Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lutego 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Anna Szczepaniak-Cicha

Sędziowie: SSA Dorota Rzeźniowiecka (spr.)

del. SSO Joanna Baranowska

Protokolant: st. sekr. sąd. Joanna Sztuka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 lutego 2015 r. w Ł.

sprawy J. S. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziałowi w Ł.

o emeryturę

na skutek apelacji J. S. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 28 lutego 2014 r., sygn. akt: VIII U 5772/13,

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 577/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 sierpnia 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 14 sierpnia 2013 roku, odmówił wnioskodawcy J. S. (1) prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku na wymagane 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie udowodnił żadnego okresu. Organ rentowy uznał, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się ogólnym stażem pracy w wymiarze 26 lat, 8 miesięcy i 19 dni okresów składkowych.

W odwołaniu od powyższej decyzji J. S. (1) wnosił o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołania J. S. (1) wskazał, że posiada co najmniej 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z dnia 28 lutego 2014r. Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie.

Rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji zapadło w następującym stanie faktycznym.

J. S. (1) urodził się w dniu (...). W dniu 14 sierpnia 2013 roku J. S. (1) złożył wniosek o emeryturę.

Wnioskodawca w okresie od dnia 1 września 1966 roku do dnia 30 kwietnia 1991 roku był zatrudniony w Zakładach (...) w Ł., w pełnym wymiarze czasu pracy. W wystawionym wnioskodawcy świadectwie pracy pracodawca stwierdził, że J. S. (1) zajmował stanowiska: uczeń (...) Szkoły (...), elektromonter, a ostatnio elektromechanik urządzeń i aparatury elektronicznej.

Wnioskodawca otrzymywał angaże na następujące stanowiska:

- od dnia 1 września 1966 roku do dnia 30 czerwca 1969 roku - uczeń (...) Szkoły (...),

- od dnia 1 lipca 1969 roku do dnia 30 kwietnia 1986 roku – elektromonter,

- od dnia 1 maja 1986 roku do dnia 28 lutego 1988 roku – elektromechanik urządzeń i aparatury elektronicznej,

- od dnia 1 marca 1988 roku do dnia 31 lipca 1989 roku – elektromechanik urządzeń i aparatury elektronicznej – automatyk,

- od dnia 1 sierpnia 1989 roku do dnia 28 lutego 1990 roku – elektromechanik aparatury i urządzeń elektronicznych,

- od dnia 1 marca 1990 roku do dnia 31 sierpnia 1990 roku – automatyk P.Wir ,

- od dnia 1 września 1990 roku do dnia 30 kwietnia 1991 roku – elektroautomatyk.

W grudniu 1972 roku wnioskodawca podpisał „Zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności elektromontera warsztatu elektrycznego”.

Wnioskodawca podpisał również „Zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności elektroautomatyka”, zgodnie z którym do obowiązków elektroautomatyka należało wykonywanie wszelkich czynności związanych z pracą w warsztacie automatyki.

Zgodnie z zaświadczeniem lekarskim z dnia 8 lutego 1988 roku wnioskodawca był niezdolny do pracy na wysokości oraz przy napięciu przekraczającym (...).

Wnioskodawca w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) przez pierwsze trzy lata pracował jako uczeń, w godzinach od 7.00 do 13.00. Po zakończeniu nauki wnioskodawca został zatrudniony na stanowisku elektryka - elektromontera.

Wnioskodawca przez cały okres zatrudnienia, po ukończeniu szkoły, niezależnie od nazwy stanowiska zajmował się konserwacją i naprawą maszyn przędzalniczych (od strony elektrycznej), utrzymaniem ich w ruchu, obsługą stacji transformatorowych średniego napięcia oraz wymianą oświetlenia, lamp i świetlówek w Wydziale Przędzalni. Wnioskodawca wykonywał również pracę w warsztacie, naprawiał silniki, styczniki, przygotowywał części na wymianę. Warsztat był wydzielonym pomieszczeniem, znajdującym się w hali produkcyjnej Wydziału Przędzalni. W warsztacie wnioskodawca pracował przeciętnie około 1 do 2 godzin dziennie, w pozostałym czasie wykonywał pracę w hali produkcyjnej.

Wnioskodawca zajmował się obsługą stacji transformatorowych średniego napięcia tj. wyłączał transformatory na czas remontów i przeglądów stacji oraz ponownie je załączał po wykonaniu tych prac. Remonty i przeglądy stacji transformatorowych były wykonywane co pół roku. Remont jednej komory trwał 8 godzin. Były 4 komory.

J. S. (1) nie był oddelegowywany do innych prac.

Pracę te wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

J. S. (1) wykonywał pracę w Wydziałach Przędzalnia (...) oraz Przędzalnia (...).

Wnioskodawca nie otrzymał świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych.

J. S. (1) nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się ogólnym stażem pracy w wymiarze 26 lat, 8 miesięcy i 19 dni okresów składkowych.

Powyższych ustaleń faktycznych Sąd dokonał na podstawie zgromadzonych w aktach sprawy oraz w aktach ZUS dokumentów, zeznań świadków: S. B. i A. R. oraz częściowo zeznań wnioskodawcy. Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawcy, w części w której twierdził, że pracę w warsztacie wykonywał w wymiarze 1-2 godzin tygodniowo. Zeznania w tej części pozostają bowiem w sprzeczności z zeznaniami świadka A. R., który twierdził, że wnioskodawca pracował w warsztacie 1-1,5 godziny dziennie oraz z zeznaniami świadka S. B., który twierdził, że 15 % czasu pracy wnioskodawca pracował w warsztacie. Zeznania świadków znajdują potwierdzenie w dokumentacji osobowej wnioskodawcy, w szczególności w „Zakresie obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności elektromontera warsztatu elektrycznego” oraz w „Zakresie obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności elektroautomatyka”, zgodnie z którym do obowiązków elektroautomatyka należało wykonywanie wszelkich czynności związanych z pracą w warsztacie automatyki. Zeznania świadków są wiarygodne, gdyż świadkowie jako osoby nie zainteresowane rozstrzygnięciem sporu, nie mieli żadnego interesu w składaniu zeznań na korzyść którejkolwiek ze stron. Nadto jako współpracownicy wnioskodawcy znali charakter pracy J. S. (1) i wykonywanych przez niego czynności.

W konsekwencji powyższych ustaleń Sąd Okręgowy przytaczając treść art. 32 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 153 z 2009r., poz. 1227 – tekst jednolity późn. zm. ) oraz § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach ( Dz.U. nr 8 poz. 43 z póź.zm) stwierdził, że J. S. (1) nie przysługuje prawo do emerytury przewidzianej w art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 153 z 2009r., poz. 1227 – tekst jednolity późn. zm.), ponieważ nie legitymuje się on wymaganym 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawca spełnił warunki do uzyskania emerytury w zakresie wymaganego wieku (ukończone 60 lat) oraz ogólnego stażu pracy (co najmniej 25 lat). Organ rentowy uznał, że wnioskodawca nie wykazał żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Wnioskodawca w toku prowadzonego postępowania zakwestionował nieprzyjęcie jako okresu pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł. od dnia 1 września 1966 roku do dnia 30 kwietnia 1991 roku.

Sąd Okręgowy wskazał, iż jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wnioskodawca w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) przez pierwsze trzy lata pracował jako uczeń, w godzinach od 7.00 do 13.00. Po zakończeniu nauki wnioskodawca został zatrudniony na stanowisku elektryka - elektromontera.

Przez cały okres zatrudnienia, po ukończeniu szkoły, niezależnie od nazwy stanowiska zajmował się konserwacją i naprawą maszyn przędzalniczych (od strony elektrycznej), utrzymaniem ich w ruchu, obsługą stacji transformatorowych średniego napięcia oraz wymianą oświetlenia, lamp i świetlówek w Wydziale Przędzalni. Wykonywał również pracę w warsztacie, naprawiał silniki, styczniki, przygotowywał części na wymianę. Warsztat był wydzielonym pomieszczeniem, znajdującym się w hali produkcyjnej Wydziału Przędzalni. W warsztacie wnioskodawca pracował przeciętnie około 1 do 2 godzin dziennie, w pozostałym czasie wykonywał pracę w hali produkcyjnej. Wnioskodawca zajmował się obsługą stacji transformatorowych średniego napięcia tj. wyłączał transformatory na czas remontów i przeglądów stacji oraz ponownie je załączał po wykonaniu tych prac. Remonty i przeglądy stacji transformatorowych były wykonywane co pół roku. Remont jednej komory trwał 8 godzin. Były 4 komory. Pracę te wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,

nie był oddelegowywany do innych prac.

Należy wskazać, że art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS zawiera definicję (pojęcie) pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach, stanowiąc, iż jest nim pracownik zatrudniony przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne bądź otoczenia. Uregulowania omawianego artykułu nie precyzują szczegółowych przesłanek nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku. Art. 32 ust. 4 ustawy odsyła w tej materii do dotychczasowych przepisów, którymi są przepisy rangi ustawy lub wydane na mocy delegacji ustawowej (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku, III ZP 30/01, OSNP 2002 nr 10, poz. 243) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 roku, I UK 393/10).

Analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku wskazuje, że wymienione w dziale XIV pod poz. 25 bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie oraz wymienione w dziale (...) prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych są pracami w szczególnych warunkach.

Powyższe prace zostały wymienione także w zarządzeniu resortowym nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dziennik Urzędowy Ministerstwa Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 4 z 1987 roku). Załącznik Nr 1 do tego zarządzenia wymienia w dziale XIV prace różne poz. 25 pkt 1 bieżącą konserwację agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie: stanowiska pracy, na których wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie oraz w dziale (...) w energetyce w pkt 1 prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych.

W ocenie Sądu Okręgowego z ustalonych okoliczności wynika, że wnioskodawca był praktycznie elektrykiem i zakres jego obowiązków wykraczał poza przewidzianą w w/w rozporządzeniu bieżącą konserwację agregatów i urządzeń na oddziałach będących w ruchu. Gdyby nawet zakwalifikować wykonywane prace wnioskodawcy pod Dział XIV poz. 25 pkt 1 Wykazu A rozporządzenia to właśnie z uwagi na szereg innych obowiązków dotyczących napraw urządzeń elektrycznych nie tylko na hali produkcyjnej, ale i w warsztacie, oraz innego rodzaju obowiązki, w tym wymiany sprzętu oświetleniowego jak i czynności dotyczące odłączania i przyłączania transformatorów na czas remontów - to praca ta nie spełnia wymogu stałości i pełnego wymiaru czasowego.

Oczywistym jest także brak możliwości zakwalifikowania pracy wnioskodawcy jako pracy w energetyce (jak to uczynił pracodawca w przypadku świadków), która według Działu (...) rozporządzenia polega na pracy przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Ponieważ wnioskodawca nie pracował w zakładzie energetycznym, jego praca nie polegała na wytwarzaniu energii i nie była ukierunkowana w celu jej dostarczania odbiorcom. (...) to gałąź przemysłu zajmująca się wytwarzaniem (przetwarzaniem) energii elektrycznej oraz cieplnej i dostarczaniem jej odbiorcom. Nie jest zatem uzasadnione zaliczanie do prac w warunkach szczególnych w „energetyce” wszystkich prac związanych z montowaniem oraz eksploatacją wszelkich instalacji i urządzeń elektrycznych. W „energetyce” nie chodzi bowiem o wszelkie roboty elektryczne, lecz tylko o wskazane w dziale (...) prace przy wywarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych (wyrok Sądu Najwyższego z 16 czerwca 2009r. I UK 24/09, LEX nr 518067).

Zdaniem Sądu Okręgowego okres zatrudnienia wnioskodawcy w charakterze ucznia (...) Szkoły (...) bez względu na faktyczny wymiar pracy wykonywanej w ramach przyuczenia do zawodu pracy, nie jest okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 w związku z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z uwzględnieniem rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, gdyż praca ucznia nie była wykonywana w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy, ustanowionym dla danego stanowiska pracy (§ 2 rozporządzenia). Stałe wykonywanie pracy w warunkach szczególnych jest rozumiane w orzecznictwie Sądu Najwyższego jako wypełnianie pełnego wymiaru czasu pracy na zajmowanym stanowisku pracy, gdyż nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r., (...) UK 306/07, OSNP 2009 nr 21-22, poz. 290). Wyjątek mogą tu stanowić krótkotrwałe, konieczne szkolenia pracownika, zwłaszcza wstępne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2008r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75).

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zawartym w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 stycznia 2011 roku ((...) UK 169/10), zasadnym jest stwierdzenie, że nawet jeżeli na stanowisku pracy wnioskodawcy jako ucznia nauki zawodu przewidziana była norma czasu pracy w liczbie 6 godzin dziennie, to praca wykonywana w takim rozmiarze wykonywana była w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na tym stanowisku, tylko ze względu na postanowienia art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 1958 roku o nauce zawodu, obowiązującego do czasu wejścia w życie Kodeksu pracy. Przepis ten - odnoszący się do sytuacji określonych w art. 12 tej ustawy, zgodnie z którym młodociani przyjęci do pracy byli obowiązani do dokształcania się w celu ukończenia pełnej szkoły podstawowej lub do dokształcania się zawodowego lub ogólnokształcącego (ust. 2), natomiast młodociani zatrudnieni w celu nauki zawodu obowiązani byli do dokształcania się w zakresie obranego zawodu (ust. 3) - stanowił, że do czasu pracy młodocianych wlicza się czas dokształcania bez względu na to, czy nauka odbywa się w godzinach pracy, czy poza godzinami pracy, jednakże w wymiarze nie większym niż 18 godzin tygodniowo. Dokształcanie w rozumieniu art. 12 ustawy o nauce zawodu oznaczało zajęcia teoretyczne w warunkach szkolnych.

Jak wskazał Sąd Najwyższy, gdyby więc nawet uznać, że przewidziana w obowiązujących przepisach dla danego stanowiska - ze względu na charakter zatrudnienia lub związane z nim warunki - norma czasu pracy w rozmiarze odbiegającym od powszechnie obowiązującego, stanowiła pełny wymiar czasu pracy, to nie można pominąć koniunktywnego wymagania wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przewidzianym dla stanowiska, na którym takie warunki występowały.

Tymczasem z dokonanych w sprawie i niekwestionowanych ustaleń wynika, że przez cały okres zatrudnienia na podstawie umowy o naukę zawodu (pod rządami ustawy o nauce zawodu, jak i uchylającego ją Kodeksu pracy), wnioskodawca pracował jako uczeń na warunkach wynikających z tej umowy. Ze względu na połączenie nauki zawodu z obowiązkiem dokształcania się w zasadniczej szkole zawodowej, okres ten nie stanowił okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej na zasadach określonych w § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku, gdyż z założenia uczeń przyuczany do wykonywania określonych w art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach, prac o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, nie mógł ich wykonywać i faktycznie nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Powyższe rozważania pozwalają stwierdzić, że wnioskodawca jako uczeń przyuczany do wykonywania zawodu elektryka nie wykonywał pracy na stanowisku wymienionym w wykazie stanowisk pracy wykonywanej w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, dzieląc go z zajęciami w szkole. Zatem okres ten nie może zostać uznany za okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W związku z powyższym wnioskodawca nie wykazał 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Reasumując, odwołujący się nie wykazał, że legitymuje się minimum 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach. Tym samym, wobec nie udowodnienia przez wnioskodawcę wymaganych 15 lat w warunkach szczególnych, brak było podstaw do przyznania mu prawa do emerytury. W konsekwencji Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc, odwołanie wnioskodawcy jako niezasadne oddalił.

W apelacji ubezpieczony, reprezentowany przez pełnomocnika, zaskarżył opisany wyżej wyrok w całości, zarzucając:

- naruszenie przepisów prawa materialnego przez jego błędną wykładnie i błędne zastosowanie, a w szczególności:

- naruszenie art. 32 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jedn. 2009r., nr 153, poz. 1227 z poź.zm.) i

- naruszenie § 1 i 2 zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 3.08.1987r. ( Dz. Urz. Ministerstwa Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 4) oraz ppkt 12 w pkt 1 działu VII wykazu A stanowiącego załącznik nr 1 do powyższego zarządzenia w związku z § 1 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze( Dz.U. nr 8 poz. 43 z 1983r. z póż.zm.)oraz w związku z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych a polegające na:

- przyjęciu, że praca w przędzalni polegająca na naprawianiu maszyn i urządzeń przędzalnianych nie stanowi pracy w warunkach szkodliwych, jeżeli do obowiązków pracownika należało także wykonywanie napraw w warsztacie wydzielonym ścianą z hali produkcyjnej przędzalni

- oraz przez pominięcie ppkt 12 w pkt 1 działu VII wykazy A stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 3.08.1987r. ( Dz. Urz. Ministerstwa Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 4), zgodnie z którym praca na stanowisku konserwatora maszyn i urządzeń przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu jest pracą w warunkach szkodliwych.

W konkluzji apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury oraz zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji ponoszono, iż sąd pierwszej instancji pominął w swej analizie przepisy dotyczące szkodliwych warunków pracy przy obróbce surowców przędzalniczych i ich przędzeniu a zatem ppkt 12 pkt 1 działu VII wykazu A stanowiącego załącznik do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 3.08.1987r. gdzie wskazano stanowisko pracy – „konserwator maszyn i urządzeń” a poprzestał na analizie wykonywanych przez wnioskodawcę czynności w odniesieniu do działu XIV poz. 25 oraz działu (...) pkt 1 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz działu XIV poz. 25 pkt 1 wykazu A zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 3.08.1987r. Apelujący wskazywał, że wszystkie obowiązki zawodowe sprowadzające się do konserwowania maszyn i urządzeń przędzalnianych wnioskodawca wykonywał w warunkach szkodliwych polegających na przekroczeniu norm higienicznych mikroklimatu na stanowiskach pracy, ekspozycji na hałas i inne czynniki szkodliwe. Nadto w ocenie apelującego praca przez godzinę czy dwie w warsztacie nie może zostać uznana za przeszkodę w uznaniu, iż spełnione sa przesłanki do uznania pracy za wykonywaną w szkodliwych warunkach skoro pomieszczenie to znajdowało się na terenie hali przędzalni i panowały w nim te same warunku szkodliwe dla zdrowia, co w pozostałej części przędzalni.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Apelacyjny uznał, iż zaskarżony wyrok Sądu I instancji jest prawidłowy i znajduje oparcie zarówno w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, jak i obowiązujących przepisach prawa. Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, dokonał analizy zebranych dowodów, nie naruszając zasady swobodnej ich oceny i w oparciu o zasadnie przyjęty stan faktyczny sprawy prawidłowo zastosował konkretnie przywołane przepisy prawa materialnego.

Jako, że skarżący nie sformułował zarzutu naruszenia przepisów prawa procesowego, który dotyczyłby prawidłowości poczynionych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych, poprzestając wyłącznie na zarzutach dotyczących obrazy prawa materialnego a Sąd Apelacyjny ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego podzielił i przyjął je za własne odnieść należy się do postawionych w apelacji zarzutów dotyczących naruszenia prawa materialnego.

Na wstępie wskazać należy, że zasady i tryb przyznawania prawa do emerytury wcześniejszej w związku z pracą w warunkach szczególnych bądź w szczególnym charakterze reguluje art. 184 cyt. wyżej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zgodnie z którym ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948r., przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy, tj. po ukończeniu 60 lat, jeżeli w dniu wejścia w życia ustawy – na dzień 1 stycznia 1999r. osiągnął okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) – 15 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy, to jest 25 lat. W myśl § 2 w/w rozporządzenia okresy pracy uzasadniające prawo do wcześniejszego świadczenia emerytalnego to okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywana jest stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Zauważyć należy, że przewidziane w art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 153 z 2009r., poz. 1227 – tekst jednolity ze zm.) prawo do emerytury w niższym wieku emerytalnym niż powszechnie przyjęty stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 cyt. ustawy emerytalnej, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób ścisły i gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo.

Zasadniczą zatem przesłanką warunkującą nabycie prawa do wcześniejszej emerytury jest udowodnienie co najmniej 15 lat pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, co następuje przede wszystkim przez świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, przy czym należy mieć na uwadze, że świadectwo pracy w warunkach szczególnych, jak każdy dokument nieurzędowy w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., podlega kontroli zarówno co do prawidłowości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej co miało miejsce w niniejszej sprawie. W sprawie niniejszej wnioskodawca nie legitymował się jednak świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Niespornymi w sprawie były okoliczności faktyczne w zakresie charakteru wykonywanej przez ubezpieczonego pracy w Zakładach (...) w Ł. od dnia 1 lipca 1969 roku ( po zakończeniu nauki w szkole, gdy ubezpieczony zatrudniony był jako uczeń) do dnia 30 kwietnia 1991 roku na stanowisku elektryka-elektromontera a polegające na konserwacji i naprawie maszyn przędzalniczych (od strony elektrycznej), utrzymaniem ich w ruchu, obsługą stacji transformatorowych średniego napięcia oraz wymianą oświetlenia, lamp i świetlówek w Wydziale Przędzalni jak też wykonywaniem pracy w wydzielonym pomieszczeniu warsztatu znajdującym się w hali produkcyjnej Wydziału Przędzalni, która to pracę wykonywał przeciętnie około 1 do 2 godzin dziennie.

Zatem spór sprowadzał się w istocie do prawidłowej wykładni prawa materialnego odnośnie kwalifikacji prawnej pracy świadczonej przez wnioskodawcę w spornym okresie, a w szczególności do możliwości zaliczenia wnioskodawcy pracy opisanej powyżej do okresu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. w rozumieniu § 4 cyt. wyżej rozporządzenia tj. pracy wymienionej w wykazie A stanowiącym załącznik do cyt. rozporządzenia. Jak wynika z przywołanych wyżej przepisów, praca w szczególnych warunkach to wyłącznie praca wykonywana w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do w/w rozporządzenia. Decydujące znaczenie w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych, ma możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wspomnianego załącznika. Wskazać należy, iż powołane rozporządzenie jest podstawowym aktem prawnym ustalającym warunki wcześniejszej emerytury, w tym kwalifikującym oznaczoną pracę, jako pracę w szczególnych warunkach, której stałe wykonywanie w pełnym wymiarze czasu pracy może rodzić uprawnienia emerytalne. Ocena zatem, czy dana praca wykonywana jest w szczególnych warunkach winna nastąpić w oparciu o przepisy tego rozporządzenia, a to przez przyporządkowanie ocenianej pracy do rodzajów prac wymienionych w jego załącznikach - wykazie A i B. Ewentualne zaś zarządzenia resortowe, których wydanie przewidziano w § 1 ust. 2 rozporządzenia, winny być zgodne z jego zapisami. Zauważyć bowiem należy, iż wykonywanie na stanowiskach określonych w zarządzeniach resortowych (aktach branżowych) pracy, której nie ujęto w oznaczonym wyżej wykazie A i B, nie uprawnia do uzyskania przedmiotowej emerytury. Stąd też niewystarczającym jest wskazanie, że praca była wykonywana na stanowiskach określonych jedynie w akcie branżowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2005 r. sygn. I UK 41/05, OSNP 2006/19-20/306).

Słusznie więc w ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy odnosił pracę odwołującego w spornym okresie do treści pkt 25 działu XIV, zgodnie z którym bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie jest pracą w szczególnych warunkach.

Za nieuzasadniony wobec powyższego uznać należy podnoszony w apelacji zarzut pominięcia przez Sąd Okręgowy analizy pracy świadczonej przez ubezpieczonego w kontekście treści ppkt 12 pkt 1 działu VII wykazu A stanowiącego załącznik do wskazanego w apelacji zarządzenia resortowego gdzie wskazano stanowisko „konserwator maszyn i urządzeń” – a poprzestanie na analizie wykonywanych przez wnioskodawcę czynności w odniesieniu do działu XIV poz. 25 wykazu A załącznika do cyt. wyżej rozporządzenia. Dodatkowo tylko podnieść należy, iż wskazany powyżej zarzut apelacji o tyle nie ma kluczowego znaczenia , że po pierwsze wnioskodawca nie był zatrudniony na stanowisku wskazanym w ppkt 12 cyt. zarządzenia resortowego bowiem stanowisko wynikające z dokumentacji osobowej to elektryk- elektromonter. Ponadto, co istotne, zasadniczą przyczyną dla jakiej sporny okres zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł. nie mógł być zaliczony do okresu pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w szczególnych warunkach było niespełnienie warunku wykonywania pracy wskazanej w dziale XIV poz. 25 wykazu A załącznika do cyt. wyżej rozporządzenia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na tym stanowisku pracy tak jak tego wymaga § 2 cyt. rozporządzenia. Jak to bowiem wynika z treści wskazanej regulacji okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Stałe wykonywanie takich prac oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku) lub periodyczne, a nie stałe świadczenie pracy, wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia. Za utrwalony w orzecznictwie uznać należy pogląd ,iż praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 września 2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75 i z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152).

Tak więc, wbrew stanowisku apelującego, wykonywanie przez ubezpieczonego codziennie przez czas co najmniej od jednej do dwóch godzin dziennie pracy nie spełniającej cech wskazanych w poz. 25 działu XIV załącznika A wskazanego powyżej nie pozwala na uznanie , iż spełniony został warunek wskazany w § 2 cyt. rozporządzenia.

Podkreślić należy, że o uprawnieniach pracownika do emerytury na warunkach przewidzianych w rozporządzeniu decyduje łączne spełnienie określonych w nim przesłanek, a nie przekonanie pracownika o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych w pełnym wymiarze czasu pracy. Należy zgodzić się z wnioskodawcą, że wykonywana przez wnioskodawcę praca była wykonywana w warunkach szkodliwych dla zdrowia, jednakże ta okoliczność nie przesądza o uznaniu takiej pracy za wykonywaną w warunkach szczególnych określonych w wykazie A stanowiącym załącznik do powołanego rozporządzenia.

Podsumowując, prawidłowo zastosowana treść normy prawnej wynikająca z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 2 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 1983 r. w zw. z pkt 25 działu XIV Wykazu A stanowiącego załącznik do tego rozporządzenia, nie pozwala przyjąć, by J. S. (1), wykonując prace polegające na konserwacji i naprawie maszyn przędzalniczych (od strony elektrycznej) jak też inne prace elektryczne poza halą produkcyjną w wymiarze 1-2 godzin dziennie , świadczył pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu w/w przepisów.

W świetle powyższych rozważań uznać trzeba, że J. S. (2) nie posiada niezbędnego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Tym samym nie nabył prawa do emerytury. Odmowna decyzja ZUS była zatem prawidłowa. Mając to na względzie, wobec bezzasadności apelacji ubezpieczonego, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c apelacje oddalił.