Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 175/14
POSTANOWIENIE
Dnia 4 września 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dorota Rysińska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Barbara Skoczkowska
SSN Roman Sądej
w sprawie z wniosku M. Z.
o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe
aresztowanie
po rozpoznaniu wniosku M. Z.
o wyłączenie sędziego
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić wniosku.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 28 listopada 2013 r., sygn. akt … 213/13, Sąd Apelacyjny
utrzymał w mocy wyrok Sądu Okręgowego w P. z dnia 6 września 2013 r., sygn.
akt … 823/12, którym oddalono wniosek M. Z. o zasądzenie odszkodowania i
zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie
zastosowane wobec niego postanowieniem Sądu Okręgowego w P. z dnia 12
lutego 2009 r. w sprawie … 2587/09. Wyrok ten został zaskarżony kasacją
pełnomocnika wnioskodawcy, który to wnioskodawca przed terminem rozprawy
kasacyjnej wystąpił z wnioskiem o wyłączenie od rozpoznania jego sprawy, jednego
z członków wyznaczonego składu orzekającego – sędziego Sądu Najwyższego R.
M. W podstawie prawnej tego żądania wnioskodawca przywołał przepisy art. 41 §
1 k.p.k. w zw. z art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych
Wolności w zw. z art. 91 ust. 2 Konstytucji RP, oraz art. 42 § 1 k.p.k., a w jego
uzasadnieniu powołał się na fakt wydania przez SSN R. M. w dniu 18 września
2
2013 r., w sprawie V KZ 55/13, postanowienia utrzymującego w mocy zarządzenie
upoważnionego sędziego Sądu Okręgowego w P. o odmowie przyjęcia osobistej
kasacji M. Z. Z faktu tego wnioskodawca wywiódł, że wymieniony sędzia orzekał w
głównym nurcie procesu. Na podstawie uzasadnienia wskazanego postanowienia
wyraził zaś stanowisko, że sędzia, odnosząc się do poszczególnych zarzutów jego
zażalenia, faktycznie rozpoznał merytorycznie niektóre z zarzutów podniesionych w
jego skardze kasacyjnej, przy czym, odmawiając im słuszności posłużył się
(zacytowanymi w piśmie) zwrotami, które – zdaniem wnioskodawcy – wyrażały
zniecierpliwienie sędziego i wytykały zbędność korzystania przez skarżącego z
możliwości poddania pod osąd Sądu jego poglądów i twierdzeń. Powyższe, w
ocenie wnioskodawcy, może powodować brak bezstronności sędziego w
niniejszym postępowaniu, tym bardziej, że obecnie korzysta on z tych samych
uprawnień procesowych, choć po zakończeniu głównego nurtu procesu karnego. W
konkluzji wskazał, że brak bezstronności SSN R. M. mógłby zaważyć na
rozpoznaniu niniejszej sprawy, co uzasadnia jego wyłączenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wniosek nie zasługuje na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności należy zauważyć, że wnioskodawca pozostaje w
błędzie co do tego, że SSN R. M. rozstrzygał w głównym nurcie postępowania
karnego. Wskazane we wniosku postanowienie z dnia 18 września 2013 r., w
sprawie V KZ 55/13, zapadło w postępowaniu okołokasacyjnym, a więc po
prawomocnym zakończeniu postępowania karnego, w którym rozstrzygnięto o
karnej odpowiedzialności M. Z.
Nie mniej istotne jest to, że kwestia formalna, badana w wymienionym
postanowieniu, dotyczyła dopuszczalności kasacji, wniesionej przez skazanego M.
Z. od wyroku Sądu Okręgowego w P. z dnia 19 grudnia 2012 r., w sprawie …
636/12. Zestawienie powyższego z danymi przytaczanymi na wstępie świadczy
bowiem niezbicie, że rozważane postanowienie nie dość, że nie zapadło na etapie
okołokasacyjnym niniejszego postępowania, którego dotyczy obecnie zawisła
skarga kasacyjna, ale też nawet nie zostało wydane po prawomocnym zakończeniu
tego fragmentu postępowania – w jego głównym nurcie, w którym zapadło
postanowienie o tymczasowym aresztowaniu wnioskodawcy, stanowiące podstawę
3
jego wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie, rozstrzygniętego wyrokiem
obecnie zaskarżonym kasacją. Tylko dla porządku należy przypomnieć, że
orzeczenie o aresztowaniu M. Z. zapadło w związku z postępowaniem
zakończonym wyrokiem Sądu Okręgowego w P. z dnia 12 lutego 2009 r., sygn. …
2587/07, następnie uchylonym wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia
2010 r., sygn. akt V KK 235/09 – po raz pierwszy. Wskazywane w obecnie
rozważanym wniosku postanowienie zapadło natomiast w postępowaniu
okołokasacyjnym wszczętym po zakończeniu postępowania odwoławczego, które –
w wyniku kolejnego, częściowo uchylającego wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17
maja 2012 r., sygn. akt V KK 322/11 – zostało przeprowadzone po raz trzeci.
Można dodać, że w postępowaniu tym kasację wniósł skutecznie obrońca
skazanego (skarga ta została oddalona postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia
10 grudnia 2013 r. w sprawie V KK 218/13, jako oczywiście bezzasadna).
Wymienione powyżej okoliczności obrazują zatem brak jakiegokolwiek
związku kwestii rozstrzyganych przez SSN R. M. w postanowieniu wskazywanym w
rozważanym wniosku o jego wyłączenie, z rozpoznaniem kasacji wniesionej w
niniejszej sprawie. Nie sposób więc podzielić poglądu wnioskodawcy, że fakt
wydania tego, incydentalnego, rozstrzygnięcia miałby w najmniejszym choć stopniu
świadczyć o braku bezstronności sędziego w rozstrzyganiu wniesionej obecnie
skargi kasacyjnej.
Do tak postawionej we wniosku tezy zupełnie też nie przekonują argumenty
odwołujące się do treści uzasadnienia omawianego postanowienia. Odniesienie się
w nim do poszczególnych zarzutów zażalenia skazanego M. Z. na zarządzenie
odmawiające przyjęcia jego kasacji stanowiło realizację obowiązku wynikającego z
treści art. 519 k.p.k. w zw. z art. 433 § 2 k.p.k., tym bardziej niezbędną, że w
zażaleniu podnoszono m.in. uchybienia określone w art. 439 § 1 pkt. 1 k.p.k.
związane z błędnym wyznaczeniem sędziów do rozpoznania wniosku skazanego o
przyznanie mu obrońcy z urzędu oraz w kwestii zbadania formalnych warunków
jego osobistej kasacji. Nie ma żadnego powodu, by rozważać, czy podana w
postanowieniu motywacja stanowiła – jak uważa wnioskodawca – faktyczne
rozpoznanie zarzutów wysuniętych w osobistej kasacji skazanego. Uzasadnienie
odnosiło się wszak do realiów tej konkretnej sprawy (konkretnych sędziów i
4
podejmowanych przez nich czynności procesowych), które z punktu widzenia
merytorycznego rozpoznania wniesionej obecnie kasacji, nie mają żadnego
znaczenia. Odrzucić wreszcie należy pogląd wnioskodawcy, jakoby w
postanowieniu wyrażone zostały zniecierpliwienie, czy niechętny stosunek
rozstrzygającego sędziego do korzystania przez skarżącego ze swych uprawnień,
które – jak podnosi – realizuje także przy pomocy wniesionej obecnie kasacji.
Przytaczane we wniosku zwroty zawierające się w stwierdzeniach co do
„obszerności zażalenia” skarżącego, co do „korzystania oczywiście z jego
uprawnień” „po raz kolejny” oraz „lansowania stanowiska” należy traktować jako
określenia kwitujące niezaprzeczalny stan sprawy. Faktem jest bowiem, że
zażalenie skarżącego sporządzone zostało na blisko 11 stronach i – jako
rozbudowane i obszerne – wymagało skondensowania jego argumentów dla ich
rzeczowego rozważenia. Faktem jest również, że zarzuty związane z niewłaściwym
wyznaczaniem składów sędziowskich stawiane są w kolejno składanych w imieniu
wnioskodawcy lub przez niego osobiście środkach zaskarżenia, środkach
odwoławczych i wnioskach. Z przytoczenia tych faktów nie wynika jednak nic ponad
stwierdzenie, że głoszone (lansowane) przez niego (po raz kolejny) stanowisko w
kwestii niewłaściwej obsady sądu wymaga każdorazowego rozważenia w
odniesieniu do realiów danego etapu postępowania i podejmowanych wówczas
przez konkretnych sędziów czynności. Takie rozważania, opatrzone uwagą o
aprobacie rozstrzygnięć Sądu Najwyższego w sprawach V KK 235/09 (do którego
nawiązuje się we wniesionej obecnie kasacji) oraz V KK 322/11, zawiera omawiane
postanowienie i w ich świetle nie może być wątpliwości co do tego, że wyrażony w
ich przedmiocie pogląd wnioskodawcy stanowi wyraz jedynie jego subiektywnej,
niepopartej zobiektywizowanymi okolicznościami oceny.
Przykładając zatem nieodzowną wagę – także myśl unormowań
konstytucyjnych i konwencyjnych – do kwestii zachowania gwarancji obiektywizmu
rozstrzygającego sądu, któremu służy m.in. instytucja wyłączenia sędziego
określona w art. 41 § 1 k.p.k., Sąd Najwyższy uznał, że przedstawione w
rozważanym wniosku okoliczności, oceniane w nawiązaniu do realnych
uwarunkowań kolejnych rozstrzygnięć sądowych, jak również wyrażona w tym
wniosku opinia co do nastawienia sędziego, nie są zdolne do wywołania
5
jakichkolwiek, a tym bardziej uzasadnionych skrupułów – traktowanych w sposób
wzorcowo neutralny i rozsądny – co do zdolności SSN R. M. do rzetelnego,
pozbawionego uprzedzeń rozpoznania kolejnej sprawy wnioskodawcy.
Z tych zatem wszystkich powodów, nie znajdując podstaw do powzięcia
żadnych wątpliwości co do bezstronności wymienionego sędziego w
rozstrzygnięciu kasacji pełnomocnika M. Z., wniesionej w niniejszej sprawie, Sąd
Najwyższy orzekł, jak na wstępie.