Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 czerwca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Powalska

Protokolant: staż. Magdalena Kierniakiewicz

po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2014 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa B. O. (1), D. O. (1) i Ł. O.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w Ł.

o zadośćuczynienie

1.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w Ł. na rzecz powódki B. O. (1) kwotę 40.000 ( czterdzieści tysięcy) złotych tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 25 lutego 2014 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w Ł. na rzecz powódki D. O. (1) kwotę 45.000 ( czterdzieści pięć tysięcy) złotych tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 21 marca 2014 roku do dnia zapłaty;

3.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w Ł. na rzecz powoda Ł. O. kwotę 45.000 ( czterdzieści pięć tysięcy) złotych tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 25 lutego 2014 roku do dnia zapłaty;

4.  oddala powództwo w pozostałym zakresie co do żądań wszystkich powodów;

5.  nakazuje pobrać od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w Ł. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 6.498 ( sześć tysięcy czterysta dziewięćdziesiąt osiem ) złotych tytułem brakującej części opłat, od których uiszczenia powodowie byli zwolnieni oraz kwotę 602 ( sześćset dwa ) złote tytułem zwrotu części wydatków poniesionych w toku procesu;

6.  znosi wzajemnie pomiędzy stronami koszty procesu.

Sygn. akt I C 168/14

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 2 czerwca 2014 r. (data wpływu) powodowie: D. O. (1), Ł. O. i B. O. (1) dochodzili zasądzenia od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w Ł., tytułem zadośćuczynienia zgodnie z art. 488 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c., następujących kwot: 90.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 21 marca 2014 r. do dnia zapłaty - na rzecz D. O. (1); 90.000 zł z ustawowymi odsetkami od 25 lutego 2014 r. do dnia zapłaty - na rzecz Ł. O.; 85.000 zł z odsetkami ustawowymi od 25 lutego 2014 r. do dnia zapłaty – na rzecz B. O. (1). Każdy z powodów wniósł o zasądzenie od strony pozwanej na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 7.200 zł wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Pozwany nie uznał żadnego z roszczeń zawartych w pozwie domagając się ich oddalenia w całości jako bezzasadnych. Kwestionował dopuszczalność zastosowania wywodzonej w pozwach podstawy prawnej dochodzonych roszczeń oraz ich wysokość jako rażąco wygórowaną. Wniósł o zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa pełnomocnika będącego radcą prawnym w kwocie 7.200 zł wraz z opłatą od pełnomocnictwa.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 11 stycznia 2008 r. w miejscowości C. kierujący pojazdem marki K. o nr rej. (...) D. O. (2) naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że na łuku drogi nie zachował należytej ostrożności i nie dostosował prędkości jazdy, po czym zjechał na pobocze doprowadzając do zderzenia z drzewem, w wyniku którego śmierć poniósł pasażer pojazdu K. O., (bezsporne).

Sprawca wypadku posiadał ubezpieczenie z tytułu odpowiedzialności cywilnej w pozwanym towarzystwie. Wyrokiem Sądu Rejonowego - G. P. w G. z dnia 30 czerwca 2009 r. został on uznany winnym popełnienia czynu określonego w art. 177 § 2 k.k., (bezsporne).

Zmarły K. O. był mężem powódki B. O. (2) oraz ojcem powodów: D. i Ł. O.. W chwili śmierci miał 45 lat. Do tego czasu państwo O. tworzyli zgodną, szczęśliwą rodzinę. K. O. był uczynnym, pracowitym człowiekiem. Przez 23 lata małżeństwa dbał o to, by najbliższym niczego nie brakowało, troszczył się o wspólny dom. Dla powódki był towarzyszem życia i przyjacielem, pomagał jej w wykonywaniu codziennych obowiązków. Jako ojciec wykazywał troskę o dobro dzieci, ich wychowanie, (dowód: zeznania powódki B. O. (1) – protokół rozprawy z 20 listopada 2014 r., min. 00:04:01-00:21:15, płyta k. 149, zeznania świadka M. P. – protokół rozprawy z 20 listopada 2014 r., min. 00:22:08-00:31:24, płyta k. 149, zeznania świadka E. O. – protokół rozprawy z 29 stycznia 215 r., min. 00:05:18-00:13:33, płyta k. 158, kserokopie fotografii k. 83-87).

Po śmierci męża B. O. (1) musiała samodzielnie zmierzyć się z problemami życia codziennego, troszczyć się o wychowanie dzieci oraz utrzymywać rodzinę. Charakter więzi emocjonalnych łączących ją z mężem oraz dobre relacje z nim skutkowały u niej silnym poczuciem straty. Powódka cierpiała na bezsenność i brak apetytu, schudła 17 kg. Towarzyszyły jej emocje takie jak: szok, rozpacz, smutek, żal, poczucie straty, tęsknota, które wywarły wpływ na jej stan psychiczny, zwłaszcza w początkowej fazie żałoby. Skala tych uczuć sprawiła, że musiała zostać objęta leczeniem psychiatrycznym, uzależniła się od leków nasennych. Mimo upływu wielu lat od dnia wypadku B. O. (1) nadal trudno jest przystosować się do nowego obrazu rzeczywistości bez męża. Nie jest w stanie związać się z innym mężczyzną, ponieważ uważa, że żaden nie jest w stanie dorównać zmarłemu K. O.. Powódka w dalszym ciągu leczy się psychiatrycznie, zażywa leki. Po śmierci męża nie korzystała ze zwolnienia lekarskiego i w chwili obecnej nadal jest zatrudniona jako pracownik socjalny w MOPS, ( dowód: zeznania powódki B. O. (1) – protokół rozprawy z 20 listopada 2014 r., min. 00:04:01-00:21:15, płyta k. 149, zeznania świadka M. P. – protokół rozprawy z 20 listopada 2014 r., min. 00:22:08-00:31:24, płyta k. 149, zeznania świadka E. O. – protokół rozprawy z 29 stycznia 215 r., min 00:05:18-00:13:33, płyta k. 158).

Odczucia powódki B. O. (1) po śmierci męża nie miały charakteru patologicznego, były typowymi emocjami wynikającymi z żalu po stracie bardzo bliskiej osoby. Przeżywana przez nią żałoba miała jednak charakter przedłużony - trwała wiele lat. Ze względu na stany depresyjne powódka została objęta opieką psychiatryczną, zażywała leki. Rozpoznano u niej predyspozycje osobowościowe do zaburzeń nerwicowo-depresyjnych, a także uogólnione zaburzenia lękowe i uzależnienie od leków nasennych. Już w 2003 r., przed śmiercią męża przechodziła depresję skutkującą podjęciem leczenia psychiatrycznego, (dowód: opinie biegłej M. B. k. 160-165).

Powódkę D. O. (1) łączyła bardzo silna więź emocjonalna z ojcem. Stanowił on dla niej przyjaciela, któremu powierzała swoje sekrety. W dacie jogo śmierci uczęszczała ona do II klasy gimnazjum. Wskutek doznanej tragedii zamknęła się w sobie, unikała wszelkich kontaktów społecznych. Straciła motywację do nauki, opuszczała zajęcia lekcyjne w szkole. Groziło jej nie uzyskanie promocji do następnej klasy, miała zostać niedopuszczona do egzaminu gimnazjalnego. Pomoc poszukiwana przez nią u pedagoga szkolnego nie przyniosła efektów. O sytuacji powódki dowiedział się jej starszy brat, który zainteresował się siostrą, udzielając jej wsparcia psychicznego oraz motywując ją. Dla zmarłego ojca nadrobiła zaległości w nauce, przystąpiła do egzaminu gimnazjalnego i została przyjęta do liceum. Po ukończeniu liceum powódka podjęła studia zaoczne na kierunku germanistyka w Wyższej Szkole (...) we W.. Ze względów finansowych zmuszona była jednak wziąć urlop dziekański. Praca, którą podjęła nie pozwalała jej na utrzymywanie się we W., a matka nie była w stanie udzielić jej wsparcia finansowego. Obecnie D. O. (1) nadal przebywa na urlopie dziekańskim. Zainteresowała się językiem norweskim i w tym kierunku zamierzać się kształcić. Ubolewa nad tym, że ojciec nie mógł jej towarzyszyć w najważniejszych momentach jej życia np. podczas balu gimnazjalnego, studniówki. Powódka nie podjęła specjalistycznego leczenia psychiatrycznego, (dowód: zeznania powódki D. O. (1) – protokół rozprawy z 29 stycznia 2015 r., min. 00:15:08-00:26:36, płyta k. 158, zeznania powódki B. O. (1) – protokół rozprawy z 20 listopada 2014 r., min. 00:04:01-00:21:15, płyta k. 149, zeznania świadka M. P. – protokół rozprawy z 20 listopada 2014 r., min. 00:22:08-00:31:24, płyta k. 149).

Uczucia towarzyszące powódce D. O. (1) w okresie żałoby nie miały charakteru patologicznego - nie były przejawem zaburzeń emocjonalnych. Przechodzony przez nią okres żałoby przypadł na czas jej dorastania, trudną fazę rozwojową w życiu młodego człowieka i dlatego stał się przyczyną istotnej dezorganizacji zachowania powódki. Utrata ojca wywarła negatywny wpływ na jej funkcjonowanie i problemy szkolne. Obecnie jednak D. O. (1) funkcjonuje prawidłowo, nie stwierdzono u niej żadnych symptomów zaburzeń osobowości. Siła jej uczucia straty po śmierci bliskiej osoby wraz z upływem czasu, tj. przez siedem lat, stopniowo malała. Traumatyczne zdarzenie sprzed lat nie mogło mieć bezpośredniego wpływu na cechy charakteru powódki, gdyż tzw. charakter czyli stałe cechy osobowości zależą od wielu czynników zarówno genetycznych jak i środowiskowych, (dowód: opinia biegłego W. M. k. 81-82, biegłej M. B. k.166-171).

Wiadomość o śmierci K. O. była bardzo bolesna także dla jego syna – Ł. O., który obecnie ma 28 lat. Nawet wówczas, gdy nie mieszkał on już w domu rodzinnym czuł troskę i wsparcie ze strony ojca, z którym łączyła go silna więź emocjonalna. Powód po stracie bliskiej mu osoby początkowo czuł niedowierzanie, potem ból, smutek, ale również niemoc, złość na los. Matka nie potrafiła zastąpić mu zmarłego ojca, który był jego najlepszym przyjacielem. Ł. O. ukończył liceum profilowane i kontynuował naukę w studium pomaturalnym na kierunku przedstawiciel handlowy oraz zarządzanie kadrami i personelem. Jednocześnie pracował w kawiarni internetowej. Z czasem rozpoczął studia zaoczne na kierunku pedagogika w Ł.. Po zaliczeniu pierwszego roku przerwał je jednak z powodu nadmiernego życia towarzyskiego i spożywania alkoholu. Wielokrotnie dokonywał zmian miejsca zamieszkania, partnerek życiowych. Obecnie Ł. O. pozostaje w stałym związku. Razem ze swoją dziewczyną mieszka w Ł.. Oboje zamierzają podróżować po świecie. Zaplanowali trzytygodniową podróż do Japonii.

Powód po śmierci ojca przeżywał uczucia typowe dla żałoby po stracie bliskiej osoby, które nie miały charakteru patologicznego. Z uwagi na cechy jego osobowości nie stwierdzono u niego przedłużonej czy też intensywnie przeżywanej żałoby. Ł. O. po śmierci ojca był głównie skupiony na swoim życiu i swoich potrzebach. Częsta zmiana zarówno miejsc pracy, związków z kobietami oraz planów na przyszłość wynika z jego indywidualnych cech osobowości i nie pozostaje w związku z utratą ojca, (dowód: zeznania powódki B. O. (1) – protokół rozprawy z 20 listopada 2014 r., min. 00:04:01-00:21:15, płyta k. 149, zeznania świadka M. P. – protokół rozprawy z 20 listopada 2014 r., min. 00:22:08-00:31:24, płyta k. 149, opinia biegłej M. B. k. 172-175).

W dniu 27 stycznia 2010 r. powódka D. O. (1) wystąpiła przeciwko (...) Spółka Akcyjna w Ł. o zasądzenie na jej rzecz kwoty 20.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej w związku ze śmiercią ojca. Wyrokiem z 29 marca 2011 r. Sąd Rejonowy w Sieradzu zasądził na rzecz powódki kwotę 10.000 zł i oddalił powództwo w pozostałym zakresie , (dowód: akta sprawy I C 24/10 wyrok k. 91).

Pismem z dnia 3 lutego 2014 r. pełnomocnik powodów wezwał pozwaną do zapłaty na rzecz B. O. (1) oraz Ł. O. kwot pieniężnych tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania w związku ze znacznym pogorszeniem sytuacji życiowej. Na rzecz B. O. (1) domagał się 150.000 zł tytułem zadośćuczynienia i dodatkowej kwoty 70.000 zł tytułem odszkodowania. Natomiast na rzecz Ł. O. żądał odpowiednio: 100.000 zł i 20.000 zł, (pismo k. 42-46). W piśmie z 13 marca 2014 r. wezwano do zapłaty zadośćuczynienia w wysokości 120.000 zł na rzecz powódki D. O. (1), (pismo k. 48-50).

Z tytułu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej po śmierci K. O. pozwany przyznał i wypłacił powódce D. O. (1) kwotę 30.000 zł (w tym 10.000 zł tytułem realizacji wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu z 29 marca 2011 r. w sprawie I C 24/10). Powodom Ł. O. oraz B. O. (1) wypłacono po 20.000 zł, (dowód: decyzja k.105, 106, 107). Z tytułu zadośćuczynienia natomiast powódce D. O. (1) przyznano kwotę 10.000 zł, a Ł. O. – 10.000 zł, B. O. (1) – 15.000 zł, (dowód: k. decyzja k. 47, 51).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów w postaci opinii biegłych psychologów i zeznań powódek B. O. (1) i D. O. (1) oraz świadków: M. P., E. O., którym w pełni dał wiarę. Fakty istotne w sprawie nie były sporne między stronami. Odnosząc się do diagnozy psychologicznej powódki D. O. (1) sąd miał na uwadze przede wszystkim opinię biegłej M. B. sporządzoną w niniejszej sprawie, która – w porównaniu do opinii sporządzonej przez biegłego W. M. w 2011 r. w sprawie I C 24/10 - uwzględnia obecny stan psychiczny powódki i zawiera aktualne wnioski.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

W niniejszej sprawie szkoda powstała w związku z ruchem mechanicznego środka komunikacji, o którym mowa w art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 k.c. Wobec tego należy wskazać, że zasady odpowiedzialności cywilnej użytkowników pojazdów mechanicznych regulują również przepisy ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124, poz. 1152 ze zm.). Przepisy tej ustawy normują ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów jako ubezpieczenie obowiązkowe (art. 4 pkt. 1 ustawy). Jak wynika z art. 36 ust. 1 tej ustawy, odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Charakter ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej określa natomiast art. 822 § 1 k.c. Zgodnie z treścią tego przepisu przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Przedmiotem ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej jest zatem odpowiedzialność ubezpieczającego za szkody wyrządzone osobom trzecim. Jest to więc ubezpieczenie jego odpowiedzialności za wyrządzenie szkody opartej na zasadzie winy lub zasadzie ryzyka. Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu składu siedmiu sędziów z dnia 24 lutego 2006 r. (III CZP 91/05, LEX nr 180669), odpowiedzialność ubezpieczyciela sięga tak daleko (z ograniczeniami dotyczącymi zapłaty jako rodzaju świadczenia i sumy gwarancyjnej) jak odpowiedzialność cywilna ubezpieczonego. Wynika z tego, że powodowie mogą dochodzić od pozwanego zakładu ubezpieczeń również zadośćuczynienia za doznaną krzywdę jako szkodę niemajątkową.

Zdarzenie rodzące szkodę – tj. śmierć K. O. - zaistniało przed dniem 3 sierpnia 2008 r. W przedmiotowym stanie faktycznym nie znajduje zatem zastosowania norma art. 446 § 4 k.c., którą ustawodawca wprowadził do porządku prawnego w zakresie stanów faktycznych zaistniałych po tej dacie. W orzecznictwie funkcjonuje jednak pogląd, zgodnie z którym spowodowanie śmierci osoby bliskiej przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. Nr 116, poz. 731) mogło stanowić naruszenie dóbr osobistych najbliższych członków rodziny zmarłego i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. (por. wyrok S.N. z dnia 14 stycznia 2010r., IV CSK 307/09, OSP 2011/2/15). W wyroku tym Sąd Najwyższy argumentował, że przepis art. 23 k.c. jest otwartym katalogiem dóbr osobistych jako dóbr człowieka pozostających pod ochroną prawa cywilnego. Oznacza to jednak, iż ochronie podlegają wszelkie dobra osobiste w znaczeniu wartości niematerialnych związanych z istnieniem i funkcjonowaniem podmiotów prawa cywilnego, które w życiu społecznym uznaje się za doniosłe i zasługujące na taką ochronę. Zdaniem Sądu Najwyższego, dobro rodziny jest nie tylko wartością powszechnie akceptowaną społecznie, ale także uznaną za dobro podlegające ochronie konstytucyjnej. Zatem więź rodzinna odgrywa doniosłą rolę, zapewniając członkom rodziny m.in. poczucie stabilności, wzajemne wsparcie obejmujące sferę materialną i niematerialną oraz gwarantuje wzajemną pomoc w wychowaniu dzieci, zapewnieniu im możliwości kształcenia. Stąd też prawo do życia rodzinnego podlega ochronie na podstawie art. 23 i 24 k.c. Dlatego spowodowanie śmierci osoby bliskiej może stanowić naruszenie dóbr osobistych członków jej rodziny i uzasadniać im przyznanie zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. (podobnie Sąd Najwyższy przyjął w wyroku z dnia 15 marca 2012 r. w sprawie I CSK 314/11 Lex nr 1164718). Istotne jest w tym kontekście wyjaśnienie sensu wprowadzenia normy art. 446 § 4 k.c., skoro wcześniej należało zakładać dopuszczalność dochodzenia zadośćuczynienia w takiej sytuacji w oparciu o normę art. 448 w związku z art. 24 § 1 k.c. Zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego, dodanie art. 446 § 4 k.c. nie jest jedynie wyrazem woli ustawodawcy co do potwierdzenia dopuszczalności dochodzenia zadośćuczynienia na gruncie przepisów obowiązujących przed wejściem w życie tego przepisu, lecz dokonania zmiany w ogólnej regule wynikającej z art. 448 k.c. przez zawężenie kręgu osób uprawnionych do zadośćuczynienia. Wzmacnia to także wykładnię art. 446 § 3 k.c. wiążącą funkcję tego przepisu wyłącznie z ochroną majątkową. Stąd też najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 r. (por. uchwała S.N. z dnia 22 października 2010r., III CZP 76/10, Lex nr 604152). Tym samym wprowadzenie art. 446 § 4 k.c. doprowadziło jedynie do zmiany w sposobie realizacji roszczenia przez skonkretyzowanie osób uprawnionych do jego dochodzenia oraz przesłanek jego stosowania (por. wyrok S.N z dnia 11 maja 2011 r., I CSK 621/10, Lex nr 848128). Obecnie więc istnieje możliwość dochodzenia przez najbliższych członków rodziny zmarłego roszczenia o zadośćuczynienie zarówno na podstawie art. 446 § 4 k.c., jak i 448 k.c., z tym jednak, że w oparciu o treść art. 446 k.c. istnieją ułatwienia dowodowe.

Wprowadzenie powyższej zmiany ustawowej w treści art. 446 k.c. wynikało także z potrzeby zwiększenia ochrony ofiar wypadków drogowych zawartej w postulatach Rzecznika Praw Obywatelskich wysuniętych do Ministra Sprawiedliwości w 2006 r. Podniesiono wówczas, że skoro istnieje możliwość zadośćuczynienia w przypadku naruszenia dóbr osobistych wskazanych w art. 23 k.c., tym bardziej taka możliwość powinna istnieć w przypadku śmierci osoby bliskiej. Taka śmierć bowiem w istotny sposób narusza sferę odczuć psychicznych jednostki. Stąd przepis § 4 art. 446 k.c. dający możliwość ubiegania się o wypłatę stosownego zadośćuczynienia pod warunkiem wykazania szczególnych okoliczności dających podstawę do przyjęcia, że ubiegający się członek najbliższej rodziny zmarłego doznał w związku ze śmiercią poszkodowanego takiej szkody niemajątkowej w postaci bólu i cierpienia, której naprawienie poprzez zadośćuczynienie odpowiada względom słuszności. Założeniem tej zmiany legislacyjnej było zatem twierdzenie, że zadośćuczynienie należy się członkom najbliższej rodziny zmarłego, a nie każdej osobie bliskiej. Decydujące są zatem przy ocenie w tej mierze nie same więzy pokrewieństwa czy wspólnota gospodarstwa domowego, ale wynikające z okoliczności każdego konkretnego stanu faktycznego więzi osobiste, pewien stosunek bliskości pomiędzy zmarłym a ubiegającym się o to roszczenie, wynikający ze wzajemnych relacji rodzinnych. Stąd też trzeba na te relacje patrzeć poprzez pryzmat dramatyzmu doznań osoby bliskiej zmarłemu, poczucia jej osamotnienia i „odczuwanej pustki”, cierpień moralnych i wstrząsu psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej. Ten kontekst oceny znajduje swoje podstawy, przy ujęciu tożsamości celu unormowania, w przypadku naruszenia dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej na gruncie przepisów prawa cywilnego sprzed 3 sierpnia 2008 r.

Stąd też w kolejnej uchwale z dnia 13 lipca 2011 r. Sąd Najwyższy w sprawie III CZP 32/11 twierdził, że sąd może przyznać najbliższemu członkowi rodziny zmarłego zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 w związku z art. 24 § 1 k.c., także wtedy, gdy śmierć nastąpiła przed dniem 3 sierpnia 2008 r. wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia ( OSNC 2012/1/10 ).

W przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy w pełni podziela twierdzenia i wnioski wynikające z przedstawionych poglądów judykatury, co oznacza, że należy przyjąć odpowiedzialność pozwanego zakładu ubezpieczeń co do zasady za szkody niemajątkowe powstałe wskutek śmierci K. O., wbrew stanowisku pozwanego.

Wskutek tragicznej śmierci K. O. naruszone zostały dobra osobiste powodów w postaci więzi rodzinnej, w tym więzi małżeńskiej oraz rodzica z dzieckiem. Wszelkie wspomnienia dotyczące zmarłego i wspólnie spędzonych z nim chwil, a następnie tragicznego wydarzenia, skutkującego jego śmiercią powodują, że życie każdego z powodów nigdy nie będzie już takie jak przed datą 11 stycznia 2008 r. B. O. (1), D. O. (1) i Ł. O. w szczególny i indywidualny dla każdego z nich sposób odczuli nagłą i niespodziewaną śmierć będącego mężem i ojcem K. O.. Jego śmierć u wszystkich powodów wywołała poczucie krzywdy i osamotnienia, poczucie braku w dalszym życiu wsparcia z jego strony, zwłaszcza w trudnych losowych sytuacjach. Nasilenie poczucia krzywdy musiało wynikać także z faktu, że K. O. zginął w sposób gwałtowny w wyniku wypadku. Nagła śmierć bliskiej osoby jest bowiem szczególnie bolesna i trudna do zaakceptowania.

Niewątpliwie w świetle okoliczności niniejszej sprawy zasadne jest przyznanie powodom zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c., które należy oceniać poprzez pryzmat dramatyzmu doznań powodów, poczucia osamotnienia i „odczuwanej pustki”, cierpień moralnych, wstrząsu psychicznego wywołanego śmiercią bliskiego członka rodziny, należy oceniać wysokość należnego świadczenia z tytułu zadośćuczynienia. W ocenie Sądu kwoty dochodzonego przez każdego z powodów zadośćuczynienia są wygórowane. Wskazać należy, że dokonując oceny jaka suma jest w rozumieniu art. 448 k.c. odpowiednia tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę spowodowaną naruszeniem dóbr osobistych, należy mieć na uwadze rodzaj dobra, które zostało naruszone oraz charakter, stopień nasilenia i czas trwania doznawania przez osobę, której dobro zostało naruszone, ujemnych przeżyć psychicznych spowodowanych naruszeniem (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 28 marca 2012r. , I ACa 162/12, Lex nr 1164092). W świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, zadośćuczynienie musi przedstawiać wartość ekonomicznie odczuwalną z jednej strony, ale z drugiej powinno być utrzymane w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej. Stąd też mając na uwadze okoliczność wymiaru doznanej przez powodów krzywdy, a także kompensacyjny charakter zadośćuczynienia należało przyjąć, że kwota 55.000 zł na rzecz każdego z nich będzie adekwatna z obu płaszczyzn tej oceny. W związku z tym, że z tytułu zadośćuczynienia w toku postępowania likwidacyjnego przyznano już B. O. (1) kwotę 15.000 zł, a rodzeństwu D. i Ł. O. po 10.000 zł, Sąd Okręgowy zasądził na rzecz żony zmarłego 40.000 zł, na rzecz jego dzieci kwoty po 45.000 zł.

Należy zauważyć, że po śmierci K. O. każdy z powodów przeżywał uczucia typowe dla żałoby po stracie bliskiej osoby, które nie miały charakteru patologicznego, nie były przejawem zaburzeń emocjonalnych. U powodów nie stwierdzono uszczerbku na zdrowiu psychicznym doznanego wskutek zdarzenia w dniu 11 stycznia 2008 r. Wprawdzie B. O. (1) nadal leczy się psychiatrycznie, a przeżywana przez nią żałoba miała charakter przedłużony, to jednak okoliczność ta związana jest z cechami osobowości powódki, która stanowi osobę o niskiej odporności na stres oraz istotnie słabszych zdolnościach adaptacyjnych do nowych sytuacji. Pogorszenie stanu zdrowia psychicznego powódki i konieczność wznowienia leczenia farmakologicznego w dużej mierze związane były z jej predyspozycjami osobowościowymi do zaburzeń nerwicowo-depresyjnych, które zostały dostrzeżone już w 2003 r., tj. w okresie pięciu lat przed śmiercią męża. Wówczas w jej życiu miał miejsce epizod depresyjny. Ponadto mimo pogorszenia się stanu zdrowia psychicznego badana po śmierci męża nie korzystała ze zwolnienia lekarskiego, co może oznaczać, że psychicznie czuła się na tyle silna, by móc sprostać obowiązkom pracowniczym. U powódki D. O. (1) wystąpiły natomiast po śmierci ojca objawy reakcji żałoby o intensywnym charakterze, które dezorganizowały jej życie, stanowiąc realne zagrożenie dla kontynuowania przez nią nauki. W rezultacie jednak bez specjalistycznej pomocy psychologicznej uporała się ona z tymi problemami. Ta istotna poprawa nie była wynikiem terapii ani leczenia specjalistycznego, lecz rozmowy z bratem, co wskazuje na to, że powódka potrzebowała zainteresowania się nią i troski. Ostatecznie ukończyła gimnazjum, rozpoczęła naukę w liceum. Następnie zdała egzamin maturalny i dostała się na studia. Obecna zmiana planów edukacyjnych D. O. (1) nie wiąże się z odczuciami doznawanymi podczas żałoby, lecz ze zmianą planów życiowych. Powódka potrafi skoncentrować się, na swoim życiu i potrzebach. Od śmierci jej ojca upłynęło 7 lat. Poczucie jego straty, choć niewątpliwie zawsze będzie przez nią odczuwane jako smutne, to jednak siła tego uczucia wraz z upływem czasu maleje. Jak wynika z opinii biegłej M. B., obecnie funkcjonowanie psychologiczne powódki w codziennym życiu jest niezaburzone. Ustalając wysokości kwoty zadośćuczynienia należnego Ł. O. Sąd miał na uwadze okoliczność, iż u powoda stwierdzono dobrą odporność na stres oraz dobre zdolnościach adaptacyjnych do nowych sytuacji. Ponadto, w świetle ustaleń biegłej psycholog, jego żałoba nie miała charakteru przedłużonego, ani też intensywnego. Po śmierci ojca powód był głównie skupiony na swojej osobie, swoich potrzebach. Razem z aktualną partnerką życiową snuje plany na przyszłość. Dokonywanie przez niego w przeszłości częstych zmian w życiu prywatnym i zawodowym wynika z indywidualnych cech jego osobowości, nie pozostaje w związku z utratą ojca.

Jednocześnie należy dodać, że nie ma wpływu na powyższe roszczenia fakt dokonanej już wypłaty przez pozwanego na rzecz powodów kwot pieniężnych z tytułu odszkodowania za znaczne pogorszenie się ich sytuacji życiowej. Nie można bowiem domniemywać, aby w wypłatach z tytułu odszkodowania było także zawarte świadczenie z tytułu zadośćuczynienia tożsame z przedmiotowym.

Z tych wszystkich względów Sąd orzekł jak w punktach 1-4 wyroku, a powództwo w pozostałym zakresie co do roszczeń wszystkich powodów oddalił jako niezasadne.

O odsetkach ustawowych orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k.c., zasądzając je od dnia 25 lutego 2014 r. do dnia zapłaty w zakresie kwot przyznanych na rzecz B. O. (1) i Ł. O. oraz od dnia 21 marca 2014 r. do dnia zapłaty w przypadku kwot zasądzonych na rzecz D. O. (1). Zgodnie z art. 14 ust. 1 wspomnianej ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni, licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego zawiadomienia o szkodzie. Pismo zawierające ostateczną decyzję ubezpieczyciela w stosunku do roszczeń zgłoszonych przez B. i Ł. O. datuje się na 24 lutego 2014 roku, a w stosunku do roszczenia zgłoszonego przez D. O. (1) – 20 marca 2014 r. Wobec tego zasadnym było zasądzenie odsetek od dnia następującego po dniu, w którym pozwany zakład ubezpieczeń powinien wydać decyzje kończącą proces likwidacyjny.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. Strony w zbliżonym stopniu wygrały i przegrały proces (powódka B. O. (1) wygrała w 47 %, a D. i Ł. O. – w 50%), wobec czego zachodziły podstawy do wzajemnego zniesienia poniesionych przez nie kosztów postępowania.

Na podstawie 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz. U. z 2010r., Nr 90, poz. 594 ze zm. – dalej: „u.k.s.c.”) należało nakazać pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 6.498 zł tytułem brakującej części opłat, od których powodowie byli zwolnieni oraz kwotę 602 zł tytułem zwrotu części wydatków poniesionych w toku procesu - proporcjonalnie do zakresu uwzględnionej części powództwa. Wysokość opłat od pozwu w zakresie roszczeń D. O. (1) i Ł. O. wynosi po 4.500 zł, a w przypadku B. O. (1) - 4.250 zł. Z uwagi, iż wobec D. O. (1) i Ł. O. pozwany przegrał sprawę w 50 % spoczywa na nim obowiązek poniesienia z tego tytułu kosztów w wysokości 2.250 zł. W stosunku do B. O. (1) przegrał w 47 %, a więc jest zobowiązany uiścić kwotę 1.998 zł. Suma tych kwot daje 6.498 zł. Tytułem wydatków związanych z opinią biegłej zostały poniesione następujące koszty: 407,84 zł – B. O. (1), 416,64 zł – D. O. (1), 403,64 zł – Ł. O.. Mając na uwadze stopień przegrania przez pozwanego sprawy wobec poszczególnych powodów Sąd ustalił, że po jego stronie spoczywa obowiązek uiszczenia łącznej kwoty 602 zł (407,84 zł x 47% + 416,64 zł x 50% + 403,64 zł x 50%).

Wobec tego orzeczono jak w punktach 5. i 6. wyroku.

(...)