Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 września 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant sekr. sądowy Karolina Rudecka

po rozpoznaniu w dniu 16 września 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku W. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania W. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 30 czerwca 2014 r. sygn. (...)

1. zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje W. K.
prawo do emerytury poczynając od dnia (...) 2014 roku,

2. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.
na rzecz wnioskodawcy W. K. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego.

Sygn. akt VU 6119/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 czerwca 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy W. K. prawa do emerytury.

W odwołaniu od powyższych decyzji, złożonym w dniu 4 sierpnia 2014 roku, W. K. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o jej zmianę i przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, że przepracował wymagane 15 lat w warunkach szczególnych. Wskazał, że pracował w takich warunkach w okresie od 7 czerwca 1977 roku do 30 czerwca 1990 roku w Przedsiębiorstwie (...) w (...) (...) w Ł., w okresie od 24 lutego 1992 roku do 31 grudnia 1994 roku oraz w okresie od 2 listopada 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku w (...) inż. J.-Z. J. w P. Ponadto wniósł o zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 26 kwietnia 1974 roku do 15 kwietnia 1976 roku.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

W. K., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 3 czerwca 2014 roku wniosek o przyznanie emerytury w przedmiotowej sprawie.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 w aktach ZUS)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący ponad 25 lat. Niekwestionowany przez ZUS okres zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych wynosi ostatecznie łącznie 2 lata, 11 miesięcy i 14 dni. ZUS zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia:

- od 4 grudnia 1972 roku do 31 grudnia 1974 roku w (...) na stanowisku aparatowy w produkcji węglopochodnych na Wydziale (...);

- od 14 maja 1976 roku do 31 sierpnia 1976 roku w (...) na stanowisku aparatowy procesów na Wydziale (...);

- od 3 czerwca 1996 roku do 31 grudnia 1996 roku w (...) inż. J.-Z. J. w P. na stanowisku operator koparki;

oraz okres odbywania zasadniczej służby wojskowej od 26 kwietnia 1974 roku do 31 grudnia 1974 roku.

Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

(okoliczności niesporne)

W okresie 4 grudnia 1972 roku do 31 sierpnia 1976 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...)

(dowód: świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 13 w aktach ZUS)

W okresie od 26 kwietnia 1974 roku do 15 kwietnia 1976 roku W. K. odbywał zasadniczą służbę wojskową.

(dowód: zaświadczenie k. 14 w aktach ZUS)

Przed skierowaniem do odbywania służby wojskowej wnioskodawca pracował na stanowisku aparatowy w produkcji węglopochodnych na Wydziale (...).

Okres zatrudnienia na tym stanowisku ZUS zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych w oparciu o wystawione wnioskodawcy świadectwo pracy w warunkach szczególnych.

Po odbyciu służby wojskowej wnioskodawca wrócił do pracy w (...)na to samo stanowisko.

(dowód: świadectwo pracy w warunkach szczególnych k.13, zaświadczenie k.14 w aktach ZUS, zeznania wnioskodawcy k.67 w zw. z protokołem audio-video z dnia 16 września 2015 roku 14 minuta 6 sekunda do 19 minuta 55 sekundak.74-76)

W okresie od 7 czerwca 1977 roku do 30 czerwca 1990 roku wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w (...) (...) w Ł. . W kartach płac stanowisko pracy wnioskodawcy określano jako robotnik budowlany, monter wodociągowy, monter wodno-kanalizacyjny, operator brygadzista, monter instalacji wodociągowych, brygadzista-monter,monter-operator, operator, brygadzista, monter, brygadzista robót wodociągowych. W umowie o pracę z dnia 7 czerwca 1977 roku stanowisko pracy wnioskodawcy określono jako robotnik budowlany.

(dowód: zaświadczenie k.16, umowa o pracę k. 18, angaże k.19-27 w aktach ZUS, świadectwo pracy k.25, )

Przedsiębiorstwo (...) w (...) (...) w Ł. zajmowało się wykonywaniem usług wodno-kanalizacyjnych.

W trakcie zatrudnienia w ww. przedsiębiorstwie wnioskodawca przez pierwsze półtora roku pracował jako robotnik budowlany i do jego obowiązków należało kopanie ręcznie rowów pod wodociągi i układanie rur w wykopach ponad 3 metry głębokich. Następnie od 1 stycznia 1979 roku dostał angaż na stanowisko montera wodociągowego, ale nic się w jego pracy nie zmieniło. Nadal układał w wykopach rury a także zasuwy, węzły, hydranty i robił sztalugi, w wykopach ponad 3 metry głębokości. W 1982 roku został brygadzistą robót wodno-kanalizacyjnych, ale jego obowiązki się nie zmieniły. W brygadzie miał dwóch monterów. Od 1986 roku został operatorem koparki i wykonywał wykopy.

Innych czynności wnioskodawca nie wykonywał z tym, że w niektórych okresach zatrudnienia był dodatkowo brygadzistą. Pracował tak w pełnym wymiarze czasu pracy, przez cały rok bez względu na porę roku i pogodę.

(dowód: arkusz oceny okresowej pracownika k.47,angaż k.48, kart zarobkowe k.52-66, zeznania wnioskodawcy k.67 w zw. z protokołem audio-video z dnia 16 września 2015 roku 14 minuta 6 sekunda do 19 minuta 55 sekunda k.74-76, zeznania H. C. protokół audio-video z dnia 16 września 2015 roku 2 minuta 36 sekunda do 14 minuta 06 sekunda k.74-76 )

Przedsiębiorstwo (...) w (...) (...) w Ł. nie wystawiło wnioskodawcy świadectwo pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczność niesporna)

W okresach od 24 lutego 1992 roku do 31 grudnia 1994 roku oraz od 2 listopada 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładzie Usług (...) inż. J.-Z. J. w P. W świadectwach pracy wystawionych wnioskodawcy pracodawca wskazał, że od 24 lutego 1992 roku do 31 grudnia 1994 roku był on zatrudniony na stanowisku monter wodociągowy a

w okresie od 2 listopada 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku na stanowiskach monter wodociągowy i operator koparki.

(dowód: świadectwa pracy k.32, k.35 w aktach ZUS)

(...)inż. J.-Z. J. w P. zajmował się budową wodociągów i rurociągów z wodą pitną w głębokich wykopach.

W trakcie zatrudnienia w ww. zakładzie wnioskodawca pracował jako monter wodno-kanalizacyjny w głębokich wykopach. Do obowiązków wnioskodawcy należało zakładanie rurociągów z wodą pitną w głębokich wykopach. W okresie zaś od 2 listopada 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku kopał także koparką wykopy pod rurociągi.

(dowód: zeznania wnioskodawcy k.67 w zw. z protokołem audio-video z dnia 16 września 2015 roku 14 minuta 6 sekunda do 19 minuta 55 sekunda k.74-76, zeznania H. C. protokół audio-video z dnia 16 września 2015 roku 2 minuta 36 sekunda do 14 minuta 06 sekunda k.74-76)

(...) inż. J.-Z. J. w P. nie wystawił wnioskodawcy świadectw pracy w warunkach szczególnych za w/w okresy.

(okoliczność niesporna)

Przy zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej od 26 kwietnia 1974 roku do 15 kwietnia 1976 roku oraz okresu zatrudnienia od 7 czerwca 1977 roku do 30 czerwca 1990 roku skarżący będzie legitymował się stażem pracy przekraczającym 15 lat.

(okoliczność niesporna)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015r., poz. 748ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, a w dniu (...) 2014 roku, ukończył 60 lat i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Organ rentowy uznał, że wnioskodawca nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych co najmniej przez 15 lat. Wnioskodawca twierdził zaś, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem pracował w takich warunkach także w okresach od 7 czerwca 1977 roku do 30 czerwca 1990 roku, od 24 lutego 1992 roku do 31 grudnia 1994 roku oraz od 2 listopada 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku , a ponadto do stażu pracy w warunkach szczególnych powinien być zaliczony cały okres odbywania zasadniczej służby wojskowej od 26 kwietnia 1974 roku do 15 kwietnia 1976 roku.

ZUS w zaskarżonej decyzji zaliczył wnioskodawcy tylko okres odbywania zasadniczej służby wojskowej od 26 kwietnia 1974 roku do 31 grudnia 1974 roku, powołując się na uchwałę siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 roku w sprawie II UZP 6/13 Biul.SN 2013/10/24, zgodnie z którą czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 roku) zalicza się – na warunkach wynikających z tego przepisu – do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Zdaniem Sądu Okręgowego ZUS błędnie pominął dalszy okres tej służby wojskowej odbywanej przez wnioskodawcę po dniu 1 stycznia 1975 roku do dnia 15 kwietnia 1976 roku.

Sąd Okręgowy w pełni podziela w tym względzie Sąd Najwyższy, który w uzasadnieniu orzeczenia z dnia 11 lutego 2014 roku, II UK 293/13, LEX Nr 1441180 stwierdził, że zmiana art. 108 ustawy z 1967 roku z dniem 1 stycznia 1975 roku wynikała z wejścia w życie Kodeku pracy (została dokonana na podstawie art. X ust. 2 pkt c ustawy z 26 czerwca 1974 roku Przepisy wprowadzające Kodeks pracy – Dz. U. Nr 24, poz. 142 z późn. zm.). Zmiana art. 108 ustawy z 1967 roku nie wprowadziła jednakże wówczas w nim radykalnie nowej treści, która uzasadniałaby stwierdzenie, że zasadnicza służba wojskowa nie podlega już zaliczeniu do okresu pracy w szczególnych warunkach. Przepis art. 108 ust. 1 dalej stanowił, że „Czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby”. Nadal więc ustawodawca potwierdzał wliczanie pracownikowi okresu służby wojskowej do zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem. Kolejna zmiana w ustawie z 1967 roku nastąpiła dopiero na podstawie ustawy z 28 czerwca 1979 roku o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 15, poz. 97).

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie powinno zatem budzić żadnych wątpliwości, że cały okres odbywania przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej tj. od 26 kwietnia 1974 roku do 15 kwietnia 1976 roku podlegał zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych.

Dokonując natomiast ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w spornych okresach Sąd oparł się na zeznaniach świadka H. C. oraz zeznaniach wnioskodawcy, które uznał za jasne, spójne i korespondujące z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie.

Z dowodów powyższych wynika, jakie konkretnie prace wnioskodawca wykonywał i w jakim wymiarze czasu pracy pracował. Będąc zatrudnionym w Przedsiębiorstwie (...) w (...) (...) w Ł. wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał od 7 czerwca 1977 roku do 30 czerwca 1990 roku roboty wodnokanalizacyjne w głębokich wykopach. Do obowiązku wniskodawcy w tym okresie należało kopanie ręcznie rowów pod wodociągi, układanie rur a także zasuw, węzłów, hydrantów i robienie sztalug w wykopach ponad 3 metry głębokich. Innych czynności wnioskodawca nie wykonywał z tym, że w niektórych okresach zatrudnienia był dodatkowo brygadzistą.

Organ rentowy nie przedstawił zaś w toku postępowania żadnych dowodów, które pozwoliłyby na podważenie wiarygodność złożonych zeznań.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie budzi żadnych wątpliwości, że wnioskodawca jako monter wykonywał w okresie zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu prace wymienione w Wykazie A, Dziale V poz. 1 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, tj. roboty wodnokanalizacyjne oraz budowę rurociągów w głębokich wykopach.

W świetle powyższego zasadne było przyjęcie, że wnioskodawca wykonywał w spornym okresie zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę w warunkach szczególnych.

Wystarczającym okresem wykonywania pracy w warunkach szczególnych jest okres pracy wnioskodawca w Przedsiębiorstwie (...) w (...) (...), który wraz z okresem służby wojskowej daje skarżącemu 15-letni okres pracy wystarczający dla uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W tej sytuacji Sąd Okręgowy uznał za zbędne rozważania prawne na tematy pracy skarżącego w warunkach szczególnych w (...) inż. J.-Z. J. w P.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji. Emerytura została przyznana wnioskodawcy od dnia (...) 2014 roku, tj. od ukończenia W. K. 60 lat.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego znajduje uzasadnienie w treści art. 98 k.p.c. oraz przepisach § 11 ust. 2 oraz § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz. U z 2013 roku, poz. 461 z późn. zm. ).