Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lutego 2015 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Grażyna Szyburska-Walczak spr.

Sędziowie: SSA Stanisława Kubica

SSA Barbara Staśkiewicz

Protokolant: Monika Horabik

po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2015 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) Spółka Jawna D. B. i S. M. z/s w M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W.

przy udziale zainteresowanego S. G.

o składki na ubezpieczenie społeczne

na skutek apelacji (...) Spółka Jawna D. B. i S. M. z/s w M.

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 13 maja 2014 r. sygn. akt IX U 1693/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. z dnia 22 marca 2013 r. w ten sposób, że pomniejsza podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wypadkowe i zdrowotne S. G. o kwotę wypłaconej diety,

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz wnio skodawcy kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyrokiem z dnia 13 maja 2014 r. oddalił odwołanie (...) Spółka Jawna D. B. i S. M. z/s w M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. z dnia 22 marca 2013 r. stwierdzającej, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia S. G., podlegającego ubezpieczeniom jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) Spółka Jawna wynosi za styczeń 2009 r. na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe 1.217,73 zł, na ubezpieczenie zdrowotne 1080,61 zł.

W odwołaniu od tej decyzji płatnik składek wniósł o jej „uchylenie” podnosząc, że prawidłowo zadeklarował i opłacił składki od kwot wypłaconego zainteresowanemu wynagrodzenia, wyłączając z podstawy wymiaru składek kwoty wypłacone zainteresowanemu z tytułu podróży służbowej. Nie są one przychodem podlegającym oskładkowaniu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106). Rozporządzenie to eliminuje bowiem z podstawy wymiaru składek m.in. diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracowników do określonej wysokości. Wprawdzie rozporządzenie to – w wersji obowiązującej do 1 sierpnia 2010 r. - nie przewidywało wyłączeń z podstawy wymiaru składek przychodów z tytułu diet i innych należności z tytułu podróży służbowej zleceniobiorców, ale zmienione zostało w związku z dodaniem § 5 po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16.02.2010 r. sygn. P 16/09. Zdaniem wnioskodawcy, uwagi i wnioski Trybunału dotyczą § 2 ust. 1 pkt 15 w zw. z § 5 rozporządzenia według stanu obowiązującego przed zmianą. Przywołał on wyrok Sądu Najwyższego z 28.04.2009 r., II UK 342/08 i wywiódł, że po wyroku Trybunału jasne jest, że akt, na którym oparto decyzję był wadliwy konstytucyjnie, co Sąd powinien uwzględnić, a czego nie mógł uczynić pozwany.

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania podając, że decyzja znajduje oparcie w przepisach art. 18 ust. 1 i 3, art. 6 ust. 1 pkt 1 – 3, art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych § 1 i § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia oraz art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego nie miało znaczenia dla sprawy skoro w spornych okresach nie było wyłączeń od oskładkowania przychodu z tytułu realizacji zlecenia. Do dnia 1 sierpnia 2010 r. istniejący stan prawny nie został unicestwiony, a organ rentowy związany jest przepisami prawa powszechnie obowiązującymi.

Postanowieniem z dnia 09.07.13 r. wezwano S. G. w charakterze zainteresowanego do udziału w sprawie.

Rozstrzygnięcie swe Sąd oparł na ustaleniu, że (...) Spółka Jawna zajmuje się świadczeniem usług transportowych na terenie krajów Unii Europejskiej, środkami transportu ciężkiego. Wnioskodawca zawarł ze S. G. dwie umowy zlecenia obejmujące okresy 01.12.2008 r. do dnia 31.12.2008 r. oraz od dnia 08.09.2008 r. do dnia 31.11.2008 r., których wykonanie polegać miało na wykonywaniu transportu na trasie Polska – kraje UE za wynagrodzeniem 1 000 zł. Wynagrodzenia osiągnięte przez zainteresowanego w wykonaniu umowy zlecenia wnioskodawca mu wypłacił i oskładkował, nie odprowadzając składki w wysokości 218 zł, której podstawą wymiaru była kwota wypłaconej diety. Naliczenie diety odbywało się na podstawie kart pracy kierowców.

W tak przedstawionym stanie faktycznym Sąd Okręgowy we Wrocławiu uznał, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd wskazał, że uzyskana przez wnioskodawcę interpretacja Urzędu Skarbowego, przedstawiająca pogląd, iż w sytuacji, gdy na podstawie przepisów prawa pracy pracownikom firmy przysługują diety i inne należności z tytułu podróży służbowej, wartość tych świadczeń będzie zwolniona z opodatkowania na zasadach określonych w art. 21 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie dotyczyła zleceniobiorcy, ale innego stanu faktycznego (t.j. kierowców zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, którzy w umowie jako obszar świadczenia pracy mieli wskazany obszar Polski zachodnio – południowej i którzy otrzymali polecenie służbowe wyjazdu poza podane w umowie terytorium). Jej wnioski nie mogą być więc zastosowane w toczącym się procesie. Zainteresowany – nie będąc pracownikiem - nie odbywał podróży służbowej w rozumieniu przepisów k.p., a jedynie usługę podobną do zlecenia polegającą na podróży w interesach zlecającego. Nie można było w jego przypadku stosować wyłączeń określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ponieważ rozporządzenie to dotyczyło wyłącznie pracowników. Wypłacone diety mieściły się w definicji przychodu podlegającego oskładkowaniu zawartej w art. 11 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16.02.2010 r., P 16/09 (Dz. U. z 2010r./ 31/ 167), § 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia przez to, że nie dotyczy zleceniobiorców wykonujących pracę w zakładzie pracy lub miejscu wyznaczonym przez pracodawcę w zakresie wartości świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalentów za te świadczenia wypłacane zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra, a także ekwiwalentów pieniężnych za pranie odzieży roboczej, używanie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego, jest niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Przepis, w zakresie wskazanym w wyroku, tracił moc obowiązującą z upływem 12 miesięcy od dnia ogłoszenia. Rozporządzeniem z dnia 9.07.2010 r. Minister Pracy i Polityki Społecznej (Dz. U. 2010/127/860), dokonał zmiany brzmienia § 5 ust. 2 rozporządzenia, przez co przepisy § 2 - 4 stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Było to jednak po okresie objętym sporem. Strona pozwana, jako organ stosujący prawo, lecz go nie stanowiący, nie odpowiada za błędy ustawodawcy. Skoro skarżona decyzja ma oparcie w przepisach prawa, a wysokość diet wypłaconych zleceniobiorcy wnioskodawcy nie jest kwestionowana i nie została oskładkowana, to decyzja była prawidłowa.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł wnioskodawca, zaskarżając go w całości i zarzucił:

-

naruszenie art. 316 kpc poprzez jego niezastosowanie i nakazanie oskładkowania diet i innych należności z tytułu podróży służbowej pomimo niekonstytucyjności tego obowiązku,

-

naruszenie art. 18 ust. 1 i 3 w zw. z art. 4 ust. 9 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 13 pkt 8 i art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. B ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że diety i inne należności z tytułu podróży służbowej stanowią przychód zleceniobiorców stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne,

-

naruszenie art. 20 ust. 1 w zw. z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy systemowej poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że wymienione należności stanowią podstawę wymiaru składek,

-

naruszenie art. 734 w zw. z art. 742 kc poprzez różnicowanie sytuacji zleceniodawcy w zakresie jego obowiązków dotyczących zwrotu zleceniobiorcom poniesionych wydatków w zależności od odpłatności i nieodpłatności zlecenia, pomimo braku po temu przesłanek ustawowych,

-

naruszenie art. 5 kc w zw. z § 2 pkt rozporządzenia MP i PS z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.). poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa polegające na uznaniu, że organowi rentowemu przysługiwało prawo domagania się spełnienia świadczenia z tytułu oskładkowania pomimo niekonstytucyjności tego obowiązku,

-

naruszenie § 5 ust. 2 w zw. z § 2 pkt 15 cytowanego rozporządzenia w zw. z wyrokiem TK z 10 lutego 2010 r. przez nałożenie obowiązku oskładkowania pomimo jego niekonstytucyjności,

-

naruszenie art. 178 ust. 1 Konstytucji RP przez jego niezastosowanie i nakazanie płatnikowi oskładkowania spornych należności w oparciu o niekonstytucyjne przepisy cytowanego rozporządzenia.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez „uchylenie” poprzedzającej go decyzji i zasądzenie kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Strona pozwana nie wniosła odpowiedzi na apelację.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Apelacja jest uzasadniona. Nie może jednak skutkować „uchyleniem” zaskarżonej decyzji, bowiem zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 1 i 2 kpc sąd oddala odwołanie, jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia a w razie uwzględnienia odwołania sąd zmienia zaskarżoną decyzję w całości lub w części i orzeka co do istoty sprawy. ^.

Stan faktyczny sprawy jest bezsporny, a spór dotyczy wyłącznie interpretacji przepisów prawa, bowiem strona pozwana nie kwestionowała, że oprócz wynagrodzenia za wykonywanie przewozów na trasie Polska- kraje UE zamawiający i wykonawca umówili się także o wypłatę dodatkowych kwot pieniężnych określonych jako diety.

Zasadniczym aktem prawnym, regulującym kwestię ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne jest ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (w dacie decyzji Dz.U. Nr 2005 z 2009 poz. 1585 ze zm.) a w dalszej kolejności rozporządzenie wydane na podstawie delegacji zawartej w tej ustawie. Spornej kwestii dotyczy przede wszystkim art. 18 ust. 1 wskazanej ustawy formułujący ogólna zasadę, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne stanowi przychód - w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, co wynika z art. 4 ust. 9 ustawy systemowej. W sprawie miał bowiem zastosowanie art. 18 ust. 3 ustawy, zgodnie z którym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Z mocy delegacji zawartej w art. 21 ustawy systemowej obowiązuje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106, ze zm.). W § 2 tegoż rozporządzenia wymieniono przychody, które nie stanowią podstawy wymiaru składek. W tym, w punkcie 15) diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika - do wysokości określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju, z zastrzeżeniem pkt 17, 19. Zauważyć trzeba, że art. 21 ustawy systemowej nie wskazuje żadnych kryteriów jakimi powinien się kierować właściwy minister, poza tym, że ma ono określać „niektóre rodzaje przychodów”. W stanie prawnym obowiązującym od 1999 r. rozporządzenie wyłączało z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia tylko enumeratywnie wymienione w nim przychody osiągane z tytułu stosunku pracy a przez § 5 ust. 1 i 2 w jego poprzednim brzmieniu, poprzez odpowiednie zastosowanie, również osiągane przez osoby wykonujące pracę nakładczą, funkcjonariuszy służby celnej, osoby wykonujące odpłatnie pracę w czasie odbywania kary pozbawienia wolności i tymczasowego aresztowania, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych.

Wyrokiem z dnia 16 lutego 2010 r. sygn. akt P 16/09 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że § 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przez to, że nie dotyczy zleceniobiorców wykonujących pracę w zakładzie pracy lub miejscu wyznaczonym przez pracodawcę w zakresie wartości świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalentów za te świadczenia wypłacane zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra, a także ekwiwalentów pieniężnych za pranie odzieży roboczej, używanie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego, jest niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i w zakresie tam wskazanym, traci moc obowiązującą z upływem 12 (dwunastu) miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Sam Trybunał wskazał, że przedmiotem kontroli nie było pominięcie ustawodawcze, ale treść przepisu ustalona przez powszechną praktykę. Stwierdził też, że art. 21 ustawy systemowej zawierał upoważnienie do doprecyzowania regulacji ustawowej jedynie na płaszczyźnie przedmiotowej, a nie co do podmiotów regulacją ta objętych. W tym sensie wyrok ten nabrał ogólniejszego znaczenia i wymaga uwzględnienia jego treści także co do kategorii przychodów, co do których Trybunał nie wyrokował. Konkluzja uzasadnienia Trybunału sprowadza się bowiem do tezy, że zaskarżony przepis wykracza poza delegację zawartą w upoważnieniu ustawowym, gdyż odmiennie traktuje grupy ubezpieczonych, mimo braku wskazań ustawowych dla takiego zróżnicowania podmiotowego aktem wykonawczym, przez co narusza art. 92 ust. 1 Konstytucji RP.

Sąd Apelacyjny jest zdania, że uprawnione jest zatem takie rozumienie treści przepisu § 2 rozporządzenia w jego brzmieniu przed 1 sierpnia 2010 r., że miało ono zastosowanie również do zleceniobiorców zawierających umowy, w których określono odpłatność za ich wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Z przepisu art. 178 Konstytucji wynika bowiem, że sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom, co oznacza, że sądy samodzielnie mogą odmawiać zastosowania przepisu rozporządzenia, w stosunku do którego stwierdzają niezgodność z normą ustawową. Nie można było przed zmianą § 5 rozporządzenia ograniczyć rozumienie niekonstytucyjności jego uregulowań jedynie do kategorii przychodów wymienionych w sentencji wyroku Trybunału z 16 lutego 2010 r. Zdaniem Sądu Apelacyjnego zachodzą więc podstawy do przyjęcia, że przepis § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przez to, że nie dotyczy zleceniobiorców wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia, należy uznać za wykraczający poza delegację ustawową a tym samym za niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP. Przekłada się to na krytyczną ocenę poglądu organu rentowego, że dopiero z dniem wejścia w życie zmiany przepisu § 5 ust. 2 cytowanego rozporządzenia nie podlegają oskładkowaniu przychody z tytułu diet i innych należności z tytułu podróży odbywanej przez zleceniobiorców.

Zauważyć trzeba, że w rozpoznawanej sprawie mamy do czynienia z ubezpieczonym realizującym umowę zobowiązującą do wykonania prac transportowych na trasie Polska- kraje Unii Europejskiej, któremu obok wynagrodzenia zamawiający wypłacał diety służące zaspokojeniu zwiększonych wydatków na wyżywienie, noclegi i inne potrzeby.

Przychodem zleceniobiorcy w rozumieniu art. 18 ust. 1 ustawy systemowej w zw. z art. 13 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych są wszelkiego rodzaju przychody faktycznie osiągnięte z tytułu takiej umowy. Przepis art. 21 pkt 16 b ustawy podatkowej wyłącza jednak z przychodu diety i inne należności za czas podróży osoby niebędącej pracownikiem - do wysokości określonej w odrębnych ustawach lub w przepisach wydanych przez ministra właściwego do spraw pracy w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju.

Zobowiązanie zainteresowanego polegało na wykonywaniu zadań na pewnym określonym w umowie obszarze, nie zaś w siedzibie zamawiającego, należał zatem do kategorii osób wykonujących swoje obowiązki w warunkach stałego przemieszczania się bowiem charakter tych obowiązków wymuszał stałe przebywanie w trasie.

Na gruncie prawa pracy, w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 19 listopada 2008 r., II PZP 11/08, Sąd Najwyższy stwierdził, że kierowca transportu międzynarodowego odbywający podróże w ramach wykonywania umówionej pracy i na określonym w umowie obszarze jako miejsce świadczenia pracy nie jest w podróży służbowej w rozumieniu art. 77 ⁵ § 1 k.p. Jednocześnie jednak podniósł, że koszty pracy, jakie ponosi pracodawca w związku z wykonywaniem transportu międzynarodowego, nie ograniczają się do wynagrodzenia kierowcy, lecz obejmują także inne świadczenia dodatkowe, które pracodawca wypłaca z tytułu wykonywania takiej pracy ponieważ praca kierowców, zwłaszcza wykonujących przewozy międzynarodowe, polega na stałym pobycie poza domem a taka sytuacja ma wpływ na koszty socjalne, w tym wydatki na utrzymanie "w trasie" (posiłki, noclegi), które są zawsze wyższe od nakładów poniesionych na utrzymanie, gdy praca jest wykonywana w miejscu zamieszkania. Sąd Najwyższy konsekwentnie zajmował więc stanowisko, że brak możliwości sądowego przypisywania należnościom otrzymywanym z tytułu odbywanych zagranicznych wyjazdów służbowych innego charakteru prawnego, niż uzgodniony przez strony stosunku pracy, a w szczególności uznawania tych należności za wynagrodzenie za pracę, stanowiące przychód z wykonywanego zatrudnienia dla celów wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Stąd teza, że należności wypłacane kierowcom zatrudnionym w transporcie międzynarodowym, które służą zaspokojeniu zwiększonych wydatków na wyżywienie, noclegi lub inne usprawiedliwione potrzeby związane z odbywaniem transportu międzynarodowego, gdy niemożliwe jest realizowanie obowiązków pracowniczych bez pozbawiania pracownika prawa do wyżywienia, noclegu i odpoczynku w miejscu jego stałego zamieszkania lub pobytu, nie mają charakteru wynagrodzenia za pracę wykonaną w ramach stosunku pracy, a przez to nie stanowią przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiąganego przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, ani nie wchodzą do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (tak wyroki Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2011 r., I UK 167/11, LEX nr 1104750 i I UK 180/11, LEX nr 1109119). Zwrot przez pracodawcę kosztów rzeczywiście poniesionych przez pracownika jest świadczeniem kompensacyjnym, niebędącym wynagrodzeniem za pracę sensu stricto charakteru wynagrodzenia za pracę nie można mu nadać decyzją organu rentowego. Stan ten ostatecznie uregulowała ustawa o czasie pracy kierowców po nowelizacji, która dokonała się ustawą z dnia 12 lutego 2010 r. (Dz.U. Nr 43 poz. 246) zgodnie którą podróż służbową kierowcy oznacza każde zadanie służbowe polegające na wykonywaniu na polecenie pracodawcy przewozu drogowego lub wyjazdu w celu wykonania przewozu drogowego poza miejscowość siedziby pracodawcy, na rzecz którego kierowca wykonuje swoje obowiązki, oraz poza inne miejsce prowadzenia działalności przez pracodawcę, w szczególności filie, przedstawicielstwa i oddziały (art. 2 ust. 7) a kierowcy w podróży służbowej przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w przepisach art. 77 ⁵ § 3-5 k.p.(art. 21a). W przypadku kierowców zatrudnionych na podstawie umowy o pracę ustalona została więc odrębna definicja podróży służbowej, autonomiczna wobec definicji tego pojęcia zamieszczonej w kodeksie pracy.

W wyroku z dnia 25 lutego 2013 r. ( III UK 57/12) Sąd Najwyższy wyjaśnił jednak, że także w okresie poprzedzającym zmianę ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (jednolity tekst: Dz.U. z 2012 r., poz. 1155 ze zm.) ustawą z dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz. 246), wypłacone kierowcom zatrudnionym w transporcie międzynarodowym należności służące zaspokojeniu zwiększonych wydatków na wyżywienie, noclegi lub inne usprawiedliwione potrzeby nie wchodzą do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Pogląd ten Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje.

W przypadku osób realizujących usługi w transporcie międzynarodowym na podstawie umowy zlecenia (o świadczenie usług, do których odpowiednio stosuje się przepisy o zleceniu) wypłacana dieta ma także taki sam kompensacyjny charakter.

Zgodnie z art. 353 ¹ kc strony zawierające umowę cywilnoprawną mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Z kolei art. 742 kc stanowi, że dający zlecenie powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki związane z należytym wykonaniem zadań. Oznacza to, że zleceniodawca może zobowiązać się do wypłacenia zleceniobiorcy nie tylko wynagrodzenia, ale także innych świadczeń związanych z wykonaniem umowy. Choć nie są to świadczenia o których stanowi kodeks pracy – bowiem stron nie łączy stosunek pracy – będą one mogły podlegać wyłączeniu z podstawy wymiaru składki na podstawie § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r. Skoro przepis ten ma zastosowanie do zleceniobiorcy, to konsekwentnie należy uznać, ze sporne należności nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Z przyczyn powyżej wskazanych i omówionych było to możliwe także przed zmianą treści rozporządzenia.

Wynika z tego, że skoro – tak jak obecnie z mocy § 5 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego - przepisy § 2-4 powinno stosować się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, także w odniesieniu do należności przypadających przed 1 sierpnia 2010 r., – objęte decyzją kwoty winny zostać pomniejszone o kwotę wypłaconej diety.

Z tych więc przyczyn na podstawie art. 386 § 1 kpc Sąd orzekł jak w sentencji.

Rozstrzygnięcie o kosztach oparto na przepisie art. 98 kpc oraz § 12 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).

R.S.