Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 26 czerwca 2015 roku

Pozwem z dnia 29 sierpnia 2013 r. ( data stempla pocztowego, k. 25), powódka E. K. wniosła o nakazanie pozwanemu Miastu S. W. złożenia oświadczenia woli następującej treści: „Gmina M. S. w W. ustanawia na rzecz E. K. spółdzielcze własnościowe prawo do należącego do zasobów Gminy lokalu mieszkalnego położonego w W. przy ul. (...) o łącznej powierzchni 36,47 m2, składającego się z dwóch pokoi, kuchni, przedpokoju, łazienki, w zamian za cenę ustaloną dla D. M. (1)”. Ponadto powódka wniosła o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu wskazano, iż najemca w/w lokalu mieszkalnego - D. M. (1) złożyła w dniu 02 kwietnia 2012 r. wniosek o wykup mieszkania komunalnego z bonifikatą 90 % i w związku z tym wpłaciła zaliczkę. Realizacja tegoż wniosku miała nastąpić w ciągu 12 miesięcy. W dniu 20 kwietnia 2013 r., powódka w drodze dziedziczenia ustawowego nabyła spadek po D. M. (1) wprost. W tych okolicznościach, zdaniem powódki z dniem otwarcia spadku wstąpiła ona w najem przedmiotowego lokalu mieszkalnego i na tej podstawie wywodzi żądanie względem pozwanego, by ten zrealizował wniosek z dnia 02 kwietnia 2012 r. na warunkach wówczas obowiązujących ( pozew, k. 2-5).

W odpowiedzi na pozew z dnia 11 lutego 2014 r. ( data stempla pocztowego, k. 65), pozwany wniósł o oddalenie powództwa jako bezzasadnego oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych. W uzasadnieniu, pozwany w pierwszej kolejności podniósł, iż nie jest upoważniony do ustanawiania na rzecz powódki spółdzielczego prawa do lokalu, ponieważ przedmiotowy lokal należy do zasób mieszkaniowych Miasto S. W.. Odnosząc się zaś do twierdzeń zawartych w pozwie, pozwany wskazał, że powódka jako aktualny najemca przedmiotowego lokalu ma prawa do jego wykupu, ale na warunkach określonych w Uchwale nr XXIX/615/2011 Rady Miasta Stołecznego W. z dnia 15-12-2011 r. i w tym celu powinna złożyć stosowny wniosek, czego jednak dotychczas nie uczyniła (odpowiedź na pozew, k 42-43).

W replice z dnia 22 maja 2014 r. ( data stempla pocztowego, k. 76), powódka dokonała modyfikacja powództwa w ten sposób, że wniosła o ustalenia, iż ma ona prawo do wykupu od pozwanego wyżej opisanego lokalu za ceną ustalona dla jej matki D. M. (1), tj. kwotę 20.000,00 zł, zgodnie z Uchwałą nr XXIX/615/2011 Rady Miasta Stołecznego W. z dn. 15-12-2011 r., jednakże przy uwzględnieniu Uchwały nr XLII/999/2004 Rady Miasta Stołecznego W. z dnia 02-12-2004 r. w zakresie wysokości bonifikaty i zasad wykupu, albowiem przepisy Uchwały z 2011 r. nie znajdą zastosowania w tym zakresie ze względu na ich obowiązywanie dopiero od dnia 01 stycznia 2013 r., a ponadto wniosła o zobowiązanie pozwanego do sprzedaży przedmiotowego mieszkania na rzecz powódki za cenę ustaloną dla jej matki D. M. (1), tj. 20.000,00 zł w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia ze względu na następstwo prawne określone w art. 922 § 1 k.c., a gdyby ta podstawa nie została uwzględniona, to ze względu na zasady słuszności oraz zasady współżycia społecznego (zasadę uczciwości, zasadę załatwiania spraw przez organu administracyjne w należytym terminie). ( replika powódki, k. 74-75).

Pismem z dnia 08 sierpnia 2014 r. powódka cofnęła żądanie zawarte w punkcie 1. pozwu i podtrzymała żądanie w postaci zawartej w piśmie z dnia 22 maja 2014 roku (pismo powódki, k. 79).

Postanowieniem z dnia 08 października 2014 r. Sąd umorzył postępowanie w zakresie zawartego w punkcie 1. pozwu z dnia 28 sierpnia 2013 r. Orzeczenie to uzyskało status prawomocności ( postanowienie, k. 87).

W odpowiedzi na replikę powódki, pozwany podtrzymał swoje stanowisko jak w odpowiedzi na pozew, a ponadto wskazał, iż wniosek najemcy o wykup lokalu stanowi jedynie jego deklarację, iż jest nim zainteresowany, natomiast nie stanowi źródła roszczenia o zobowiązanie do złożenia woli.Ponadto w ocenie pozwanego, uprawnienie do wykupu lokalu mieszkalnego ma charakter samoistny i nie podlega dziedziczeniu, bowiem związane jest z atrybutem bycia najemcą lokalu komunalnego i jest prawem, które z chwilą śmierci najemcy przechodzi na osobę kolejnego najemcy danego lokalu z mocy art. 691 k.c. i art. 34 ust.1 pkt 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Jednakże powódka dotychczas nie złożyła wniosku o wykup przedmiotowego lokalu, zatem brak zdaniem pozwanego podstaw do stosowanie wobec niej jakiejkolwiek bonifikaty,w szczególności wynikającej z uchwały nr XLII/999/2004 r., która w dacie wniesienia pozwu już nie obowiązywała ( pismo procesowe pozwanej z dn. 31-10-2014 r., k. 90-91).

Na rozprawie w dniu 28 stycznia 2015 r. powódka sprecyzowała wartość przedmiotu sporu, wskazując kwotę w wysokości 22.764,60 zł. W związku z tym powódka ponownie zmodyfikowała powództwo poprzez uwzględnienie w petitum w/w kwoty. ( protokół rozprawy z dn. 28-01-2015 r., k. 93; pismo procesowe powódki z dn. 18-02-2015 r., k. 102-03).

Na rozprawie w dniu 19 czerwca 2015 r., strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie, jak dotychczas ( protokół rozprawy z dn. 19-06-2015 r., k. 120).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 12 czerwca 1980 r. pomiędzy (...) O. Zachodnia a D. M. (1) została zawarta umowa o najem lokalu mieszkalnego, której przedmiotem był lokal mieszkalny położony w W. przy ul. (...), składający się z 2 pokoi, kuchni, przedpokoju, wc, łazienki o łącznej powierzchni użytkowej 36,68 m2 wraz z prawem używania piwnicy oznaczonej nr 68. W § 7 umowy wskazano, iż uprawnienia i obowiązki stron (najemcy i wynajmującego) regulują w szczególności: postanowienia ustawy: Prawo lokalowe, przepisy w oparciu o nią wydane oraz regulamin porządku domowego ( dowód: umowa o najem lokalu mieszkalnego z dn.12-06-1980 r., k. 49-49verte; rachunki D. M. (1) związane z lokalem, k. 19-24; aneks nr (...) do umowy najmu z dn. 12-06-1980 r. wraz z rzutem mieszkania, k. 12-14).

W dniu 02 kwietnia 2012 r. D. M. (1) złożyła wniosek o wykup lokalu nr (...) i w związku z tym uiściła zaliczkę w kwocie 215,00 zł. Zgodnie z treścią Uchwały nr XLII/999/2004 Rady Miasta Stołecznego W. z dnia 02 grudnia 2004 r., w przypadku sprzedaży lokalu na rzecz najemcy udziela się bonifikaty w wysokości 90% ceny lokalu, jeżeli najemca ubiegający się o jego nabycie legitymuje się co najmniej dziesięcioletnim okresem najmu lokalu.W odpowiedzi z dnia 22 sierpnia 2012 r. Urząd Miasta Stołecznego W. Wydział Zasobów Lokalowych dla D. O. wskazał, iż wniosek został zarejestrowany pod numerem (...), zaś przybliżony termin realizacji wniosku o wykup lokalu wynosi około 12 miesięcy ( okoliczność bezsporna, dowód: potwierdzenie wpłaty zaliczki, k. 16; pismo z dnia 22-08-2012r., k. 18).

W dniu 10 grudnia 2012 r., po uprzednim dokonaniu pomiaru mieszkania, został sporządzony operat szacunkowy przez rzeczoznawcę majątkowego A. D. określający wartość rynkową przedmiotowego lokalu na kwotę w wysokości 204.721,00 zł, zaś wartość rynkową udziału w gruncie na kwotę 22.925,00 zł, tj. łącznie na kwotę 227.646,00 zł. Następnie w dniu 31 grudnia 2012 r. Miasto S. W. D. O. (zw. (...)) i D. M. (1) (zw. (...)) podpisali protokół – Nr (...) uzgodnienia warunków sprzedaży lokalu mieszkalnego, w którym wskazano, iż tytułem prawnym do przedmiotowego lokalu uprawniającym do nabycia go, jest umowa najmu z dnia 12-06-1980 r., przy czym sprzedaż lokalu prowadzona jest zgodnie z Uchwałą nr XLII/999/2004 rady Miasta Stołecznego W. z dnia 02 grudnia 2004 r. w sprawie sprzedaży, zamiany i nabywania lokali mieszkalnych w domach wielolokalowych (Dz.Urz.Woj.M.. (...), poz.9574 z późń. zm.). Ponadto D. M. (1) na podstawie art. 38 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami została udzielona bonifikata w wysokości 90 % ceny rynkowej, tj. w kwocie: 187.343,80 zł. W punkcie 5 protokołu uzgodniono, iż Sprzedający nie później niż w ciągu 30 dni od daty podpisania niniejszego protokołu ustali w Kancelarii Notarialnej wiążący dla obu stron termin zawarcia umowy kupna – sprzedaży lokalu, a niestawienia się Kupującego w tym terminie bez wcześniejszego usprawiedliwienia może zostać uznane za jednostronne odstąpienie od zawarcia umowy i jej warunków spisanych w niniejszym protokole. Protokół tenże stanowił podstawę do zawarcia umowy notarialnej( dowód: operat szacunkowy, k. 50-64; zeznania powódki E. K. - protokół rozprawy z dn. 28-01-2015 r., k. 93-94 ; protokół – Nr (...) uzgodnienia warunków sprzedaży lokalu mieszkalnego, k. 111-112).

W związku ze śmiercią D. M. (1) w dniu 20 kwietnia 2013 r., spadek po niej nabyła wprost na podstawie ustawy jej córka – E. K. w całości. Ponadto E. K. wstąpiła w stosunek najmu przedmiotowego lokalu. W dniu 22 kwietnia 2013 r. E. K. zgłosiła się w gminie po odbiór w/w wskazanego protokołu, jednakże poinformowano ją, iż nic nie może zrobić, a jedynie wstąpić na drogę postępowania sądowego. E. K. w późniejszym czasie nie kontaktowała się z gminą ( dowód: akt poświadczenia Rep A nr 9284/2013, k. 17-17verte; Aneks nr (...) do umowy najmy z dn. 12-06-2013 r., k. 15; pismo znak: (...). (...).606.3.2012 (...), k. 18; zeznania powódki E. K. - protokół rozprawy z dn. 28-01-2015 r., k. 93-94 ).

Zgodnie z treścią Uchwały nr XXIX/615/2011 Rady Miasta Stołecznego W. z dnia 15 grudnia 2011 r., w przypadku sprzedaży lokalu na rzecz najemcy udziela się bonifikaty w wysokości 50% ceny lokalu, jeżeli najemca ubiegający się o jego nabycie legitymuje się co najmniej dziesięcioletnim okresem najmu lokalu, przy czym wysokość tej bonifikaty powiększa się o 1 % za każdy rok najmu przypadający powyżej 20 lat najmu lokalu, zaś łączna wysokość takiej bonifikaty nie może przekroczyć 70 % (§ 7 ust 1 pkt 1, 2 i 3 Uchwały).Przepisy tej Uchwały dotyczące sprzedaży lokali mieszkalnych na warunkach w niej wskazanych obowiązywały od dnia 01 stycznia 2013 roku ( okoliczność bezsporna, dowód: Uchwała nr XXIX/615/2011 Rady Miasta Stołecznego W. z dnia 15 grudnia 2011 r., k. 45-48).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów. Ich autentyczności ani wiarygodności żadna ze stron nie kwestionowała, Sąd również nie miał wątpliwości, co do ich wartości dowodowej, stąd były one przydatne dla poczynienia ustaleń faktycznych. Całokształt tak zebranego materiału dowodowego był podstawą ustaleń faktycznych dokonanych w przedmiotowej sprawie i miał decydujący wpływ na rozstrzygnięcie sporu.

Sąd dopuścił w trybie art. 299 k.p.c. dowód z przesłuchania stron ograniczony do zeznań do strony powodowej E. K.. W ocenie Sądu zeznania powódki zasługiwały na walor wiarygodności, albowiem były szczerze, logiczne i spójne oraz korelowały z innymi dowodami w postaci dokumentacji zgromadzonej w aktach niniejszej sprawy. Jedyna nieścisłość dotyczyła daty zawarcia pomiędzy pozwanym a D. M. (1) protokołu, gdyż powódka wskazywała na dzień 27 grudnia 2012 r., zaś protokół opatrzony jest datą 31 grudnia 2012 r. Sąd z uwagi na treść art. 247 k.p.c. przyjął jaką datę zawarcia protokołu dzień 31 grudnia 2012 r., jednakże co zrozumiałe ta drobna rozbieżność nie miała znaczenia dla oceny prawnej okoliczności faktycznych, jak też nie rzutowała na ocenę wiarygodności zeznań powódki.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwa o ustalenie i o nakaz określonego działania nie mogły zostać uwzględnione w niniejszej sprawie, ponieważ powódka nie wykazała interesu prawnego w tak sformułowanym żądaniu.

Podkreślić należy, iż stan faktyczny w sprawie nie był sporny pomiędzy stronami postępowania, jednakże na tej podstawie strony wywodziły odmienne skutki prawne. Rozstrzygnięcie zatem sporu wymagałoby przeprowadzenia analizy i oceny prawnej. Jednakże w pierwsze kolejności należało zważyć, czy powódka ma interes prawny w wytoczeniu niniejszego powództwa, albowiem roszczenia w nim zawarte zostało sformułowane na podstawie art.189 k.p.c.

Zgodnie z dyspozycją art. 189 k.p.c., powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

W świetle treści tego przepisu interes prawny, jako przesłanka powództwa o ustalenie, która w sposób niezależny od innych wymaganych przez prawo materialne lub procesowe okoliczności, warunkuje określony skutek tego powództwa, należy do grupy przesłanek merytorycznych. Interes prawny decyduje o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości twierdzeń powoda, że wymieniony w powództwie stosunek prawny lub prawo istnieje. Interes ten występuje zazwyczaj wówczas, gdy istnieje niepewność prawa lub stosunku prawnego, którego ustalenia domaga się powód. Przedmiotem powództwa o ustalenie jest zatem prawo lub stosunek prawny, przy czym można żądać ustalenia zarówno majątkowych, jak i niemajątkowych praw lub stosunków prawnych. Powództwo o ustalenie przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa zakłada, że pomiędzy stronami konkretnego stosunku prawnego lub prawa istnieje spór co do jego cywilnoprawnego charakteru, bądź zakresu lub wielkości (wysokości) spornego prawa ( vide: Uchwała Sądu Najwyższego składu 7 sędziów z dnia 28 września 2005 roku, I PZP 2/05, OSNP 2006, nr 5-6, poz. 71).

Drugą przesłanką merytoryczną powództwa o ustalenie jest wykazanie prawdziwości twierdzeń powoda o tym, że dany stosunek prawny lub prawo rzeczywiście istnieje. W doktrynie podkreśla się, że pierwsza z wymienionych przesłanek merytorycznych jest przesłanką skuteczności, druga zaś przesłanką zasadności powództwa. Zwraca się też uwagę na cechy charakterystyczne wyroków ustalających prawa lub stosunki prawne - to jest deklaratywność i nieegzekucyjność.

O prawnym charakterze interesu, czyli o potrzebie wszczęcia oznaczonego postępowania i uzyskania oznaczonej treści orzeczenia decyduje, istniejąca obiektywnie, potrzeba ochrony sfery prawnej powoda. Tak pojmowany interes prawny może wynikać zarówno z bezpośredniego zagrożenia prawa powoda, jak i też może zmierzać do zapobieżenia temu zagrożeniu. Interes prawny występuje także wtedy, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub prawa, gdy określona sytuacja zagraża naruszeniem uprawnień przysługujących powodowi bądź też stwarza wątpliwość co do ich istnienia czy realnej możliwości realizacji. Powództwo z art. 189 k.p.c. musi być celowe, ma bowiem spełniać realną funkcję prawną ( por. wyrok Sądu N. dnia 29 marca 2012 r., sygn.: I CSK 325/11, LEX nr 1171285).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, stwierdzić należy, iż strona powodowa nie wykazała istnienia interesu prawnego do wystąpienia z powództwem o ustalenie. W tym procesie powódka powinna zatem udowodnić, że pozwane Miasto S. W. stwarza choćby potencjalnie zagrożenie dla jej prawnie chronionych interesów. Tymczasem materiał dowodowy zgromadzony w aktach niniejszej sprawy nie prowadzi do takiej konkluzji, ponieważ brak jakiegokolwiek dokumentu, z treści którego wynikałoby, iż pozwany rzeczywiście naruszył uprawnienie przysługującego powódce bądź też unicestwiłby definitywnie jego realizację. Natomiast, jak wyjaśnił Sąd Najwyższy, bierną legitymację procesową w sprawie o ustalenie istnienia stosunku prawnego lub prawa ma osoba, która zaprzecza istnieniu prawa powoda. Mało tego. Dla przyjęcia, że osoba ta może być pozwaną, nie jest wystarczający sam fakt zaprzeczenia przez nią prawu, którego ustalenia domaga się powód. Zaprzeczenie to musi mianowicie pozostawać w związku z interesem prawnym, który ma powód w ustaleniu istnienia prawa, którego to ustalenia się domaga (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2000 r., sygn. I CKN 853/98, LEX nr 50868).

Pozwany nie kwestionuje tego, że powódka pozostaje aktualnym najemcą lokalu nr (...) usytuowanego przy ul. (...) w W., ani tego, że przysługuje jej prawo do ubiegania się o wykup tego lokalu mieszkalnego.Powódka poza ustną informacją uzyskaną od bliżej nieokreślonego pracownika Urzędu Miasta Stołecznego W. o tym, że w jej sprawie „nic się nie da zrobić” nie wykazała, żeby pozwany odmówił jej kontynuowania procedury wykupu przedmiotowego lokalu zainicjowanej po jej matce D. M. (1). W ocenie Sądu, gdyby powódka wykazała w Urzędzie m. st. W., że jest następcą prawnym całości praw majątkowych po zmarłej D. M. (1) oraz pisemnie wniosła o kontynuowanie procedury wykupu przedmiotowego lokalu na warunkach uzgodnionych w Protokole Nr (...) Uzgodnienia Warunków Sprzedaży, to doszłoby do realizacji umowy z uwzględnieniem 90% bonifikaty wartości przedmiotowego lokalu mieszkalnego nr (...) oraz gruntu, na którym posadowiono budynek nr (...) przy ulicy (...) w W.. Dopiero pisemna odmowna pozwanego realizacji praw powódki byłaby podstawą do skutecznego ubiegania się o ustalenie tego prawa. Powódka nie wykazała, żeby pozwany nie chciał zrealizować jej uprawnień, ani żeby oficjalnie wystąpiła do urzędu o ich realizację. Mało tego. Dopiero w toku niniejszego postępowania precyzowała swoje żądanie wobec pozwanego. Początkowo w pozwie wnosiła o nakazanie pozwanemu złożenia oświadczenia woli ustanawia na rzecz E. K. spółdzielczego własnościowego prawa do przedmiotowego lokalu. Po czym wycofała to żądanie (k. 79) wnosząc jednocześnie o ustalenie, iż ma ona prawo do wykupu od pozwanego wyżej opisanego lokalu na własność za cenę ustaloną z jej matką D. M. (1), tj. kwotę 20.000,00 zł, czyli na warunkach bonifikaty i zasad wykupu ustalonych w Uchwale nr XLII/999/2004 Rady Miasta Stołecznego W. z dnia 02-12-2004 roku oraz o zobowiązanie pozwanego do sprzedaży przedmiotowego mieszkania na rzecz powódki za cenę ustaloną dla jej matki D. M. (1), tj. 20.000,00 zł w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia (k. 74-75). Następnie pismem z dnia 18 lutego 2015 roku zmodyfikowała wysokość żądanej ceny sprzedaży lokalu (k. 102-103). Z powyższego wynika, że pozwany nie tylko nie wyraził pisemnego stanowiska wobec roszczenia powódki, ale nawet nie miał wiedzy o aktualnym jego kształcie, który krystalizował się w toku niniejszego procesu. Natomiast stanowisko procesowe pozwanego wyrażone w niniejszej sprawie przez pełnomocnika procesowego nie sposób uznać za oficjalną odmowę realizacji roszczeń powódki. Oczywistym jest, iż profesjonalny pełnomocnik w obronie praw i interesu pozwanego mocodawcy żądał oddalenia powództw gdyż wymaga tego strategia procesowa. Jednakże nie wolno z tego procesowego stanowiska wywodzić interesu prawnego powoda. Wypada podkreślić, że sam pełnomocnik pozwanej stwierdził, iż powódka nie zgłosiła się o wykup lokalu ani na obecnych zasadach, ani na zasadach obowiązujących w dacie złożenia wniosku przez D. M. (1), matkę powódki (k. 91). W tej sytuacji powództwo o ustalenie bez wykazanego interesu prawnego do jego wytoczenia podlegało oddaleniu jako nieskuteczne, co znalazło wyraz w punkcie I. sentencji wyroku.

Należy jednak zaznaczyć, iż wbrew stanowisku pozwanego powódka wstąpiła nie tylko w prawa i obowiązki majątkowe zmarłej D. M. (1) jako najemczyni lokalu (na podstawie art. 691 § 1 i 2 k.c.), ale także nabyła uzasadnione prawnie oczekiwanie na nabycie określonego prawa na warunkach ściśle z pozwanym ustalonych przez D. M. (1) (tzw. ekspektatywa). D. M. (1) - poprzedniczka prawna powódki, jej matka -działając w celu bezprzetargowego wykupu prawa własności wynajmowanego od 1980 roku lokalu komunalnego zrealizowała całość niezbędnych w tym celu wymogów fiskalno-formalnych. Zgodnie z obowiązującą wówczas Uchwałą nr XLII/999/2004 Rady Miasta Stołecznego W. z dnia 02 grudnia 2004 r. w sprawie sprzedaży, zamiany i nabywania lokali mieszkalnych w domach wielolokalowych (Dz.Urz.Woj.M.. (...), poz.9574 z późń. zm.) wydanej na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 2 i pkt 9 lit. a oraz art. 40 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.), art. 67, art. 68 ust. 1 pkt 7 i ust. 2 i art. 73 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2000r. Nr 46, poz. 543 ze zm.)D. M. (1) złożyła w kwietniu 2012 roku wniosek o wykup przedmiotowego lokalu po cenie uwzględniającą bonifikatę w wysokości 90 % ceny sprzedaży lokalu (zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 1b w.w Uchwały) deklarując jednorazową zapłatę tej ceny najpóźniej w dniu umowy sprzedaży. W dniu złożenia wniosku o wykup matka powódki uiściła wymaganą zaliczkę na wykup lokalu w kwocie 215 zł (k. 16) i oczekiwała na realizację jej praw. Następnie w dniu 31 grudnia 2012 r. Miasto S. W. D. O. (zw. (...)) i D. M. (1) (zw. (...)) podpisali Protokół – Nr (...) uzgodnienia warunków sprzedaży lokalu mieszkalnego, została w nim przyznana D. M. (1) na podstawie art. 38 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami bonifikata w wysokości 90 % ceny rynkowej, tj. w kwocie: 187.343,80 zł , a w punkcie 5 protokołu uzgodniono, iż Sprzedający nie później niż w ciągu 30 dni od daty podpisania tegoż protokołu ustali w Kancelarii Notarialnej wiążący dla obu stron termin zawarcia umowy kupna – sprzedaży lokalu, a niestawienie się Kupującego w tym terminie bez wcześniejszego usprawiedliwienia może zostać uznane za jednostronne odstąpienie od zawarcia umowy i jej warunków spisanych w protokole. Niestety, z przyczyn leżących po stronie pozwanego do zawarcia ostatecznej umowy nie doszło. Termin jej podpisania był przez pozwanego przesuwany, aż ostatecznie w dniu 20 kwietnia 2013 roku D. M. (1) – po ponad rocznym oczekiwaniu na realizację przysługujących jej praw – zmarła.

Gdyby w zaistniałym stanie faktycznym przyjąć stanowisko pozwanego o braku możliwości dziedziczenia ustalonego przez matkę powódki z pozwanym w w.w Protokole uprawnienia do wykupu lokalu po określonej tam bonifikacie ceny nabycia, to oznaczałoby, że opieszałość pozwanego w realizacji obowiązków nie tylko pozbawiła powódkę dziedziczenia lokalu mieszkalnego, którego właścicielką jej matka nie zdążyła zostać, lecz także całości praw uzyskanych przez matkę powódki w toku długotrwałej i żmudnej procedury.Takie stanowisko byłoby sprzeczne z duchem demokratycznego państwa prawnego, na którego straży stoi przepis art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz Trybunał Konstytucyjny. Jednym z elementów urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej jest zasada ochrona praw nabytych i zasada nieretroakcyjności prawa. W wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 10 lipca 2000 r., SK 21/99 stwierdzono, że „zasada lex retro non agit oraz zasada ochrony praw nabytych mają charakter zasad przedmiotowych, wyznaczających granice ingerencji władzy publicznej w sferę praw podmiotowych. Naruszenie tych zasad może uzasadniać zarzut niedopuszczalnego wkroczenia przez tę władzę w sferę konstytucyjnie chronionych praw lub wolności jednostki, co w konsekwencji prowadzi do stwierdzenia sprzecznego z porządkiem konstytucyjnym naruszenia tych praw lub wolności”.

Tymczasem w ocenie Sądu wypracowane przez D. M. (2) uprawnienie bezwzględnie ma charakter majątkowy, bowiem umożliwia nabycie przedmiotowego lokalu mieszkalnego z uwzględnieniem bonifikaty w wysokości 90 % ceny sprzedaży lokalu, czyli zmniejsza wysokość oczekiwanego zobowiązania nabywcy do zapłaty ceny lokalu o 90 %. Obowiązująca od 01 stycznia 2013 roku Uchwała nr XXIX/615/2011 Rady Miasta Stołecznego W. z dnia 15 grudnia 2011 r., w przypadku sprzedaży lokalu na rzecz najemcy udziela bonifikaty w wysokości 50% ceny lokalu, jeżeli najemca ubiegający się o jego nabycie legitymuje się co najmniej dziesięcioletnim okresem najmu lokalu. Jednakże skoro ekspektatywa swoje uprawnienia ukształtowała na podstawie Uchwały nr XLII/999/2004 Rady Miasta Stołecznego W. z dnia 02 grudnia 2004 r., to nie mogą mieć do niej zastosowanie przepisy nowej Uchwały, zgodnie z zasadą lex retro non agit. Zwłaszcza, że najemczyni nie miała wpływu na termin realizacji wykupu lokalu, który leżał w gestii urzędników m. st. W.. Dlatego ogół praw i roszczeń wypracowanych w oparciu o warunki sprzedaży lokalu mieszkalnego określone w Protokole – Nr (...), który stanowi jednocześnie sui generis umowę przedwstępną nabycia lokalu, stanowią ekspektatywę, czyli prawo podmiotowe o charakterze majątkowym.

Skoro wskazana ekspektatywa ma charakter majątkowy, to stosuje się do niej ogólną regułę dziedziczenia wyrażoną w przepisie art. 922 k.c. tak jak do każdego innego prawa majątkowego. Brak bowiem przepisu szczególnego wyłączającego ekspektatywę z masy spadkowej (J. K., Cesja wierzytelności przyszłych, (...) 1998, nr 9, s. 19).Wskazuje się także, że skoro spadkobierca wstępuje w sytuację prawną swojego poprzednika (spadkodawcy), to stan oczekiwania (ekspektatywa powstania prawa) przechodzi na niego drogą dziedziczenia. Do takich stanów oczekiwania na powstanie prawa można zaliczyć ekspektatywę odrębnej własności lokalu (art. 19 u.s.m.), ekspektatywę nabycia użytkowania wieczystego powstającą w sytuacji, gdy została zawarta umowa o ustanowienie tego prawa, ale uprawniony zmarł przed dokonaniem jego wpisu w księdze wieczystej (M. Pazdan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. II, s. 993-994), ekspektatywę ustanowienia hipoteki (T. Czech, Przeniesienie hipoteki przyszłej, R. 2005, nr 2, s. 117).

Reasumując powyższe. Powództwo wprawdzie podlegało oddaleniu na podstawie art. 189 k.p.c. z powodu braku interesu prawnego, to jednak stwierdzić należy że powódce przysługuje roszczenie o wykup od pozwanego wyżej opisanego lokalu przy uwzględnieniu wysokości bonifikaty i zasad wykupu oznaczonych w Uchwale nr XLII/999/2004 Rady Miasta Stołecznego W. z dnia 02-12-2004 roku. Godzi się podkreślić, że tego rodzaju oddalenie powództwa nie wyklucza ponownego, skutecznego jego wytoczenia, jeżeli interes prawny powoda powstanie później.

Sąd nie uwzględnił również drugiego z roszczeń powódki o zobowiązanie pozwanego do złożenia oświadczenia o sprzedaży przedmiotowego mieszkania na rzecz powódki za cenę ustaloną dla jej matki D. M. (1), tj. 22.764,60 zł w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia.

Jak słusznie zauważył pozwany obowiązek taki winien wynikać z czynności prawnej lub z przepisu prawa. Przyznać należy, że powódka wstąpiła w ogół praw ekspektatywy wypracowanej w toku wszczętej przez D. M. (2) procedury wykupu przedmiotowego lokalu, dlatego na pozwanym ciąży obowiązek realizacji umowy sprzedaży na warunkach określonych w Uchwale nr XLII/999/2004 Rady Miasta Stołecznego W. z dnia 02-12-2004 roku w oparciu o powołane wyżej przepisy prawa. Jednakże z dokumentacji sprawy nie wynika, żeby powódka wykazując następstwo prawne po D. M. (2) zwróciła się do pozwanego o realizację omawianego obowiązku i przedstawiła dokładnie warunki na jakich to ma nastąpić. Ta okoliczność była już wcześniej omawiana i stała się samodzielną podstawą oddalenia pierwszego żądania. Trudno wszak od pozwanego oczekiwać wykonania zobowiązania skoro pozwany oficjalnie nie wie wobec kogo ma je realizować. Należy również zaznaczyć, że jeżeli mamy stosować zasady oznaczone w Uchwale nr XLII/999/2004, to również w zakresie § 8 ust. 3 Uchwały nakazującej ustalenie ceny lokalu w oparciu o jego aktualną wartość. Wycena na jakiej powódka opiera wysokość ceny lokalu oparta została na operacie szacunkowym sporządzonym 10 grudnia 2012 roku (k. 50) zatem wymaga aktualizacji. Dlatego w obliczu braku aktualnej wyceny nieruchomości wartość transakcji oraz wysokość kwotowa bonifikaty winna być na nowo ustalona. W obliczu braku aktualizacji wyceny wartości lokalu żądanie powódki również w tym elemencie jest niedopracowane i również dlatego podlega oddaleniu.

Mając powyższe na uwadze powództwo o nakazanie pozwanemu określonego działania zostało oddalone w punkcie II. sentencji wyroku jako przedwczesne i nieudowodnione we wskazanym zakresie.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania wyrażoną w art. 98 k.p.c., zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Powódka wskazała wartość przedmiotu sporu na wysokości 22.764,60 zł, zatem stosownie do treści § 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity opublikowany w Dz.U. z 2013r., poz. 490) pozwany miał prawo oczekiwać zasądzenia na jego rzecz kwoty 2.400 zł.

Jednakże orzekając o kosztach Sąd na zasadzie art. 102 k.p.c. z urzędu odstąpił od obciążania powódki kosztami zastępstwa procesowego ponad kwotę 600 zł uznając, iż zaistniał szczególnie uzasadniony wypadek. Sposób skorzystania z art. 102 jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążania kosztami procesu strony przegrywającej spór ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2010 r., II PK 192/09, Lex nr 584735 i z dnia 27 maja 2010 r., II PK 359/09, Lex nr 603828). Mając na uwadze charakter sprawy oraz nakład pracy i zachowanie stron w toku procesu Sąd doszedł do przekonania, iż należało zasądzić od powódki na rzecz pozwanego kwotę 600,00 zł tytułem zwrotu części kosztów zastępstwa procesowego. Natomiast z pozostałych kosztów powód został zwolniony także z tego względu, że powód uiścił opłatę od pozwy w kwocie 600,00 zł. Poza tym powódka niewątpliwie była przekonana o zasadności swojego roszczenia i pomimo jego nieuwzględnienia w niniejszym procesie nie ulega wątpliwości, iż w tej sytuacji ponosi ona negatywne konsekwencje związane z opieszałym działaniem pozwanego. Powyższe zdaniem Sądu uzasadnia zastosowanie zasady słuszności przy rozliczeniu kosztów procesu.

Ponadto o kosztach orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 108 § 2 k.p.c. oraz art. 101 ust. 3 w zw. z art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 4) mając na uwadze, iż powód został częściowo zwolniony od kosztów sądowych w zakresie opłaty od pozwu ponad kwotę 600,00 zł (k. 26), które zaliczone zostały na rachunek Skarbu Państwa, o czym orzeczono w pkt V. wyroku.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.