Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 09 czerwca 2015 r.

Sąd Rejonowy w Tarnowie – Wydział V Gospodarczy

w składzie

Przewodniczący SSR Michał Bień

Protokolant starszy sekretarz sądowy Urszula Bajorek

po rozpoznaniu w dniu 26 maja 2015 r. w Tarnowie

sprawy z powództwa (...) spółki akcyjnej w upadłości układowej z sie­dzibą w T.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w L. O.

przy uczestnictwie po stronie powodowej jako interwenienta ubocznego nadzorcy sądowego (...) spółki akcyjnej w upadłości układowej z sie­dzibą w T.

o zapłatę kwoty 8.779,60 (słownie: osiem tysięcy siedemset siedemdziesiąt dziewięć złotych sześćdziesiąt groszy) zł wraz z odsetka­mi ustawowymi

I.  zasądza od strony pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpo­wiedzialnością na rzecz strony powodowej (...) spółki ak­cyjnej w upadłości układowej kwotę 8.779,60 (słownie: osiem ty­sięcy siedemset siedemdziesiąt dziewięć złotych sześćdziesiąt groszy) zł wraz z odsetka­mi ustawowymi liczonymi od kwoty 8.779,60 (słownie: osiem tysięcy siedemset siedemdziesiąt dzie­więć złotych sześćdziesiąt groszy) zł od dnia 15 czerwca 2012 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od strony pozwanej (...) spółki z ograni­czoną odpowiedzialnością na rzecz strony powodowej (...) spółki akcyjnej w upadłości układowej kwotę 1.517,00 (słow­nie: jeden tysiąc pięćset siedemnaście) zł ty­tułem zwrotu kosztów procesu
w tym kwotę 1.217,00 (słownie: jeden tysiąc dwieście sie­dem­naście) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa pro­cesowe­go.

SSR Michał Bień

sygn. akt V GC 187/15

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowie
z dnia 09 czerwca 2015 r.

I

Strona powodowa (...) spółka akcyjna w upadłości układowej
z siedzibą w T. w pozwie wnie­sionym w po­stępowaniu nakazowym skie­rowanym przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z sie­dzibą w L. O.domagała się zasądzenia kwoty 8.779,60 (słow­nie: osiem tysięcy siedemset siedemdziesiąt dziewięć złotych sześćdziesiąt groszy) zł wraz z od­setkami ustawo­wymi liczonymi od kwoty 8.779,60 zł od dnia 15 czerwca 2012 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia kosztów procesu w tym kosz­tów za­stępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na uzasadnienie żądania pozwu strona powodowa podniosła, iż w ra­mach przedsiębiorstwa prowadziła sprzedaż materiałów budowlanych. W dniu 11 maja 2012 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością złożyła
u (...) spółki akcyjnej zamówienie numer (...) na zakup materia­łów budowlanych wskazując w zamówieniu, że kierowcą upoważnionym do od­bioru zamówionego towaru będzie J. J..

(...) spółka akcyjna w upadłości układowej podała dalej, że reali­zując zamówienie w dniu 11 maja 2012 r. wydała upoważnionej osobie zamó­wione materiały budowlane, która odebrała w całości zamówiony towar nie zgłaszając reklamacji tak jakościowych jak i ilościowych.

Strona powodowa naprowadziła, iż dnia 15 maja 2012 r. wystawiła za zakupiony materiał fakturę VAT numer (...) na kwotę 24.412,84 zł z terminem płatności wyznaczonym na dzień 04 czerwca 2012 r.

(...) spółka akcyjna w upadłości układowej podniosła, iż oświad­czeniem z dnia 28 marca 2012 r. oraz z dnia 30 maja 2012 r. skutecznie potrą­ciła wzajemne wierzytelności, na skutek czego do zapłaty przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością pozostała kwota 8.779,60 zł. Ponieważ po­zwana spółka nie uregulowała w terminie swojego zobowiązania, strona powo­dowa wystosowała w dniu 27 listopada 2013 r. wezwanie do zapłaty.

Strona powodowa stwierdziła, iż w odpowiedzi na wezwanie otrzymała pismo prokurenta spółki pozwanej wraz z podpisaną przez niego umową cesji wierzytelności ze zwolnieniem z długu. Ponieważ proponowana umowa doty­czyła wierzytelności powstałych przed ogłoszeniem upadłości strony powodo­wej i jej zawarcie stanowiłoby obejście przepisów ustawy Prawo upadłościowe
i naprawcze, (...) spółka akcyjna w upadłości układowej nie wyraziła zgody na zawarcie umowy cesji wierzytelności. W konsekwencji nie doszło po­między stronami do zawarcia umowy cesji wierzytelności.

W końcowej części uzasadnienia pozwu (...) spółka akcyjna na­prowadziła, że w piśmie procesowym strony pozwanej złożonym w toku postę­powania o zawezwanie do próby ugodowej uznano przedmiotowe zobowiązanie i wskazano, iż oświadczenie o potrąceniu złożone wraz ze zgłoszeniem wie­rzytelności z dnia 29 listopada 2013 r. było skuteczne. Strona powodowa po­dała, iż zarówno wierzytelność objęta niniejszym pozwem a także przywołane oświadczenie nie zostało uznane przez nadzorcę sądowego a strona pozwana w przepisanym terminie nie złożyła co do tej okoliczności sprzeciwu. W związku z tym bezzasadne było twierdzenie strony pozwanej, że oświadczenie o potrą­ceniu jej wierzytelności wywarło skutek prawny.

Strona powodowa stwierdziła również, że do dnia wnie­sienia pozwu strona pozwana nie uregulowała należności pieniężnej wynoszącej 8.779,60 zł (k. 2 – 4 verte, k. 39 – 41 verte).

Na zarządzenie z dnia 29 września 2014 r. pozew został przekazany do rozpoznania w postępowaniu upominawczym wobec stwierdzenia braku pod­staw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym (k. 34).

Na podstawie odpisów dokumentów dołączonych do pozwu Sąd Rejo­no­wy w Rejonowy w Tar­nowie Wydział V Gospodarczy w dniu 30 października 2014 r. wydał nakaz zapłaty w po­stępo­waniu upominawczym, którym nakazał pozwanej (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, aby zapła­ci­ła na rzecz strony powodowej (...) spółki akcyjnej w upadłości układowej kwotę 8.779,60 zł wraz z ustawo­wymi od­setkami li­czonymi od kwoty 8.779,60 zł od dnia 15 czerwca 2012 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.292,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w tym kwotę 1.217,00 zł tytułem zwrotu kosztów za­stęp­stwa procesowego w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu, albo wniosła w tymże terminie sprzeciw (k. 42).

W dniu 28 listopada 2014 r. (data oddania przesyłki w placówce pocz­to­wej operatora pocztowego obowiązanego do świadczenia usług powszechnych) (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wniosła sprzeciw od powyż­szego na­kazu zapłaty, którego odpis został jej doręczony w dniu 18 listopada 2014 r., zaskarżając go w całości i wno­sząc o oddalenie po­wództwa w ca­łości oraz o zasądzenie kosz­tów postępowa­nia w tym kosztów zastęp­stwa pro­ceso­wego według norm przepisanych.

Strona pozwana podniosła również zarzut niewłaściwości miejscowej o­raz zarzut potrącenia z należnością główną pozwu wierzytelności przysługującej stronie pozwanej względem strony powodowej, tj. kwoty 1.316,08 zł wraz z us­tawowymi odsetkami od dnia 18 lutego 2012 r. do dnia ogłoszenia upadłości wynikającej z faktury VAT numer (...) wymagalnej od dnia 18 lutego 2012 r. oraz kwoty 4.354,20 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 maja 2012 r. do dnia ogłoszenia upadłości wynikającej z faktury VAT numer (...) z dnia 30 kwietnia 2012 r. wymagalnej od dnia 31 maja 2012 r.

Na uzasadnienie sprzeciwu od nakazu zapłaty (...) spółka z ograni­czoną odpowiedzialnością pod­niosła, że dokonywała na rzecz strony powodo­wej sprzedaży rur stalowych w dniach 03 stycznia 2012 r., 18 stycznia 2012 r.
i 30 kwietnia 2012 r.

Strona pozwana podała, iż w związku z ogłoszeniem upadłości strony powodowej dokonała zgłoszenia przysługujących jej względem (...) spółki akcyjnej w upadłości układowej oraz złożyła oświadczenie o potrąceniu. Pismem z dnia 25 listopada 2014 r. uzupełniła zgłoszenie wierzytelności oraz podniosła zarzut potrącenia z należnością główną pozwu wierzytelności przy­sługującej stronie pozwanej względem strony powodowej, tj. kwoty 1.316,08 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 lutego 2012 r. do dnia ogłoszenia upadłości wynikającej z faktury VAT nr (...) wymagalnej od dnia 18 lu­tego 2012 r. oraz kwoty 4.354,20 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 maja 2012 r. do dnia ogłoszenia upadłości wynikającej z faktury VAT numer (...) z dnia 30 kwietnia 2012 r. wymagalnej od dnia 31 maja 2012 r.
(k. 47 – 52).

W piśmie procesowym z dnia 29 kwietnia 2015 r. stanowiącym replikę na sprzeciw od nakazu zapłaty strona powodowa podtrzymała żądanie zapłaty od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością należności w kwocie 8.779,60 zł wraz z odsetkami ustawo­wy­mi liczonymi od dnia 05 czerwca 2012 r. do dnia zapłaty, a ponadto zażądała zasądzenia na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego pisma strona powodowa podniosła, że wszyst­kie wierzytelności przedstawione przez stronę pozwaną w złożonych (...) spółce akcyjnej w upadłości układowej oświadczeniach o potrąceniu w opar­ciu o przepisy kodeksu cywilnego i ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze nie mogły zostać uznane jako skuteczne i możliwe do kompensacji. W ocenie stro­ny powodowej oświadczenia były nieważne i nieskuteczne a zobowiązanie stro­ny pozwanej do zapłaty kwoty 8.779,60 zł wraz z należnymi odsetkami na jej rzecz pozostawało aktualne.

(...) spółka akcyjna w upadłości układowej naprowadziła, że przy­wołane przez stronę pozwaną oświadczenia o potrąceniu nie wywarły żad­nych skutków prawnych i nie mogły być uznane za skuteczne. (...) spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością nie zawarła ze stroną powodową oraz B. W. prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą (...) skutecznej umowy cesji wierzytelności a sam fakt przesłania wzoru umowy cesji wierzytelności ze zwolnieniem z długu, zgodnie z treścią której ce­sjonariuszem miała być strona powodowa, nie skutkował tym, iż doszło do za­warcia umowy. O braku możliwości zawarcia takiej umowy strona powodowa zo­stała poinformowana pismem z dnia 19 lutego 2014 r.

Strona powodowa zwróciła uwagę, że zgłoszona w ramach postępowa­nia upadłościowego przez stronę pozwaną wierzytelność, w której to złożone zostało oświadczenie o potrąceniu z wierzytelnością przysługującą przedsię­biorcy B. W. nie zostało uznane przez nadzorcę sądowego o­raz to, że nie złożono w terminie ustawowym sprzeciwu.

Odnosząc się do dokumentu w postaci uzupełnienia wierzytelności z dnia 25 listopada 2014 r. a w szczególności złożonego oświadczenia o potrąceniu strona powodowa podała, iż nie zostały one skutecznie dokonane.

(...) spółka akcyjna w upadłości układowej podniosła, iż strona pozwana nie wykazała zarówno w skierowanym do sądu uzupełnieniu zgłosze­nia wierzytelności jak i w samym sprzeciwie, czy i kiedy skutecznie nabyła wie­rzytelność objętą oświadczeniem o potrąceniu, jak też nie wykazała swojego następstwa prawnego w zgłaszaniu wierzytelności. Przedmiotowego uzupełnie­nia zgłoszenia wierzytelności strona pozwana dokonała w dniu 25 listopada 2014 r. już po wydaniu przez sąd nakazu zapłaty w niniejszej sprawie.

Strona powodowa wskazała również, iż wierzytelność we wskazanej w u­zupełnieniu zgłoszenia wierzytelności została już zgłoszona przez wierzyciela B. W. prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą (...) i uznana przez nadzorcę sądowego.

W ocenie strony powodowej powyższe okoliczności wskazywały, że strona pozwana, jeśli nabyła wierzytelność B. W., to uczyniła to po dniu 27 lipca 2012 r. a więc po ogłoszeniu przez sąd upadłości z możliwością zawarcia układu strony powodowej. Zatem nie doszło do skutecznego przenie­sienia wierzytelności strony powodowej przysługującej jej od strony pozwanej na B. W. objętej w zgłoszeniu wierzytelności z dnia 29 listopada 2012 r., a nadto późniejsze ewentualne nabycie od B. W. wierzytelności nie mogło doprowadzić do skutecznego potrącenia (k. 78 – 80).

II

Sąd Rejonowy w Tarnowie ustalił następujący stan fatyczny:

W dniu 11 maja 2012 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialno­ścią złożyła u (...) spółce akcyjnej zamówienie numer (...) na za­kup materiałów hutniczych w postaci rury czarnej ze szwem 508 x 6,3 mm
w ilości 62,97 mb za cenę 260,00 zł „netto” za mb oraz rury czarnej bez szwa 168,30 x 8,00 mm w ilości 27,47 mb za cenę 147,00 zł „netto” za mb wskazując w zamówieniu, że kierowcą upoważnionym do odbioru zamówionego towaru będzie J. J. a także numer i serię dowodu osobistego kierowcy i nu­mer rejestracyjny pojazdu.

Dowód: odpis pisemnego zamówienia numer (...) z dnia 11 maja 2012 r. – k. 14.

Towary objęte zamówieniem z dnia 11 maja 2012 r. zostały wydane.

Dowód: odpis listy wydań – k. 15.

Na podstawie umowy sprzedaży (...) spółka akcyjna wystawiła
w dniu 15 maja 2012 r. fakturę VAT numer (...) na kwotę 24.412,84 zł z terminem płatności określonym na dzień 14 czerwca 2012 r.

Dowód: odpis faktury VAT numer (...) z dnia 15 maja 2014 r. – k. 16.

Z kolei (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sprzedała oraz dostarczyła (...) spółce akcyjnej towary w postaci rur stalowych za cenę 23.736,54 zł.

Dowód: odpis faktury VAT numer (...) z dnia 03 stycznia 2012 r. – k. 29.

(...) spółka akcyjna nabyła również towary od B. W. prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...).

Dowód: odpis faktury VAT numer (...) z dnia 18 stycznia 2012 r. – k. 67; odpis faktury VAT numer (...) z dnia 30 kwietnia 2012 r. – k. 68.

W ten sposób nabyła od B. W. towary za cenę 4.616,10 zł
z terminem płatności określonym na dzień 17 lutego 2012 r. Wystawiona zo­stała w związku z tą umową sprzedaży w dniu 18 stycznia 2012 r. faktura VAT numer (...).

Dowód: odpis faktury VAT numer (...) z dnia 18 stycznia 2012 r. – k. 67.

(...) spółka akcyjna kupiła również od B. W. towary na kwotę 4.354,20 zł. Wystawiona została w związku z tą umową sprzedaży w dniu 30 kwietnia 2012 r. faktura VAT numer (...) z terminem płatności wska­zanym na dzień 30 maja 2012 r.

Dowód: odpis faktury VAT numer (...) z dnia 30 kwietnia 2012 r. – k. 68.

Pisemnym oświadczeniem z dnia 28 marca 2012 r. podpisanym przez prokurenta (...) spółka akcyjna dokonała kompensaty wzajemnych na­leżności z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w ten sposób, że jej zobowiązanie wobec strony pozwanej wynikające z faktury VAT numer (...) w kwocie 7.468,56 zł potrąciła ze swoją należnością wynikającą z faktury VAT numer (...) w kwocie 7.468,56 zł.

Dowód: odpisy pisemnego oświadczenia z dnia 28 marca 2012 r. – k. 17, k. 30; odpis karty wierzytelności numer 951 z dnia 12 listopada 2013 r. – k. 27 – 28.

W piśmie z dnia 30 maja 2012 r. podpisanym przez prokurenta (...) spółka akcyjna dokonała kompensaty wzajemnych należności z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w ten sposób, że jej zobowiązanie wobec strony pozwanej wynikające z faktury VAT numer (...) w kwocie 11.531,44 zł i z faktury VAT numer (...) w kwocie 4.101,80 zł potrąciła ze swoją należnością wynikającą z faktury VAT numer (...)
w kwocie 15.633,24 zł.

Dowód: odpis pisemnego oświadczenia z dnia 30 maja 2012 r. – k. 18 i – k. 31; odpis karty wierzytelności numer 951 z dnia 12 listopada 2013 r. – k. 27 – 28.

W dniu 12 marca 2012 r. (...) spółka akcyjna dokonała zapłaty na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością pozostałej kwoty 4.736,54 zł.

Dowód: odpis karty wierzytelności numer 951 z dnia 12 listopada 2013 r. – k. 27 – 28.

B. W. zgłosiła w postępowaniu upadłościowym (...) spółki akcyjnej w upadłości układowej wierzytelność w kwocie 5.861,89 zł. Nad­zorca sądowy uznał wierzytelność w kwocie 5.833,68 zł w tym 5.670,28 zł tytu­łem należności głównej oraz 163,40 zł tytułem odsetek. Nadzorca nie uznał od­setek, które wierzycielka błędnie wyliczyła.

Dowód: odpis karty wierzytelności numer 958 z dnia 12 listopada 2013 r. – k. 81 – 82.

W pisemnym wezwaniu z dnia 26 listopada 2013 r. (...) spółka akcyjna w upadłości układowej zwracała się do (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością o zapłatę kwoty 8.779,60 zł wynikającej z faktury VAT nu­mer (...) z dnia 16 maja 2012 r. wraz z odsetkami ustawowy­mi liczonymi od dnia 15 czerwca 2012 r.

Dowód: odpis pisemnego wezwania do zapłaty z dnia 26 listopada 2013 r. – k. 19.

W odpowiedzi na wezwanie do zapłaty (...) spółka akcyjna
w upadłości układowej otrzymała od B. W. prokurenta (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością pismo wraz z podpisaną przez nią umową cesji wierzytelności ze zwolnieniem z długu celem podpisania tej umowy. Na dokumencie tym nie znalazły się podpisy osób reprezentujących (...) spółkę akcyjną.

Dowód: odpis pisma – k. 20.

(...) spółka akcyjna w upadłości układowej nie wyraziła zgody na zawarcie tej umowy. Wskazała, iż proponowana umowa miałaby dotyczyć wie­rzytelności powstałych przed ogłoszeniem upadłości (...) spółki akcyj­nej w upadłości układowej i dotyczyła wierzytelności przysługujących B. W. w kwocie 5.670,28 zł, która zgłoszona została na listę wierzytelności,
a która miałaby być scedowana na B. W.. W piśmie tym powodowa spółka podała, iż upadły do momentu przeprowadzenia procedury zatwierdze­nia listy wierzytelności nie może samodzielnie uznawać wierzytelności objętych postępowaniem układowym. Tym samym niniejsza wierzytelność nie mogła być przedmiotem jakiejkolwiek umowy.

Dowód: odpis pisma z dnia 19 lutego 2014 r. – k. 85.

(...) spółka akcyjna w upadłości układowej w pisemnym wniosku z dnia 13 czerwca 2014 r. wzywała stronę pozwaną do zawarcia ugody w spra­wie zapłaty na jej rzecz kwoty 8.779,60 zł.

Dowód: odpis wniosku o zawezwanie do próby ugodowej z dnia 13 czerwca 2013 r. – k 23 – 24.

W piśmie procesowym z dnia 29 lipca 2014 r. strona pozwana uznała przedmiotowe zobowiązanie lecz jednocześnie wskazała, iż pismem z dnia 29 listopada 2012 r. dokonała zgłoszenia przysługującej jej wierzytelności wzglę­dem (...) spółki akcyjnej w upadłości układowej w T. w kwocie 27.838,40 zł wraz z ustawowymi odsetkami w kwocie 1.721,67 zł.

Dowód: odpis pisma pełnomocnika (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – k. 25.

Nadzorca sądowy (...) spółki akcyjnej w upadłości układowej nie uznał wierzytelności strony pozwanej w kwocie łącznej 29.560,01 zł, w tym 27.838,34 zł tytułem należności głównej oraz 1.721,67 zł tytułem odsetek. W treści karty wierzytelności podał, że kwoty 4.101,80 zł, 7.468,56 zł i 11.531,44 zł uległy potrąceniu. Z kolei kwota 4.736,54 zł została zapłacona w dniu 12 marca 2012 r.

Dowód: odpis karty wierzytelności numer 951 z dnia 12 listopada 2013 r. – k. 27 – 28.

W piśmie z dnia 25 listopada 2014 r. (...) spółka z ograniczoną odpo­wiedzialnością dokonała uzupełniającego zgłoszenia wierzytelności o kwotę 5.833,22 zł oraz podniosła w zgłoszeniu wierzytelności zarzut potrącenia tj. kwoty 1.316,08 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 lutego 2012 r. do dnia 26 lipca 2012 r. wynikającej z faktury VAT nr (...) oraz kwoty 4.354,20 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 maja 2012 r. do dnia 26 lipca 2012 r. powołując się w zgłoszeniu wierzytelności na fakturę VAT numer (...) z wierzytelnością (...) spółki akcyjnej w upadłości układowej w kwocie 8.779,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 czerwca 2012 r. wynikającą z faktury VAT numer (...).

Dowód: odpis zgłoszenia wierzytelności z dnia 25 listopada 2014 r. – k. 62 – 66.

Rekonstrukcji stanu faktycznego sąd dokonał w części na podstawie od­pisów dokumentów i wydruków zgromadzonych w toku postępowania dowodo­wego. Sąd nie dopatrzył się uchy­bień w ich treści oraz formie.

Odpisy dokumentów urzędowych jak i odpisy dokumentów prywatnych oraz wydruki sąd uznał w ca­łości za autentyczne i wiarygodne. Żadna ze stron ich nie kwe­stionowała, tak pod względem poprawności formal­nej jak i material­nej. Nie u­jaw­niły się też ja­kie­kolwiek okoliczności podważa­ją­ce moc dowo­dową odpisów tych do­ku­mentów, które należałoby brać pod uwagę z u­rzę­du. Do­mnie­mania, z któ­rych korzystają do­ku­menty urzę­dowe jak i prywatne [auten­tyczno­ś­ci i zło­żenia zawartego w nim o­świad­czenia przez o­sobę, która podpi­sała doku­ment prywatny ( vide: T. Ereciń­ski, „Ko­deks postę­powania cywil­nego. Komen­tarz. Część pierwsza. Postępowa­nie rozpoznaw­cze. Część druga. Po­stępowa­nie zabezpieczające. Tom 1”, wyda­nie 2, Wy­dawnictwo Prawnicze Lexi­sNexis, War­szawa 2007 r., pod red. T. Ere­cińskie­go, s. 576, teza 11 do art. 245, s. 590, teza 1 do art. 253)], pozostały niewzruszone. Dokumenty urzędo­we zostały spo­rządzone zgod­nie z wła­ściwy­mi prze­pisami przez powo­ła­ne do tego or­gany państwowe i w zakresie ich kom­pe­tencji, w związku z czym w świetle art. 244. § 1. k.p.c. w zw. z art. 233. § 1. k.p.c. stanowiły dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Z kolei dokumenty prywatne stanowiły do­wód te­go, że o­soby, które je podpi­sały, zło­ży­ły oświad­czenia za­warte w doku­men­tach (art. 245. k.p.c. w zw. z art. 233. § 1. k.p.c.).

Dowodu zawarcia umowy przelewu wierzytelności wraz ze zwolnieniem
z długu nie mógł rzecz oczywista stanowić dokument bez daty zalegający na k. 21 – 22, gdyż umowa ta nie została zwarta a przynajmniej w aktach sprawy brak było odpisu tego dokumentu podpisanego przez wszystkie strony tej umowy.

Sąd postanowił nie uwzględniać wniosku (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością o dopusz­czenie do­wodu z odpisów faktur VAT numer (...) z dnia 18 stycznia 2012 r., odpisu zgłoszenia wierzytelności z dnia 25 listopada 2012 r., odpisu pisemnego oświadczenia z dnia 25 listopada 2102 r. oraz odpisu dokumentu wydania magazynowego z dnia 03 stycznia 2013 r. numer (...)., jako że strona pozwana żadnego z odpisów tych doku­mentów przy wniesieniu sprzeciwu od nakazu zapłaty jak i w ciągu całego po­stępowania do czasu zamknięcia rozprawy nie przedstawiła. Brak było zatem jakichkolwiek możliwości dopuszczenia i co najważniejsze przeprowadzenia dowodu z odpisów wymienionych dokumentów. Sąd nie dysponował fizycznie do czasu zamknięcia rozprawy i wydania wyroku jaki­kolwiek dokumentami wy­mienionymi wyżej czy też odpisami tych doku­mentów, które co prawda zostały wskazane w sprzeciwie od nakazu zapłaty jako środki dowodowe ale nie zosta­ły na czas do akt złożone.

Co więcej sąd postanowił nie otwierać rozprawy w celu uwzględnienia pisemnego wniosku dowodowego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzial­nością o dopusz­czenie do­wodu z odpisów dokumentów dołączonych do pisem­nego wniosku dowodowego z dnia 28 maja 2015 r., jako że wniosek o dopusz­czenie do­wodu z odpisów dokumentów w nim wymienionych został zgłoszony dopiero po zamknięciu rozprawy w dniu 26 maja 2015 r. a zatem okazał się spóźniony. Sąd zobligowany był pominąć wniosek pozwanego zgodnie z treścią art. 503. § 1. k.p.c., jako że strona pozwana nie przedstawiła odpisów doku­mentów na czas a dopuszczenie dowodu z odpisów tych dokumentów dopro­wadziłoby do przedłu­żenia postępowania z u­wagi na konieczność otwarcia roz­prawy i wyznaczenia kolejnego terminu rozprawy w celu przeprowadzenia do­wodu w obecności a przynajmniej po zawiadomieniu o terminie rozprawy peł­nomocnika strony powodowej. Ponadto strona pozwana nie uprawdopodobniła, że powołując do­wód z tego dokumentu w sprzeciwie nie dołączyła go bez swo­jej winy do akt sprawy albo że wy­stępowały inne wyjątkowe okoliczności uza­sadniają­ce dopuszczenie dowodu z dokumentów, które nie zostały dołączone do sprzeciwu od nakazu zapłaty nie został przedłożone na termin rozprawy.

Sąd postanowił pominąć dowód z przesłuchania za obie strony ich przed­stawicieli, gdyż zgło­szone pozostałe środki dowodowe pozwoliły w wystarcza­jący stopniu wyjaśnić fakty istotne dla rozstrzy­gnięcia sprawy (art. 299. k.p.c.
w zw. z art. 227. k.p.c.). Co więcej strony nie usprawiedliwiali także swej nie­obec­ności zaświadcze­niem potwier­dzającym niemożność stawie­nia się w są­dzie wystawio­nym przez lekarza są­dowego ( vide: k. 88, k. 89).

III

Sąd Rejonowy w Tarnowie zważył, co następuje:

Powództwo okazało się zasadne, przy czym w tej części, w jakiej strona powodowa w piśmie procesowym z dnia 29 kwietnia 2015 r. żądała zasądzenia odsetek ustawowych od kwoty objętej żądaniem pozwu od dnia 05 czerwca 2012 r. a więc od daty przypadającej 9 dni wcześniej aniżeli ustalona przez sąd data zapłaty kwoty należnej stronie powodowej zgodnie z treścią odpisu faktury VAT numer (...), powództwo nale­żało oddalić, jako że zgodnie z powołanym odpisem faktury VAT termin zapłaty sprzedawcy ceny za sprze­dane materiały został określony na 30 dni od dnia wystawienia faktury VAT, zaś data wystawienia faktury VAT zo­stała oznaczona na dzień 15 maja 2012 r.

Na wstępie należało odnieść się do zarzut podniesionego przez stronę pozwaną tj. zarzutu niewłaściwości miejscowej, zgodnie z którym sądem wła­ściwym do rozpoznania niniejszej sprawy był sąd właściwy dla miejsca siedziby strony pozwanej tj. Sąd Rejonowy w B., gdyż w jej ocenie z załączo­nych do pozwu odpisów dokumentów nie wynikało, że płatność dochodzonej kwoty miała nastąpić na rachunek bankowy strony powodowej w oddziale banku w T..

Sąd na rozprawie dnia 26 maja 2015 r. oddalił wniosek strony pozwanej o stwierdzenie niewłaściwości miejscowej Sądu rejonowego w Tarnowie.

Strona powodowa uzasadniając właściwość Sądu Rejonowego w Tarno­wie wskazała, iż właściwość ta wynikała z miejsca wykonania umowy, tj. płat­ność za wydany towar powinna nastąpić na rachunek bankowy strony powodo­wej w oddziale banku w T..

Zgodnie z treścią art. 34. k.p.c. powództwo o zawarcie umowy, ustalenie jej treści, o zmianę umowy oraz o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, a także o odszkodowanie z powodu niewykona­nia lub nienależytego wykonania umowy można wytoczyć przed sąd miejsca jej wykonania. W razie wątpliwości miejsce wykonania umowy powinno być stwier­dzone dokumentem.

Świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub siedziby wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia, chyba że oznaczone jest inne miejsce spełnienia świadczenia lub co innego wynika z właściwości zobowiązania (art. 454 § 1 k.c.).

Zasada ta ma zastosowanie jedynie w sytuacji, jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone.

W obrocie gospodarczym zobowiązania, których przedmiotem są świad­czenia pieniężne mogą być i w praktyce często są wykonywane w drodze rozli­czeń bezgotówkowych za pośrednictwem banków (dług oddawczy). Utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego w tym zakresie pozwala na zajęcie stanowi­ska, iż miejscem spełnienia świadczenia pieniężnego za pomocą rozliczeń bez­gotówkowych jest siedziba banku (oddział banku) prowadzącego rachunek wie­rzyciela. Jeżeli więc strony nie postanowiły inaczej, zapłata w drodze rozliczeń bezgotówkowych powinna nastąpić w miejscu posiadania przez wierzyciela ra­chunku bankowego.

Wskazać jednak trzeba, iż uznanie siedziby banku prowadzącego rachu­nek wierzyciela za miejsce spełnienia świadczenia pieniężnego jest dopusz­czalne tylko w tych wypadkach, w których obie strony wyraziły zgodę na zapłatę na określony rachunek wierzyciela. Samo wskazanie pozwanemu przez powo­da rachunku bankowego, na który ma być dokonana wpłata nie rozstrzyga jesz­cze o miejscu spełnienia świadczenia. Powód powinien przedstawić umowę,
z której wynika, iż obie strony wyraziły zgodę na zapłatę na określony rachunek powoda lub wykazać, że pozwany zaakceptował rachunek bankowy wskazany na fakturze jako miejsce spełnienia świadczenia. I tylko wtedy, gdy taka zgoda istnieje, miejscem spełnienia świadczenia pieniężnego jest siedziba banku pro­wadzącego rachunek powoda ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z 14 lutego 2002 r., sygn. akt III CZP 81/01, publ. OSNC 2002 r., nr 11, poz. 131).

Jak wynikało z akt sprawy, właściwość Sądu Rejonowego w Tarnowie wynikała z załączonej do pozwu faktury VAT, na której widniał numer rachunku bankowego: (...) oraz z umowy rachunku ban­kowego z dnia 05 czerwca 2008 r. Jak ustalono, rachunek bankowy prowadzo­ny był przez Powszechną Kasę Oszczędności Bank Polski spółkę akcyjną Od­dział w T. przy ulicy (...) w T.. Również (...) Od­dział (...) Banku (...) spółki akcyjnej wskazany w umowie posiadał swoją komórkę w T. pod adre­sem ul. (...).

Strona powodowa (...) spółka akcyjna w upadłości układowej wystąpiła z żądaniem zasądzenia od strony pozwanej (...) spółki z ograni­czoną odpowiedzialnością kwoty 8.779,60 zł wraz z odsetkami us­ta­wowymi li­czonymi od dnia 15 czerwca 2012 r. do dnia zapłaty na podsta­wie art. 535. § 1. k.c. oraz art. 498 k.c. w zw. z art. 471. k.c., art. 476. k.c. i art. 477. § 1. k.c.
w zw. z art. 359. § 1. i § 2. k.c. oraz 481. § 1. i § 2. zd. I. k.c.

Zgodnie z art. 535. § 1. k.c. przez umowę sprzedaży sprzedawca zobo­wiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a ku­pujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

Stosownie do brzmienia art. 471. k.c. dłużnik obowiązany jest do napra­wienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowią­zania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem o­ko­liczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Po myśli art. 476. k.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świad­czenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wy­padku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczno­ści, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Stosownie do treści art. 477. § 1. k.c. w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać, niezależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wy­nikłej ze zwłoki.

Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czyn­ności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego wła­ści­we­go organu (art. 359. § 1. k.c.).

Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny spo­sób o­kreślona, należą się odsetki ustawowe (art. 359. § 2. k.c.).

Po myśli art. 481. § 1. k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świad­czenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, cho­ciażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Jeżeli stopa odse­tek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe (art. 481. § 2. zd. I. k.p.c.).

Norma art. 535. § 1. k.c. zawiera regulację statu­ują­cą umowę sprzedaży, o­kre­śla elementy przedmiotowo istotne ( essentialia negotii) umowy sprzedaży o­raz zasadnicze obo­wiązki stron umowy sprzedaży. Stosownie do brzmienia tego przepisu umowa sprzedaży pozostaje umową konsensualną, tj. dochodzi do skutku w wyniku o­sią­gnięcia porozumienia przez kontrahentów, jest umową dwustronnie zobo­wią­zu­jącą, odpłatną oraz wzajemną, gdyż świadczenie jednej strony umowy sprze­daży ma stanowić ekwiwalent świadczenia drugiej strony.

Podstawowymi obowiązkami sprzedawcy wynikającymi z u­mowy sprze­daży jest przeniesienie na kupującego własności sprzeda­wanej rzeczy i jej wy­danie kupującemu natomiast na kupującym ciąży obowią­zek odebrania sprze­danej rzeczy i zapłaty umówionej ceny. Obowiązki te statu­owane zostały
w przepisie art. 535. § 1. k.c.

Na podstawie poczynionych ustaleń faktycznych należało stwierdzić, że dnia 11 maja 2012 r. strona pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowie­dzialnością złożyła jeszcze przed ogłoszeniem upadłości strony powodowej
u (...) spółki akcyjnej zamówienie numer (...) na zakup materia­łów hutniczych w postaci rury czarnej ze szwem 508 x 6,3 mm w ilości 62,97 mb za cenę 260,00 zł „netto” za mb oraz rury czarnej bez szwa 168,30 x 8 mm
w ilości 27,47 mb za cenę 147,00 zł „netto” za mb. Na pod­stawie umowy sprze­daży (...) spółka akcyjna wystawiła w dniu 15 maja 2012 r. fakturę VAT numer (...) na kwotę 24.412,84 zł z terminem płatności wskazanym na dzień 14 czerwca 2012 r. Z ustaleń poczynionych przez sąd wy­nikało również, że sprzedany przez (...) spółkę akcyjną towar został wydany kupującemu w dniu 11 maja 2012 r. Nie budziło również w sprawie wątpliwości, że z kolei strona pozwana dokonywała na rzecz strony powodowej sprzedaży rur stalowych.

Ustalenia faktyczne wskazywały również, iż w piśmie z dnia 28 marca 2012 r. (...) spółka akcyjna dokonała kompensaty wzajemnych należ­ności ze stroną pozwaną w ten sposób, że jej zobowiązanie wobec strony po­zwanej wynikające z faktury VAT numer (...) potrąciła ze swoją należno­ścią wynikającą z faktury VAT nr (...). Z kolei w piśmie z dnia 30 maja 2012 r. (...) spółka akcyjna dokonała kompensaty wzajemnych należności z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w ten sposób, że jej zobowiązanie wobec strony pozwanej wynikające z faktury VAT numer (...) i faktury VAT numer (...) potrąciła ze swoją należnością wyni­kającą z faktury VAT numer (...).

W wyniku zawartej umowy sprzedaży strona powo­dowa w całości wyko­nała swe obo­wiązki, tj. przeniosła na kupującego własność sprzedanych rzeczy i wy­dała mu rzeczy, czego nie można powiedzieć o stronie pozwanej. Umowa obligowała stronę pozwaną do zapłaty ceny i odebrania sprzeda­nych rzeczy, (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością do dnia zamknięcia rozpra­wy i wydania wyro­ku jed­nak nie uczyniła zadość w spo­sób nale­żyty swe­mu pod­stawowe­mu obowiązko­wi. O ile bowiem sprzedawca wywiązał się ze swych obowiązków w całości, to kupujący jedynie czę­ściowo zrealizował ciążą­cy na nim obo­wiązek, tj. nie za­płacił części ceny za przed­mioty, które zo­stały mu sprzedane i wydane. Czę­ściowo zatem (...) spółka z ograniczoną odpo­wiedzialnością zobowiązania swe­go należycie nie wyko­nała, gdyż w chwili wniesienia pozwu i na chwilę zamknięcia rozprawy w dalszym ciągu nie spełniła swego świad­cze­nia w kwocie 8.779,60 zł.

Nie spełniając części świad­czenia w postaci zapłaty ceny za sprzedane
i wydane rzeczy pozwana spółka sprzenie­wierzyła się nie tylko obowiąz­kowi kupującego sformułowa­nemu w art. 535. § 1. k.c., tj. po­legającemu na zapłacie umó­wionej ceny ale i zasa­dzie leżącej u pod­walin prawa zo­bo­wiązań, zgodnie
z któ­rą pacta sunt servanda. Skoro bowiem (...) spółka z ograniczoną od­powiedzialnością zdecydowała się za­wrzeć umowę, w ramach której kupiła konkretne rzeczy – materiały budow­lane – a rezultat umowy został osiągnięty, tj. umówione rzeczy zostały jej wyda­ne, to obowiązana była również do spełnie­nia swego wzajemnego świadczenia pole­ga­ją­ce­go na zapłacie sprzedawcy umówio­nej ceny w termi­nie wynikającym z faktury VAT. Inne roz­wiązanie w po­staci braku spełnienia świadczenia z ty­tułu zawartej przez stronę po­zwaną umowy sprzedaży doprowadzi­łoby do zdestabili­zo­wa­nia pewności ob­rotu. U­sank­cjonowanie takiego stanu rze­czy spowodowało­by trudne do przyjęcia kon­se­kwencje. Brak przy tym do­wodu, aby strona powo­dowa za­mierzała zwol­nić (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z długu bądź też zgo­dziła się na przesunięcie terminu płatności zapłaty choćby części ceny, skoro nie tylko wzywała ją do zapłaty, ale wskazywała rów­nież wy­sokość jej zobowiąza­nia, wystąpiła z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej, ostatecz­nie zaś wystąpiła ze stosownym po­wódz­twem. O tym natomiast, że występujący z po­zwem podmiot legitymowany był do dochodze­nia zapłaty ceny za sprzedaż umówionych rzeczy, przeko­nywała treść art. 535. § 1. k.c. (...) spółka z o­graniczoną odpowiedzialnością nie uczy­ni­ła przy tym użytku z żadnego z u­prawnień z tytułu umowy sprzedaży, z któ­rych skorzystanie pozwoliłyby uz­nać, że nie popadła w zwłokę ze spełnie­niem swego świadczenia. W szczegól­ności nie pod­niosła żadnych za­istniałych w rze­czywistości zarzutów względem u­praw­nienia sprzedaw­cy, które u­za­sadnić mo­głyby powstrzymanie się przez ku­pują­ce­go z zapłatą ceny czy też zapła­tę ceny z u­chybieniem umownego termi­nu.

Zważywszy przy tym na zaoferowane przez strony i przeprowadzone dowo­dy nale­ża­ło przy tym stwierdzić, iż okoliczności uzasadniających w jaki­kolwiek sposób uchybienie terminowi zapłaty z tytułu zawartej umowy sprzeda­ży strona pozwana nie wykazała zaś „reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być rozumiana w ten sposób, że zawsze, bez względu na okoliczności sprawy, spoczywa on na stronie powo­do­wej. Jeżeli strona powodowa udowod­niła fakty przemawiające za zasadnością powództwa, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasad­nia­ją­cych jej zdaniem oddalenie powództwa” (tak Sąd Najwyż­szy w wyro­ku z dnia 20 kwietnia 1982 r., sygn. akt I CR 79/82, nie publ., LEX nr 8416). Jeżeli zatem (...) spółka akcyjna w upadłości układowej przedstawiła środki dowodowe w postaci odpi­sów doku­men­tów prywatnych, któ­rych treść uzasad­niała roszczenie, to (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością powinna przy­najm­niej podważyć prawdzi­wość wniosków wynikających z odpisów tych dokumentów przedsta­wionych w toku postępowa­nia przez stro­nę powodową, co spowo­dowałoby, iż ciężar dowodu znów spocząłby na stronie powodowej zgodnie z tre­ścią art. 6. k.c.

Sąd uznał przy tym, iż nie ma pod­staw do dalszego uzu­pełnienia z urzędu postępowa­nia dowodowego. W tym zakresie sąd nie mógł wyręczać strony
i niejako w za­stępstwie przeprowadzać taki dowód, gdyż takie postępowanie by­łoby sprzeczne z zasadą kontradyktoryjności. Zgodnie ze sta­nowiskiem Sądu Naj­wyższego „od 1 lipca 1996 r. wskutek zmiany treści art. 232 KPC oraz skre­śle­nia § 2 w art. 3 KPC nastąpiło zniesienie zasady odpo­wie­dzialności sądu za wynik postępowania dowodowego” (tak Sąd Naj­wyższy w wyroku z dnia 07 października 1998 r. sygn. akt II UKN 244/98, publ. OSNAP 1999 r., nr 20, poz. 662 i w wyroku z dnia 30 czerwca 2000 r., sygn. akt II UKN 615/99, publ. OSNAP 2002 r., nr 1, poz. 24). Rola sądu w sprawie winna ogra­niczać się jedy­nie do pozostawania obiektywnym arbitrem w sporze stron (za­sada kontradyk­toryjno­ści). Sąd jedynie wyjątkowo może wy­kazywać inicjatywę dowodową, spoczywającą cały czas na stronach pod groźbą przegrania proce­su. Zdanie powyższe pozostaje w pełni zgodne z przy­jętą linią orzecznictwa i wykładnią Sądu Naj­wyższego, w myśl której „możliwość dopuszczenia przez sąd dowodu nie wska­zanego przez strony nie oznacza, że sąd obowiązany jest zastąpić własnym działaniem bezczynność strony. Jedynie w szczególnych sytu­acjach procesowych o wyjątkowym charakterze sąd powi­nien skorzystać ze swojego upraw­nienia do podjęcia inicjatywy dowodowej (art. 232 kpc)” (tak Sąd Najwyż­szy w wyroku z dnia 05 listopada 1997 r., sygn. akt III CKN 244/97, publ. OSNC 1998 r., nr 3, poz. 52). Brak postępowania dowodo­wego prowadzonego z u­rzę­du był przy tym usprawiedliwiony w świetle poglądu Sądu Najwyższego, w myśl któ­re­go „działanie sądu z urzędu i przeprowadzenie dowodu nie wska­za­nego przez stronę jest po uchyleniu art. 3 § 2 kpc dopusz­czalne tylko w wy­jąt­kowych sytu­acjach procesowych oraz musi wypływać z opartego na zobiek­tywi­zowanej oce­nie przekonania o konieczności jego prze­prowadzenia” (tak Sąd Najwyższy
w wyroku z dnia 09 września 1998 r., sygn. akt II UKN 182/98, publ. OSNAP 1999 r., nr 17, poz. 556). Pogląd ten pozostaje tym bardziej ak­tualny w świetle obecnie obowiązującego kodeksu postępowa­nia cywilnego a w szczególności
w kontekście zmian wprowadzonych ustawą z dnia 02 lipca 2004 r. o zmianie u­sta­wy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 172 poz. 1804).

Wskazać należało, iż fundamentalną zasadą w postępowaniu cywilnym jest to, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (art. 6. k.c.). Regułę tą potwierdza regulacja zawarta
w przepisie art. 232. k.p.c. Przepis ten stanowił, że strony są obowiązane wska­zywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.
W efekcie, jeżeli materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie daje podstawy do dokonania odpowiednich ustaleń faktycznych w myśl twierdzeń jednej ze stron, sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów. Należy to rozumieć w ten sposób, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., sygn. akt I ACa 1320/11, nie publ., LEX numer 1108777).

Zgodnie z art. 498. § 1. k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem sienie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytel­ność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wyso­kości wierzytelności niższej (art. 498. § 2. k.c.).

Potrącenie następuje przez oświadczenie złożone drugiej stronie, które ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe (art. 499 k.c.).

Przepis art. 498. k.c. stanowi, że gdy dwie osoby są jednocześnie wzglę­dem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wie­rzytelność z wierzytelnością drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelno­ści są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku,
a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Pierwszą przesłankę, która wymienia po­wyższy przepis jest wzajemność wierzytelności. Przesłankę wzajemności wie­rzytelności, albo inaczej tożsamości stron, pojmuje się na gruncie instytucji po­trącenia jako sytuację, w której dana osoba jest wierzycielem i równocześnie dłużnikiem innej osoby i vice versa, a więc gdy między tymi osobami występują wierzytelności, które można określić jako przeciwstawne albo krzyżujące się.

Nade wszystko jednak o potrąceniu wierzytelności można mówić jedynie wówczas, gdy wierzytelność taka istnieje.

W myśl art. 499. k.c. potrącenia dokonywa się przez oświadczenie zło­żone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrące­nie stało się możliwe.

Ponieważ strona powodowa zaprzeczyła, aby wierzytelność w kwocie 8.779,60 zł, której dochodziła w niniejszym postępowaniu, została skutecznie przez stronę pozwaną potrącona, to strona pozwana na podstawie art. 6. k.c. zobowiązana była do udowodnienia okoliczności zaistnienia przesłanek z art. 498. § 1. k.c. w tym faktu istnienia zaprzeczonej wierzytelności. Skuteczność prawna faktu złożenia oświadczenia o potrąceniu, nie uzasadniała przyjęcia, że wskutek postawionego przez stronę pozwaną w sprzeciwie od nakazu zapłaty zarzutu, doszło do umorzenia wzajemnych wierzytelności stron do wysokości wierzytelności stawianej do potrącenia. Oświadczenie o potrąceniu wywołuje skutki określone w przepisach prawa materialnego tylko wówczas, gdy obie po­trącane wierzytelności rzeczywiście przysługują osobom będącym względem siebie jednocześnie dłużnikami i wierzycielami. Jak przy tym wyjaśnił Sąd Naj­wyższy, „oświadczenie o potrąceniu stanowi materialnoprawną podstawę pro­cesowej czynności pozwanego w postaci za­rzutu potrącenia. Pozwany w ra­mach tego zarzutu oświadcza wolę potrącenia, powołując się na fakt dokonania potrącenia i wynikające z niego skutki prawne, obejmujące trwałe zniweczenie żądania powoda. Jakkolwiek dla zarzutu potrą­cenia, jak i innych zarzutów pro­cesowych, także opartych na materialnopraw­nych podstawach, przepisy kodek­su postępowania cywilnego nie przewidują żadnych wymagań formalnych,
a zatem nie stosuje się do nich wymagań prze­widzianych dla pozwu w art. 187 § k.p.c., to swoboda wyboru formy zgłoszenia zarzutu potrącenia (art. 60 k.c.)
i podleganie jedynie ogólnym wymaganiom do­tyczącym zarzutów, nie oznacza dowolności w jego formułowaniu. Poza wymo­giem oświadczenia o potrąceniu pozwany powinien zindywidualizować swoją wierzytelność, skonkretyzować jej zakres przedstawiony do potrącenia z wie­rzytelnością powoda, wskazać prze­słanki jej powstania, wymagalności i wyso­kość oraz dowody w celu ich wykaza­nia” (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 czerwca 2012 r., sygn. akt III CSK 317/11, nie publ., LEX numer 1229968).

Jak wynikało z akt sprawy, w związku z ogłoszeniem upadłości strony powodowej (...) spółki akcyjnej w upadłości układowej strona pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością dokonała w dniu 29 listopa­da 2012 r. zgłoszenia przysługujących jej względem strony powodowej wierzy­telności w kwocie 27.838,40 zł wraz z ustawowymi odsetkami w kwocie 1.721,67 zł. Jednakże nadzorca sądowy (...) spółki akcyjnej w upadło­ści układowej nie uznał tej wierzytelności strony pozwanej, a ona w przepisa­nym terminie nie złożyła co do tej okoliczności sprzeciwu. Ustalono również, że

należności te w kwotach 4.101,80 zł, 7.468,56 zł i 11.531,44 zł uległy potrące­niu uprzednio z należnościami (...) spółki akcyjnej w upadłości układo­wej jeszcze przed ogłoszeniem upadłości strony powodowej, zaś kwota 4.736,54 zł została zapłacona przez (...) spółkę akcyjną w dniu w dniu 12 marca 2012 r. Co więcej z poczynionych ustaleń faktycznych wynikało też, iż pismem z dnia 25 listopada 2014 r. strona pozwana uzupełniła zgłoszenie wie­rzytelności o kwotę 5.833,22 zł oraz podniosła zarzut potrącenia kwoty 1.316,08 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 18 lutego 2012 r. do dnia 26 lipca 2012 r. wynikającej z faktury VAT numer (...) oraz kwoty 4.354,20 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 maja 2012 r. do dnia 26 lipca 2012 r. wynikającej z faktury VAT numer (...) z wierzytelnością strony powo­dowej w kwocie 8.779,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 czerwca 2012 r. wynikającej z faktury VAT numer (...). Z poczynionych ustaleń wynikało również, iż strona powodowa nie wyraziła zgody na zawarcie umowy cesji wierzytelności ze zwolnieniem z długu, z B. W. prokuren­tem strony pozwanej, która miałaby dotyczyć wierzytelności powstałych przed ogłoszeniem upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości układowej,
w szczególności wierzytelności przysługujących B. W. w kwocie 5.861,89 zł, która zgłoszona została na listę wierzytelności (Zw 958, k. 81),
a która miała być na nią scedowana.

W świetle powyższych okoliczności, nie można było uznać, że strona pozwana skutecznie nabyła od B. W. wierzytelność objętą oświadcze­niem o potrąceniu w kwocie 1.316,08 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczony­mi od dnia 18 lutego 2012 r. do dnia 26 lipca 2012 r. wynikającej z faktury VAT numer (...) oraz w kwocie 4.354,20 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 maja 2012 r. do dnia 26 lipca 2012 r. wynikającej z faktury VAT numer (...). Po pierwsze wskazać trzeba, iż strona pozwana nie wykazała swojego następstwa prawnego w zakresie przedstawionych do potrącenia wie­rzytelności w postaci wierzytelności należnych do B. W. z tytułu umowy sprzedaży zawartej przez B. W. z (...) spółką akcyjną. Jak zaś przyjął Sąd Najwyższy, który to pogląd sąd orzekający podzielił, „potrą­cenie wierzytelności dochodzonej w pozwie jest niemożliwe, jeżeli strona po­zwana nie nabyła skutecznie wierzytelności przedstawionych do potrącenia” (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 października 2007 r., sygn. akt V CSK 223/07, nie publ., LEX nr 337555). Nie było zatem możliwe przyjęcie przez sąd, że doszło do wygaśnięcia wierzytelności objętej żądaniem pozwu na skutek wcześniejszego potrącenie przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzial­nością wierzytelności, której spółka ta nabycia od B. W. nie udowod­niła. Po drugie, nawet jeśli przyjąć, iż strona pozwana nabyła wierzytelność B. W., to uczyniła to już po dniu 27 lipca 2012 r. a więc po ogłoszeniu przez Sąd Rejonowy w Tarnowie upadłości z możliwością zawarcia układu strony powodowej. Nie mogło też ujść uwadze, iż wierzytelność we wskazanej w uzupełnieniu zgłoszenia wierzytelności, tj. 5.833,22 zł została już zgłoszona przez wierzycielkę B. W. i uznana przez nadzorcę sądowego.

Z kolei łącznie wierzytelność (...) spółki z ograniczoną odpowiedzial­nością w kwocie 23.101,80 zł ulegała umorzeniu na skutek potrącenia dokona­nego przez (...) spółkę akcyjną w marcu i maju 2012 r. zaś wierzytel­ność w kwocie 4.736,54 zł została przez (...) spółkę akcyjną zaspoko­jona poprzez zapłatę tej kwoty w marcu 2012 r. Cała zatem wierzytelność (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w kwocie 27.838,34 zł w tym w kwocie 23.736,54 zł stwierdzona fakturą VAT numer (...) z dnia 03 stycz­nia 2012 r. uległa umorzeniu już w marcu i maju 2012 r. na skutek potrąceń do­konanych przez (...) spółkę akcyjną bądź też na skutek zapłaty doko­nanej przez stronę powodową. Do zapłaty na rzecz strony powodowej przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością pozostała zatem kwota 8.779,60 zł wobec przedstawienia w jednym z oświadczeń o potrąceniu przez (...) spółkę akcyjną kwoty 15.633,24 zł jako części wierzytelności tej spółki z ogólnej kwoty 24.412,84 zł (24.412,84 – 15.633,24 = 8.779,60).

Przytoczony wyżej in extenso przepis art. 471. k.c. normuje zasadę odpo­wiedzialności dłużnika z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zo­bowiązania zwanej odpowiedzialnością kontraktową. Odpowiedzialność sta­tuowa­na art. 471. k.c. uzależniona została od zaistnienia kumulatywnie kilku przesła­nek a mianowicie niewykonania zobowiązania bądź też nienależytego wykona­nia zobowiązania, szkody powstałej w wyniku niewykonania bądź też nie­nale­żytego wykonania zobowiązania, związku przyczynowego pomiędzy nie­wykona­niem bądź też nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą oraz winy dłużnika.

Ciężar udowodnienia zaistnienia trzech spośród czterech przesłanek odpo­wiedzialności powszechnie zwanej kontraktową spoczywa na wierzycielu. Na­wet jednak ich udowodnienie nie gwarantuje definitywnego przypisania od­powiedzialności dłużnika z tego tytułu. Po stronie dłużnika bowiem zgodnie
z brzmieniem części końcowej art. 471. k.c. ( verba legis art. 471. in fine k.c.: „…chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem oko­liczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi”) istnieje możliwość egzoneracji, tj. wykazania, że nie ponosi on odpowiedzialności za niewykonanie bądź też nienależyte wykonanie zobowiązania w szczególności poprzez przed­stawienie o­ko­liczności, z których wynikać będzie, że niewykonanie bądź też nienależyte wy­konanie zobowiązania było następstwem sytuacji, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Fakt braku zapłaty przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialno­ścią aż do dnia zamknięcia roz­prawy i na dzień wydania wyroku (...) spółki akcyjnej w upadłości układowej środ­ków pie­nięż­nych w wyso­kości odpo­wiadającej całej sumie objętej żądaniem pozwu a stanowiącej pozostałą do za­płaty cenę z ty­tułu sprzeda­ży do­pro­wa­dził do konkluzji, że kupujący popadł względem sprzedawcy w zwłokę w wy­konaniu zobowiązania z u­mowy sprzeda­ży za­wartej z (...) spółką akcyjną w upadłości układowej. Wnio­sek taki naka­zywało przy­jąć brzmienie art. 471. k.c. (...) spółka akcyjna w upa­dłości układowej nie otrzymała środ­ków pie­niężnych od (...) spółki z ogra­niczoną odpowiedzialnością w takiej wy­sokości, w jakiej została ustalona cena zgodnie z umową sprzedaży i w fakturze VAT wystawionej z tytułu sprzedanych rze­czy aż do dnia wydania wyroku nie licząc częściowego uregulowania ceny zapłaty na skutek złożonych przez (...) spółkę akcyjną w upadłości układowej oświadczeń o potrąceniu wzajemnych wierzytelności, co zostało przez stronę powodową uwzględnione przy formułowaniu żądania pozwu. Jeśli zatem po­mimo ist­nienia umowy sprzedaży i o­bowiązku kupującego zapłaty umówionej ceny, kupujący takiej ceny nie płaci w odpowiedniej kwocie i termi­nie, to jako dłużnik sprzedawcy z tego tytułu po­pada co najmniej w opóź­nienie
i powoduje po­wstanie szkody w mieniu sprze­dawcy, którego majątek nie po­większa się na skutek braku fi­zycznego uzyska­nia środków pieniężnych w od­powiedniej wyso­kości. Nie­nale­żytym wykonaniem zobowią­zania pozostawał zatem sam stan zwłoki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w wy­konaniu zobo­wiązania z zawartej umowy sprzedaży sprowadzający się do za­płaty w cało­ści ceny. Dłużnik zaś do­puszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świad­czenia w ter­minie, a je­żeli termin nie jest oznaczony, gdy nie speł­nia świadcze­nia nie­zwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela, przy czym nie doty­czy to wy­padku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następ­stwem okoliczno­ści, za któ­re dłużnik od­po­wiedzialności nie ponosi (art. 476. k.c.). Oko­liczność ta zaś oznaczała, że dłużnik nie wykonał zobowią­zania w tej części z przyczyn leżą­cych po jego stronie, zaś wniosek taki nakazywała przy­jąć treść art. 471. k.c. w zw. z art. 476. k.c. Do­mniemania prawne statuowane po­woła­nymi przepi­sami art. 471. k.c. i art. 476. k.c. obcią­żały dłużnika oraz na­kazywały przyjąć, że nie dotrzy­mując terminu zapłaty po­zostawał w zwło­ce nie zaś w opóźnieniu.

Zważywszy na ustalony stan faktyczny i powyższe rozważania a także brzmienie art. 477. § 1. k.c. w zw. z art. 535. § 1. k.c. pozostawało stwierdzić, że stosownie do treści art. 477. § 1. k.c. (...) spółka akcyjna w upadło­ści układowej mogła zasadnie doma­gać się względem (...) spółki z ograni­czoną odpowiedzialnością wykonania zo­bowiązania z u­mowy sprzedaży. U­praw­nienie (...) spółka akcyjna w upadłości układowej z ty­tułu nienale­żytego wy­konania zo­bowiązania przez kupujące­go sprowa­dzało się za­tem do możliwo­ści żądania wykonania przez (...) spółkę z ograni­czoną odpowie­dzialnością umowy sprze­daży poprzez za­płatę części nieuiszczonej do­tychczas ceny jak i do możliwości żądania naprawienia szkody z tytułu zwłoki poprzez zapłatę odsetek ustawo­wych.

Co do rozstrzygnięcia o żądaniu zasądzenia odsetek od kwot przez stronę pozwaną niezapłaconych uprzed­nio tytułem cen sprzedaży to stwierdzić należało, że zobowiązanie kupującego do zapłacenia umówionej ceny było zo­bowiązaniem terminowym. Obo­wiązek za­płaty ceny powstał bo­wiem w chwili określonej zgodnie z treścią umowy sprze­daży i faktury VAT jako termin płatno­ści. Termin spełnienia takiego świad­czenia został zatem oznaczony przez czyn­ność prawną sta­tu­o­wa­ną prze­pisem art. 535. § 1. k.c. W przedmiotowym przy­padku kwota należna tytu­łem reszty ceny sprzedaży, która nie została zapłaco­na przez stronę pozwaną, winna zostać wypłacona w terminie wynikają­cym
z umowy sprzedaży i treści faktury VAT. Od dnia następnego po dniu, w którym termin płat­ności upłynął, strona pozwana pozostawała zatem w zwłoce z wyko­naniem świad­cze­nia w po­staci zapłaty ceny w tym zakre­sie, w jakim nie została zaspokojona. W przedmiotowym przypadku kwota należ­na tytułem części ceny, winna zostać wypłacona w terminie wynikającym z faktury VAT numer (...), tj. do dnia 14 czerwca 2012 r. Od dnia następne­go po tym dniu, w którym termin płatności upłynął, strona pozwana pozostawała za­tem w zwłoce z wyko­naniem świad­czenia w po­staci zapłaty części ceny. Strona powodowa w pozwie domagała się zapłaty kwoty 8.779,60 zł wraz z ustawo­wymi odsetkami od dnia 15 czerwca 2012 r., natomiast później być może przez pomyłkę ale jednak w piśmie z dnia 29 kwietnia 2015 r. rozszerzyła żądanie pozwu domagając się zasądzenia odsetek od dnia 05 czerwca 2012 r. Sąd za­tem oddalił powództwo w tym zakresie zasądzając odsetki od kwoty objętej żą­daniem pozwu od dnia 15 czerwca 2012 r.

Źródłem roszczenia odsetkowego zgodnie z hipotezą art. 359. § 1. k.c. pozostają czynność prawna, ustawa, orzeczenie sądu jak i decyzja właściwego or­ganu, przy czym o ile wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe (art. 359. § 2. k.c.).

Jako że ceny sprzedaży nie zostały zapłacone w całości, w związ­ku
z czym zapłata cen nie nastąpiła w terminie wynikającym z u­mowy za­wartej przez strony jak i z faktury VAT wystawionej w związku ze sprzedażą i z tego tytułu strona powodowa była uprawniona do uzyskania swoistego odszkodowa­nia w postaci kwoty odpo­wiadającej odsetkom ustawowym obliczo­nym od ceny, która nie została zapłacona w termi­nie zapłaty i za okres od dnia wymagalno­ści do dnia spóźnionego spełnienia świadczenia pieniężne­go, toteż sąd zasądził odsetki ustawowe od kwoty wskazanej przez stronę powodową od dnia 15 czerwca 2012 r. do dnia zapłaty. Strony nie wskazały bowiem w umowie sprze­daży innej wysokości od­setek na­leż­nych z tytułu opóźnienia w zapłacie ceny.

Z uwagi na to, że sąd uwzględnił żądanie pozwu niemal w całości odda­lając je tylko w znikomym zakresie co do znikomej części odsetek ustawowych żądanych obok roszczenia głównego, zde­cydował – postę­pu­jąc w myśl dyrek­tywy odpowie­dzialnością za wynik postępo­wania – ob­ciążyć po­zwanego kosz­tami postępo­wania wkła­dając na niego obo­wiązek zwrotu na rzecz strony po­wo­dowej kosz­tów po­stę­po­wa­nia przez nią po­nie­sionych.

Na koszty procesu, które w sumie wyniosły 2.734,00 zł, składały się opłata od pozwu w kwocie 300,00 zł (pokwitowanie wpłaty na okładce akt, k. 7) oraz wynagrodzenia profesjonalnych pełnomocników stron określone we­dług stawki mi­ni­mal­nej obliczonej od warto­ści przedmiotu sprawy, tj. w kwotach po 1.200,00 zł a także koszty opłaty skar­bo­wej od odpisów dokumentów stwier­dzających u­stanowienie zawodowych pełno­mocników procesowych stron w łącz­nej kwocie 34,00 zł (k. 5 – 6, k. 53 – 54).

Powstania innych kosztów postępowania żadna ze stron nie wykazała
i ich zasądzenia nie żądała.

Sąd postanowił obciążyć pozwanego całością kosztów procesu w łącznej kwocie 2.734,00 zł związanych z wnie­sieniem pozwu przez zawodo­we­go peł­nomocnika strony powodowej jak i sprzeciwu od nakazu zapłaty przez profesjo­nalnego pełnomocnika strony pozwanej oraz zasądzić od (...) spółki z o­graniczoną odpowiedzialnością na rzecz strony powodowej kwotę 1.517,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w tym kwotę 1.217,00 zł tytułem zwrotu kosz­tów zastępstwa procesowego. Koszty procesu zasądzone na rzecz strony po­wodowej obejmo­wały zatem kosz­ty związa­ne z opłatą od pozwu oraz z zastęp­stwem procesowym przez za­wodowego peł­no­moc­ni­ka, tj. kosz­ty wynagrodze­nia jak i opłaty skarbowej od odpisu dokumentu pełnomocnictwa.

Wyżej wskazane względy zdecydowały o tym, że orzeczono jak w sen­tencji, uznając powództwo na pod­stawie art. 535. § 1. k.c. oraz art. 477. § 1. k.c. i art. 476. k.c. w zw. z art. 471. k.c. jak i przy zasto­so­waniu pozosta­łych po­wołanych w u­zasadnieniu przepisów za zasadne.

Rozstrzygnięcie o odsetkach znajdowało oparcie w brzmieniu art. 359. § 1. i § 2. k.c. w zw. z art. 481. § 1. i § 2. zd. I k.c.

O kosztach orzeczono po myśli art. 98. § 1. i § 3. k.p.c. w zw. z art. 99. k.p.c. i art. 108. § 1. k.p.c. oraz art. 109. § 1. k.p.c. jak i na podstawie art. 28. pkt 3) ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosz­tach sądowych w sprawach cywil­nych (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r., poz. 1025 z późn. zm.) oraz w oparciu o § 6. pkt 4) w zw. z § 2. ust. 2. zd. I. roz­porządze­nia Ministra Spra­wie­dliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynno­ści rad­ców praw­nych oraz pono­sze­nia przez Skarb Państwa kosztów po­mocy prawnej u­dzie­lo­nej przez radcę prawnego ustano­wio­nego z u­rzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 490)
jak i w oparciu o § 6. pkt 4) w zw. z § 2. ust. 2. zd. I. rozpo­rządze­nia Mi­nistra Sprawie­dliwo­ści z dnia 28 wrze­śnia 2002 r. w spra­wie opłat za czynno­ści adwo­kackie oraz po­noszenia przez Skarb Pań­stwa kosztów nieo­pła­conej po­mocy prawnej udzielo­nej z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 461) a także art. 1. ust. 1. pkt 2) ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbo­wej (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r., poz. 1628 z późn. zm.).

SSR Michał Bień

Tarnów, dnia 24 czerwca 2015 r.