Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2015 roku.

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodniczący – Sędzia S.O. Dorota Stańczyk

Protokolant – sekretarz sądowy Ewelina Parol

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2015 roku w Lublinie

sprawy W. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek odwołań W. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 21 sierpnia 2014 roku znak (...)

i z dnia 28 listopada 2014 roku znak (...)

I.  zmienia zaskarżone decyzje i ustala W. W. prawo do emerytury od dnia 1 sierpnia 2014 roku;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz W. W. kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VIII U 1912/14 PO SPROSTOWANIU

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2015 roku.

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodniczący – Sędzia S.O. Dorota Stańczyk

Protokolant – sekretarz sądowy E. P.

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2015 roku w Lublinie

sprawy W. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek odwołań W. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 21 sierpnia 2014 roku znak (...)

i z dnia 28 listopada 2014 roku znak (...)

oraz z dnia 5 lutego 2015roku znak (...)

I. zmienia zaskarżone decyzje i ustala W. W. prawo do emerytury od dnia 1 sierpnia 2014 roku;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz W. W. kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VIII U 1912/14

UZASADNIENIE

W dniu 8 sierpnia 2014 r. wnioskodawca W. W. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury (wniosek o emeryturę t. II k. 1-3 a.e.). Decyzją z dnia 21 sierpnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił W. W. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że wnioskodawca, na dzień 1 stycznia 1999 roku nie udowodnił co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach oraz nie osiągnął 25 - letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Po dokonaniu analizy okresów podlegania ubezpieczeniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił wnioskodawcy do prawa do emerytury łącznie 24 lata, 10 miesięcy i 19 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 24 lata, 7 miesięcy i 25 dni okresów składkowych oraz 2 miesiące i 24 dni okresów nieskładkowych. Nadto nie został uwzględniony wnioskodawcy żaden okres pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. ZUS nie uznał, jako pracy w szczególnych warunkach, okresu zatrudnienia w (...) w L. od 1 marca 1995 r. do 5 marca 1998 r., gdyż charakter pracy (spawacz elektryczny) i stanowisko pracy (spawacz elektryczny) wykazane w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawione przez(...) w L. z dnia 31 maja 2011 r. nie odpowiadają ściśle nazwie wymienionej w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. -prace różne – prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym (decyzja t. II k. 18 a.e.).

W odwołaniu od decyzji złożonym w dniu 26 września 2014 roku, wnioskodawca wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury, podnosząc, że przez cały okres pracy zawodowej tj. od 15 lipca 1977 r. aż do 2011 r. będąc zatrudnionym na stanowisku spawacza jego praca polegała niezmiennie na spawaniu elektrycznym, co z kolei odpowiada stanowisku wskazanym w Wykazie A dział XIV poz. 12 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wskazał ponadto, iż w latach 1971 -1972 pracował w gospodarstwie rolnym swojej babci K. M. (1) w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie i powinien on zostać zaliczony do okresu składkowego i nieskładkowego podczas ustalania prawa do świadczenia emerytalnego przed organem emerytalnym. Wniósł o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków na potwierdzenie powyższych okoliczności (odpowiedź na odwołanie k. 2-5 a.s).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o ego oddalenie podnosząc argumenty podniesione w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (k. 6-7 a.s.).

W dniu 10 października 2014 roku wnioskodawca złożył kolejny wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury. Decyzją z dnia 28 listopada 2014r. organ rentowy ponownie odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury z uwagi na niespełnienie na dzień 1 stycznia 1999 r. warunku przepracowania 15 lat pracy w szczególnych warunkach oraz nieudowodnienia 25 -letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Wskazał ponadto, iż nie uwzględnił okresu od 1 lipca 1971 roku do 28 listopada 1972 roku, gdyż w oświadczeniu wnioskodawcy oraz zeznaniach świadków brak informacji o wielkości gospodarstwa rolnego ( w zaświadczeniu (...) L. z dnia 7 października 2014 r. podano 0,51 ha – nie podano wielkości w ha przeliczeniowych). ZUS wskazał również, że brak jest dokumentu potwierdzającego stopień pokrewieństwa z K. M. (1), potwierdzającego miejsce zameldowania K. M. (1) oraz świadków w okresie od 1 lipca 1971 r. do 28 listopada 1972 r. Brak jest również informacji o okresie uczęszczania wnioskodawcy do szkoły ponadpodstawowej oraz w jaki sposób godził pracę w gospodarstwie rolnym babci z nauką. Ponadto z oświadczenia wnioskodawcy i zeznań świadka nie wynika, aby praca była stała i wykonywana w pełnym wymiarze czasu pracy, skoro wnioskodawca i świadek J. G. oświadczyli, że wnioskodawca pomagał babci w gospodarstwie (decyzja t. II k. 34 a.e.). Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 27 stycznia 2015 roku połączył sprawę wywołaną kolejnym odwołaniem i zarejestrowaną pod sygnaturą akt VIII U 26/15 ze sprawą sygn. akt VIII U 1912/14 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (postanowienie k. 36 a.s).

W dniu 31 grudnia 2014 roku W. W. ponownie złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w dniu 5 lutego 2015 roku wydał kolejną decyzję odmowną podnoszą argumentację zaprezentowaną we wcześniejszych decyzjach. W uzasadnieniu wskazał ponadto, że nie uwzględnił okresu od 1971 r. do 28 listopada 1972 r., gdyż zeznania jednego ze świadków J. G. budzą wątpliwości. Świadek J. G., w tym okresie nie mieszkał we wsi G. i nie mógł widzieć codziennej pracy wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym jego babci K. M. (1). Okoliczności objęte zeznaniami są mu znane jedynie z bliskiej znajomości rodziny wnioskodawcy (decyzja t.II k. 52 a.e.). Na skutek kolejnego odwołania od powyższej decyzji Sąd Okręgowy w Lublinie postanowieniem z dnia 17 kwietnia 2015 r. połączył sprawę wniesioną powyższym odwołaniem i zarejestrowaną pod sygnaturą akt VIII U 361/15 ze sprawą niniejszą tj. VIII U 1912/14 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia na podstawie art. 219 k.p.c. (postanowienie k. 70 a.s).

Na rozprawie w dniu 9 lutego 2015 roku W. W. wniósł o zaliczenie mu do okresu prac w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Spółdzielni Usług (...) w L. w latach 1977 -1994, z tytułu wykonywania pracy w charakterze spawacza (k. 42v a.s.).

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

W. W. urodził się w dniu (...). Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego (wniosek o emeryturę t. II k. 1-7 a.e.).

Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił, iż babcia wnioskodawcy K. M. (1) była właścicielką gospodarstwa rolnego o powierzchni 0,51 ha fizycznego, co odpowiada na dzień dzisiejszy 0,72 ha przeliczeniowego położonego we wsi G. (odpis zaświadczenia przez (...) w L. z dnia 12 grudnia 2014 r.) . W. W. po ukończeniu szkoły podstawowej podjął naukę w szkole zawodowej, jednak jej nie ukończył i w powyższym okresie nie uczęszczał już do szkoły. Dziadek wnioskodawcy już nie żył, a syn K. M. (1) pracował zawodowo. K. M. (1) była osobą w podeszłym wieku i utrzymywała się tylko z tego gospodarstwa uprawiając zboże, warzywa, buraki i ziemniaki. Gospodarstwo nie było zmechanizowane, dlatego trzeba było np. kosić zboże kosą. W gospodarstwie znajdowały się również zwierzęta: 2 sztuki bydła, 3 świnie oraz około 20 sztuk drobiu. Oprócz wnioskodawcy nikt jej nie pomagał. W. W. pracował w gospodarstwie swojej babci stale, codziennie przez co najmniej 4 godziny dziennie. W okresie letnim pracował około 10 godzin, zaś zimą 6-8 godzin dziennie, w zależności od rodzaju pracy koniecznej do wykonania. Jego praca w szczególności polegała na obrządku zwierząt, również zimą, kiedy przygotowywał pasze. Wnioskodawca zajmował się pracami związanymi ze żniwami, przy koszeniu i zwożeniu zboża, młócce, plewieniu oraz pasieniu bydła. Wnioskodawca wynajmował także konia do orania i bronowania (zeznania wnioskodawcy k. 42v-43, 85 a.s., zeznania świadków J. G. i K. M. (2) k. k. 84 v a.s.).

W dniu 15 lipca 1977 r. wnioskodawca został zatrudniony w (...) w G. (późniejsza nazwa Spółdzielnia Usług (...) z siedzibą w L.) początkowo na okres próbny trwający do dnia 1 sierpnia 1977 r. , w pełnym wymiarze godzin, na stanowisku spawacza. Na tym stanowisku był zatrudniony do 30 czerwca 1994 roku, a stosunek pracy został rozwiązany z powodu likwidacji zakładu pracy (świadectwo pracy z dnia 30 czerwca 1994 r., pismo zakładu dot. wypowiedzenia umowy o pracę z dnia 30 maja 1994 r., umowa o pracę z dnia 15 lipca 1977 r. - a.o. - k. 66 a.s., ). Spółdzielnia Usług (...) w G. zajmowała się głównie robotami spawalniczymi, byli w niej również zatrudnieni mechanicy. Spawaczy było około 16, a ich liczba zmieniała się w zależności od potrzeby. Były w niej w szczególności spawane pojemniki i grzejniki na eksport do Związku (...) oraz różne konstrukcje stalowe dla B., Zakładu Produkcyjnego w G.. Wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zajmował się spawaniem elektrycznym, spawając spawarką elektrodową. W trakcie spawania wydzielały się szkodliwe substancje, bowiem spawane elementy smarowane były ropą. Wnioskodawca był wyposażony w maskę ochronną oraz ubranie robocze, dostawał również mleko. Warunki pracy były bardzo szkodliwe, ponieważ podczas spawania wydzielały się szkodliwe opary (zeznania wnioskodawcy k. 42v-43, 85 a.s., zeznania świadka J. P. k. 84 a.s., zeznania świadka M. K. k. 84-84 v a.s.).

W dniu 1 marca 1995 roku wnioskodawca został zatrudniony w (...) K. S. (późniejsza nazwa (...) P.P.U.H. (...) z siedzibą w L.) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku ślusarza – spawacza elektrycznego (umowa o pracę z dnia 1 marca 1995 r. -a.o. - k. 51 a.s.). W przedsiębiorstwie tym wnioskodawca był zatrudniony do 31 maja 2011 r., w tym w okresie od 1 marca 1995 r. do 15 marca 1998 r., jako spawacz elektryczny wykonując pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze i od 16 marca 1998 r. do 31 maja 2011 r., jako zastępca kierownika warsztatów ślusarskich – spawacza elektrycznego ( świadectwo pracy oraz świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawione przez (...) P.P.U.H. (...) z dnia 31 maja 2011 r. - t. II k. 10, 12 a.e.). Powyższa firma zatrudniająca od 5 do 20 pracowników zajmowała się wykonywaniem, montowaniem i sprzedażą konstrukcji stalowych. Wnioskodawca był w niej zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy przez 8 godzin dziennie na stanowisku spawacza elektrycznego. Spawał elementy konstrukcji stalowych, przy użyciu spawarki transformatorowej – elektrycznej. Nie był kierowany do wykonywania innych czynności. Szczególne warunki pracy charakteryzowały się wydzielaniem szkodliwych gazów podczas pracy spawarką. Wnioskodawca pracował w ubraniu roboczym i jednorazowej masce pyłowej (zeznania wnioskodawcy k. 42v-43, 85 a.s., zeznania świadka K. S. k. 83v a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i aktach osobowych wnioskodawcy, zeznania wnioskodawcy oraz świadków K. S., J. P., M. K., K. M. (2) i J. G.. Zachowane dokumenty wskazywały na charakter zatrudnienia odwołującego. Dokumenty sporządzone przez poszczególne zakłady pracy nie nosiły śladów poprawek, a ich treść, w powiązaniu z zeznaniami wnioskodawcy i świadków, nie budziła wątpliwości i nie była kwestionowana przez strony.

Wskazać należy, iż świadkowie są osobami obcymi dla wnioskodawcy, niezainteresowanymi wynikiem rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Ich zeznania są jasne, logiczne i spójne z pozostałym wiarygodnym materiałem dowodowym oraz zeznaniami samego wnioskodawcy. Świadkowie J. P. oraz M. K. byli zatrudnieni w spornym okresie wspólnie z wnioskodawcą w Przedsiębiorstwie Usług (...). Świadek J. P. był zatrudniony w latach 1975 – 1996, jako spawacz gazowy, zaś świadek M. K. od 1982 r. do 1994, jako kierownik. Z racji zajmowanych stanowisk świadkowie byli bardzo dobrze zorientowani, co do faktycznie wykonywanych obowiązków przez wnioskodawcę, jak też zasad, organizacji i funkcjonowania przedsiębiorstwa. Również odnośnie drugiego spornego zatrudnienia okoliczność, że wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych potwierdził świadek K. S., który jako właściciel w (...) K. S. w L., był bezpośrednim przełożonym wnioskodawcy. Zatem świadek szczegółowo znał zakres obowiązków odwołującego, jak też, jakie dokładnie prace wykonywał. Z kolei świadkowie K. M. (2) i J. G. byli sąsiadami wnioskodawcy i jego babci K. M. (1) w spornym okresie. Widzieli skarżącego pracującego w gospodarstwie i na polu. W sposób jasny i niebudzący wątpliwości opisali, jakie prace wykonywał.

Odwołanie W. W. zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2. ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Poza sporem w niniejszej sprawie pozostawało, że wnioskodawca osiągnął wymagany wiek 60 lat życia, nie kontynuuje obecnie zatrudnienia na podstawie umowy o pracę i nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Spornymi pozostawały w sprawie dwie okoliczności, po pierwsze zdaniem ZUS, wnioskodawca nie posiada na dzień 1 stycznia 1999 r. ogólnego stażu ubezpieczeniowego w wysokości 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, a po drugie nie wykazał także na tę datę wymaganego 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Na podstawie art. 5 ust. 1. wyżej powołanej ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu prawa do emerytury uwzględnia się okresy składkowe, o których mowa w art. 6 oraz nieskładkowe, o których mowa w art. 7.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 cyt. ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je,
z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1) okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane
w odrębnych przepisach składki,

2) przypadające przed dniem 1 lipca 1977r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego
po ukończeniu 16 roku życia,

3) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym
po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7,
są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym
do uzupełnienia tego okresu.

Bezsporne jest, że babcia wnioskodawcy K. M. (1) prowadziła w miejscowości G. gospodarstwo rolne o powierzchni 0,51 ha fizycznego, co odpowiada na dzień dzisiejszy 0,72 ha przeliczeniowego. Wnioskodawca w okresie od 1 lipca 1971 r. do 28 listopada 1972 r. pomagał jej w prowadzeniu tego gospodarstwa. Zeznania świadków K. M. (2) i J. G. – sąsiadów w sposób jednoznaczny wskazują na to, że K. M. (1) prowadziła gospodarstwo rolne - uprawiała pole, hodowała krowy, świnie i drób oraz, że w tych pracach uczestniczył wnioskodawca.

Dodatkowo należy wskazać, że zgodnie z ustawą z dnia 27 października 1977 r.
o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U. nr 32, poz. 140) przez rolnika – rozumiano właściciela lub posiadacza gospodarstwa rolnego o powierzchni powyżej 0,5 ha gruntów rolnych i leśnych, który nie był objęty ubezpieczeniem społecznym na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin. W przepisach tej ustawy, która weszła w życie od 1 stycznia 1978 r., po raz pierwszy zawarto definicję rolnika oraz określono minimalną normę obszarową gospodarstwa rolnego.

Wcześniej pojęcie gospodarstwa rolnego zawarte było w kodeksie cywilnym oraz w przepisach podatkowych. W latach 1971-1972, w których wnioskodawca pomagał K. M. (1) nie funkcjonowało ubezpieczenie społeczne rolników, stąd dla oceny tego okresu konieczne jest posiłkowe odwołanie się do późniejszych przepisów regulujących sprawę ubezpieczenia społecznego rolników. W myśl ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. (Dz. U. z 1989 r. Nr 24, poz. 133) – art. 1 ust. 2 – ubezpieczenie społeczne rolników indywidualnych obejmowało także domowników pracujących w gospodarstwie rolnym. Przez „domownika” rozumiano członków rodziny rolnika i inne osoby pracujące w gospodarstwie rolnym, jeżeli pozostawali we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem, ukończyli 16 lat i nie podlegali obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, a ponadto praca w gospodarstwie stanowiła ich główne źródło utrzymania (art. 2 pkt 2). Obecnie według art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1403 ze zm.) – domownik, to osoba bliska rolnikowi, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego, albo w bliskim sąsiedztwie i stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana
z rolnikiem stosunkiem pracy. W ocenianym w sprawie okresie nie było obowiązku płacenia składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Zatem wystarczającym warunkiem dla uznania okresu pracy w gospodarstwie rolnym przed dniem 1 stycznia 1983 r. jest wykazanie wykonywania czynności rolniczych, zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej "domownika" z art. 6 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie. Wbrew stanowisku organu rentowego wnioskodawcy można przypisać status domownika w rozumieniu aktualnie obowiązującej regulacji. Definicja domownika zawarta w art. 6 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników wymaga zamieszkiwania
z rolnikiem lub w bliskim sąsiedztwie i stałej pracy w gospodarstwie rolnym, lecz
w przypadku zamieszkiwania w bliskim sąsiedztwie, przepis ten dotyczy tylko osób bliskich rolnikowi. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem „jedynie wykonywanie stałej pracy w gospodarstwie rolnym, w którym osoba zainteresowana zamieszkuje lub ma możliwość codziennego wykonywania prac związanych z prowadzoną działalnością rolniczą, w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, pozwala na przyjęcie ziszczenia się przesłanek z przepisu art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych" (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2008 r., sygn. akt II UK 61/08). Praca ta powinna być świadczona przez domownika tj. osobę bliską rolnikowi. Ponadto wskazać należy, że ustawa o emeryturach i rentach, jak i ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników nie zawierają definicji osób bliskich. Takie pojęcie pojawia się w innych ustawach. W ustawie o gospodarce nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997 r. pojęcie osoby bliskiej zdefiniowano poprzez podanie stopnia pokrewieństwa lub związku rodzinnego albo przysposobienia. Do bliskich zaliczono też osoby pozostające faktycznie we wspólnym pożyciu tj. zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, małżonka, osoby przysposabiające i przysposobione (art. 4 pkt 13 u.g.n.). Choć definicji osoby bliskiej nie podaje też Kodeks cywilny, to doktryna i orzecznictwo wyjaśnia, że są to osoby pozostające w faktycznie bliskich stosunkach uczuciowych, w szczególności należy tutaj zaliczyć konkubenta, wychowanka, członków rodziny zastępczej, osobę, z którą łączą bliskie więzi przejawiające się we wspólnym, wieloletnim prowadzeniu gospodarstwa domowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 5 czerwca 2012 r. III AUa 164/12). W rozpoznawanej sprawie bezsporne jest, że posiadaczką gospodarstwa rolnego była K. M. (1) – babcia wnioskodawcy, zatem osoba bliska dla wnioskodawcy. Prowadziła ona przeciętne jak na owe czasy gospodarstwo rolne. Wiek babci wnioskodawcy i fakt jej utrzymywania się wyłącznie z gospodarstwa w pełni uzasadnia przyjęcie , że wnioskodawca uczestniczył w pracach rolniczych. Miał on fizyczną możliwość świadczenia stałej pracy przez cały rok kalendarzowy, w zależności od potrzeb. Mieszkał, bowiem w bliskim sąsiedztwie swojej babci, nie uczył się ani nigdzie nie pracował. W rezultacie świadczona przez niego praca w gospodarstwie nie miała dorywczego czy okazjonalnego charakteru. Przeciwnie, pracując na gospodarstwie wnioskodawca pomagał babci, co najmniej 4 godziny dziennie w zależności od pory roku. Sąd przyjął więc, że do okresów ubezpieczenia należy doliczyć wnioskodawcy okres pracy na gospodarstwie babci tj. od 1 lipca 1971 r. do 28 listopada 1972 r. Brakujący odwołującemu do wymaganego okresu 25 lat, okres o jakim mowa w cyt. art. 184 to niecałe 2 miesiące, dlatego Sąd uznał, że wnioskodawcy należy doliczyć do tego okresu pracę w gospodarstwie rolnym wykonywaną w powyższym okresie. Wraz z niekwestionowanym w sprawie okresem 24 lat, 10 miesięcy i 19 dni, wnioskodawca legitymuje się, więc łącznie sumą okresów składkowych i nieskładkowych wynoszącą, co najmniej 25 lat.

Drugą sporną w sprawie kwestią było , czy wnioskodawca na dzień 01.01.1999r. posiada wymagany 15-letni staż pracy w warunkach szczególnych, bowiem ZUS w tym zakresie nie zaliczył mu żadnego okresu pracy i odmówił uwzględnienia okresu zatrudnienia wnioskodawcy od 15 lipca 1977 r. do 30 czerwca 1994 r.( tj. 16 lat, 11 miesięcy i 16 dni) w Spółdzielni Usług (...) w L. z uwagi na brak świadectwa pracy w warunkach szczególnych oraz w okresie od 1 marca 1995 r. do 15 marca 1998 r.(tj. 3 lata i 15 dni) w (...) P.P.U.H. (...) z siedzibą w L., ponieważ wykazany w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 31 maja 2011 r. charakter pracy i stanowisko pracy „spawacz elektryczny” nie odpowiadają ściśle nazwie wymienionej w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. tj. „Prace różne” - prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym. Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Dodać należy, iż brak świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami. Brak ograniczeń, co do środków dowodowych w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe oznacza, że Sąd jest uprawniony do przeprowadzenia postępowania dowodowego, w tym z przesłuchania świadków, na okoliczność pracy odwołującego w warunkach szczególnych. Prowadzenie dowodu z zeznań świadków lub z przesłuchania stron nie podlega żadnym ograniczeniom.

W związku z tym Sąd ustalał charakter pracy wnioskodawcy w spornym okresie zarówno na podstawie dowodów złożonych do jego akt emerytalnych, jak również przedłożonych w sprawie akt osobowych wnioskodawcy jak i z zeznań wskazanych świadków, którzy w spornym okresie pracowali wraz z wnioskodawcą w tychże zakładach. W ocenie Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wykazał, że ubezpieczony w okresie od 15 lipca 1977 r. do 30 czerwca 1994 r. (tj. 16 lat, 11 miesięcy i 16 dni) w Spółdzielni Usług (...) w L. oraz w okresie od 1 marca 1995 r. do 15 marca 1998 r. (tj. 3 lata i 15 dni) w (...) P.P.U.H. (...) z siedzibą w L. ubezpieczony wykonywał prace wymienione w wykazie A, Dziale XIV pkt. 12 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, co daje łącznie ponad 15 lat okresu pracy w szczególnych warunkach i spełnił pozostałe warunki wymagane tym rozporządzeniem, dotyczące wieku i ogólnego okresu zatrudnienia (uzupełnionego niniejszym postępowaniem), przysługuje mu prawo do emerytury na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W tym stanie rzeczy Sąd, uznając odwołanie za uzasadnione, zmienił zaskarżone decyzje i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 1 sierpnia 2014 roku, o czym orzeczono jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku. Określając początek nabycia prawa do emerytury Sąd miał na uwadze treść art.129 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zgodnie, z którym świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Ponieważ wnioskodawca złożył pierwszy wniosek o emeryturę w dniu 18 sierpnia 2014 r., Sąd za datę początkową dla uprawnienia przyjął pierwszy dzień miesiąca złożenia wniosku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu – Dz. U z 2013 roku, Nr 490.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów i na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji wyroku.