Pełny tekst orzeczenia

14/1/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 2 września 2013 r.
Sygn. akt Ts 7/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Granat,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej G.K. w sprawie zgodności:
art. 49 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 9 stycznia 2012 r. G.K. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność art. 49 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 2, art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została sformułowana w związku z następującą sprawą. Skarżący złożył zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa z art. 244 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.), dotyczące niezastosowania się przez jego wspólnika – A.K. do orzeczonego w postępowaniu cywilnym wobec wspólników AG KORC Sp.j. zakazu sprzedaży wyrobów kamieniarskich, stanowiących własność spółki. Wobec dwukrotnego wydania przez prokuratora postanowienia o umorzeniu dochodzenia w tej sprawie, skarżący na podstawie art. 55 § 1 i 2 k.p.k. wniósł subsydiarny akt oskarżenia przeciwko wspólnikowi A.K. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa – XIV Wydział Karny postanowieniem z 9 sierpnia 2011 r. (sygn. akt XIV K 139/11) na podstawie art. 17 § 1 pkt 9 w zw. z art. 55 § 1 k.p.k. umorzył postępowanie w sprawie. W ocenie sądu przedmiotem ochrony w sprawie o czyn z art. 244 k.k. jest wymiar sprawiedliwości, a w ramach tego – zapewnienie wykonania orzeczeń sądu, o których mowa w tym przepisie, nie zaś dobro jednostki. Niezastosowanie się przez wspólnika A.K. do orzeczonego przez sąd w postępowaniu gospodarczym zakazu zbywania określonych składników majątku spółki ma znaczenie dla stosunków cywilnoprawnych, których stroną jest AG KORC Sp.j., pokrzywdzenie zaś skarżącego jako wspólnika ma jedynie charakter pośredni. Sąd Okręgowy w Warszawie – X Wydział Karny Odwoławczy postanowieniem z 3 listopada 2011 r. (sygn. akt X Kz 852/11) nie uwzględnił zażalenia skarżącego na to postanowienie i utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie.
Skarżący wskazał, że zaskarżony art. 49 § 1 k.p.k., rozumiany w sposób zawężający, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, pozbawia go prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji) oraz zamyka mu drogę sądowego dochodzenia wolności i praw (art. 77 ust. 2 Konstytucji). Zdaniem skarżącego zakwestionowany przepis narusza zasady poprawnej legislacji (art. 2 Konstytucji), a jego brzmienie – w zakresie sformułowania „bezpośrednie naruszenie lub zagrożenie” – pozwala na dowolność stosowania wyprowadzonej z niego normy prawnej. Skarżący podkreślił, że naruszenie zasad poprawnej legislacji „pociąga za sobą (…) również niezgodność z art. 31 ust. 3 Konstytucji”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wykazanie przez skarżącego, że w związku z wydaniem przez organ władzy publicznej ostatecznego orzeczenia na podstawie zakwestionowanego w skardze aktu normatywnego, doszło do naruszenia przysługujących skarżącemu praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym.
Jak stanowi zakwestionowany art. 49 § 1 k.p.k.: „pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo”. Przepis ten zawiera ogólną definicję pokrzywdzonego, jako strony postępowania karnego, wyposażonej w określone uprawnienia procesowe, umożliwiające jej ochronę swych interesów w toku postępowania.
Trybunał Konstytucyjny w niniejszym składzie podziela pogląd zawarty w postanowieniach TK z 7 kwietnia 2009 r., Ts 4/08 (OTK ZU nr 4/B/2010, poz. 76) i 22 września 2010 r., Ts 23/10 (OTK ZU nr 1/B/2012, poz. 59), że to „nie zaskarżony przepis [art. 49 § 1 k.p.k.], lecz przepisy kodeksu karnego, a zatem przepisy o charakterze materialnym, określają przedmiot ochrony prawnokarnej. Przepisy te wskazują zarówno na chronione dobra prawne, jak też zakres zachowań zabronionych. Decydują o przyznaniu w konkretnej sprawie statusu pokrzywdzonego. Zatem to w przepisach kodeksu karnego poszukiwać należy odpowiedzi na pytanie, czy w związku z zarzutem popełnienia konkretnego przestępstwa osoba fizyczna albo prawna uzyskuje status pokrzywdzonego”.
Sądy orzekające w sprawie skarżącego wydały rozstrzygnięcia na podstawie art. 49 § 1 k.p.k. w zw. z art. 244 k.k. W skardze konstytucyjnej zakwestionowano zaś jedynie art. 49 § 1 k.p.k. Na podstawie zakwestionowanego przepisu nie można jednak zrekonstruować normy prawnej, zgodnie z którą z uwagi na brak statusu pokrzywdzonego w sprawie o przestępstwo przeciwko wymiarowi sprawiedliwości skarżącemu nie przysługuje uprawnienie do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia. Trybunał Konstytucyjny, w myśl zasady skargowości związany zakresem przedmiotowym skargi, stwierdza zatem, że art. 49 § 1 k.p.k. nie zawiera kwestionowanej przez skarżącego normy prawnej.
Zarzuty skarżącego, zgodnie z którymi art. 49 § 1 k.p.k. przez przyjętą w orzecznictwie sądowym wykładnię pozbawia skarżącego statusu pokrzywdzonego, wobec powyższego uznać należy za oczywiście bezzasadne, co na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) uzasadnia odmowę nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Ze wskazanych względów Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.