Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 01-10-2015 r.

Sąd Okręgowy w Koninie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia – SO Anna Walczak- Sarnowska

Protokolant: Starszy sekretarz sądowy Lila Andrzejewska

przy udziale

po rozpoznaniu w dniu 01-10-2015 r. w Koninie

sprawy A. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o dalszą rentę socjalną

na skutek odwołania A. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

z dnia 17-10-2013r. znak: (...)

Oddala odwołanie

Sygnatura akt III U 1222/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. decyzją z dnia
17 października 2014 r. znak : (...) odmówił A. W. prawa do dalszej renty socjalnej, wskazując w uzasadnieniu decyzji,
że Komisja Lekarska ZUS nie stwierdziła u niego stanu całkowitej niezdolności do pracy.

Odwołanie od decyzji złożył A. W..

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił i zważył, co następuje :

A. W. urodził się (...). Decyzją z dnia 2 października 2003 r. odwołujący miał przyznaną rentę socjalną z uwagi na orzeczenie Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o niepełnosprawności o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Odwołujący złożył wniosek o przyznanie renty socjalnej przed wejściem w życie ustawy z 27 czerwca 2013 r. o rencie socjalnej (Dz.U.2013.982 t.j) która zastąpiła przepisy ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (jednolity tekst: Dz.U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414 ze zm.).

Świadczenie rentowego było przyznawane okresowo, ostatnio do dnia 31 lipca 2013 r. W dniu 24 czerwca 2013 r. A. W. złożył wniosek o dalsze prawo do renty socjalnej.

Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 12 sierpnia 2013 r. uznano,
że odwołujący nie jest całkowicie niezdolny do pracy. W związku z wniesieniem sprzeciwu Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 8 października 2013 r. również nie uznała odwołującego za całkowicie niezdolnego do pracy. Powyższe orzeczenie stanowiło uzasadnienie dla zaskarżonej decyzji.

Po wniesieniu odwołania, z uwagi na konieczność dokonania oceny stanu zdrowia wnioskodawcy w kontekście całkowitej niezdolności do pracy, Sąd na podstawie art. 278 k.p.c. dopuścił dowód z opinii biegłego lekarza sądowego psychiatry i psychologa na okoliczność tego czy odwołujący jest nadal całkowicie niezdolny do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole przed ukończeniem 25 roku życia, a jeżeli brak jest podstaw do orzekania o całkowitej niezdolności odwołującego do pracy to na czym polega poprawa jego stanu zdrowia.

Biegli sądowi psychiatra D. J. (1) oraz psycholog M. K. (1) rozpoznały u odwołującego zaburzenia osobowości i zachowania u osoby z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim. Stwierdziły, że odwołujący ograniczył swoje funkcjonowanie do minimum, wykazuje postawę bierną, unikającą oraz zależną, a ponieważ korzysta z pomocy rodziny brak mu motywacji do większej aktywności, którą mógłby podjąć. Część schorzeń odwołującego wynika z jego postawy, gdyż nie szukał pracy i rodzina przejęła część obowiązków. Poprawa stanu zdrowia nastąpiła u odwołującego poprzez złagodzenie dolegliwości z obszaru emocji i zachowania. Brak jest całkowitej niezdolności do pracy u odwołującego. Jest on osobą jedynie trwale częściowo niezdolną do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed 18 rokiem życia i może wykonywać proste prace fizyczne.

W uwzględnieniu wniosku odwołującego o przeprowadzenie dowodu z opinii innego zespołu biegłych Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych psychiatry E. S. oraz psychologa M. P. z okręgu Sądu Okręgowego w Łodzi. Biegli po przeanalizowaniu dokumentacji lekarskiej z informacjami o pogorszeniu się stanu psychicznego odwołującego w sierpniu 2013 r. oraz w styczniu 2014 r. a także po zbadaniu odwołującego uznali, że jego stan psychiczny nie uległ poprawie, choć zaistniałe pogorszenia rzeczywiście nie były dramatyczne i nie wymagały hospitalizacji. Biegli zauważyli również, że odwołujący jest osobą bezradną życiowo, zależną od żony i funkcjonuje wyłącznie w obrębie rodziny. Podali, że nie ma znaczenia to, na ile przewlekła bezradność i zależność są wyuczone lub też wymuszone sytuacją na runku pracy, czy też wynikają z deficytów intelektualnych lub osobowościowych a istotnym jest, że pozostają one faktem. Zaznaczono,
że w obecnym stanie psychicznym oraz przy obecnym poziomie funkcjonowania społecznego A. W. jest całkowicie niezdolny do pracy na okres 3 lat.

Zastrzeżenia do powyższej opinii zgłosił organ rentowy i Sąd postanowił
o przeprowadzeniu dowodu z opinii kolejnego zespołu biegłych psychiatry i psychologa.

Biegła psychiatra M. K. (2) oraz psycholog M. S. z okręgu Sądu Okręgowego w Płocku rozpoznały u odwołującego upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim oraz zaburzenia adaptacyjne. Obecny stan zdrowia psychicznego daje podstawę do uznania odwołującego za osobę trwale częściowo niezdolną do pracy w związku z naruszeniem sprawności organizmu które powstało przed 18 rokiem życia. Biegli podkreślili, że od 2009 r. nastąpiła poprawa i stabilizacja stanu psychicznego. Podjęcie przez odwołującego pracy miałoby nawet działanie terapeutyczne, gdyż utrzymywanie się ze świadczeń rentowych spowodowałoby dalsze funkcjonowanie odwołującego jako osoby chorej, zależnej i niezaradnej. Istniejące w ostatnim okresie (sierpień 2013 r. oraz styczeń 2014 r.) pogorszenia stanu zdrowia miały miejsce w sytuacjach, w których odwołujący ubiegał się o świadczenie rentowe. Również wcześniejsze pogorszenia stanu psychicznego zbiegały się z terminami zakończenia przyznanych świadczeń rentowych. Po przedłużeniu prawa do renty następowała poprawa stanu zdrowia, dochodziło także do odstawienia lekarstw, co nie wpłynęło negatywnie na stan psychiczny. Odwołujący nie wymagał przy tym hospitalizacji a lekarz prowadzący nie dostrzegał konieczności modyfikacji leczenia. Ewentualne okresowe pogorszenia stanu zdrowia psychicznego mogą być leczone w ramach czasowej niezdolności do pracy.

Sąd dopuścił również dowód z opinii biegłego specjalisty medycyny pracy E. C., która po zapoznaniu się z przeprowadzonymi opiniami biegłych i bezpośrednim badaniu stwierdziła, że odwołujący jest trwale częściowo niezdolny do pracy i może wykonywać proste prace fizyczne w zakładzie pracy chronionej i na otwartym rynku pracy.

Pozwany organ rentowy nie składał zastrzeżeń pod adresem opinii biegłych, natomiast odwołujący za bardziej wnikliwą i adekwatną uznawał opinię biegłych z Ł., podtrzymując swoje zastrzeżenia pod adresem pozostałych opinii i prezentując odmienną własną ocenę stanu zdrowia.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach ZUS oraz przedłożonych przez odwołującego do sprawy, a także na podstawie opinii biegłych psychiatrów i psychologa : D. J. (2), M. K. (1) (k. 27-28, 37), E. S., M. P. (k. 72-77), M. K. (2), M. S. (k. 121-130), specjalisty medycyny pracy E. C. (k. 158-159).

Wartość dowodowa dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu i nie była kwestionowana przez strony.

Sąd uznał za przekonującą opinię biegłych psychiatrów oraz psychologów : D. J. (2), M. K. (1) a także M. K. (2) oraz M. S.. Obie opinie biegłych korespondowały ze sobą, były one jasne, przekonujące oraz w pełni przydatne do rozstrzygnięcia sprawy. Opinie te sporządzone zostały przez specjalistów posiadających gruntowną wiedzę medyczną, a także doświadczenie zawodowe. Nadto przy sporządzaniu opinii biegłe uwzględniły pełną dokumentację medyczną oraz przeprowadzili bezpośrednie badanie odwołującego. Sąd zauważa przy tym, że biegli z okręgu Sądu Okręgowego w Płocku dokonali podsumowania wcześniej przeprowadzonych opinii, analizowali przedłożone w toku postępowania dokumentacje lekarską i w sposób jasny oraz wyczerpujący uzasadnili swoje stanowisko zaprezentowane we wnioskach opinii. Powyższa opinia mogła więc stanowić podstawę do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Na taką samą ocenę zasługiwała opinia biegłej specjalisty z zakresu medycyny pracy E. C., której wnioski opinii były zbieżne z opiniami powyższych biegłych i która dodatkowo podała, że możliwym jest wykonywanie przez odwołującego prostych prac fizycznych, zarówno w ramach zakładów pracy chronionej jak i na otwartym rynku pracy. Wprawdzie odwołujący podtrzymywał odmienną niż zaprezentowaną przez powyższych biegłych ocenę swojego stanu zdrowia, jednakże w ocenie Sądu po przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłych z okręgu Sądu Okręgowego w Płocku, którą z przyczyn podanych powyżej Sąd uznał za wystarczająco wyjaśniającą kwestię istnienia u odwołującego dalszej całkowitej niezdolności do pracy, nie zachodziła potrzeba powołania kolejnego zespołu biegłych, gdyż taka okoliczność powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii. (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21.11.1974 r. II CR 638/74, OSP 1975/5/108, z 4.08.1999 r. I PKN 20/99, OSNP 2000/22/807).

W toku postępowania Sąd przeprowadził również dowód z opinii biegłych psychiatry oraz psychologa E. S., M. P. z okręgu Sądu Okręgowego w Łodzi, jednakże zaprezentowane przez biegłych wnioski co do całkowitej niezdolności do pracy odwołującego były odosobnione i nie korespondowały z wynikami badań oraz wnioskami pozostałych biegłych. Sąd zwraca uwagę, że biegli poprzez m.in. analizę dokumentacji lekarskiej i zawarte informacje o pogorszeniach się stanu zdrowia w sierpniu 2013 r. i styczniu 2014 r. uznali, że u odwołującego nie nastąpiła poprawa stanu zdrowia psychicznego jest on nadal całkowicie niezdolny do pracy. Zwrócić należy jednak uwagę, iż biegli nie analizowali tej okoliczności w uwzględnieniem faktu, iż okresy pogorszenia stanu zdrowia istniały w okresach, w których odwołujący ubiegał się o przyznanie świadczeń rentowych i były one wynikiem zaistniałych wówczas sytuacji, na co trafnie zwrócili uwagę biegli M. K. (2) oraz M. S.. Ci ostatni słusznie zauważyli, że po przyznaniu świadczeń rentowych stan zdrowia psychicznego odwołującego ulegał poprawie, odstawiane były lekarstwa, które nie spowodowały pogorszenia stanu zdrowia. Odwołujący nie potrzebował hospitalizacji czy modyfikacji dotychczas prowadzonego leczenia. Sąd nie podziela również wniosków biegłych aby obojętnym była kwestia to czy bezradność i zależność od innych osób u odwołującego wynika z zachowań wyuczonych czy z deficytów intelektualnych lub osobowościowych odwołującego i wystarczającym jest, że tego rodzaju zaburzenia występują. W sprawach dotyczących prawa do świadczeń związanych ze stanem niezdolności do pracy, konieczne jest stwierdzenie określonych stanów chorobowych, stopnia ich nasilenia oraz wpływu na stopień naruszenia sprawności organizmu co do ograniczeń przy wykonywaniu pracy zarobkowej. Stąd też w ocenie Sądu na ocenę niezdolności do pracy mogą mieć wpływ jedynie
te zaburzenia, które wynikają z rozpoznanych schorzeń, a nie stanowią przejaw pewnych wyuczonych zachowań uzewnętrznianych jedynie dla potrzeb uzyskania wnioskowanego świadczenia.

Przedmiotem sporu było, czy A. W. jest uprawniony do renty socjalnej na dalszy okres, której warunki przyznania określają przepisy ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz.U.2013.982.).

Zgodnie z art. 4 powyższej ustawy renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało :

1) przed ukończeniem 18. roku życia;

2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia;

3) w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Według art. 4 ust. 2 osobie, która spełnia warunki określone w ust. 1, przysługuje:

1) renta socjalna stała - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;

2) renta socjalna okresowa - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

Natomiast według art. 5 ustawy o rencie socjalnej, ustalenia całkowitej niezdolności do pracy i jej stopnia dokonuje Lekarz Orzecznik Zakładu na zasadach i w trybie określonym w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2015.748).

Zgodnie z art. 15 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej w sprawach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w tym regulacje zawarte w art. 12 ust. 2 tej ustawy, który zawiera definicję całkowitej niezdolności do pracy.

Stosownie do treści art. 12 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Zgodnie zaś z ust. 2 art. 12 tej ustawy całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej.

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy należy mieć na uwadze przepis art. 13 ust. 1 powyższej ustawy, który nakazuje uwzględnić stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji oraz możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Natomiast według art. 107 w/w ustawy prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie.

Ustalenie niezdolności do pracy wymaga wiadomości specjalnych w rozumieniu art. 278 § 1 k.p.c., dlatego Sąd w realiach sprawy był zobligowany przeprowadzić dowód z opinii biegłych sądowych o specjalnościach odpowiadających schorzeniom ubezpieczonego (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2005 r., I UK 356/04, publ. LEX nr 276241; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2008 r., sygn. akt I UK 356/07, publ. LEX nr 490392).

Na podstawie wniosków zawartych w opiniach biegłych D. J. (2), M. K. (1), M. K. (2), M. S. oraz E. C. należało uznać, że stan zdrowia ubezpieczonego, w porównaniu do okresu od wygaśnięcia prawa do ostatniego świadczenia wskazuje, że jest on osobą częściowo niezdolną
do pracy, lecz brak jest podstaw do stwierdzenia u niego całkowitej niezdolności
do pracy. Wyżej wskazani biegli lekarze przedstawili w niniejszej sprawie wyczerpujące uzasadnienie swoich stanowisk i opinie biegłych stanowiące podstawę rozstrzygnięcia, spełniają kryteria, które opinie biegłych powinny spełniać
tj. logiczności, spójności, odpowiedzi na postawione tezy dowodowe. Biegli odnosili się do aktualnych wyników badań odwołującego, konfrontowali to z wynikami leczenia, które stanowiły podstawę orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy.
Na podstawie wniosków opinii Sąd ustalił, że w przypadku odwołującego nasilenie
i charakter rozpoznanych u niego zaburzeń czyni z niego osobę jedynie częściowo niezdolną do pracy. Subiektywne przeświadczenie wnioskodawcy o istnieniu dalszej całkowitej niezdolności do pracy nie znajduje potwierdzenia w obiektywnych wynikach badań przeprowadzonych przez powyższych biegłych, a kwestionowanie zasadności zawartych w opiniach wniosków wynika - w ocenie Sądu - jedynie z faktu, że opinie biegłych nie były dla niego korzystne. Wprawdzie odwołujący formułując wniosek o istnieniu w dalszym ciągu całkowitej niezdolności do pracy opierał się także na opinii biegłych E. S. oraz M. P. jednakże z przyczyn omówionych powyżej wnioski tej opinii nie mogły zostać uwzględnione.

Oceny o jedynie częściowej niezdolności do pracy nie zmienia okoliczność, że odwołujący został uznany za osobę o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Kwestia relacji orzeczenia o niepełnosprawności i niezdolności do pracy została rozstrzygnięta w orzecznictwie, które zgodnie przyjmuje, że orzeczenie o stopniu niepełnosprawności nie jest równoznaczne z orzeczeniem o niezdolności do pracy jako przesłance prawa do renty (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 4 lutego 2010 r., III UK 60/09, LEX 585847; z 11 marca 2008 r., I UK 286/07, OSNP 2009, nr 13-14, poz. 178). Umiarkowany stopień niepełnoprawności nie jest równoznaczny nie tylko z całkowitą niezdolnością do pracy, ale nawet z częściową. Orzekanie o niezdolności do pracy i niepełnosprawności należy do różnych organów, dokonywane jest na podstawie odmiennych przepisów i stanowi niezbędną przesłankę do ustalenia prawa do innych świadczeń lub uprawnień. Sytuacja taka oznacza, że nie każda osoba niepełnosprawna w rozumieniu art. 1 pkt 1 ustawy z 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych będzie jednocześnie osobą niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy emerytalnej. Ustalenie niezdolności do pracy jest natomiast równoznaczne z niepełnosprawnością (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 4 września 2013 r., III AUa 253/13, Lex nr 1362776).
Na marginesie Sąd zwraca uwagę na zgodność ustaleń zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności z opiniami biegłych, który we wskazaniach dotyczących zatrudnienia zaznaczył możliwe wykonywanie przez odwołującego pracy lekkiej, prostej, spokojnej w warunkach pracy chronionej.

W ocenie Sądu powyższe rozważania prowadzą do uznania, że w chwili orzekania przez organ rentowy ubezpieczony był osobą częściowo, a nie całkowicie niezdolną do pracy, wobec czego decyzja organu rentowego była prawidłowa.

Wobec powyższego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie.

SSO Anna Walczak - Sarnowska