Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

Oskarżony M. B. w latach 2006-2007 pełnił funkcję prezesa zarządu (...) Sp. z o. o. z/s w Z.. Oskarżony G. C. w tym czasie był zatrudniony w spółce na stanowisku dyrektora handlowego.

W latach 2004-2007 spółka (...) współpracowała m. in. z Biurem Handlowym (...) Sp. z o. o. z/s w K. oraz I. P. D.. Współpraca polegała na przygotowywaniu przez spółkę (...) mieszanek węglowych, których zakup zaliczkowały w/w podmioty (umowa k. 58-59). Obroty między tymi firmami wynosiły w granicach 20-30 mln zł rocznie (zeznania P. D. k. 30-33).

W 2007 r. z uwagi na problemy z dostawami określonych klas węgla, spółka (...) nie mogła produkować zamówionych ilości węgla z żądanymi parametrami. Mimo to spółka (...) dalej wpłacała zaliczki spółce (...).

W okresie 2006-2007 spółka (...) nie wywiązała się dostawy towaru na rzecz BH (...) Sp. z o.o. mimo uiszczenia przedpłat na łączną kwotę 1.191.828,19 zł netto (1.454.030,39 zł brutto) (faktury zaliczkowe k. 47-57). Nie uregulowała również należności za towar na podstawie faktur wystawionych przez spółkę BH (...) na łączną kwotę 137.587,91 zł (faktury VAT k. 45-46). Nie rozliczona została także faktura zaliczkowa nr (...) z 26.11.2007 r. wystawiona przez I. P. D. na kwotę 147.540,98 zł netto (brutto 180.000 zł) (wykaz faktur k. 3).

Spółka (...) w związku z zaległościami płatniczymi była zadłużona również wobec innych podmiotów. Jednym z wierzycieli była spółka (...) Sp. z o. o. z/s w S., której właścicielami byli R. i H. C. – rodzice G. C..

W dniu 19 lipca 2007 r. oskarżony M. B. jako prezes zarządu (...) Sp. z o. o. z/s w Z. przeniósł na rzecz (...) Sp. z o. o. z/s w S., prawo użytkowania wieczystego gruntów oraz prawo własności nieruchomości położonych w Z. przy ul. (...) w zamian za zwolnienie z długu w łącznej kwocie 268.650,37 zł (akt notarialny k. 6-10).

W dniu 31 lipca 2007 r. spółka (...) złożyła w Sądzie Rejonowym w G. wniosek o ogłoszenie upadłości, który został zwrócony z uwagi na braki formalne. Kolejne wnioski o ogłoszenie upadłości spółki (...) były składane w dniach 8.10.2007 r. i 13.12.2007 r. One również nie spełniały wymogów formalnych i zostały zwrócone dłużnikowi (pismo k. 124).

W toku postępowania zgromadzono materiał dowodowy w postaci wyjaśnień oskarżonych M. B. (k. 387-388, 402-405, 435-438, 439-440, 460-465, 500-501, 623-624), G. C. (k. 481-482, 624), zeznań świadków A. R. (k. 34-36, 460-465, 656-658), T. M. (k. 119-121, 658), P. H. (k. 133-135, 658), W. W. (k. 42-43, 658-660), H. C. (k. 211-214, 676-677), G. S. (137-141, 439-440, 677-678), A. Z. (k. 158-161, 678-680), A. G. (k. 220-224, 694-696), R. C. (k. 226-231, 696-698), J. W. 114-116), P. D. (k. 30-33, 721-723), A. C. (k. 727-728) oraz zawiadomienia o przestępstwie (k. 1-2), wykazu faktur (k. 3), odpisu aktu notarialnego (k. 6-10), odpisów zupełnych ksiąg wieczystych (k. 11-27), kopii faktur (k. 44-57, 154-154s), umowy kupna-sprzedaży węgla (k. 58-59), oświadczeń o uznaniu długu (k. 60, 62), pisma o przeterminowanych zobowiązaniach (k. 61), kserokopii zamówień (k. 63-65, 155-155ł), umów składowania (k. 74-79), zaświadczenia o wpisie do ewidencji (k. 80-82), odpisów z KRS (k. 86-106), informacji komornika (k. 112), informacji Sądu Rejonowego w G. (k. 124-131), protokołu przeszukania (k. 149-153), korespondencji między (...) i (...) (k. 185-193), załącznika nr 1 z dokumentacją (segregator).

Przesłuchany w charakterze oskarżonego M. B. nie przyznał się do popełnienia czynu z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk, przyznał się natomiast do czynu z art. 302 § 1 kk. Oskarżony w swoich wyjaśnieniach podał, że pełnił funkcję prezesa zarządu (...) Sp. z o. o. z/s w Z. w latach 2006-2008. Potwierdził fakt współpracy spółki (...) z Biurem Handlowym (...) Sp. z o. o. z/s w K. oraz firmą (...) P. D.. Nie krył, że spółka (...) miała zaległości płatnicze wobec w/w firm. Wskazywał, że nie pamięta jak doszło do sytuacji, że kwota wpłaconych przez pokrzywdzonych zaliczek nie została rozliczona. Wskazywał, że kondycja finansowa spółki w okresie 2006/2007 była w miarę dobra. Jednocześnie przyznał, że w lipcu 2007 r. składał wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (...). Oskarżony potwierdził fakt przeniesienia na rzecz (...) Sp. z o. o. z/s w S. prawa użytkowania wieczystego gruntów oraz prawa własności nieruchomości położonych w Z. przy ul. (...) w zamian za zwolnienie z długu. Podnosił, że został do tego kroku przymuszony przez G. i R. C., którzy grozili mu zwolnieniem z pracy.

Przesłuchany w charakterze oskarżonego G. C. nie przyznał się do zarzucanego mu czynu i odmówił składania wyjaśnień.

Na wstępie oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego należy wskazać, iż nie wiadomo dlaczego w zarzucie dotyczącym czynu z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk przyjęto kwoty 1.598.000 zł oraz 176.000 zł. Faktem jest, że kwoty te zostały podane w piśmie M. B. z dnia 14.12.2007 r. jako przeterminowane zobowiązania (k. 61). Jednakże nijak to się ma do kwot wynikających z sumowania faktur zaliczkowych, na podstawie których powstało zobowiązanie.

W ocenie Sądu poza sporem pozostaje fakt nie wywiązania się spółki (...) z zobowiązań wobec spółki (...) i firmy (...). Okoliczności tej nie kwestionuje oskarżony M. B.. Również z korespondencji pomiędzy firmami (...) i (...) jednoznacznie wynika, że spółka (...) miała zadłużenia względem swoich kontrahentów (oświadczenia o uznaniu długu k. 60, 62). Także przesłuchany w charakterze świadka P. D. – właściciel I. jednoznacznie potwierdził fakt zadłużenia spółki (...) wobec spółki (...)i firmy (...). Powyższa okoliczność wynika równie z zeznań pracowników zatrudnionych w Biurze Handlowym (...): A. R., W. W., T. M., P. H., jak i pracowników spółki (...) A. Z. (1), A. C. oraz G. S. – księgowej w spółce (...). Świadkowie ci w swoich zeznaniach przedstawili okoliczności współpracy handlowej pomiędzy spółką (...), a podmiotami I.. Z zeznań A. R., W. W. i G. S. wynika, że w 2007 r. spółka (...) straciła płynność finansową. Według świadków kłopoty spółki (...) spowodowały problemy z pozyskaniem węgla na rynku. Jednocześnie świadkowie przyznali, że były przyjmowane zaliczki ze spółki (...).

Sąd nie ma zastrzeżeń co do wiarygodności zeznań wyżej wskazanych świadków. Ich zeznania są rzeczowe, logiczne i konsekwentne. Nadto znajdują potwierdzenie w zgromadzonej dokumentacji rachunkowej.

W tym miejscu należy wskazać, iż sam fakt nie wywiązania się z zobowiązań wynikających z umów cywilno-prawnych, nie może automatycznie skutkować odpowiedzialnością karną. W ocenie Sądu w zachowaniu oskarżonych M. B. i G. C. nie można dopatrzyć się realizacji znamion przestępstwa oszustwa z art. 286 § 1 kk. Przestępstwo to polega na doprowadzeniu innej osoby, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania.

Zdaniem Sądu oskarżeni nie dopuścili się oszustwa wobec spółki (...) i firmy Interco bowiem zawierając umowy w ramach działalności spółki (...) nie mieli zamiaru nie wywiązać się z zobowiązań. Ustawowe znamię stanowiące skutek przestępstwa oszustwa określonego w art. 286 § 1 kk wypełnione zostaje wtedy, gdy sprawca działając w sposób opisany w tym przepisie, doprowadza inną osobę do rozporządzenia mieniem, które jest niekorzystne z punktu widzenia interesów tej osoby lub innej osoby pokrzywdzonej. Dla właściwej wykładni wskazanego znamienia ustawowego istotne znaczenie ma to, że droga „pochodu” przestępstwa oszustwa kończy się z chwilą dokonania go przez sprawcę. Dlatego też korzyść, czy też niekorzyść owego rozporządzenia należy oceniać tylko z punktu widzenia okoliczności istniejących w czasie rozporządzenia mieniem, a nie tych, które następują później. Niewywiązywanie się z zawartej umowy przez spółkę (...) z pewnością było niekorzystne z punktu widzenia spółki (...) i firmy (...). Jednakże w świetle wyjaśnień oskarżonego M. B., jak i przesłuchanych w sprawie świadków, nie można przyjąć, że zamiar niewywiązania się z zobowiązania towarzyszył oskarżonym już w chwili zawierania umowy kupna-sprzedaży węgla.

Należy również zwrócić uwagę na okres trwania współpracy spółki (...) z podmiotami I.. Z zeznań pokrzywdzonego P. D. wynika, że współpraca handlowa ze spółką (...) trwała kilka lat, a obroty wynosiły 20-30 mln zł rocznie. Praktycznie do połowy 2007 r. spółka (...) nie miała poważniejszych zaległości wobec I.. Współpraca zresztą była kontynuowana również w drugiej połowie 2007 r. Z dokumentacji rachunkowej wynika, że były dokonywane dostawy węgla (segregator k. 234, 255, 257-258, 266, 273, 277, 279, 281, 290). Z treści korespondencji pomiędzy spółką (...) a B. I. jednoznacznie wynika, że mimo zalęgłości w dostawach węgla, współpraca pomiędzy tymi podmiotami nie została zerwana.

Jak wynika z wyjaśnień M. B. oraz zeznań świadków, zaległości spółki (...) w dostawach mieszanek węglowych wiązały się z trudnościami na rynku węgla. Brak surowca uniemożliwiał wyprodukowanie zamówionych przez BH (...) mieszanek, co przyznał sam P. D. (k. 31-32). Zdaniem Sądu była to okoliczność obiektywna, niezależna od spółki (...). Oczywiście spółka (...) pobierając zaliczki na zakup surowca winna w ostatecznym rozrachunku dostarczyć zamówiony towar. Nie wywiązanie się z tych zobowiązań winno być jednak rozpatrywane na gruncie odpowiedzialności cywilnej, a nie karnej. W tym miejscu należy podnieść, że BH (...) występowało z powództwami cywilnymi przeciwko spółce (...) o zapłatę.

Świadek P. D. przestępczy charakter działania oskarżonych upatruje w fakcie zbycia spółce (...) nieruchomości należących do spółki (...), gdyż uniemożliwiło to zaspokojenie roszczeń. Zdaniem Sądu zapatrywanie to jest błędne. W pierwszej kolejności należy wskazać, iż umowa dotycząca kupna-sprzedaży węgla nie określała, że w przypadku niewywiązania się z zobowiązań, zaspokojenie roszczeń nastąpi z egzekucji nieruchomości. Ponadto umowa przeniesienia własności nieruchomości na rzecz spółki (...) została zawarta 19 lipca 2007 r., a część roszczeń będących przedmiotem niniejszej sprawy wynika z faktur wystawionych w grudniu 2006 r. (k. 45-46). Zdaniem Sądu trudno przyjąć, iż oskarżeni z takim wyprzedzeniem planowali dokonanie oszustwa poprzez uniemożliwienie zaspokojenia roszczeń wskutek wyzbycie się majątku. Również okoliczność, że kolejne faktury były wystawiane w okresie od maja do listopada 2007 r. nie może być wiązana ze sprawą umowy przeniesienia własności nieruchomości. Jak wyżej wskazano, spółka (...) częściowo regulowała swoje zobowiązania przez cały 2007 r.

Oszustwo jako przestępstwo celowościowe może być popełnione tylko z zamiarem bezpośrednim, a celem sprawcy jest osiągnięcie korzyści majątkowej. Sprawca nie tylko musi uzyskać korzyść majątkową, lecz musi także chcieć w tym celu użyć określonego sposobu działania lub zaniechania. Jeżeli jeden z tych elementów nie jest objęty świadomością - nie ma oszustwa, jeżeli któregoś z nich sprawca nie chce, lecz tylko nań się godzi - również nie ma oszustwa. Oszustwo zatem może być przestępstwem popełnionym tylko umyślnie z zamiarem bezpośrednim, kierunkowym, obejmującym cel i sposób działania (wyrok SA w Warszawie z 15.12.2014 r., sygn. akt II AKa 317/14).

W ocenie Sądu, mając powyższe na uwadze, nie sposób przypisać obu oskarżonym działania polegającego na celowym wprowadzeniu w błąd co do zamiaru wywiązania się z zaciągniętego zobowiązania w zakresie sprzedaży węgla i tym samym doprowadzeniu do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Dlatego też Sąd uniewinnił obu oskarżonych od popełnienia zarzucanego im czynu z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk.

Odnośnie zarzutu przestępstwa z art. 302 § 1 kk, należy wskazać iż oskarżony M. B. nie kwestionował swego sprawstwa w tym zakresie. Oskarżony przyznał, że miał świadomość grożącej upadłości spółki (...). Sam zresztą pod koniec lipca 2007 r. składał wniosek o ogłoszenie upadłości. Przyznał również, że przeniesienie własności nieruchomości na rzecz spółki (...), faworyzowało jednego z wierzycieli spółki (...). Oskarżony tłumaczył swoje zachowanie przymusem ze strony G. i R. C.. Wskazywał, że był szantażowany utratą stanowiska prezesa zarządu.

W ocenie Sądu wyjaśnienia oskarżonego odnośnie przyczyny wyrażenia przez niego zgody na zawarcie umowy przeniesienia własności nieruchomości nie mogą prowadzić do jego ekskulpacji. Oskarżony podejmując decyzję w zakresie zawarcia umowy przeniesienia własności działał w pełni świadomie. Jako prezes zarządu musiał orientować się jakie zobowiązania ma spółka (...), jaka jest skala zadłużenia względem spółki (...), a jaka jest wobec innych wierzycieli. Doskonale wiedział również jakie są powiązania biznesowe rodziny C.. Dlatego też oskarżony winien był odmówić zawarcia takiej umowy. Chęć zachowania stanowiska prezesa zarządu nie może stanowić jakiegokolwiek usprawiedliwienia.

Przesłuchani na powyższą okoliczność świadkowie A. G., H. C., R. C. potwierdzili fakt przeniesienia własności nieruchomości na rzecz spółki (...). W tym zakresie ich zeznania nie budzą wątpliwości. Również z ujawnionego aktu notarialnego jednoznacznie wynika, że czynność taka miała miejsce. Świadkowie przyznali też, że toczy się postępowanie cywilne o uznanie umowy za bezskuteczną.

Reasumując, Sąd ustalając stan faktyczny oparł się przede wszystkim na wyjaśnieniach M. B., zeznaniach P. D., A. R., W. W., G. S., A. G.. Zeznania pozostałych świadków oraz materiał dowodowy w postaci dokumentów Sąd traktował jako materiał uzupełniający lub potwierdzający okoliczności wskazane przez w/w osoby.

Mając powyższe na uwadze, Sąd doszedł do przekonania, iż wina oskarżonego M. B. odnośnie zarzucanego mu w pkt II czynu nie budzi wątpliwości. Nie stwierdzono również okoliczności wyłączających lub ograniczających odpowiedzialność karną oskarżonego.

Zarzucany oskarżonemu czyn w pkt II aktu oskarżenia, Sąd zakwalifikował jako przestępstwo z art. 302 § 1 kk.

(…) przestępstwo przewidziane w art. 302 § 1 k.k., określane jako "faworyzowanie wierzyciela" ma miejsce, gdy dłużnik w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, nie mogąc zaspokoić wszystkich wierzycieli, spłaca lub zabezpiecza tylko niektórych, czym działa na szkodę pozostałych. Przestępstwo to ma charakter umyślny, przy czym umyślność może tu wystąpić w obu postaciach, tzn. zarówno w formie zamiaru bezpośredniego, jak i ewentualnego. Niewypłacalny dłużnik musi sobie zdawać sprawę, że jego zachowanie, polegające na spłacie lub zabezpieczeniu niektórych tylko wierzycieli, może grozić szkodą innym wierzycielom i chcieć tego albo się na to godzić. Przez działanie na szkodę wierzyciela należy przy tym rozumieć każde takie działanie, które sprowadza niebezpieczeństwo uszczerbku w jakimkolwiek prawnie chronionym interesie wierzyciela. W szczególności chodzi tu o działanie, które może w jakikolwiek sposób ograniczyć możliwość zaspokojenia wierzyciela (zob. Kodeks karny, Komentarz pod red. A. Zolla, Część szczególna, tezy do art. 302 k.k., Zakamycze 2006). (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 10 kwietnia 2014 r. sygn. akt II AKa 36/14)

Oskarżony swoim zachowaniem w pełni wyczerpał ustawowe znamiona przypisanego mu przestępstwa. M. B. w dniu 19 lipca 2007 r. w B., pełniąc funkcję prezesa zarządu C. sp. z o. o z/s w Z., znajdującej się w sytuacji grożącej upadłością, nie mogąc zaspokoić wszystkich wierzycieli, przenosząc na rzecz jednego z nich - spółkę (...) sp. z o. o z/s w S., prawo użytkowania wieczystego gruntów oraz prawo własności nieruchomości położonych w Z. przy ul. (...) w zamian za zwolnienie z długu, działał na szkodę pozostałych wierzycieli, czym wyczerpał znamiona występku z art. 302 § 1 kk.

Za przestępstwo z art. 302 § 1 kk Sąd orzekł grzywnę w wysokości 50 stawek dziennych, przyjmując jedną stawkę dzienną za równoważną kwocie 30 zł.

Przepisy kodeksu karnego stanowią, iż sąd wymierza karę według swojego uznania w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Wymierzając karę sąd uwzględnia w szczególności motywację i sposób zachowania się sprawcy, popełnienia przestępstwa wspólnie z nieletnim, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości, a także zachowanie się pokrzywdzonego.

Popełnione przez oskarżonego przestępstwo charakteryzuje się znacznym stopniem społecznej szkodliwości. Określając stopień winy oskarżonego Sąd miał na uwadze, iż przypisany mu czyn został popełniony umyślnie, z zamiarem bezpośrednim.

Ustalając wymiar kary, Sąd miał na uwadze oprócz stopnia winy oraz społecznej szkodliwości czynu, także właściwości i warunki osobiste oskarżonego. Jako okoliczność obciążającą Sąd poczytał uprzednią karalność oskarżonego.

Wymierzając oskarżonemu grzywnę Sąd miał na uwadze ustawowe zagrożenie karą za czyn z art. 302 § 1 kk. Ustalając wysokość grzywny Sąd brał pod uwagę możliwości finansowe oskarżonego. W ocenie Sądu wymierzona oskarżonemu grzywna, stanowiąca dla niego adekwatną uciążliwość finansową, jest możliwa do uiszczenia.

Orzeczenie o kosztach uzasadniają przepisy powołane w części dyspozytywnej wyroku.

Sąd zasądził od oskarżonego M. B. na rzecz Skarbu Państwa, koszty sądowe w kwocie 230 zł stanowiące wydatki poniesione w sprawie i obciążył go opłatą w kwocie 150 zł. Na koszty procesu składają się: ryczałty za doręczenie wezwań – 20 zł, karta karna – 50 zł, doprowadzenia na rozprawy – 180 zł. Opłatę stanowi 10% orzeczonej grzywny – 150 zł.

Nadto Sąd zasądził od oskarżonego M. B. na rzecz oskarżyciela posiłkowego BH (...) kwotę 2287,80 zł z tytułu ustanowienia pełnomocnika z wyboru.

Z uwagi na uniewinnienie oskarżonego G. C., Sąd kosztami postępowania w jego zakresie obciążył Skarb Państwa. Nadto, mając na uwadze, iż G. C. reprezentował obrońca z wyboru, Sąd zasądził na rzecz oskarżonego poniesione koszty ustanowienia jednego obrońcy z wyboru w kwocie 2287,80 zł (art. 616 § 1 pkt 2 kpk).