Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem zaocznym z dnia 14 kwietnia 2015 r. Sąd Rejonowy w Rawie Mazowieckiej w sprawie o sygn. akt I C 311/15 z powództwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa - akcyjna z siedzibą w W. przeciwko M. Ł. o zapłatę, oddalił powództwo.

Apelację od tego orzeczenia wywiódł powód, zaskarżając je w całości i domagając się jego zmiany poprzez zasądzenie kwoty dochodzonej pozwem wraz z odsetkami od dnia wskazanego w pozwie do dnia zapłaty oraz wnosił o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania w obu instancjach sądowych, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm prawem przypisanych, ewentualnie, w szczególności w razie uznania przez Sąd II instancji procesowania w trybie uproszczonym i zastosowania art. 505 [12] § 1 k.p.c., wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz skarżącego zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przypisanych.

Rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego apelant zarzucił:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

a/ art. 6 k.c. w związku z art. 509 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że powód nie wykazał skutecznego przejęcia wierzytelności wobec pozwanego od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W., podczas gdy powód dołożył w tym zakresie wszelkich starań, załączając dokumenty wykazujące ciągłość przelewu wierzytelności przysługującej od pozwanego spółce (...) Sp. z o.o. wraz z jednoczesnym określeniem w załączniku nr A wysokości wierzytelności oraz osoby zobowiązanej;

b/ art. 7 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 128) poprzez jego niezastosowanie, co skutkowało przyjęciem, że powód – pomimo przedłożenia oryginałów wyciągów z rachunku bankowego pożyczkodawcy potwierdzającego przelew kwoty pożyczki oraz kwoty 0,01 zł – nie przedstawił dokumentów potwierdzających fakt zawarcia umowy;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

a/ art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 60 k.c. poprzez dokonanie dowolnej i nielogicznej oceny dowodów i odmowie wskutek tego wiary dokumentom przedstawionym przez powoda, podczas gdy logiczna i spójna ocena tych dowodów pozwoliłaby uznać roszczenie za zasadne, przy czym uchybienie to doprowadziło do naruszenia art. 60 k.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że przelew kwoty 0,01 zł dokonany przez pozwanego na rachunek bankowy (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. oraz przelew przez powoda kwoty pożyczki nie stanowią zawarcia umowy pożyczki w formie elektronicznej, podczas gdy naruszony przepis stanowi, że wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde jej zachowanie, a także poprzez błędne ustosunkowanie się do dowodu w postaci wyciągu z rachunku bankowego potwierdzającego przelew kwoty pożyczki na rachunek pozwanego i zawierającego numer pożyczki, podczas gdy prawidłowa analiza tego dowodu doprowadziłaby do stwierdzenia, że istnienie, zasadność i wysokość roszczenia zostały przez powoda udowodnione;

b/ art. 339 § 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i oddalenie powództwa bez wcześniejszego wykazania, że okoliczności sprawy wskazane przez powoda budzą uzasadnione wątpliwości, podczas gdy przedstawione dokumenty w sposób jednoznaczny poświadczają legitymację czynną powoda, zawarcie umowy przez pozwanego, wykonanie jej przez powoda oraz wysokość wynikającego z tego tytułu roszczenia.

Skarżący wniósł też na podstawie art. 381 k.p.c. o ponowne przeprowadzenie przez Sąd II instancji dowodu z dokumentów w postaci: wyciągu z rachunku bankowego – na okoliczność przelewu kwoty 1.000,00 zł tytułem umowy pożyczki Nr (...) na co wyraźnie wskazuje powód w tytule przelewu kwoty, umowy ramowej 2002 z dnia 30 listopada 2013 r. wraz z załącznikiem, zawiadomienia o zdarzeniu kredytowym i zawiadomienia o rozliczeniu z fizyczną dostawą z dnia 19 grudnia 2013 r. wraz z załącznikiem – na okoliczność potwierdzenia przejścia konkretnej wierzytelności pożyczkodawcy wobec pożyczkobiorcy, M. Ł., tj. (...) Sp. z o.o. na (...) Sp. z o.o. SKA, Która na mocy aktu notarialnego nr repertorium (...) z dnia 21 stycznia 2014 r. zmieniła nazwę na (...) Sp. z o.o. SKA (powód).

Sąd Okręgowy ustalił dodatkowo następujące okoliczności faktyczne:

W dniu 5 kwietnia 2013 r. M. Ł. przelał na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwotę 0,01 zł, podając w tytule przelewu: „potwierdzam rejestrację i zgadzam się na umowę pożyczki V..pl nr (...)”. W tym samym dniu z rachunku (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na rachunek M. Ł. przelano kwotę 1.000,00 zł, wskazując jako tytuł przelewu: „V..pl umowa pożyczki (...) /dowody: wyciąg z rachunku bankowego - k. 58 i 59/.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlega oddaleniu.

Wstępnie wskazać należy, że Sąd Okręgowy z urzędu na podstawie art. 350 § 1 i 3 k.p.c. uzupełnił niedokładność pisarską zawartą w komparycji zaskarżonego wyroku w ten sposób, że po słowach (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa – akcyjna w” dopisał słowo (...), o czym orzeczono w punkcie 1 sentencji.

Sąd II instancji po dokonaniu całościowej analizy materiału aktowego doszedł do przekonania, że można zgodzić się ze skarżącym, iż Sąd Rejonowy w dużej mierze zaniechał poczynienia ustaleń faktycznych, chociaż art. 339 § 2 k.p.c. dawał mu do tego podstawę, a jednocześnie Sąd ten nie wyjaśnił należycie, dlaczego przytoczone przez powoda fakty budzą jego uzasadnione wątpliwości, co uzasadniałoby odstąpienie od przewidzianej tam zasady przyjęcia twierdzeń o tych faktach za prawdziwe. Sąd meriti podał w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że twierdzenia powoda budzą wątpliwości, a następnie przeszedł do rozważań na temat ciężaru dowodowego obciążającego stronę powodową, podkreślając, że do pozwu nie dołączono dowodów pozwalających uznać za wykazane okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Argument ten wydaje się być chybiony, ponieważ - w myśl reguły wynikającej z w/w przepisu – twierdzenia strony powodowej stanowiące ewentualną podstawę wyroku zaocznego – jeśli nie zaprzeczył im pozwany – mają pełne prawo być gołosłowne i nie ma potrzeby popierać ich dowodami. Sąd Rejonowy uznał, że nie może przyjąć za prawdziwe niepopartego żadnymi dowodami twierdzenia o nabyciu wierzytelności przez powoda, zawarciu przez jego poprzednika umowy pożyczki z pozwanym i wykonaniu jej, a także rozmiaru długu pozwanego – wbrew ogólnej zasadzie przewidzianej w art. 339 § 2 k.p.c. – ponieważ zachodzi tu szczególna przesłanka negatywna polegająca na tym, że twierdzenie to budzi uzasadnione wątpliwości, a to z uwagi na to, że fakty te nie zostały poparte żadnymi dowodami. Sprowadzając tę argumentację ad absurdum, można ze stanowiska Sądu Rejonowego wywieść dalszy wniosek, że twierdzenia zawarte w pozwie nie budzą uzasadnionych wątpliwości dopiero wówczas, gdy są poparte złożonymi do akt dowodami – i wtedy już nie ma przeszkód do zwolnienia powoda z procesowego obowiązku przedstawienia dowodów i do oparcia podstawy faktycznej orzeczenia wyłącznie na przytoczonych w pozwie faktach. W ocenie Sądu odwoławczego rozumowanie tego rodzaju obarczone jest istotnym błędem logicznym i brak dowodów sam w sobie nie może przemawiać za odstąpieniem od domniemania przyznania powoływanych w pozwie faktów przez przeciwnika procesowego powoda.

Sąd Okręgowy miał na uwadze, że o ile samo nieprzedstawienie dowodów nie jest co do zasady podstawą do uznania, że przytoczone w pozwie okoliczności budzą uzasadnione wątpliwości, no to mimo wszystko takie wątpliwości mogą jednak pojawić się po dokonaniu analizy tych dowodów, które zostały Sądowi przedstawione. Trafnie Sąd Rejonowy dostrzegł, że w tytule przelewu zaznaczono, że oświadczenie woli pozwanego dotyczy zawarcia umowy Nr (...), a nie wymienionej w pozwie umowy Nr (...). Przedstawienie Sądowi dokumentów takiej treści w istocie mogą wzbudzić uzasadnione wątpliwości co do tego, czy dochodzone roszczenie dotyczy wskazanej w pozwie umowy o Nr (...), czy też umowy o Nr (...), wobec czego nie sposób przyjąć dotyczących tej kwestii twierdzeń powoda za zgodne z rzeczywistością w trybie art. 339 § 2 k.p.c., a więc bez wykazania ich stosownym dowodem. Tym samym w tym przypadku zarzut naruszenia tego przepisu okazał się być chybiony.

Taki dowód w toku postępowania pierwszoinstancyjnego nie został przedstawiony przez powoda, który był do tego zobowiązany jako strona wywodząca z okoliczności tej skutki prawne. Odnosząc się do tego aspektu Sądu II instancji dodatkowo ustalił, że opłata rejestracyjna w kwocie 0,01 zł została dokonana z rachunku bankowego, którego posiadaczem jest pożyczkobiorca, a także, że numer umową pożyczki nie jest tożsamy z numerem umowy podanym na przelewie z tą opłatą. Sąd Okręgowy nie neguje twierdzeń powoda, że powyższe wynika z tego, że dopiero po zaksięgowaniu opłaty rejestracyjnej i weryfikacji danych nadawany jest właściwy numer pożyczki, ale jednocześnie zważył, że dowodu tego nie mogą zastąpić zawarte dopiero w apelacji wywody, że podany w dokonanym przez pozwanego przelewie numer umowy (...) był tylko technicznym numerem przejściowym, a po zaksięgowaniu sumy przelewu „(…) przybiera formę właściwego numeru pożyczki (…)”. Są to twierdzenia o nowych okolicznościach istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, niepowoływane, a tym bardziej niewykazane przed Sądem I instancji, choć skarżący – reprezentowany przecież przez profesjonalnego pełnomocnika – dostrzegając rozbieżności pomiędzy numerem umowy wskazanym w oświadczeniu woli M. Ł. a „właściwym” numerem umowy pożyczki, mógł i powinien był wyjaśnić i udowodnić, że oświadczenie woli pozwanego, mimo takiej a nie innej jego treści, zmierzało do zawarcia właśnie umowy wskazanej w pozwie, wykazując w szczególności, że ta sama umowa oznaczona była pierwotnie numerem (...), a następnie w myśl procedur obowiązujących u pożyczkobiorcy nadano jej nowy numer. Skarżący zaniedbał tych obowiązków, a przytaczanie nowych twierdzeń i dowodów na etapie postępowania apelacyjnego Sąd odwoławczy uważa za spóźnione i podlegające pominięciu na podstawie art. 381 k.p.c.

Za całkowicie chybiony należy uznać zarzut dotyczący naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 60 k.c. Należy bowiem podkreślić, że umowa o kredyt konsumencki (a taką jest też umowa pożyczki udzielonej pozwanemu) winna zostać zawarta w formie pisemnej. Umowa powinna być sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały (art. 29 ust. 1 i 3). Treść umowy o kredyt konsumencki została uregulowana w art. 30 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym umowa powinna określać m. in. rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia (pkt 7), informację o innych kosztach, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy oraz warunki na jakich koszty te mogą ulec zmianie (pkt 10), skutki braku płatności (pkt 12), sposób zabezpieczenia i ubezpieczenia spłaty kredytu, jeżeli umowa je przewiduje (pkt 14).

Stosownie zaś do treści art. 78 par. 1 k.c., do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli.

Powód w niniejszej sprawie załączył do pozwu dokumenty bankowe potwierdzenia wykonania przelewu przez powoda na rzecz strony pozwanej kwoty 1000 zł oraz przelania przez pozwanego opłaty rezerwacyjnej w wysokości 0,01 zł, a nadto złożył w postaci kserokopii: wezwanie do zapłaty oraz warunki umowy. Co więcej i co jest okolicznością najistotniejszą w rozpatrywanej sprawie, złożona kserokopia dotyczy ramowej umowy pożyczki, właściwie niewypełnionego blankietu, nie zaś umowy zawartej z pozwanym.

Reasumując, należy stwierdzić, że strona powodowa nie wykazała roszczenia przede wszystkim dlatego, że nie złożyła pisemnej umowy zawartej z pozwanym, której niewykonanie stanowiłoby podstawę kontraktową dochodzenia roszczenia.

W tym stanie rzeczy Sąd II instancji nie zgadza się z poglądem skarżącego, że prawidłowa analiza dokumentów przelewu powinna doprowadzić do stwierdzenia istnienia i zasadności roszczenia. Jeśli umowa pożyczki nie została zawarta, to przelana kwota może mieć ewentualnie charakter świadczenia nienależnego, podlegającego zwrotowi na rzecz (...) Sp. z o.o. w W., jednakże w takim wypadku powód nie jest legitymowany do jej dochodzenia, ponieważ wierzytelność z tego tytułu nie była przedmiotem dokonanego na podstawie przedstawionej umowy przelewu.

Wobec powyższego traci na znaczeniu także zarzut naruszenia art. 7 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 128), skoro powód nie złożył pisemnej umowy zawartej z pozwanym, której niewykonanie stanowiłoby podstawę kontraktową dochodzonego w niniejszej sprawie roszczenia, bo w tym zakresie powołany przepis nie może prowadzić do poczynienia odmiennych ustaleń w sprawie. Nieistotne są kwestie związane z ustaleniem prawidłowości i należytego wykazania przelewu wierzytelności z umowy pożyczki, jeśli zgromadzony materiał dowodowy nie daje podstawy do przyjęcia, że umowa ta w ogóle została zawarta, a tym samym – że po stronie (...) Sp. z o.o. w W. powstała jakakolwiek wierzytelność z tego tytułu. Z tych przyczyn Sąd odwoławczy pominął wszelkie zmierzające w tym kierunku wnioski dowodowe zgłoszone w apelacji, które nie dość, że mogły zostać zgłoszone przed Sądem I instancji, to dodatkowo nie mogły w jakikolwiek sposób wpłynąć na rozstrzygnięcie sprawy.

Sąd Okręgowy nie znajdując usprawiedliwionych podstaw do uwzględnienia apelacji, działając na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w punkcie 2. sentencji.