nie można odmówić zasiedzenia tej służebności Skarbowi Państwa przed dniem 1 lutego 1989 r. Do tej daty obowiązywał bowiem art. 128 kc., który zakładał, iż państwowa osoba prawna, nie mogła być posiadaczem samoistnym nieruchomości w rozumieniu art. 172 k.c. Należy jednak zważyć, iż nie ma podstaw, które pozwalałyby uznać, iż posiadanie przez państwowe przedsiębiorstwo przesyłowe służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu przed dniem 1 lutego 1989 r. nie było posiadaniem z art. 352 § 1 k.c., a tym samym, że nie mogło ono prowadzić do jego zasiedzenia (zob. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2013 r., I CSK 495/12, LEX nr 1365592).

Mając na względzie powyższe należy zauważy, iż dostarczanie energii elektrycznej, a uprzednio również budowa i konserwacja urządzeń przesyłowych miała miejsce w ramach działalności gospodarczej państwa (dominium), a nie w ramach jego władczych uprawnień (imperium).

Osoby prawne , które przed dniem 1.02.1989r. posiadały status państwowych osób prawnych mogły do okresu samoistnego posiadania wykonywanego po tym dniu doliczyć okres posiadania Skarbu państwa sprzed tej daty. Dotyczy to w szczególności przedsiębiorstw energetycznych , które do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 31.01.1989r. o zmianie ustawy kodeks cywilny , korzystały ze służebności przesyłu w ramach zarządu mieniem państwowym w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa , a więc w istocie były dzierżycielami w rozumieniu art. 338 KC oraz ze względu na ówczesną treść art. 128 KC nie mogły nabyć na swoją rzecz własności i innych praw rzeczowych (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 10 stycznia 2014 r., IACa 627/13, LEX nr 1425360). Sąd ten pogląd podziela , , orzeczenie potwierdza stanowisko sądu , że Skarb Państwa mógł być posiadaczem służebności przed dniem 1 .02.1989r.

Powyższe stanowisko ma swoje poparcie także w najnowszym orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2015 r. (IV CSK 293/14, niepubl.) w którym znajdziemy potwierdzenie iż przed dniem 1 lutego 1989 r. nabywcą służebności był Skarb Państwa, a posiadanie nadal trwało po tej dacie to kolejnym nabywca służebności w drodze zasiedzenia po tej dacie będzie przedsiębiorstwo państwowe lub jego następca prawny (o ile posiadanie nadal trwało).

Powyższe oznacza, iż wówczas przedsiębiorstwo państwowe nie mogło być posiadaczem urządzeń przesyłowych i zajętej pod nie cudzej nieruchomości, gdyż jedynym uprawnionym był Skarb Państwa. Wobec tego jedynie Skarb Państwa mógł nabyć przez zasiedzenie służebność gruntową odpowiadająca w swej treści służebności przesyłu.

Bezzasadne okazały się zatem podnoszone przez wnioskodawcę zarzuty jakoby bieg terminu zasiedzeniu mógł się rozpocząć dopiero z dniem 28 lipca 1990 r. tj. z dniem nowelizacji kodeksu cywilnego usuwającej pojęcia takie jak „jednostka gospodarski uspołecznionej”, gdyż przed tą datą ustrój polityczny uniemożliwiał uprawnionemu dochodzenie swoich spraw przed Sądem lub właściwym organem.

W ocenie Sądu te twierdzenia pełnomocnika wnioskodawcy zostały poprzez wyżej poczynione zważania ukazane jako bezzasadne. Wtórnie ich brak odniesienia do niniejszej sprawy potwierdza okoliczność, iż wnioskodawca nieruchomość obciążoną nabył dopiero 11 września 2008 r. w stanie jaki istnieje obecnie tj. z posadowioną już infrastrukturą przesyłową . Zarzuty te nie mogą zatem dotyczyć go bezpośrednio, a co więcej nie zostały w żaden sposób wykazane.

Zdaniem Sądu przedsiębiorstwo przesyłowe udowodniło, iż datą początkową biegu terminu zasiedzenia jest dzień 19 listopada 1965 r., kiedy to wykonano podłączenie do napięcia spornych urządzeń przesyłowych tj. linii średniego napięcia 15 kV. Wtedy to faktycznie urządzenia te rozpoczęły stałe i przerwane przesyłanie energii elektrycznej. Okoliczność ta została wystarczająco wykazana poprzez złożone przez przedsiębiorstwo przesyłowe protokoły odbioru technicznego urządzeń przesyłowych w miejscowości P. (k. 34 – 35). Fakt ten potwierdził także świadek P. Z..

Podkreślenia wymaga, iż w przedmiotowej sprawie poza sporem pozostawała okoliczność, iż służebność dotyczy korzystania z trwałego i widocznego urządzenia posadowionego na nieruchomości P. J.. Urządzeniami tymi są dwa słupy elektroenergetyczne oraz linia elektroenergetyczna średniego napięcia 15 kV. Trwałość i widoczność tych urządzeń jest niezaprzeczalna - betonowe słupy wraz z liniami przesyłowymi istnieją na gruncie od 1965 r. w niezmienionym stanie.

Z treści art. 172 k.c. wynika, iż do zasiedzenia własności nieruchomości dochodzi po upływie dwudziestu lat jej nieprzerwanego posiadania w dobrej wierze, natomiast trzydziestu lat w przypadku złej wiary. W myśl art. 352 § 2 k.c. terminy te mają odpowiednie zastosowanie przypadku zasiedzenia służebności gruntowej. Wskazać jednak należy, iż w brzmieniu art. 172 k.c. sprzed zmiany dokonanej ustawą z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy – kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321), terminy zasiedzenia wynosiły odpowiednio dla dobrej wiary lat dziesięć, natomiast dla złej wiary – dwadzieścia lat.

Mając na uwadze, iż kodeks cywilny wprowadzający krótsze terminy zasiedzenia wszedł w życie w dniu 1 stycznia 1965 roku, a bieg terminu zasiedzenia w niniejszej sprawie rozpoczął się w dniu 19 listopada 1965 r. – znajdzie zastosowanie kodeks cywilny w jego pierwotnym brzmieniu

Sąd rozpoznając sprawę uznał, iż nie ma podstaw by skutecznie kwestionować istnienie dobrej wiary po stronie przedsiębiorstwa działającego w okresie zasiedzenia na rzecz Skarbu Państwa. Niewątpliwie sporne urządzenia przesyłowe zostały posadowione i wykorzystywane na nieruchomości wnioskodawcy na podstawie ustawy 28 czerwca 1950 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 września 2010 r. (III CSK 319/09, LEX nr 661874) dobra wiara posiadacza służebności wynikała wówczas z przekonania o służącym mu prawie do postawienia słupów i rozpięcia na nich linii elektroenergetycznych oraz korzystania z niej. SN podkreślił, iż w okresie rozpoczęcia projektu elektryfikacji na mocy ww. ustawy nie wymagano do wykonywania służebności polegającej na korzystaniu z trwałych i widocznych urządzeń posadowionych na nieruchomości przez przedsiębiorstwo energetyczne, żadnych szczególnych aktów administracyjnych, zatem wystarczające było faktyczne wykonywanie tych uprawnień.

Wnioskodawca wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi obalenia domniemania dobrej wiary z art. 7 k.c. nie wykorzystywał przysługującej mu w tym zakresie inicjatywy dowodowej. Sąd nie miał zatem podstaw, by podzielić zarzuty wnioskodawcy, co do braku dobrej wiary zasiadującego . W niniejszej sprawie znajdzie zatem zastosowanie dziesięcioletni termin zasiedzenia.

Ale nawet przy przyjęciu złej wiary posiadacza i 20 – letniego terminu zasiedzenia , okres zasiedzenie upłynął z dniem 19.11.1985r.

Wobec poczynionych ustaleń i zważań należało stwierdzić, iż Skarb Państwa na podstawie art. 292 k.c. w zw. z art. 352 § 1 k.c. w zw. z art. 172 § 2 k.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 października 1990 r. w zw. z art. 112 k.c. – nabył przez zasiedzenie z dniem 19 listopada 1975 r. służebność odpowiadającą swej treści służebności przesyłu na nieruchomości, stanowiącej obecnie własność P. J..

W konsekwencji skutecznie podniesionego zarzutu zasiedzenia wniosek o ustanowienie służebności przesyłu obciążającej działki nr. 270, 271,273 i 275 należało oddalić. Dodatkowo podstawą do oddalenia wniosku o ustanowienie służebności przesyłu mającej obciążać działki nr. 272 i 274 był fakt , że przez te działki nie przebiega żadna linia energetyczna, a ni nie są na nich posadowione żadne urządzenia przesyłowe.

Znacząca w przedmiotowej sprawie była kwestia wykazania przez (...) S.A. w L., iż jest ona następcą prawnym Skarbu Państwa, a zatem, iż na zasadzie sukcesji nabyła przysługującą mu służebność odpowiadającą służebności przesyłu. Sąd uznał, iż zarzuty wnioskodawcy w tym zakresie nie znajdują żadnego potwierdzenia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. (...) S.A. w L. wykazał w sposób nie budzący wątpliwości, omawiając przekształcenia jej poprzedniczek prawnych, iż ostatecznie to ona jest następcą Skarbu Państwa w zakresie korzystania z urządzeń przesyłowych . Uczestniczka udowodniła, iż pierwotnie urządzenia przesyłowe wykorzystywał (i wybudował) Zakład (...), następnie władztwo nad nimi przejmowały kolejno Zakład (...), Zakład (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Ostatecznie w wyniku połączenia, prawa te nabyła właśnie uczestniczka postępowania - (...) S.A. w L..

Podkreślenia wymaga, iż wnioskodawca P. J. zarzucając uczestniczce postępowania, iż nie jest następcą prawnym Skarbu Państwa - Zakładu (...) w zakresie posiadania spornych urządzeń przesyłowych, kwestionował tym samym jej legitymacje bierną do występowania w niniejszej sprawie. W razie uznania tego zarzutu za uzasadniony, wniosek o ustanowienie służebności na rzecz (...) S.A. w L. nie mógłby zostać uwzględniony. Jest to o tyle istotne, iż to na P. J. spoczywał obowiązek wykazania, że urządzenia przesyłowe znajdujące się na jego nieruchomości należą do uczestniczki postępowania. Stąd też Sąd uznał, iż zarzut ten nie ma merytorycznego uzasadnienia, a stanowi jedynie nieudolny sposób obrony swojego stanowiska przez wnioskodawcę . Zwłaszcza , że uczestnik postępowania nie kwestionuje , ze urządzenia przesyłowe stanowią jego majątek

Mając na uwadze dokonane w sprawie ustalenia Sąd wniosek P. J. podlegał oddaleniu z uwagi na skutecznie podniesiony zarzut zasiedzenia .

Orzekając o kosztach postępowania w niniejszej sprawie, Sąd jako podstawę swojego rozstrzygnięcia przyjął art. 520 § 2 k.p.c. wobec faktu, iż interesy stron postępowania były niewątpliwie sprzeczne, a wniosek P. J. nie zasługiwał na uwzględnienie. Dlatego też Sąd zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki postępowania (...) S.A. w L. kwotę 257,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, stanowiących jedynie koszty zastępstwa prawnego wraz z opłata skarbową od udzielonego pełnomocnictwa. Wysokość tych kosztów ustalono zgodnie z § 7 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

SSR Małgorzata Mikos – Bednarz