Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - SSO Agnieszka Fronczak

Sędziowie SSO Maja Smoderek (spr.)

SSO Ewa Talarczyk

Protokolant sekr. sądowy Beata Dąbrowska

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2013 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...)

przeciwko M. W. (1), A. W. (1) i T. K.

o eksmisję

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie

z dnia 19 września 2012 r., sygn. akt I C 483/12

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od (...)na rzecz M. W. (1), A. W. (1)i T. K.solidarnie kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej.

Sygn. akt V Ca 3470/12

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym w dniu 31 stycznia 2012r. powód (...)wniósł o nakazanie pozwanym M. W. (1), A. W. (1)oraz T. K.opróżnienie lokalu mieszkalnego nr (...)w budynku przy ul. (...)w W.oraz zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na pozew złożonej na terminie rozprawy wyznaczonym na dzień 2 kwietnia 2012r. pozwani M. W. (1), A. W. (1) i T. K. wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Wyrokiem z dnia 19 września 2012 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie oddalił powództwo i orzekł o kosztach postępowania.

Sąd ustalił, iż (...)jest właścicielem budynku mieszkalnego położonego w W.przy ul. (...), w skład którego wchodzi lokal mieszkalny nr (...). Na mocy umowy najmu z dnia 16 października 1998r. przedmiotowy lokal został oddany w najem pozwanym M. W. (1)i A. W. (1). Zgodnie z § 5 umowy najemcy obowiązani byli do nieoddawania w podnajem lub do bezpłatnego używania lokalu w całości lub w części bez pisemnej zgody wynajmującego.

T. K. wraz z żoną M. K. są współwłaścicielami lokalu nr (...) położonego w budynku przy Al. (...) w W..

W lokalu nr (...) wraz z pozwanymi po rozstaniu z żoną zamieszkał ojciec pozwanej T. K.. Stosunki pomiędzy T. K. i jego żoną układały się bardzo źle. T. K. ją zdradzał dlatego czuła się ona oszukana, stąd nie miał on możliwości, by to żona się nim zajęła.

Pozwani zamieszkali w Kanadzie, a w lokalu nr (...) pozostał T. K.. Pozwani opłacają czynsz za mieszkanie i pomagają finansowo ojcu pozwanej. Pozwani gdy przyjeżdżają do Polski mieszkają w lokalu nr (...). Ponieważ A. W. (1) od około 4 lat jest chory i jest leczony w Kanadzie według specjalnego programu leczenia ułożonego dla niego, nie może on wraz z żoną obecnie wrócić do Polski. Pozwani mają zaspokojone potrzeby mieszkaniowe w Kanadzie, ale T. K. nie ma możliwości zamieszkania w innym lokalu.

T. K. jest osobą w podeszłym wieku, cierpiącą na liczne schorzenia neurologiczne, wymaga stałej opieki. T. K. ma emeryturę w wysokości ok. 1.400 zł, z czego na leki wydaje co miesiąc ok. 200 zł.

Zakład Gospodarowania Nieruchomościami w (...)przeprowadził wizję w spornym lokalu i ustalił, że pozwani nie zamieszkują w nim od kilku lat, a obecnie zajmuje go T. K., ojciec pozwanej, (mimo iż jest on zameldowany w lokalu nr (...)w budynku przy ul. (...)w W.).

Pismem z dnia 21 lipca 2011r. Członkowie Zarządu (...)wystąpili do Zakładu Gospodarowania Nieruchomościami w (...)o wypowiedzenie pozwanym umowy najmu lokalu nr (...)przy ul. (...)w W.na podstawie art. 11 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. z uwagi na fakt, iż pozwani nie zamieszkują przedmiotowego lokalu i udostępniają go na rzecz osób trzecich bez zgody właściciela.

Pismem z dnia 4 sierpnia 2011 r. Zakład Gospodarowania Nieruchomościami w (...)na podstawie art. 11 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego wypowiedział pozwanym M.i A. W. (1)umowę najmu lokalu nr (...)w budynku przy ul. (...)w W.na miesiąc naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego. Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano podnajem lokalu na rzecz osób trzecich bez zgody wynajmującego.

Pismem z dnia 14 października 2011 r. pozwani M. i A. W. (2) zostali wezwani do opróżnienia lokalu zajmowanego bez tytułu prawnego i przekazania go właścicielowi po wyremontowaniu i odnowieniu w terminie 14 dni od dnia otrzymania pisma. Wezwanie zostało doręczone pozwanym w dniu 21 października 2011r.

W swych rozważaniach Sąd Rejonowy jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia wskazał art. 222 k.c.

W niniejszej sprawie powód wypowiedział pozwanym umowę najmu z przyczyn określonych w art. 11 ust. 2 pkt 3 ww. ustawy, który stanowi sankcję za naruszenie przepisu 688 ² k.c., który wskazuje, że bez zgody wynajmującego najemca nie może oddać lokalu lub jego części do bezpłatnego używania ani go podnająć. Zgoda wynajmującego nie jest wymagana co do osoby, względem której najemca jest obciążony obowiązkiem alimentacyjnym.

Mając powyższe na uwadze Sąd I instancji uznał, że uprawnienie do wypowiedzenia umowy najmu wynajmujący uzyskuje w sytuacji, gdy najemca podnajął czy użyczył lokal bądź jego część, mimo braku zgody wynajmującego. Najemcy zaś bez uzyskania zgody wynajmującego oddali w bezpłatne używanie przedmiotowy lokal ojcu najemcy M. T. K.. Zatem kwestią wymagając wyjaśnienia było to, czy wynajmujący miał prawo na zasadzie wyżej wskazanego artykułu wypowiedzieć umowę najmu najemcom.

Powołując się na przepisy regulujące obowiązek alimentacyjny (art. 128 k.r.o. i art. 139 k.r.o.) Sąd Rejonowy wskazał, że co do zasady obowiązek alimentacyjny w stosunku do T. K. obciąża jego żonę. Skoro bowiem małżonek jest pierwszą osobą z kręgu zobowiązanych do alimentacji po ustaniu, unieważnieniu lub orzeczeniu separacji małżeństwa, to tym bardziej jest on w pierwszej kolejności zobowiązany do dostarczania środków utrzymania współmałżonkowi w trakcie trwania małżeństwa, na podstawie art. 27 k.r.o. Nie ulegało zatem wątpliwości Sądu I instancji, że skoro istnieje obowiązek alimentacyjny małżonka, to obowiązek alimentacyjny krewnych może powstać tylko w warunkach utraty zdolności do świadczenia, w całości lub części, przez małżonka zobowiązanego.

W ocenie Sądu I instancji, mając na uwadze zebrany w sprawie materiał dowodowy, nie ulegało wątpliwości, iż skoro żona T. K. nie utrzymuje z nim kontaktów i nie wywiązała się z ciążącego na niej obowiązku alimentacyjnego względem męża, to pozwana M. W. (2) jako krewna w linii prostej, oddając przedmiotowy lokal do używania ojcu realizowała względem niego obowiązek alimentacyjny, który nałożony był na nią bezpośrednio przepisami prawa. Sąd meriti podniósł przy tym, iż obowiązek alimentacyjny dalszego krewnego istnieje nie tylko wtedy, gdy osoba zobowiązana do alimentacji w pierwszej kolejności nie ma możliwości wypełnienia tego obowiązku, lecz może powstać także wtedy, gdy mimo takich możliwości nie wywiązuje się ze swych obowiązków.

Sąd Rejonowy uznał zatem, że ponieważ T. K. ze względu na swój wiek i stan zdrowia nie ma możliwości samodzielnie zapewnić sobie mieszkania, oddanie mu przez pozwaną lokalu nr (...) położonego przy ul. (...) w W. do używania było w tym przypadku koniecznym sposobem alimentacji córki na rzecz ojca, który może polegać także na dostarczeniu osobie znajdującej się w niedostatku mieszkania.

W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy uznał, że pozwana nie była zobowiązana do uzyskania zgody powoda na oddanie lokalu osobie względem której ciążył na pozwanej obowiązek alimentacyjny, a co za tym idzie brak było podstaw do zastosowania przez powoda sankcji w postaci wypowiedzenia stosunku najmu pozwanym. Pozwani zatem nadal posiadają tytuł prawny do przedmiotowego lokalu. Służy im więc skuteczne względem powoda uprawnienie do władania przedmiotowym lokalem i zamieszkiwania w nim. W związku z powyższym, na mocy art. 222 § l k.c. powództwo o eksmisję nie mogło zostać uwzględnione.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.

Powyższe orzeczenie w całości zaskarżył powód zarzucając mu naruszenie prawa materialnego przez błędne zastosowanie art. 688 ² k.c., polegające na ustaleniu, iż T. K. jest osobą, co do której M. W. (1) jest obciążona obowiązkiem alimentacyjnym; sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, poprzez przyjęcie, iż T. K. jest osobą, co do której alimentacja jest konieczna i która nie może sobie samodzielnie zapewnić mieszkania, w sytuacji gdy jest współwłaścicielem lokalu mieszkalnego przy Al. (...) w W.; sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, poprzez przyjęcie, iż żona T. K. nie utrzymuje z nim kontaktów w sytuacji, gdy dnia 19 stycznia 2010 roku T. K. wraz z żoną zakupili lokal mieszkalny przy Al. (...) w W..

Skarżący wnieśli o zmianę wyroku w całości i nakazanie pozwanym M. W. (1), A. W. (1) i T. K. opróżnienie i opuszczenie lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ulicy (...) w W. wraz z osobami i rzeczami prawa ich reprezentującymi i zasądzenie kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy poczynił w analizowanej sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego. Z poczynionych ustaleń wyciągnięte zostały prawidłowe wnioski prawne i poprawnie Sąd I instancji zinterpretował treść oraz znaczenie zastosowanych przepisów. Także uzasadnienie zaskarżonego postanowienia odpowiadało wymogom określonym w art. 328 k.p.c., co pozwoliło Sądowi Okręgowemu na merytoryczną kontrolę orzeczenia. Stąd, w niniejszej sprawie Sąd II instancji na podstawie art. 382 k.p.c. przyjął ustalenia faktyczne i wnioski prawne Sądu Rejonowego jako swoje własne. W tej sytuacji rozważeniu podlegały jedynie zarzuty zawarte w apelacji.

Należy wskazać, iż skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że uchybił on zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (tak SN w orzeczeniu z 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98 niepubl.). Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, iż w toku postępowania w sposób wystarczający zostało wykazane, iż na pozwanej M. W. (1)ciążył obowiązek alimentacyjny względem jej ojca. Na powyższe stanowisko składa się fakt, iż T. K.jest osobą w podeszłym wieku, schorowaną i wymagającą pomocy osób trzecich. Posiada on niewielkie dochody, które jednak nie wystarczają mu na samodzielne utrzymanie się. W tym stanie rzeczy należało uznać, że na pozwanej (zstępnej T. K.) zgodnie z art. 128 i 129 k.r.o. ciążył obowiązek dostarczenia mu środków utrzymania, co przejawiało się w zapewnieniu mu miejsca zamieszkania i fachowej opieki. Powyższego nie zmienia fakt, iż T. K.nadal formalnie pozostaje w związku małżeńskim i co do zasady to na jego małżonce w pierwszej kolejności spoczywał obowiązek wspomożenia współmałżonka w trudnej sytuacji. Trzeba bowiem zauważyć, iż powyższe nie wyklucza obowiązku alimentacyjnego zstępnego w sytuacji, gdy małżonek ze swego obowiązku się nie wywiązuje, co miało miejsce w niniejszej sprawie. Jak bowiem wynika z zeznań zarówno pozwanej jak i świadka B. O. T. i jego żona nie utrzymywali ze sobą kontaktu od wielu lat, zaś formalnie nie rozwiązali związku małżeńskiego jedynie ze względów światopoglądowych. Z powyższych względów T. K.nie mógł liczyć na możliwość wspólnego zamieszkania pod adresem, pod którym był zameldowany, gdzie meszka jego żona, ani na jej pomoc.

Sugestia skarżącego, że przecież T. K., jako współwłaściciel nieruchomości na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej mógł swój udział spieniężyć jest zbyt daleko idąca, zwłaszcza że strona pozwana wskazuje, że T. K. nie rości sobie do ww. nieruchomości żadnych pretensji, a w księdze wieczystej został wpisany jako współwłaściciel tylko z uwagi na obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa spółdzielczego. W takiej sytuacji nie sposób uznać, aby mógł on obecnie z tego czerpać korzyść, mimo iż formalnie jest on jej współwłaścicielem.

Wreszcie wbrew stanowisku skarżącego należy wskazać, iż nie ma obowiązku uzyskania sądownego stwierdzenia obowiązku alimentacyjnego, wynika on bowiem z mocy samego prawa, a jego istnienie i zakres regulują normy bezwzględnie obowiązujące, które nie pozwalają stronom na swobodne kształtowanie treści łączącego ich stosunku prawnego. Wskazują też tego spośród członków rodziny, który zobowiązany jest do łożenia na utrzymanie osoby uprawnionej, oraz określają reguły powstania obowiązku osób zobowiązanych w dalszej kolejności. Orzeczenie sądu w sprawie o alimenty nie kreuje więc tego obowiązku, lecz jedynie konkretyzuje go, wskazując strony stosunku alimentacyjnoprawnego, jego zakres i sposób realizacji.

Mając powyższe na uwadze należało uznać, iż Sąd Rejonowy dokonując swobodnej oceny materiału dowodowego, w sposób prawidłowy uznał, że strona pozwana w sposób wystarczający wykazała, iż w przedmiotowej sprawie miał zastosowanie art. 688 ² zd. 2 k.c. zgodnie z którym zgoda wynajmującego na podnajem lub oddanie lokalu do bezpłatnego używania nie jest wymagana co do osoby, względem której najemca jest obciążony obowiązkiem alimentacyjnym. W konsekwencji, słusznie ustalono, że wypowiedzenie umowy najmu było skuteczne i pozwani legitymowali się skutecznym tytułem prawnym do spornego lokalu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98§1 i 3 k.p.c. w zw. z §13 ust. 1 pkt 1 i §10 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.