Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant sekr. sądowy Karolina Rudecka

po rozpoznaniu w dniu 28 października 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku Z. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania Z. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 10 czerwca 2014 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 5335/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 czerwca 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy Z. B. prawa do emerytury.

Od powyższej decyzji wniósł odwołanie w dniu 10 lipca 2014 roku Z. B.. W odwołaniu skarżący wniósł o przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, że przepracował wymagane 15 lat w warunkach szczególnych.

Na rozprawie w dniu 28 października 2015 roku pełnomocnik wnioskodawcy sprecyzował odwołanie wnosząc o zaliczenie do pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia od 16 października 1979 roku do 30 listopada 1989 roku (w tym okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 22 kwietnia 1985 roku do 22 kwietnia 1987 roku), od 23 kwietnia 1987 roku do 30 listopada 1989 roku oraz 1 grudnia 1993 roku do 31 grudnia 1998 roku. Jednocześnie wskazał, że bez zaliczenia okresu odbywania służby wojskowej wnioskodawca legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze jedynie 13 lat, 2 miesięcy i 2 dni.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

Z. B., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 28 maja 2014 roku wniosek o przyznanie prawa do emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-8 w aktach ZUS)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący ponad 25 lat. ZUS nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych żadnego okresu zatrudnienia. Wnioskodawca przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, ale złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w tym funduszu na dochody budżetu państwa.

(okoliczności niesporne)

W okresie od 16 października 1978 roku do 30 listopada 1989 roku oraz od 1 grudnia 1993 roku do 2 stycznia 2007 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...) w T. (wcześniej (...) w T.) na stanowisku starszego asystenta.

(dowód: świadectwo pracy k. 14-15 w aktach ZUS)

W okresie od 23 kwietnia 1985 roku do 23 kwietnia 1987 roku wnioskodawca odbywał okresową służbę wojskową.

(dowód: zaświadczenie (...) w T. k. 13 w aktach ZUS)

W trakcie zatrudnienia w (...) w T. ((...) w T.) wnioskodawca w okresach od 16 października 1979 roku do 22 kwietnia 1985 roku, od 24 kwietnia 1987 roku do 30 listopada 1989 roku oraz od 1 grudnia 1993 roku do 31 grudnia 1999 roku pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako lekarz stażysta, asystent, starszy asystent w oddziale (...) i oddziale (...) (blok (...) i oddział (...)).

(dowód: umowy o pracę, angaże w aktach osobowych wnioskodawcy, zeznania świadka J. D. (1) k. 24 odwrót, 26, zeznania wnioskodawcy k. 24 odwrót, 25 w zw. z k. 17, 17 odwrót w aktach sprawy)

W dniu 2 stycznia 2007 roku (...)w T. wystawił wnioskodawcy świadectwo pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazał, że pracował on w takich warunkach w okresach od 16 października 1979 roku do 22 kwietnia 1985 roku oraz od 1 grudnia 1993 roku do 31 grudnia 1999 roku na stanowisku starszego asystenta, na którym wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace lekarza (...) w oddziale (...) i lekarza (...)w oddziale (...)i bloku (...)(Dział XII, poz. 1 i 2 pkt 43 wykazu A stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 roku w sprawie prac wykonywanych w warunkach szczególnych w zakładach resortu służby zdrowia).

(dowód: świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 15 w aktach ZUS)

Sąd Okręgowy ocenił i zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015r., poz. 748 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412), dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami. Dodatkowo wskazać należy, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku, I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, w dniu (...) 2014 roku ukończył 60 lat i co prawda przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, ale złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w tym funduszu na dochody budżetu państwa.

Organ rentowy uznał, że wnioskodawca nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych co najmniej przez 15 lat. Wnioskodawca twierdził zaś, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem pracował w takich warunkach także w okresach zatrudnienia od 16 października 1979 roku do 30 listopada 1989 roku (w tym okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 22 kwietnia 1985 roku do 22 kwietnia 1987 roku), od 23 kwietnia 1987 roku do 30 listopada 1989 roku oraz 1 grudnia 1993 roku do 31 grudnia 1998 roku.

Dokonując ustaleń w zakresie prac wykonywanych przez wnioskodawcę od 16 października 1979 roku do 21 kwietnia 1985 roku, od 23 kwietnia 1987 roku do 30 listopada 1989 roku oraz od 1 grudnia 1993 roku do 31 grudnia 1998 roku w (...)w T. Sąd oparł się na zeznaniach świadka J. D. (2) oraz zeznaniach wnioskodawcy, a także dokumentach pracowniczych wnioskodawcy zawartych w jego aktach osobowych, w tym w szczególności umowach i angażach dotyczących wskazanych wyżej okresów zatrudnienia.

Z dokumentów tych wynika w sposób niesporny, że wnioskodawca w ww. okresach pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako lekarz stażysta, asystent, starszy asystent w oddziale (...) i oddziale (...) (blok (...) i oddział (...)).

Podkreślić należy przy tym, że pracodawca wystawił w dniu 2 stycznia 2007 roku wystawił wnioskodawcy świadectwo pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazał, że pracował on w takich warunkach w okresach od 16 października 1979 roku do 22 kwietnia 1985 roku oraz od 1 grudnia 1993 roku do 31 grudnia 1999 roku na stanowisku starszego asystenta, na którym wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace lekarza (...) w oddziale (...) i lekarza (...) w oddziale (...) i bloku (...) (Dział XII, poz. 1 i 2 pkt 43 wykazu A stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 roku w sprawie prac wykonywanych w warunkach szczególnych w zakładach resortu służby zdrowia).

ZUS nie kwestionował w istocie treści powyższego świadectwa, podnosząc jedynie, że nie może ono stanowić środka dowodowego, albowiem do wniosku o przyznanie prawa do emerytury skarżący przedstawił kserokopię świadectwa, a nie jego oryginał.

Odnosząc się do twierdzeń organu rentowego wskazać należy, iż w aktach osobowych znajduje się oryginał świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 2 stycznia 2007 roku, oryginał taki wnioskodawca przedłożył także w toku postępowania. Ponadto przeprowadzone postępowanie dowodowe potwierdziło prawidłowość wystawionego wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Jak wynika bowiem z zeznań świadka J. D. (2) oraz zeznań wnioskodawcy, które Sąd uznał za wiarygodne jako logiczne, spójne i korespondujące z dokumentami zawartymi w aktach osobowych wnioskodawcy, w okresach wskazanych w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych, a także w okresie od 24 kwietnia 1987 roku do 30 listopada 1989 roku, którego pracodawca nie ujął w tym świadectwie wykonywał prace określone w Dziale XII poz. 1 i 3 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj. prace na oddziałach (...), (...) i prace w zespołach(...)dyscyplin zabiegowych. Dodać należy, iż ZUS nie wykazał żadnej aktywności procesowej zmierzającej do wykazania, że w okresach od 16 października 1979 roku do 21 kwietnia 1985 roku, od 23 kwietnia 1987 roku do 30 listopada 1989 roku oraz od 1 grudnia 1993 roku do 31 grudnia 1998 roku wnioskodawca nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych.

Zaliczenie wskazanych wyżej okresów zatrudnienia do pracy w warunkach szczególnych nie oznacza jednakże, że wnioskodawca spełnia niezbędny do przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Przy zaliczeniu tych okresów wnioskodawca legitymuje się bowiem, co przyznał pełnomocnik wnioskodawcy na rozprawie w dniu 28 października 2015 roku stażem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze jedynie 13 lat, 2 miesięcy i 2 dni.

Wbrew twierdzeniom pełnomocnika wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych, nie mógł zostać zaliczony okres odbywania przez niego służby wojskowej w okresie od 23 kwietnia 1985 roku do 23 kwietnia 1987 roku.

W tym zakresie wskazać należy, iż możliwość zaliczenia okresu odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej przewidywał art. 108 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220).

Przepis ten w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 roku stanowił, że okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zalicza się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy. Od 1 stycznia 1975 roku wskazany przepis otrzymał natomiast treść, zgodnie z którą czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby.

W oparciu o powyższy przepis możliwe było zaliczenie okresowej służby wojskowej, jednakże przypadającej przed dniem 6 sierpnia 1979 roku (por. chociażby uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 roku w sprawie II UZP 6/13 Biul.SN 2013/10/24 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2014 roku, II UK 293/13, LEX Nr 1441180). Od dnia 6 sierpnia 1979 roku art. 108 ustawy o powszechnym obowiązku obrony został bowiem znowelizowany i otrzymał treść: „Minister Obrony Narodowej określa w zależności od potrzeb obrony sposób i formę odbywania ćwiczeń wojskowych oraz ich ilość i czas trwania dla poszczególnych grup żołnierzy rezerwy, stosownie do ich wieku oraz stopnia i rodzaju wyszkolenia wojskowego”. Przepis ten nie przewiduje już zatem możliwości zaliczania okresu służby wojskowej do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Biorąc pod uwagę powyższe uznać należało, iż w toku procesu wnioskodawca nie wykazał, by spełnił przesłankę wykonywania pracy w warunkach szczególnych w ilości co najmniej 15 lat (przy zaliczeniu do stażu pracy w takich warunkach od 16 października 1979 roku do 21 kwietnia 1985 roku, od 23 kwietnia 1987 roku do 30 listopada 1989 roku oraz od 1 grudnia 1993 roku do 31 grudnia 1998 roku, staż ten jest nadal mniejszy niż 15 lat). Fakt ten skutkował koniecznością przyjęcia, że skarżący nie spełnia wymaganych prawem warunków do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, uznał odwołanie za nieuzasadnione i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.