Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

P., dnia 25 czerwca 2014r

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział VII Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:SSO Małgorzata Kuźniacka-Praszczyk

Protokolant:st. sek. sąd. M. J.

po rozpoznaniu w dniu 25 czerwca 2014r w Poznaniu

przy udziale zainteresowanych J. S. (1) i B. S. (1)

odwołania K. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

z dnia 5 sierpnia 2013 roku Nr (...)

w sprawie K. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w P.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

zmienia zaskarżoną decyzję w całości i stwierdza, że odwołująca K. S. jako pracownik u płatnika składek Księgarnia (...), podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 18 lutego 2013 roku.

SSO Małgorzata Kuźniacka-Praszczyk

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 maja 2013 roku Nr (...) znak (...)- (...) adresowaną na spółkę Księgarnia (...) s.c. B. S., J. S. z siedzibą w P. i K. S., Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., na podstawie art. 83 ust.1, art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 13 pkt 1, art. 36 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2009 roku Nr 205, poz. 1585 ze zm. ), art. 58 §1, 2 i 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny ( Dz. U. z 1964 roku Nr 16, poz. 93 ze zm. ) oraz art. 2 i art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy ( Dz. U. z 1998 roku Nr 21, poz. 94 ze zm.) stwierdził, że K. S. nie podlega od 18 lutego 2013 roku obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek Księgarnia (...) s.c. B. S., J. S. z siedzibą w P..

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ogół istniejących okoliczności towarzyszących zgłoszeniu K. S. do ubezpieczeń społecznych, dał podstawę do stwierdzenia, że powodem zawarcia umowy o pracę było uzyskanie prawa do świadczeń pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa. Na podstawie przedłożonych przez płatnika składek dokumentów, w tym list obecności, kopii umowy o pracę nie można jednoznacznie ustalić, czy ubezpieczona wykonywała pracę w charakterze pracownika. W toku postępowania wyjaśniającego nie ustalono kto w trakcie urlopu macierzyńskiego wykonywał obowiązki powierzone K. S.. Płatnik nie wskazał osób trzecich mogących potwierdzić świadczenie pracy przez ubezpieczoną. Z ustaleń organu rentowego wynika, że odwołująca pobierała zasiłek chorobowy w związku z ciążą w okresie od 30 sierpnia 2012 roku do 15 lutego 2013 roku z tytułu wykonywania umowy zlecenia u innego płatnika.

W ocenie organu rentowego fakt podpisania z pracownikiem umowy o pracę nie jest wystarczającą przesłanką do stwierdzenia rzeczywistego nawiązania stosunku pracy. Zawarcie umowy o pracę wywołuje bowiem skutki nie tylko pośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, kształtuje ona stosunek ubezpieczenia społecznego, określa wysokość składki, a w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń.

W odwołaniu, wniesionym z zachowaniem przepisanego prawem trybu i terminu w piśmie procesowym z dnia 20 sierpnia 2013 roku, K. S., zaskarżyła decyzję z dnia 5 sierpnia 2013 roku, domagając się jej zmiany poprzez przyznanie jej należnego zasiłku macierzyńskiego. W pierwszej kolejności odwołująca zarzuciła organowi rentowemu błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na przyjęciu, że zamiarem stron stosunku pracy nie było rzeczywiste świadczenie pracy, a umowa o pracę była czynnością pozorną, w konsekwencji nieważną, mającą na celu tylko i wyłącznie uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby. Zdaniem odwołującej organ rentowy naruszył przepisy kodeksu postępowania administracyjnego w zakresie gromadzenia materiału dowodowego, dopuszczając się dyskryminacji jej osoby, ze względu na ciążę, płeć i powinowactwo. Odwołująca podniosła, że wykonywała obowiązki pracownicze wynikające z łączącego ją z pracodawcą stosunku pracy, zarówno fakt pokrewieństwa pomiędzy stronami umowy o pracę jak i okres rzeczywistego wykonywania pracy nie mogą świadczyć o pozorności czynności prawnej. Decyzja o zatrudnieniu odwołującej mieściła się w zakresie swobody gospodarczej pracodawcy. Na tę okoliczność odwołująca wniosła o przesłuchanie zawnioskowanych świadków. Celem zawartej umowy nie była chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego bez jednoczesnego zamiaru realizowania praw i obowiązków pracowniczych. Praca w charakterze sprzedawcy książek nie jest pracą zakazaną dla kobiet w ciąży, w przypadku prawidłowego przebiegu ciąży i przestrzegania zasad BHP w miejscu pracy, nie zagraża też zdrowiu dziecka ani bezpieczeństwu kobiety ciężarnej i może być wykonywana do dnia poprzedzającego rozpoczęcie porodu. W dalszej treści pisma odwołująca wskazała, że działania organu rentowego należy uznać, za niezgodne z prawem i zasadami współżycia społecznego, bowiem nie można najpierw przyznawać stronie uprawnienia, a później zmuszać ją do zwrotu świadczenia wraz z odsetkami. Takie działanie nie wpływa na pogłębienie zaufania do organów państwowych a wręcz uderza w politykę prorodzinną oraz w prawa i swobody obywatelskie zagwarantowane w Konstytucji RP.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od odwołującej na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Organ rentowy powtórzył argumentację faktyczną i prawną zaprezentowaną w zaskarżonej decyzji. Ustosunkowując się do zarzutów odwołującej dodatkowo wyjaśnił, że wobec braku materialnych dowodów na świadczenie przez odwołującą umówionej pracy niemożliwym jest wykazanie kolejnego ważnego elementu stosunku pracy, jakim jest podporządkowanie pracownika pracodawcy.

Na rozprawie w dniu 27 listopada 2013 roku Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanych J. S. (1) i B. S. (1), (...) s.c. B. S., J. S. z siedzibą w P..

Strony podtrzymały zaprezentowane wyżej stanowiska w toku postępowania sądowego. Zainteresowani przychylili się do stanowiska odwołującej.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. S. urodziła się w dniu (...). Odwołująca jest absolwentką Zespołu Szkół (...). Po ukończeniu szkoły średniej odwołująca kontynuowała edukację w dwuletnim Studium (...). Począwszy od 2010 roku do września 2012 roku była zatrudniona na stanowisku rejestratorki medycznej w Przychodni (...) w P., na podstawie umowy zlecenia, która była każdorazowo przedłużana co miesiąc. W lipcu 2012 roku odwołująca zaszła w ciążę. W okresie od 30 sierpnia 2012 roku do 15 lutego 2013 roku odwołująca pobierała zasiłek chorobowy w związku z ciążą.

Zainteresowani J. S. (1) ( ojciec odwołującej ) i B. S. (1) ( babcia odwołującej ) będący (...) s.c. B. S., J. S. z siedzibą w P., prowadzą wspólnie od 1991 roku pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży książek, przy ulicy (...) w P.. Do 26 sierpnia 2013 roku siedziba księgarni znajdowała się przy ulicy (...).

Na przełomie lat 2012-2013 matka zainteresowanego B. S. (1) chorowała na zapalenie płuc i miała trudności z poruszaniem się z uwagi na ból nogi. Podeszły wiek, problemy zdrowotne zainteresowanej i znacznie ograniczona z jej strony pomoc w prowadzeniu księgarni, spowodowały, że J. S. (1) przestał sobie radzić z jednoczesnym wykonywaniem pracy księgarza i dostawcy towaru do księgarni. Małżonka zainteresowanego, która zastępowała B. S. (1) w czasie jej choroby nie była w stanie dalej pomagać zainteresowanemu, ponieważ w styczniu 2013 roku podjęła pracę w sklepie obuwniczym na terenie osiedla. Ze względu na zbliżające się Ś. Wielkanocne i związany z tym większy ruch klientów zainteresowany postanowił zatrudnić pracownika i w tym celu złożył ofertę K. S.. Stan zdrowia odwołującej poprawił się na tyle, że była zainteresowana podjęciem pracy w księgarni (...).

W dniu 18 lutego 2013 roku doszło do zawarcia umowy o pracę pomiędzy J. S. (1) i B. S. (1) (...) s.c. B. S., J. S. z siedzibą w P. a K. S., na czas nieokreślony. Pracodawca powierzył odwołującej obowiązki sprzedawcy, w pełnym wymiarze czasu pracy. Praca miała być wykonywana w księgarni (...). Strony ustaliły, że odwołująca będzie otrzymywać minimalne wynagrodzenie. Termin rozpoczęcia pracy określono na dzień 18 lutego 2013 roku. W dacie zawarcia umowy o pracę K. S. była w ciąży, o tym fakcie wiedział J. S. (1). W dniu 18 lutego 2013 roku lekarz E. W. przeprowadziła wstępne badanie profilaktyczne podmiotowe i przedmiotowe odwołującej i wystawiła zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku sprzedawcy, z ograniczeniem pracy przy monitorze komputera do czterech godzin dziennie. Przed przystąpieniem do pracy K. S. ukończyła wstępne szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy obejmujące instruktaż ogólny i stanowiskowy pod kierunkiem pracodawcy i została dopuszczona do wykonywania pracy na stanowisku sprzedawcy. Odwołująca złożyła oświadczenie, iż nie prowadzi wspólnego gospodarstwa domowego z żadnym ze wspólników zatrudniającej ją spółki. W spornym okresie odwołująca była zameldowana pod adresem P., ul. (...).

Zgłoszenie K. S. do ubezpieczenia emerytalnego, rentowych, chorobowego i wypadkowego przez płatnika składek nastąpiło w dniu 18 lutego 2013 roku na druku (...) P (...). Odwołująca była jedynym pracownikiem zatrudnionym w księgarni na podstawie umowy o pracę.

Dowód: dokumenty zgromadzone w aktach ZUS Nr (...)/ (...)- (...)

w tym: kopia świadectwa dojrzałości odwołującej K. S. z dnia 10 czerwca 2005 roku Nr (...), kopia umowy o pracę z dnia 18 lutego 2013 roku, kopia karty szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, kopia zaświadczenia lekarskiego z dnia 18 lutego 2013 roku, oryginał oświadczenia odwołującej z dnia 14 maja 2013 roku; kopia dokumentacji medycznej z badania profilaktycznego odwołującej k.54-59 akt sprawy; zeznania odwołującej przesłuchanej w charakterze strony k.41, zeznania zainteresowanego J. S. (1) k. 40, zeznania zainteresowanej B. S. (1) k.41

Księgarnia (...) była czynna od poniedziałku do piątku od godziny 10.00 rano do godziny 18.00 wieczorem. Na stanowisku sprzedawcy odwołująca zajmowała się sprzedażą książek, artykułów papierniczych, kartek okolicznościowych i artykułów chemii gospodarczej z Niemiec oraz obsługą kasy fiskalnej i terminala płatniczego. Kasa fiskalna nie była wyposażona w monitor ekranowy. Czynności te odwołująca wykonywała w pozycji stojącej lub siedzącej. Pozycja stojąca nie była wymuszona, odwołująca nie pracowała w warunkach stresujących i miała możliwość wypoczynku na zapleczu, wyposażonym w dwa fotele i kanapę. W okresie szkolnym, tj. w sierpniu i we wrześniu oraz w okresie Świąt Bożego Narodzenia i Wielkanocy zainteresowany dowoził towar do księgarni codziennie. Towar rozpakowywał na miejscu i następnie wyjeżdżał po towar do innej hurtowni. Odwołująca nie dźwigała ciężkich paczek z książkami i nie pracowała na wysokości. Regały z półkami na książki były zainstalowane na takiej wysokości, że były łatwo dostępne bez konieczności użycia drabiny. W razie potrzeby przeniesienia towaru dostarczonego przez dostawcę, czynności te wykonywał sam zainteresowany lub na prośbę odwołującej jeden z pracowników ze sklepu spożywczo- warzywniczego, z którym księgarnia dzieliła wspólne zaplecze. Artykuły chemii gospodarczej, w skład których wchodziły płyny do płukania tkanin, lakiery do włosów, szampony i proszki do prania były przywożone z Niemiec przez J. S. (1) i jego współpracownika M. S. (1). Ciężkie kartony z proszkiem do prania stały pod ladą i były ogólnie dostępne dla klientów.

Z analizy księgi przychodów i rozchodów za rok 2012 i 2013 udostępnionej przez J. S. (1) na zarządzenie Sądu wynika, że przychód miesięczny spółki w 2012 roku wyniósł łącznie 216.721,83 zł. i tak w miesiącu styczniu wyniósł 9.432,27 zł., w miesiącu lutym - 9 080,39 zł., w miesiącu marcu 10.118,30 zł., w miesiącu kwietniu – 13.589,84 zł., w miesiącu maju – 9.485,41 zł., w miesiącu czerwcu – 14.572,03 zł., w miesiącu lipcu – 15.102,32 zł., w miesiącu sierpniu – 46.287,77 zł., w miesiącu wrześniu – 37.970,32 zł., w miesiącu październiku – 13.449,45 zł., w miesiącu listopadzie – 16.716,74 zł., w miesiącu grudniu – 20.917,08 zł., natomiast w okresie od stycznia 2013 roku do kwietnia 2013 roku przychód spółki zamknął się w kwocie 43.770,53 zł. i tak w miesiącu styczniu wyniósł 9 564,14 zł., w miesiącu lutym - 10.174,64 zł., w miesiącu marcu – 12.725,48 zł., w miesiącu kwietniu - 11.306,27 zł.

Odwołująca potwierdzała swoją obecność w pracy na listach obecności w dniach od 18 lutego 2013 roku do 28 lutego 2013 roku za wyjątkiem dni wolnych 23 i 24 lutego 2013 roku, w dniach od 4 marca 2013 roku do 29 marca 2013 roku za wyjątkiem dni wolnych 1, 2, 3, 9 i 10, 16 i 17, 23 i 24, 30 i 31 marca 2013 roku oraz w dniu 1 kwietnia 2013 roku.

W dniu 2 kwietnia 2013 roku K. S. urodziła córkę Z. H..

Od dnia porodu, tj. od 2 kwietnia 2013 roku do 19 sierpnia 2013 roku, tj. przez 20 tygodni odwołująca przebywała na urlopie macierzyńskim, natomiast od 20 sierpnia 2013 roku do 16 września 2013 roku odwołująca korzystała z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 28 dni.

Za okres od 2 kwietnia 2013 roku do 16 września 2013 roku odwołująca złożyła wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego w związku z urodzeniem dziecka

Podczas okresowej niezdolności do pracy odwołującej zainteresowani nie zatrudnili innej osoby na stanowisko sprzedawcy. Z uwagi na problemy finansowe zainteresowany w sierpniu 2013 roku wynajął mniejszy lokal przy ulicy (...) w P. o powierzchni 13 m ². Obecnie w prowadzeniu księgarni pomaga zainteresowanemu matka.

Stałymi klientami K. S. byli M. K. i J. J.. W okresie od 11 czerwca 2003 roku do 31 marca 2013 roku M. K., bliska sąsiadka J. S. (1) pracowała w firmie PHU (...) w pawilonie nr 17 na ulicy (...) w P., codziennie przechodziła koło księgarni (...), raz w tygodniu, najczęściej w piątek, robiła ciężkie zakupy, następnie pozostawiała je w księgarni, prosząc zainteresowanego o dostarczenie ich do domu. Na przełomie lutego i marca 2013 roku M. K. zakupiła kartkę okolicznościową, kartki świąteczne oraz książkę. Była wówczas obsługiwana przez odwołującą. J. J. mieszka przy ulicy (...) w P., w związku z tym często widywał odwołującą przy pracy w księgarni. W lutym 2013 roku świadek zakupił od odwołującej papier. Z kolei M. S. (1) jeździł systematycznie raz w tygodniu wspólnie z zainteresowanym do Niemiec po artykuły chemii gospodarczej oraz do hurtowni na F.. Świadek spotykał odwołującą dwa, trzy razy w tygodniu i może potwierdzić, że zajmowała się sprzedażą książek.

Dowód: zeznania odwołującej przesłuchanej w charakterze strony k.41 i k.117, zeznania zainteresowanego J. S. (1) k. 40, zeznania zainteresowanej B. S. (1) k.41, zeznania świadków M. K. i J. J. k.38-39, zeznania świadka M. S. (1) k.67-68; dokumenty zgromadzone w aktach ZUS Nr (...)/ (...)- (...) w tym: kopie list obecności za miesiąc luty, marzec i kwiecień 2013 roku, kopia skróconego aktu urodzenia Z. H. z dnia 11 kwietnia 2013 roku; księga przychodów i rozchodów zainteresowanej spółki k.51-52 akt sprawy

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. Wydział (...) i Składek przeprowadził postępowanie kontrolne u płatnika składek, w celu wyjaśnienia zasadności zgłoszenia K. S. do ubezpieczeń społecznych jako pracownika u płatnika składek Księgarnia (...) s.c. B. S., J. S. z siedzibą w P..

Ustalenia poczynione w toku tego postępowania stały się podstawą do wydania zaskarżonej w niniejszym postępowaniu decyzji z dnia 8 maja 2013 roku.

W trakcie postępowania Sąd z urzędu dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego ginekologa na okoliczność ustalenia, czy odwołująca K. S. była zdolna do pracy poczynając od 18 lutego 2013 roku na stanowisku sprzedawcy polegającej na sprzedaży książek, artykułów papierniczych, obsłudze kasy fiskalnej i terminala płatniczego, w pełnym wymiarze czasu pracy, na podstawie stanu akt sprawy, a zwłaszcza po uwzględnieniu dokumentacji dotyczącej przeprowadzonego badania profilaktycznego ( k.55-59 ) i kartoteki leczenia z Poradni Ginekologicznej ( k.64 ).

W pisemnej opinii z dnia 21 kwietnia 2014 roku biegły ginekolog ustalił, że odwołująca po dniu 18 lutego 2013 roku była zdolna do podjęcia pracy w charakterze sprzedawcy na specjalnie przystosowanym dla niej stanowisku pracy. Pierwszy dzień ostatniej miesiączki przed ciążą przypadał na 26 czerwca 2012 roku. W dniu 8 sierpnia 2012 roku odwołująca zgłosiła się po raz pierwszy do lekarza, który na podstawie opisanych dolegliwości rozpoznał u niej wczesną ciążę. Dolegliwości te nie ustępowały podczas kolejnych konsultacji ginekologicznych co było powodem wydania zaświadczenia o niezdolności do pracy z tytułu choroby na okres od 30 sierpnia 2012 roku do 15 lutego 2013 roku ze względu na dolegliwości ciążowe. Z dniem 18 lutego 2013 roku odwołująca podjęła pracę na stanowisku sprzedawcy w pełnym wymiarze czasu. W trakcie kolejnych konsultacji ginekologicznych zalecano odwołującej oszczędzający tryb życia. Podejrzewano hypotrofię płudu, lecz przypuszczenie to nie potwierdziło się w kolejnych obserwacjach. Przebieg ciąży u odwołującej nie wiązał się z rozpoznaniem takich patologii położniczych, jak zagrożenie porodem przedwczesnym, cukrzycą ciężarnych, nadciśnieniem tętniczym, przedwczesnym oddzieleniem łożyska czy nieprawidłową jego lokalizacją. Nie stwierdzono również, poza przemijającą niedokrwistością, chorób ciężarnej mogących mieć wpływ na stan płodu.

Strony nie wniosły zastrzeżeń do opinii biegłego ginekologa.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy k.51a-52, k.55-59, k.64, k.74, k.81-90 oraz w aktach pozwanego organu rentowego Nr (...)/ (...)- (...), jak również w oparciu o zeznania odwołującej przesłuchanej w charakterze strony k.41-42 i k.117, zeznania zainteresowanych J. S. (1) i B. S. (1) k.40-41, zeznania świadków M. K. i J. J. k.38-39, zeznania świadka M. S. (1) k.67-68 oraz pisemną opinię biegłego ginekologa M. Z. z dnia 21 kwietnia 2014 roku k.93-100.

Dokonując oceny zgromadzonego materiału dowodowego Sąd uznał za wiarygodne wszystkie dokumenty zgromadzone zarówno w aktach sądowych, w aktach osobowych jak i w aktach pozwanego organu rentowego. Zostały one bowiem sporządzone przez uprawnione do tego organy, w przewidzianej przez prawo formie, a ich wiarygodność oraz moc dowodowa nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a Sąd nie znalazł powodów ku temu, aby kwestionować prawdziwość tych dokumentów z urzędu. Natomiast dokumenty prywatne korzystały jedynie z domniemania autentyczności oraz domniemania, iż zawarte w nich oświadczenia złożyła osoba, która je podpisała ( art. 245 kpc ).

Fakt nie kwestionowania przez strony treści kserokopii dokumentów pozwolił na potraktowanie tychże kserokopii jako dowodów pośrednich istnienia dokumentów o treści im odpowiadającej.

Pisemna opinia biegłego ginekologa z dnia 21 kwietnia 2014 roku okazała się przydatna dla sprawy co do stwierdzenia, iż K. S. była zdolna do pracy poczynając od 18 lutego 2013 roku. Sąd uznał, iż powyższa opinia zasługuje na uwzględnienie, albowiem wywody opinii sformułowane zostały w sposób jasny, rzetelny i fachowy. Przedstawione przez biegłego wyniki badań oraz wyprowadzone na ich podstawie wnioski są logiczne, przekonująco uargumentowane i wyczerpujące. Podkreślić również wypada, że biegły opierając się na posiadanej wiedzy fachowej i doświadczeniu zawodowym, należycie wyjaśnił przedstawione przez Sąd zagadnienia.

Sąd uznał zeznania odwołującej K. S. za wiarygodne, albowiem są spójne, logiczne i konsekwentne. Odwołująca opisała przebieg swojego zatrudnienia przed zawarciem umowy o pracę z zainteresowanymi i przyznała, że przebywała na zwolnieniu lekarskim w związku z ciążą od końca sierpnia 2012 roku. Nadto odwołująca opisała, jakie czynności wykonywała na stanowisku sprzedawcy w księgarni, w jakich warunkach pracowała i co należało do jej obowiązków. Odwołująca przyznała, że w dniu zawarcia umowy o pracę była w ciąży, ale czuła się dobrze i zamierzała pracować. Odwołująca potwierdziła także, iż w spornym okresie nie prowadziła wspólnego gospodarstwa z zainteresowanymi, ponieważ mieszkała w P..

Zeznania zainteresowanych J. S. (1) i B. S. (1) zasługiwały na nadanie im przymiotu wiarygodności w zakresie w jakim dotyczyły przedmiotu prowadzonej działalności gospodarczej, przebiegu dotychczasowego zatrudnienia odwołującej przed podjęciem pracy w księgarni, okoliczności zawarcia umowy o pracę, potrzeby gospodarczej zatrudnienia odwołującej z uwagi na zły stan zdrowia zainteresowanej oraz zakresu obowiązków odwołującej na stanowisku sprzedawcy. Zainteresowani zeznawali spontanicznie i rzeczowo, zbieżnie z zeznaniami odwołującej oraz z dokumentami zgromadzonymi w sprawie i w aktach pozwanego organu rentowego. Na podstawie zeznań odwołującej Sąd ustalił, że stosunek prawny łączący K. S. z jej ojcem J. S. (1) i babcią B. S. (1), wykazywał cechy charakterystyczne dla stosunku pracy. Była to praca określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę za miesięcznym wynagrodzeniem. Odwołująca faktycznie realizowała umowę o pracę z dnia 18 lutego 2013 roku, a czynności na rzecz zainteresowanych były wykonywane w ramach stosunku pracy z uwagi na istnienie wszystkich elementów charakterystycznych dla tego rodzaju stosunku prawnego.

Zeznania zainteresowanych w zakresie wykonywania przez odwołującą obowiązków sprzedawcy w oparciu o umowę o pracę z dnia 18 lutego 2013 roku oraz prowadzeniem działalności gospodarczej przez zainteresowanych zostały potwierdzone przez zeznania świadków M. K., J. J. i M. S. (1). Świadkowie potwierdzili, że K. S., była zatrudniona w księgarni (...) s.c. B. S., J. S. z siedzibą w P. w miesiącach lutym i marcu 2012 roku i wykonywała pracę sprzedawcy. Osoby te potwierdziły, że widywały wielokrotnie odwołującą przy obsłudze klientów w księgarni. M. K. i J. J. dokonali zakupów w księgarni i byli osobiście obsłużenie przez odwołującą. Z kolei świadek M. S. (1), który jeździł z zainteresowanym po towar do Niemiec przyznał, że bardzo często, zdarzało się, że dwa, trzy razy w tygodniu widywał odwołującą w księgarni zajętą sprzedażą książek.

Sąd pominął wniosek dowodowy zgłoszony przez pełnomocnika pozwanego organu rentowego na rozprawie w dniu 25 czerwca 2014 roku uznając, że kwestia zatrudnienia matki odwołującej nie powinna być badana w niniejszym postępowaniu, skoro z ustaleń Sądu wynika, że matka odwołującej pomagała zainteresowanemu doraźnie podczas nieobecności B. S. (1). Wynik przeprowadzonego dowodu i tak nie pozostawałby w związku przyczynowo- skutkowym z toczącym się postępowaniem.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie K. S. zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było, czy odwołująca K. S. z tytułu umowy o pracę zawartej ze spółką Księgarnia (...) s.c. B. S., J. S. z siedzibą w P. podlegała od 18 lutego 2013 roku obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu.

Dla rozstrzygnięcia powyższego konieczne było ustalenie, czy odwołująca faktycznie realizowała umowę z dnia 18 lutego 2013 roku i to w taki sposób, aby umowa ta mogła stanowić odrębny tytuł do ubezpieczeń społecznych – czy rzeczywiście powstał stosunek pracy, stanowiący tytuł do objęcia odwołującej obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi.

W myśl art. 83 § 1 kc, nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

W ugruntowanym orzecznictwie przyjmuje się, iż „ nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował ” ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2001 roku w sprawie II UKN 258/00 ) oraz iż „ pozorność umowy o pracę ( art. 83 kc w zw. z art. 300 kp ) ma miejsce nie tylko wówczas, gdy mimo jej zawarcia praca w ogóle nie jest świadczona, ale również wtedy, gdy jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę ” ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2006 roku w sprawie IUK 120/06 ). Co więcej, „umowę o pracę uważa się za zawartą dla pozoru ( art. 83 § 1 kc ), jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie o pracę jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy” ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 roku w sprawie II UK 321/04 ).

Jednocześnie to na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego ubezpieczenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2010 roku, II UK 149/09, niepubl.).

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ( tekst jednolity: Dz. U. z 2009 roku Nr 205 poz. 1585 ze zm. ), powoływanej dalej jako ustawa systemowa obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. Zgodnie z treścią art. 8 ust. 1 powołanej ustawy za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a ( które nie dotyczą niniejszej sprawy ). W myśl art. 11 ust. 1 powołanej ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione między innymi w art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy ( pracownicy ).

W myśl art. 8 ust. 1 powołanej ustawy za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a ( które nie dotyczą niniejszej sprawy ). Stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione między innymi w art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy ( pracownicy ).

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Natomiast stosownie do art. 13 pkt 1 i 4 tejże ustawy obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i chorobowemu podlegają osoby fizyczne w następujących okresach: pracownicy – od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku, natomiast osoby prowadzące pozarolniczą działalność – od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności.

Z uwagi na fakt, że obowiązek ubezpieczeń jest pochodną stosunku pracy Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ustalając obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, ma możliwość oceny łączącego ubezpieczonych stosunku pracy w oparciu o zawartą umowę – art. 83 ust 1 pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z treścią art. 2 Kodeksu pracy, pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Nawiązanie stosunku pracy oraz ustalenie warunków pracy i płacy, bez względu na podstawę prawną tego stosunku, wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika ( art. 11 kp ).

W myśl art. 22§1 kp przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Stosownie do treści art. 26 kp stosunek pracy nawiązuje się w terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy, a jeżeli terminu tego nie określono – w dniu zawarcia umowy.

W art. 22§1 kp są zawarte najbardziej istotne elementy składające się na pojęcie stosunku pracy. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do świadczenia pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem. Istotą stosunku pracy jest osobiste świadczenie pracy przez pracownika na rzecz pracodawcy w warunkach podporządkowania pracownika pracodawcy w zakresie dotyczącym pracy. Podporządkowanie polega na osobistym świadczeniu pracy określonego rodzaju na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy, w miejscu i czasie przez niego wskazanym. Układ podporządkowania pracownika pracodawcy polega zatem nie tylko na świadczeniu pracy pod jego kierownictwem, lecz także na jednoznacznym określeniu prawa pracodawcy do decydowania o miejscu i czasie, w jakim praca określonego rodzaju ma być świadczona. W ramach podporządkowania pracownika mieści się także możliwość żądania przestrzegania ustalonych przez pracodawcę ( zwłaszcza w ramach regulaminu pracy ) reguł porządkowych oraz poddania się jego władztwu dyscyplinarnemu ( karom porządkowym ).

Stosunek pracy jest stosunkiem zobowiązaniowym. W stosunku tym pracownik jest obowiązany do świadczenia pracy określonego rodzaju, a więc nie każdej pracy na rzecz pracodawcy, w sposób podporządkowany kierowniczej roli pracodawcy. Obowiązkiem pracodawcy wynikającym z nawiązania stosunku pracy jest wypłacanie pracownikowi wynagrodzenia za pracę. Ustalenie wynagrodzenia za pracę jest niezbędnym elementem nawiązania stosunku pracy. Kolejną cechą stosunku pracy jest ciągłość świadczenia pracy. Zobowiązanie pracownika, w przeciwieństwie do zobowiązań podejmowanych przy zawieraniu umów o dzieło czy innych umów cywilnoprawnych, nie ogranicza się do czynności jednorazowej czy też wielu czynności zmierzających do osiągnięcia określonego rezultatu, lecz polega na wykonywaniu czynności wynikających z powierzonego rodzaju pracy w sposób mający cechy trwałości. Elementami istotnymi w umowie o pracę zatem jest: obowiązek pracownika osobistego wykonywania pracy, podporządkowania pracodawcy, obowiązek przestrzegania czasu pracy i przestrzegania dyscypliny pracy. Pracownik jest obowiązany do wykonywania pracy zgodnie z umową i poleceniami przełożonych. Wynagrodzenie otrzymuje za wykonanie pracy na tych zasadach, a nie za rezultat pracy.

W związku z tym rzeczą Sądu była ocena, czy pomiędzy odwołującą K. S. a spółką Księgarnia (...) s.c. B. S., J. S. z siedzibą w P. z dniem 18 lutego 2013 roku rzeczywiście powstał stosunek pracy, czy odwołująca w następstwie zawarcia umowy o pracę wykonywała obowiązki pracownicze jako sprzedawca na rzecz zainteresowanych w miejscu i czasie wyznaczonym przez nich, pod ich kierownictwem i czy w zamian otrzymywała wynagrodzenie w formie zgodnej z przepisem art. 86 §2 kp ( w formie pieniężnej ).

Zdaniem Sądu orzekającego w niniejszej sprawie umowa o pracę zawarta między odwołującą a zainteresowanymi w dniu 18 lutego 2013 roku wywiera skutki prawne na gruncie ubezpieczeń społecznych, skutkowała bowiem powstaniem tytułu do objęcia odwołującej obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym. Ubezpieczeniom społecznym z tytułu stosunku pracy podlega bowiem tylko taka osoba, która faktycznie umowę o pracę wykonuje, to jest wykonuje czynności określone w tej umowie w ramach stosunku pracy i jak pracownik. Samo zawarcie umowy i jej określenie jako umowa o pracę nie powoduje powstania tytułu do objęcia danej osoby obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi z tytułu stosunku pracy. Tymczasem odwołująca wykazała w postępowaniu sądowym, iż rzeczywiście wykonywała obowiązki pracownicze wchodzące w zakres pracy sprzedawcy. Z zeznań odwołującej K. S. i zainteresowanych J. S. (1) i B. S. (1) przesłuchanych w charakterze strony, jak również zeznań świadków wynika jednoznacznie, iż odwołująca wykonywała swoje obowiązki w pełnym wymiarze godzin w okresie od 18 lutego 2013 roku do 1 kwietnia 2013 roku, a pracodawca miał wpływ na wykonywanie przez pracownicę obowiązków. Do zakresu obowiązków odwołującej należała sprzedaż książek, artykułów papierniczych, kartek okolicznościowych, artykułów chemii gospodarczej, obsługa kasy fiskalnej i terminala płatniczego, układanie towaru na półkach. Na zajmowanym stanowisku odwołująca nie pracowała przez osiem godzin w pozycji stojącej czy wymuszonej, w warunkach narażających ją na stres, wręcz przeciwnie, jak sama przyznała miała zapewnioną możliwość wypoczynku na zapleczu. Ponadto na podstawie opinii biegłego ginekologa Sąd ustalił, że odwołująca po dniu 18 lutego 2013 roku była zdolna do podjęcia pracy w charakterze sprzedawcy na specjalnie przystosowanym dla niej stanowisku pracy. Jak wynika z dokumentacji medycznej dolegliwości związane z ciążą, które były powodem czasowej niezdolności odwołującej do pracy w okresie od 30 sierpnia 2012 roku do 15 lutego 2013 roku, ustąpiły po dniu 15 lutego 2013 roku, a dalszy przebieg ciąży był prawidłowy. Tak więc odwołująca mogła podjąć zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu, na stanowisku sprzedawcy. Praca była świadczona przez odwołującą pod kierownictwem J. S. (1) zarówno co do miejsca jak i czasu świadczenia pracy. Odwołująca miała realny kontakt z pracodawcą w spornym okresie. Przemawia za tym charakter pracy polegający na osobistym i bezpośrednim zajmowaniu się obsługą klientów w księgarni. Każdy dzień roboczy przynosił utarg. Analiza księgi przychodów i rozchodów potwierdza, że zainteresowani mieli finansowe możliwości w zakresie pokrycia kosztów zatrudnienia odwołującej.

A zatem Sąd nie podzielił stanowiska organu rentowego, że umowa o pracę została zawarta jedynie dla pozoru celem uzyskania długoterminowej ochrony ubezpieczeniowej i świadczeń z ubezpieczenia społecznego i jako taka jest nieważna. Ustalony w rozpoznawanej sprawie stan faktyczny świadczy nie o pozorności złożonych przez strony oświadczeń woli ani nie o obejściu ustawy, lecz o spełnieniu warunku zatrudnienia pracowniczego stanowiącego tytuł ubezpieczenia. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem orzecznictwa i doktryny dążenie do uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego jako cel podjęcia zatrudnienia, nie świadczy o zamiarze obejścia prawa, jeżeli umowa o pracę jest faktycznie realizowana ( vide wyrok Sądu Najwyższego Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 6 marca 2007 roku, I UK 302/2006, Lex Polonica nr 1423863, Gazeta Prawna (...) str. A6, OSNP 2008/7-8 poz.110 ). Taki pogląd jest ugruntowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który konsekwentnie podtrzymuje stanowisko, że chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jako motywacja do podjęcia zatrudnienia, nie świadczy o zamiarze obejścia prawa, a dążenie kobiety ciężarnej do uzyskania przez zawarcie umowy o pracę ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym nie może być uznane za zmierzające do dokonania czynności sprzecznej z prawem albo mającej na celu jego obejście, jeżeli umowa ta prowadzi do faktycznej realizacji zatrudnienia spełniającego cechy stosunku pracy ( vide wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2004 roku, II UK 365/2003 Monitor Prawniczy 2006/5 s. 260, z dnia 25 stycznia 2005 roku, II UK 141/2004 OSNP 2005/15 poz. 235, z dnia 28 kwietnia 2005 roku I UK 236/2004 OSNP 2006/1-2 poz. 28, z dnia 9 sierpnia 2005 roku III UK 89/2005 OSNP 2006/11-12 poz. 192, z dnia 24 stycznia 2006 roku I UK 105/2005 Lex Polonica nr 398342, z dnia 14 lutego 2006 roku III UK 150/2005 Lex Polonica nr 1022525, z dnia 30 maja 2006 roku II UK 161/2005, z dnia 2 czerwca 2006 roku I UK 337/2005 Wokanda 2006/12 s. 29, z dnia 8 stycznia 2007 roku I UK 207/2006 Lex Polonica nr 1348865 ).

Zdaniem Sądu w świetle utrwalonego orzecznictwa sądowego do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym nie mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby zgłoszenie do tego ubezpieczenia dotyczyło osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła, a więc nie wykonywała zatrudnienia w ogóle albo wykonywała je na podstawie innej umowy niż umowa o pracę. Oceny tej nie zmienia fakt, że odwołująca w dacie zatrudnienia przez zainteresowanych była w ciąży, ani okoliczność że J. S. (1) wiedział o tym fakcie. Praca u osoby z rodziny nawet w ciąży, a następnie pójście na zwolnienie same przez się nie dyskwalifikują takiego zatrudnienia. Więzy rodzinne pomiędzy stronami nie wykluczają łączenia obowiązków wynikających z łączącego strony stosunku pracy. Fakt, iż strony były spowinowacone wpłynął jedynie na sferę zaufania pracodawcy do pracownika, które było wyższe niż byłoby w przypadku osoby obcej. Takiej umowie nie można stawiać zarzutu sprzeczności z ustawą lub zawarcia w celu obejścia prawa ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2004 roku II UK 365/03 M.Prawn. 2006/5/260 ).

O pozorności zatrudnienia odwołującej, zdaniem Sądu nie świadczy także fakt, że w okresie przebywania K. S. na zwolnieniu lekarskim J. S. (1) nikogo nie zatrudnił na jej miejsce. Sąd dał wiarę zainteresowanemu, że problemy finansowe oraz konieczność wynajęcia mniejszego lokalu na siedzibę księgarni doprowadziły do tego, że nie był on w stanie zaoferować pracy komuś innemu i nadal korzysta z pomocy matki. Również wysokość wynagrodzenia ustalonego przez strony w umowie o pracę nie decyduje o pozorności umowy, ponieważ było ono adekwatne do kwalifikacji zawodowych odwołującej, rodzaju powierzonych jej obowiązków i stanowiska pracy.

Postępowanie przeprowadzone zarówno przez pozwany organ rentowy jak i analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wykazało, iż wykonywana przez odwołującą umowa o pracę z dnia 18 lutego 2013 roku na rzecz płatnika składek spełnia wszystkie niezbędne elementy dla uznania jej za pracę w ramach łączącego strony stosunku pracy. Strony umowy nie złożyły oświadczeń woli jedynie dla pozoru, a czynności wykonywane przez K. S. związane z obsługą klientów w księgarni należy zakwalifikować jako podejmowane w ramach w stosunku pracy. Z tych względów umowa ta mogła i wywołała żądane skutki w sferze ubezpieczeń społecznych. Twierdzenia organu rentowego jakoby umowa o pracę została zawarta dla pozoru w celu zapewnienie świadczeń z ubezpieczenia społecznego przez odwołującą nie zostały w postępowaniu przed Sądem wykazane.

W rezultacie, zdaniem Sądu, umowa z dnia 18 lutego 2013 roku nie została zawarta dla pozoru, co zresztą w toku postępowania sądowego udowodniła odwołująca. Strony zawierając przedmiotową umowę miały świadomość, że osoba określona w umowie o pracę jako pracownik będzie faktycznie realizowała umowę na rzecz pracodawcy w sposób charakterystyczny dla stosunku pracy, a więc pod kierownictwem pracodawcy w określonym przez niego miejscu i czasie, co omówiono już powyżej. Odwołująca udowodniła, że cel zawartej umowy o pracę był zgodny z jej postanowieniami. Umowa taka więc jest ważna i skuteczna, a art. 83 kc nie znajduje do niej zastosowanie. Nadto należy wskazać, że w niniejszej sprawie organ rentowy, formułując zarzuty dotyczące zawartej przez strony umowy o pracę, nie wykazał swoich twierdzeń zgodnie z zasadą ciężaru dowodowego ( art. 6 kc ).

Mając powyższe na względzie Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴§2 kpc i powołanych przepisów prawa materialnego zmienił zaskarżoną decyzję w całości i stwierdził że odwołująca K. S. jako pracownik podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 18 lutego 2013 roku u płatnika składek Księgarnia (...) s.c. B. S., J. S. z siedzibą w P..

SSO Małgorzata Kuźniacka - Praszczyk

ZARZĄDZENIE

1.  urlop sędziego od 3 lipca 2014 roku do 25 lipca 2014 roku,

2.  odnotować uzasadnienie,

3.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć:

- pełnomocnikowi organu rentowego radcy prawnemu M. S. (2)

wraz z aktami rentowymi odwołującej Nr (...)/ (...)- (...),

- pełnomocnikowi odwołującej radcy prawnemu M. P. na

adres kancelarii,

4. doręczyć pełnomocnikowi pozwanego odpis protokołu rozprawy z dnia 25 czerwca

2014 roku ( k.116-118 ),

5.  przedłożyć za 14 dni, z apelacją lub z innymi pismami w sprawie.

P., dnia 28 lipca 2014 roku

SSO Małgorzata Kuźniacka-Praszczyk