Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 czerwca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 czerwca 2013 r. w Lublinie

sprawy G. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o wypłatę emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zamościu

z dnia 12 marca 2013 r. sygn. akt IV U 1445/11

I.  uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej ustalenia prawa do wypłaty emerytury od dnia 22 listopada 2012 roku i w tym zakresie umarza postępowanie;

II.  uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej wypłaty odsetek od dnia 26 października 2011 roku i wniosek o wypłatę odsetek przekazuje do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi
w B.;

III.  oddala apelację w pozostałej części.

III AUa 398/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 października 2011 r., znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na podstawie art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 257, poz. 1726 ze zm.) wstrzymał G. T. wypłatę emerytury od dnia 1 października 2011 r., ponieważ w tej dacie kontynuowała ona zatrudnienie.

W odwołaniu od tej decyzji G. T. w istocie domagała się jej zmiany poprzez ustalenie prawa do wypłaty emerytury od dnia 1 października 2011 r.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wnosił o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z dnia 12 marca 2012 r. Sąd Okręgowy w Zamościu zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił G. T. prawo do wypłaty emerytury od dnia 1 października 2011 r. z ustawowymi odsetkami od dnia 26 października 2011 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu tego wyroku Sąd I instancji ustalił, że G. T. urodzona (...), złożyła w dniu 30 marca 2009 r. wniosek o emeryturę. Decyzją z dnia 21 kwietnia 2009 r. pozwany organ rentowy przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury od dnia 1 marca 2009 r. W tej ostatniej dacie G. T. pozostawała w stosunku pracy z (...)w Z.. W związku z tym, że wnioskodawczyni po przyznaniu jej emerytury kontynuowała zatrudnienie organ rentowy zaskarżoną decyzją wstrzymał od dnia 1 października 2011 r. wypłatę emerytury.

Po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., K 2/12, ZUS Oddział w B. podjął wypłatę wnioskodawczyni emerytury od listopada 2012 r. Sąd Okręgowy dalej podniósł, że od dnia 1 stycznia 2011 r. do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych został dodany, przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 257, poz. 1726), przepis art. 103a, który stanowi, że prawo do emerytury ulega zawieszeniu, bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta, w razie kontynuowania zatrudnienia, bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przez dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. W stosunku do emerytów, którzy nabyli prawo do świadczenia przed dniem 1 stycznia 2011 r., przepis ten zaczął obowiązywać od dnia 1 października 2011 r.

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 13 listopada 2012 r. sygn. akt K 2/12 orzekł, że przepis art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw – cytowanej wyżej - w związku z art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed dniem 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Ten wyrok Trybunału Konstytucyjnego został opublikowany w Dzienniku Ustaw z dnia 22 listopada 2013 r. pod pozycją 1285.

Sąd Okręgowy podkreślił, że prawo do emerytury wnioskodawczyni zostało ustalone w okresie kiedy nie zachodziła konieczność uprzedniego rozwiązania stosunku pracy. W dacie złożenia wniosku o emeryturę (30 marca 2009 r.) oraz w dacie, od której zostało ustalone prawo wnioskodawczyni do tego świadczenia (1 marca 2009 r.), zrealizowanie prawa do emerytury uzależnione było wyłącznie od osiągnięcia odpowiedniego wieku oraz odpowiedniego stażu ubezpieczeniowego. G. T. oba te warunki spełniła. Ze względu na zasadę ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji RP nie jest dopuszczalne nakazywanie wnioskodawczyni zastosowanie się do nowej treści ryzyka emerytalnego, tj. ponownego zrealizowania już raz skutecznie zrealizowanego prawa do emerytury. Podejmując decyzję o przejściu na emeryturę i składając w dniu 30 marca 2009 r. wniosek o ustalenie prawa do tego świadczenia wnioskodawczyni nie mogła przewidzieć, że w przeszłości przepisy zmienią się na jej niekorzyść.

Uznane za niekonstytucyjne powołane wyżej przepisy art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 257, poz. 1726 ze zm.) w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych(t. j. Dz.U. 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w zakresie, w jakim znajdowały zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, zdaniem Sądu Okręgowego, nie mogły stanowić podstawy skutecznego zawieszenia wypłaty wnioskodawczyni emerytury. Sąd Okręgowy podkreślił przy tym, że stwierdzenie przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności z Konstytucją RP w/w przepisów stanowiących podstawę wydania zaskarżonej decyzji sprawiło, że były one niekonstytucyjne od samego początku ich obowiązywania. Konsekwencją tego musiało być uznanie, że poddana kontroli decyzja została podjęta z naruszeniem prawa. Uzasadniało to wznowienie wypłaty wnioskodawczyni emerytury od daty określonej w zaskarżonej decyzji jako data wstrzymania wypłaty tego świadczenia, tj. od dnia 1 października 2011 r.

Sąd Okręgowy uznał, iż w związku z pozostawaniem organu rentowego w zwłoce z wypłatą wnioskodawczyni emerytury, tej ostatniej przysługują, zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. 2007 r., Nr 11, poz. 74 ze zm.), odsetki za opóźnienie w wypłacie świadczenia w wysokości odsetek ustawowych. W związku z tym, że wypłata należnego ubezpieczonej świadczenia winna następować dnia 25-ego każdego miesiąca, nabyła ona prawo do odsetek od dnia 26 października 2011 r. do dnia zapłaty.

Apelację od tego wyroku wniósł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.. Organ rentowy zaskarżył wyrok Sądu I instancji w całości. Zarzucił mu naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., K 2/12 (Dz.U. 2012 r., poz. 1285), poprzez ustalenie prawa do wypłaty emerytury od dnia 1 października 2011 r. wraz z odsetkami.

W konsekwencji tego zarzutu pozwany organ rentowy wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelacji pozwany organ rentowy powołując się na art. 190 ust. 3 Konstytucji RP wskazał, iż wyrok Trybunału Konstytucyjnego wywiera skutki prawne od daty ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, a więc na przyszłość. W wyroku z dnia 13 listopada 2012 r., K 2/12 Trybunał Konstytucyjny nie wskazał innej daty utraty mocy prawnej przez przepisy w nim wskazane. Zdaniem ZUS powołany ostatnio wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie ma zastosowania do przypadającego przed dniem 22 listopada 2012 r. okresu zawieszenia wypłaty emerytury na podstawie art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 257, poz. 1726 ze zm.) w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawczyni G. T. wnosiła o jej oddalenie. Podkreśliła, że stanowisko Sądu I instancji co do terminu utraty mocy prawnej przepisu, którego konstytucyjność została zakwestionowana przez Trybunał Konstytucyjny, znajduje potwierdzenie we wcześniejszych orzeczeniach Sądu Apelacyjnego w Lublinie oraz licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja w części dotyczącej ustalenia prawa do wypłaty emerytury za okres od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r. nie zasługuje na uwzględnienie. W pozostałym zakresie podlegała uwzględnieniu.

Zagadnieniem mającym istotne znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy niniejszej była możliwość zastosowania wobec wnioskodawczyni art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2009 r., Nr 153, poz. 1229 ze zm.) zakwestionowanego wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., K 2/12, w okresie poprzedzającym wejście w życie tego orzeczenia. Wyrokiem tym Trybunał Konstytucyjny orzekł, że „art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 roku, Nr 291, poz. 1707) w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.), dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku bez konieczności rozwiązywania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”.

Oceniając skutki wyroku, Trybunał Konstytucyjny jednocześnie stwierdził, że obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą, jako warunek realizacji nabytego prawa do emerytury, nie będzie miał zastosowania do osób, które nabyły to prawo w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. W stosunku do tych osób przepis art. 28 cytowanej ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych w zakresie w jakim przewiduje stosowanie art. 103a ustawy emeryturach i rentach z FUS utracił moc z chwilą ogłoszenia sentencji wyroku w Dzienniku Ustaw, czyli z dniem 22 listopada 2012 r. (Dz.U. 2012 r., poz. 1285).

W sprawie niniejszej bezsporny był fakt, że wnioskodawczyni należy do kręgu osób objętych powołanym wyżej wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, ponieważ prawo do emerytury nabyła z dniem 1 marca 2009 r., a więc w okresie, kiedy realizacja prawa do tego świadczenia nie wymagała rozwiązania stosunku pracy.

W tym miejscu należy wskazać, że art. 37 pkt 5 lit. „b” ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz.U. Nr 228, poz.1507 ze zm.) uchylił z dniem 8 stycznia 2009 r. przepis art. 103 ust. 2a powołanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który stanowił, że prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Od dnia 1 stycznia 2011 r. przepis ten ponownie został dodany do ustawy o emeryturach i rentach z FUS jako art. 103a, a to z mocy art. 6 pkt 2 w zw. z art. 30 powołanej wyżej ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych (…).

Decyzją z dnia 11 października 2011 r. pozwany organ rentowy wstrzymał wnioskodawczyni wypłatę emerytury od dnia 1 października 2011 r., przy czym jak wynika z odpowiedzi na odwołanie od tej decyzji, podstawę jej wydania stanowił powołany wyżej przepis art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W zaistniałej zatem sytuacji faktycznej, dla prawidłowego rozpoznania sprawy niniejszej decydujące znaczenie miała ocena skutków wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., K 2/12, w odniesieniu do stanu prawnego poprzedzającego wejście w życie tego orzeczenia.

Przystępując do rozważań w tej materii należy stwierdzić, iż problematyka dotycząca wpływu orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego na stosunki prawne ukształtowane pod rządami przepisów uznanych za niezgodne z Konstytucją RP nie należy do łatwych i nie jest jednolicie rozumiana w orzecznictwie sądów powszechnych oraz w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 kwietnia 2006 r., IV CSK 38/06 - LEX nr 398455; z 21 dnia listopada 2006 r., II PK 42/06 – LEX nr 950622).

W razie wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku ogłoszonego niezwłocznie (art. 190 ust. 2 Konstytucji), za przyjęciem wstecznego jego działania przemawia argument, że stan niezgodności ustawy z Konstytucją jest okolicznością obiektywną, istniejącą w całym okresie koegzystencji tych dwóch aktów tj. ustawy zasadniczej i ustawy „zwykłej”. Odmowa zastosowania wadliwego przepisu do zdarzenia faktycznego sprzed ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego może opierać się wprost na uznaniu jego skutków ex tunc, czyli w praktyce na uznaniu retroaktywności, albo na przesłankach dominacji przepisów Konstytucji nad innymi oraz wiążącym orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z nią przepisów ustawy, co prowadzi do odmowy zastosowania przepisu niezgodnego z aktem wyższego rzędu, nawet gdyby wyrok Trybunału Konstytucyjnego miał działać tylko na przyszłość. Pogląd ten znajduje oparcie w licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego (por. uchwała z dnia 23 stycznia 2001 r., III ZP 30/00 – OSNAPUS 2001, nr 23, poz. 685; wyrok z dnia 10 listopada 1999 r., I CKN 204/98 - OSNC 2000, nr 5, poz. 94; postanowienie z dnia 7 grudnia 2000 r., III ZP 27/00 - OSNAPUS 2001, nr 10, poz. 331; oraz uzasadnienia orzeczeń: z dnia 18 kwietnia 2002 r., III RN 4/01 - OSNAPUS 2003, nr 2, poz. 25; z dnia 12 czerwca 2002 r., II UKN 419/01 – OSNAPUS 2002, nr 23, poz. 580; z dnia 27 września 2002 r., II UKN 581/01 - OSNAPUS 2002, nr 23, poz. 581; oraz z dnia 15 stycznia 2003 r., IV CKN 1639/00 - nie publ.).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, nie można zgodzić się z wywodami apelacji jakoby przepis art. 190 ust. 3 Konstytucji R P uzasadniał pogląd prezentowany przez organ rentowy, że zakwestionowany przez Trybunał Konstytucyjny przepis nie powinien być stosowany w odniesieniu do stanów faktycznych sprzed ogłoszenia orzeczenia Trybunału w Dzienniku Ustaw, a więc zaistniałych przed dniem 22 listopada 2012 r. Stosownie do art. 190 ust. 3 Konstytucji RP, orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny - dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów.

Z treści ostatnio powołanego przepisu Konstytucji RP apelant wywodził, iż nieokreślenie przez Trybunał Konstytucyjny w powołanym wyżej wyroku z dnia 13 listopada 2012 r., K 2/12, innej, późniejszej daty jego wejścia w życie, oznacza, że wyrok ten wszedł w życie z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, tj. 22 listopada 2012 r. Takiego stanowiska nie można uznać za prawidłowe. Apelant zupełnie bowiem pominął w swoich rozważaniach te uregulowania Konstytucji RP, które w sposób wyraźny wskazują na retroaktywne skutki wyroku Trybunału Konstytucyjnego orzekającego o niekonstytucyjności przepisu prawa. W tym miejscu należy wskazać przepis art. 190 ust. 4 Konstytucji, który stanowi, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.

Przyjęcie stanowiska organu rentowego przekreśliłoby sens instytucji wznowienia postępowania (którego celem jest przecież wydanie orzeczenia zgodnego z prawem) w sytuacji, gdy orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego zawiera wiążące stwierdzenie, iż akt normatywny pozostaje w sprzeczności z aktem prawnym wyższego rzędu.

W nowym stanie prawnym, ukształtowanym w następstwie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, rozpatrzenie sprawy jest nie tylko dopuszczalne, ale możliwość taka jest ujęta jako podmiotowe, konstytucyjne prawo jednostki. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 stycznia 2006 roku, I PK 116/05 (LEX nr 214272), realizację reguły określonej w art. 190 ust. 4 Konstytucji, stanowi na gruncie postępowania cywilnego przepis art. 401 ¹ k.p.c., nakazujący wznowienie postępowania sądowego w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową, lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie. W konsekwencji, po wznowieniu postępowania na podstawie art. 401 ¹ k.p.c. sąd stwierdzając, iż orzeczenie zostało wydane na podstawie obowiązującego aktu prawnego, ma jednocześnie przesłankę do innego rozstrzygnięcia sprawy, uznając, że choć akt ten obowiązywał, to jednak nie powinien był zostać w sprawie zastosowany, co okazało się dopiero po wydaniu orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny.

Kolejnym argumentem przemawiającym za retroaktywnością orzeczeń Trybunału jest przewidziana w art. 193 Konstytucji RP instytucja pytania prawnego. Przepis ten stanowi, że każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem. Istota pytania prawnego sprowadza się bowiem do zastosowania orzeczenia Trybunału do zaistniałego w przeszłości stanu faktycznego przez sąd orzekający w danej sprawie.

Reasumując, stwierdzić należy, iż utrata mocy obowiązującej przepisu (aktu prawnego) zakwestionowanego przez Trybunał Konstytucyjny następuje, stosownie do cytowanego wyżej art. 190 ust. 3 Konstytucji, z chwilą wejścia w życie orzeczenia Trybunału i orzeczenie to ma w tym zakresie charakter konstytutywny. Oznacza to, że przepis ten z datą ogłoszenia wyroku Trybunału zostaje wyeliminowany z porządku prawnego i po tej dacie nie może być stosowany.

Utrata mocy obowiązującej nie oznacza jednak unieważnienia wcześniej istniejącego stanu prawnego. Eliminacja skutków wynikających z niekonstytucyjnych przepisów wymaga indywidualnych rozstrzygnięć w sferze stosowania prawa.

Sąd Apelacyjny podziela ukształtowane na tle omawianej materii orzecznictwo Sądu Najwyższego, z którego wynika, że uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją przepis prawa nie może być stosowany przez sądy i inne organy w odniesieniu do stanów faktycznych sprzed ogłoszenia orzeczenia Trybunału (por. powołany wyżej wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2006 r., II PK 42/06 – LEX nr 950622 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2008 r., V CO 43/08 – LEX nr 564856).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, inne rozumienie skutków orzeczenia Trybunału w przedmiocie niekonstytucyjności przepisów, naruszałoby zasadę demokratycznego państwa prawnego wynikającą z art. 2 Konstytucji R P. Pozwalałoby władzy ustawodawczej, a za jej pośrednictwem władzy wykonawczej, na korzystanie z „niepewnych konstytucyjnie” rozwiązań prawnych bez ponoszenia odpowiedzialności w tym zakresie. Do czasu orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny o niezgodności przepisów (aktów prawnych) z Konstytucją, istniałaby bowiem możliwość osiągania określonych skutków.

Odnosząc powyższe rozważania do sytuacji faktycznej zaistniałej w sprawie niniejszej stwierdzić należy, iż prawidłowo Sąd I instancji uznał, że skoro rozstrzygnięcie zawarte w decyzji z dnia 11 października 2011 r. zostało oparte na przepisie art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który uznany został za niekonstytucyjny, to nie mógł on stanowić podstawy wstrzymania wypłaty emerytury wnioskodawczyni od 1 października 2011 r.

Zaskarżony wyrok w części ustalającej G. T. prawo do wypłaty emerytury od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r. należało uznać za prawidłowy. Apelacja w tym zakresie na podstawie art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu, bowiem przedstawiony w niej zarzut naruszenia prawa materialnego okazał się nieuzasadniony.

Apelacja podlegała natomiast uwzględnieniu w części dotyczącej ustalenia w zaskarżonym wyroku prawa do wypłaty emerytury od dnia 22 listopada 2012 r., tj. od daty ogłoszenia w Dzienniku Ustaw powołanego wyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., K 2/12 . Sąd Okręgowy zupełnie pominął jakie znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy niniejszej ma okoliczność, że pozwany organ rentowy podjął wypłatę wnioskodawczyni emerytury od daty ostatnio powołanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, tj. od 22 listopada 2012 r., aczkolwiek fakt ten był mu znany, czemu dał wyraz w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Organ rentowy podejmując od dnia 22 listopada 2012 r. wypłatę emerytury zaspokoił częściowo żądanie wnioskodawczyni. W związku z tym zaskarżony wyrok w tej części stosownie do art. 386 § 3 k.p.c. w związku z art. 477 ¹³ k.p.c. należało uchylić, zaś postępowanie w tym zakresie umorzyć, czemu Sąd Apelacyjny dał wyraz w pkt I wyroku.

Apelacja zasługiwała również na uwzględnienie w części dotyczącej orzeczonej w zaskarżonym wyroku wypłaty odsetek od dnia 26 października 2011 r. Wniosek o wypłatę odsetek G. T. zgłosiła dopiero w toku postępowania odwoławczego na rozprawie w dniu 12 marca 2013 r. (k. 22v). W tym miejscu należy z całą mocą podkreślić, że postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter kontrolny w stosunku do decyzji organu rentowego (art. 477 ⁹ k.p.c.). Oznacza to, że o roszczeniu ubezpieczonej w pierwszej kolejności powinien rozstrzygać organ rentowy. Dotyczy to również wniosku o wypłatę odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia. W sprawie niniejszej zastosowanie znajdują przepisy regulujące postępowanie odrębne w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, a te nie pozwalają na orzekanie bez uprzedniej decyzji organu rentowego, z wyjątkiem przewidzianym w art. 477 ⁹ § 4 k.p.c., który nie ma jednak tutaj zastosowania. Wskazują na to wyraźnie przepisy art. 2 § 3, art. 477 ¹⁰ § 2 i art 477 ¹⁴ § 3 k.p.c. (por. także pkt. 2 tezy postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2010 r., II UK 165/09 – LEX 583807). Jeżeli zatem po wniesieniu odwołania zostanie zgłoszone nowe żądanie, to sąd nie może go rozpoznać, ale jest zobowiązany przekazać je do rozpoznania organowi rentowemu (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 maja 1999 r., II UKN 622/98 – OSNP 2000, nr 15, poz. 591 oraz z dnia 26 maja 2011 r., II UK 360/10 – LEX nr 901610). Decyzja organu rentowego z dnia 11 października 2011 r., będąca przedmiotem postępowania odwoławczego w sprawie niniejszej, nie zawierała rozstrzygnięcia o odsetkach za opóźnienie w wypłacie świadczenia. W związku z tym Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 3 k.p.c. w związku z art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. i art. 464 § 1 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok w części zawierającej rozstrzygnięcie o zgłoszonym przez wnioskodawczynię w toku postępowania odwoławczego żądaniu odsetek za opóźnienie w wypłacie emerytury i przekazał je do rozpoznania organowi rentowemu.

Z przedstawionych wyżej względów Sąd Apelacyjny na podstawie powołanych wyżej przepisów orzekł jak w sentencji.