Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 106/15
POSTANOWIENIE
Dnia 15 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Stępka (przewodniczący)
SSN Krzysztof Cesarz (sprawozdawca)
SSN Roman Sądej
w sprawie A. P.
skazanej z art. 278 § 1 k.k. i innych
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 15 kwietnia 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego
od postanowienia Sądu Okręgowego w G.
z dnia 21 stycznia 2014 r.,
utrzymującego w mocy postanowienie Sądu Rejonowego w G.
z dnia 9 listopada 2013 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie oraz utrzymane nim w
mocy postanowienie Sądu Rejonowego w G. i przekazuje sprawę
temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w G. prawomocnym wyrokiem łącznym z dnia 3 sierpnia 2011
r., wymierzył A. P. m.in. karę łączną roku i 10 miesięcy pozbawienia wolności,
powstałą z połączenia kar:
1) 8 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego z
dnia 10 kwietnia 2009 r., XI K 26/09, za przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art.
64 § 1 k.k. zaboru w celu przywłaszczenia mienia łącznej wartości 317,80 zł
popełnione w dniu 6 października 2008 r.,
2
2) roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu
Rejonowego z dnia 29 stycznia 2010 r., II K 414/00.
Pismem z dnia 7 listopada 2013 r., sędzia Sądu, który wydał wyrok łączny,
zwrócił się do przewodniczącego Wydziału XI Karnego Sądu Rejonowego o
rozważenie zastosowania art. 50 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie
ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 25
października 2013 r., poz. 1247) w sprawie XI K 26/09 tego Sądu (k. 178).
Ustawa ta weszła w życie w dniu 9 listopada 2013 r, (po upływie 14 dni od
dnia ogłoszenia – art. 56 pkt 1 tejże ustawy – dalej „ustawa nowelizująca”). Przepis
art. 2 pkt 2 ustawy nowelizującej nadał art. 119 § 1 k.w. następujące brzmienie: „kto
kradnie lub przywłaszcza cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza
1/4 minimalnego wynagrodzenia, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności
albo grzywny”. Zaś w art. 2 pkt 4 dodano § 9 do art. 47 k.w. w brzmieniu
„Minimalnym wynagrodzeniem jest wynagrodzenie za pracę ustalone na podstawie
ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.
U. Nr 200, poz. 1679…).” W dniu 9 listopada 2013 r. minimalne wynagrodzenie za
pracę wynosiło 1600 zł (§ 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 września
2012 r. – Dz. U. z 17 września 2012 r., poz. 1026). Zatem 1/4 tej kwoty to 400 zł,
czyli wykroczeniem stała się i była w tym dniu kradzież mienia o wartości do 400 zł.
Tego dnia to jest 9 listopada 2013 r. Sąd Rejonowy na podstawie art. 50 ust.
1 ustawy nowelizującej – a contrario postanowił stwierdzić brak podstaw do
zamiany kary 8 miesięcy pozbawienia wolności wymierzonej A. P. w sprawie XI K
26/09 na karę 30 dni aresztu.
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 21 stycznia 2014 r., sygn. akt XIII Kz
731/13, po rozpoznaniu zażalenia skazanej, utrzymał w mocy powyższe
postanowienie Sądu I instancji.
Sądy uznały, że należy bazować na wysokości minimalnego wynagrodzenia
z daty czynu, czyli na kwocie 1.126 zł w dniu 6 października 2008 r., zaś 1/4 tej
kwoty, to 281,50 zł.
Skazana odbywała wyżej wskazaną karę łączną roku i 10 miesięcy
pozbawienia wolności od 2 października 2012 r. do 2 sierpnia 2014 r. (k. 224 akt
głównych i k. 13 akt SN).
3
Kasację na korzyść skazanej od postanowienia Sądu odwoławczego złożył
Prokurator Generalny, zarzucając „rażące i mające istotny wpływ na treść
postanowienia naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 433 § 2 k.p.k.,
polegające na dokonaniu nienależytej kontroli odwoławczej i utrzymaniu w mocy
postanowienia Sądu I instancji wydanego z naruszeniem przepisu prawa karnego
materialnego – art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy –
Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 25
października 2013 r., poz. 1247), polegającym na odmowie dokonania zamiany
wobec skazanej A. P. kary 8 miesięcy pozbawienia wolności prawomocnie
orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 10 kwietnia 2009 r., sygn. XI K
26/09 na karę 30 dni aresztu, w sytuacji gdy istniały ku temu przesłanki określone
we wskazanym przepisie, ponieważ według ustawy nowelizującej czyn objęty
powołanym wyrokiem, stanowił wykroczenie.”
Skarżący wniósł o uchylenie obu postanowień i przekazanie sprawy Sądowi I
instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Skarga kasacyjna okazała się oczywiście zasadna, przeto mogła być
uwzględniona na posiedzeniu (art. 535 § 5 k.p.k.). Sąd odwoławczy dokonał
bowiem błędnej wykładni art. 50 ust. 1 ustawy nowelizującej. Przepis ten brzmi:
„Jeżeli według niniejszej ustawy czyn objęty prawomocnym wyrokiem skazującym
za przestępstwo na karę pozbawienia wolności stanowi wykroczenie, orzeczona
kara podlegająca wykonaniu ulega zamianie na karę aresztu…”. Skoro „według
niniejszej ustawy” określa się, czy czyn „stanowi wykroczenie”, to trzeba było
sięgnąć do art. 2 pkt 2 i 4 tej ustawy, ale na dzień wejścia jej w życie, to jest 9
listopada 2013 r. Kierować należało się nie tylko nową treścią art. 119 § 1 k.w. z
tego dnia, ale i wysokością minimalnego wynagrodzenia obowiązującą w tym dniu.
Tymczasem Sąd Okręgowy posłużył się wysokością minimalnego wynagrodzenia z
daty czynu, a nie – jak nakazuje art. 50 ust. 1 ustawy nowelizującej – z daty jej
wejścia w życie. Czyn popełniony przez skazaną w dniu 6 października 2008 r. nie
przestał, z woli ustawodawcy, być przestępstwem. Dlatego nie upoważnił on sądów
do badania przy pomocy nowego kryterium w postaci minimalnego wynagrodzenia,
czy w dacie czynu też byłby on przestępstwem. A tak, bezpodstawnie, postąpił Sąd
4
odwoławczy. Minimalne wynagrodzenie z daty czynu (jeżeli jest takie samo jak w
dacie orzekania) ma decydujące znaczenie, lecz przy rozpoznawaniu sprawy (z
oskarżenia albo obwinienia) o ten czyn. Bowiem kierowanie się co do zasady datą
czynu dla określenia wartości mienia, a przez to odróżnienie wykroczenia od
przestępstwa, wynika z dyspozycji art. 4 § 1 k.k. i art. 2 § 1 k.w. Natomiast na
gruncie art. 50 ust. 1 ustawy nowelizującej, jak już wykazano, Sąd porównuje
wartość mienia z daty przestępstwa z wartością mienia z daty wejścia w życie tej
ustawy, zaś minimalnym wynagrodzeniem określonym w art. 119 § 1 k.k. w zw. z
art. 47 § 9 k.w. jest wynagrodzenie obowiązujące w tym ostatnim dniu. Zatem jeżeli
czyn dotyczył kradzieży mienia do wartości 400 zł, kara pozbawienia wolności
orzeczona za to przestępstwo ulega zamianie na karę aresztu.
Zarzut naruszenia art. 433 § 2 k.p.k. przez nienależytą kontrolę odwoławczą
okazał się trafny dlatego, że w zażaleniu zwrócono uwagę na bezpodstawność
odnoszenia nowego miernika wykroczenia do czasu czynu (k. 195 in fine). W
rezultacie doszło do oczywiście wadliwej wykładni art. 50 ust. 1 ustawy
nowelizującej. Interpretacja tego przepisu, przedstawiona powyżej, zbieżna jest z
rezultatami wykładni wielokrotnie już dokonanej przez Sąd Najwyższy (zob. m.in.
postanowienia: z dnia 16 lipca 2014 r., III KK 211/14 – Lex nr 1488906, z dnia 19
lutego 2015 r., III KK 434/14 – Legalis nr 1186166, z dnia 30 stycznia 2015 r., III KK
422/14 – Legalis nr 1186165).
Stwierdzone uchybienia miały oczywisty wpływ na treść zaskarżonego
postanowienia, w którym podzielono błędną ocenę prawną Sądu I instancji. Dlatego
uchylono orzeczenia obu Sądów.
Sąd Rejonowy ponownie rozpoznając sprawę będzie związany
zapatrywaniami prawnymi wyrażonymi w niniejszym postanowieniu jak również
podzielanym i tu stanowiskiem, że przepis art. 50 ust. 1 ustawy nowelizującej ma
zastosowanie także w sytuacji orzeczenia podlegającej wykonaniu kary łącznej,
obejmującej karę pozbawienia wolności wymierzoną za przestępstwo, stanowiące
według tej ustawy wykroczenie (zob. uchwała SN z dnia 30 kwietnia 2014 r., I KZP
3/14 – OSNKW 2014, z. 6, poz. 44).
5
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13