Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2015 r. w Lublinie

sprawy R. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 25 czerwca 2015 r. sygn. akt VIII U 750/14

oddala apelację.

Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska Elżbieta Gawda Małgorzata Rokicka- Radoniewicz

III AUa 836/15

UZASADNIENIE

Organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 28 lutego 2014 roku odmówił R. R. prawa do emerytury, z uwagi na to, że do dnia 1 stycznia 1999 roku nie udowodnił wymaganego 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Według organu rentowego wnioskodawca do dnia 1 stycznia 1999 roku na wymagany 15 –letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach udowodnił 1 rok i 9 miesięcy z tytułu pracy wykonywanej na stanowisku majstra budowy w Przedsiębiorstwie (...) S.A. z siedzibą w L. od dnia 1 sierpnia 1977 roku do 31 lipca 1978 roku i od 1 stycznia 1982 roku do 30 września 1982 roku na podstawie świadectwa pracy z dnia 17 stycznia 2014 roku.

Od tej decyzji odwołanie do Sądu Okręgowego w Lublinie wniósł R. R., domagając się jej zmiany i ustalenia prawa do emerytury poprzez uznanie okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w L. od dnia 1 sierpnia 1973 roku do dnia 31 grudnia 1994 roku, jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z dnia 25 czerwca 2015 roku zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił R. R. prawo do emerytury od dnia 1 lutego 2014 roku.

Sąd Okręgowy ustalił, że R. R. urodzony w dniu (...), w dniu 18 lutego 2014 r. złożył wniosek o ustalenie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, dołączając do niego m.in. świadectwo pracy wystawione przez: (...) S.A. w F. (następca prawny Przedsiębiorstwa (...) S.A. w L.) z dnia 17 stycznia 2014 roku, z którego wynika, że był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w L. w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 1 sierpnia 1973 roku do 31 grudnia 1994 roku na stanowiskach technika budowy – stażysty, technika budowy, majstra budowy, kierownika budowy, kierownika obiektu, zastępcy kierownika zespołu budów, p.o. kierownika zespołu budów oraz świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach sporządzone przez (...) z dnia 17 stycznia 2014 roku, z którego wynika, iż odwołujący był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) S.A. z siedzibą w L. w okresie od 1 sierpnia 1973 roku do 31 grudnia 1994 roku i w tym okresie od 1 sierpnia 1973 roku do 28 października 1973 roku, od 8 marca 1977 roku do 1 marca 1988 roku oraz od 10 maja 1988 roku do 3 sierpnia 1992 roku, od 3 września 1992 roku do 31 grudnia 1994 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę wskazaną w wykazie A Dział XIV poz. 24 - Kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno – techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (Dz. U. nr 8 poz. 43) w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na stanowiskach technika budowy - stażysty, technika budowy, majstra budowy, kierownika budowy, kierownika obiektu, zastępcy kierownika zespołu budów, p.o. kierownika zespołu budów sprecyzowanym w Wykazie A Dział XIV poz. 24 pkt. 1 stanowiącym załącznik nr 1 Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku „w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz wzrostu emerytury i renty”(Dz. Urz. MB i PMB nr 3 poz. 6)

Po dokonaniu sprawdzenia okresów podlegania ubezpieczeniu organ rentowy uznał skarżącemu za udowodniony na dzień 1 stycznia 1999 r. staż ubezpieczeniowy wynoszący łącznie 25 lat, 4 miesiąc i 22 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 1 rok i 9 miesięcy okresu pracy w szczególnych warunkach. Nadto ustalił, że wnioskodawca przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, złożył jednak wniosek o przekazanie zgromadzonych tam środków na dochody budżetu państwa.

Do stażu pracy w warunkach szczególnych Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. nie uwzględnił okresów zatrudnienia:

1/ od 1 sierpnia 1973 roku do 28 października 1973 roku (tj. 2 miesiące i 28 dni) i od 8 marca 1977 roku do 31 lipca 1977 roku (tj. 4 miesiące i 24 dni), jako technika budowy - stażysty i technika budowy,

2/ od 1 sierpnia 1978 roku do 31 grudnia 1981 roku (tj. 3 lata i 5 miesięcy), od 11 kwietnia 1983 roku do 9 listopada 1986 roku (tj. 3 lata, 6 miesięcy i 29 dni), od 10 maja 1988 roku do 31 stycznia 1991 roku (tj. 2 lata, 8 miesięcy i 22 dni), od 3 lipca 1992 roku do 3 sierpnia 1992 roku (1 miesiąc i 2 dni), od 3 września 1992 roku do 31 grudnia 1994 roku (2 lata, 3 miesiące i 28 dni), jako kierownika budowy;

3/ od 1 października 1982 roku do 10 kwietnia 1983 roku (6 miesięcy i 10 dni) i od 10 listopada 1986 roku do 1 marca 1988 (tj, 1 rok, 3 miesiące i 22 dni), jako kierownika obiektu;

4/ od 1 lutego 1991 roku do 4 listopada 1991 roku (tj. 9 miesięcy i 4 dni), jako zastępcy kierownika zespołu budów;

5/ od 5 listopada 1991 roku do 2 lipca 1992 roku (tj. 7 miesięcy i 28 dni), jako p.o. kierownika zespołu budów.

Sąd Okręgowy ustalił, że Przedsiębiorstwo (...) z siedzibą w L. (późniejsza nazwa Przedsiębiorstwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L.) prowadziło prace w zakresie uzbrojenia terenu w sieci przemysłowe, sanitarne i wentylacyjne (m.in. instalacje centralnego ogrzewania, wodociągowe i kanalizacyjne, instalacje związane z rozprowadzaniem i oczyszczaniem powietrza, odbieraniem zużytego powietrza). Wnioskodawca został w nim zatrudniony z dniem 1 sierpnia 1973 r. na stanowisku technika budowy – stażysty do dnia 28 października 1973 r., następnie na stanowisku technika budowy w okresie od 8 marca 1977 r. do 31 lipca 1977 r. R. R. przez cały wymiar czasu pracy przebywał na terenie budowy, nawet w okresie zimowym, ponieważ wówczas wykonywano instalacje w pomieszczeniach zamkniętych. Na zajmowanych stanowiskach sprawdzał i dozorował czy pracownicy zatrudnieni na stanowiskach monterów, spawaczy i hydraulików wykonują ją zgodnie z dokumentacją. W tym zakresie nadzorował prawidłowość wykonywanych robót, w szczególności montaż rurociągów w głębokich wykopach np. podczas wykonywania sieci zewnętrznych. Dodatkowo sprawdzał listy obecności pracowników, zgodność obsadzonych stanowisk pracy oraz zabezpieczał ich wykonywanie pod względem BHP, np. sprawdzając, czy przy pracach na wysokości są zamontowane barierki oraz aby pracownicy używali sprzęt ochrony osobistej. Do zakresu obowiązków na wymienionym stanowisku nie zaliczały się prace biurowe, wykonywane bezpośrednio przez specjalnie wyodrębnione służby zaopatrzenia, przygotowania produkcji, rozliczania dokumentacji i budów. Jedynie pod koniec miesiąca w wymiarze około 3-4 godzin sporządzał listy czasu pracy pracowników tzw. (...). Niekiedy, przeważnie raz w tygodniu dostarczał określone materiały ze znajdującego się na terenie budowy magazynu, a w razie potrzeby wspólnie z brygadzistą zapotrzebowanie na nie. Rozdawał także pracownikom mydło i ręczniki. Podlegał bezpośrednio kierownikowi budowy, któremu składał ustne raporty oraz sporządzone przez siebie rysunki techniczne. Powyższe obowiązki wykonywał w Cementowni w C., gdzie wykonywano instalacje przemysłowe, sieci cieplne, technologiczne, wodociągowe i kanalizacyjne.

W okresie od 1 sierpnia 1977 r. do 31 lipca 1978 r. oraz od 1 stycznia 1982 r. do 30 września 1982 r. R. R. pracował w charakterze majstra budowy na budowach (...) Ś., (...). Do jego obowiązków należało organizowanie i kierowanie pracą brygad, składających się z kilku do kilkunastu pracowników - spawaczy, monterów i hydraulików. W oparciu o dokumentację firmową pokazywał, jakie czynności należy wykonać, telefonicznie składał zamówienia na potrzebne materiały, sprawdzał również, czy nadzorowani pracownicy wykonują ją zgodnie z zaleceniami, jak również listy obecności, rozliczenie godzin pracy w oparciu o prowadzony przez niego zeszyt, w którym wpisywał stan zatrudnienia na dzień, miesiąc oraz ilość przepracowanych godzin i pobranych materiałów. Były to głównie roboty w głębokich wykopach, zaś w okresie zimowym wewnątrz budynków. W sytuacji niezgodności z otrzymaną dokumentacją, a stanem faktycznym na miejscu budowy zgłaszał to do działu przygotowania produkcji. Wnioskodawca nadzorując pracę pracowników, nie wykonywał jej na równi z nimi. Wspólnie z technikiem oraz kierownikiem budowy, któremu podlegał pod koniec miesiąca sporządzał tzw. (...). Raz w miesiącu wypełniał karty pracy oraz dokonywał analizy i sprawdzania dokumentacji technicznej, kosztorysów i ryczałtów. Nie brał udziału w działalności komisji technicznej.

W Przedsiębiorstwie (...) S.A. w L. w okresach: od 1 sierpnia 1978 r. do 31 grudnia 1981 r., od 11 kwietnia 1983r. do 9 listopada 1986 r., od 10 maja 1988 r. do 31 stycznia 1991 r., od 3 lipca 1992 r. do 3 sierpnia 1992 r., od 3 września 1992 r. do 31 grudnia 1994 r. wnioskodawca pracował w charakterze kierownika budowy organizując i nadzorując pracę spawaczy, monterów instalacji przemysłowych, monterów instalacji wentylacyjnych, monterów izolacji termicznych, hydraulików, inżynierów i techników budowy oraz majstrów, jak również robót związanych bezpośrednio z budową zgodnie z prawem budowlanym i przepisami BHP. Jego stanowisko pracy znajdowało się na terenie budowy, gdzie przebywał praktycznie cały czas, nie miał jednak wydzielonego pomieszczenia biurowego. Był to zazwyczaj przywożony na teren budowy barakowóz. Na budowie znajdowały się także tzw. „pakamery”, gdzie była lista obecności i dokumenty związane z budową. W ramach wykonywanych obowiązków odwołujący prowadził przeszkolenie nowo przyjętych pracowników na stanowisku pracy, sprawdzał listy obecności, codziennie prowadził ewidencję czasu pracy i raz w miesiącu sporządzał karty pracy tzw. (...), kontrolował prawidłowość wykonania danej roboty budowlanej z dokumentacją techniczną, a w razie jej niezgodności rozwiązywał problemy brygad roboczych, kontrolował dziennik BHP, przeważnie raz na tydzień lub raz na dwa tygodnie przez około 4 godziny na terenie budowy brał udział w naradach z inwestorem i podwykonawcami, uczestniczył przy próbach i częściowych odbiorach robót przez inspektora nadzoru, składał telefoniczne zamówienia do oddziału przygotowania produkcji, a na dokumencie RW kwitował zgodność dostarczonych materiałów. Po zakończeniu np. odcinka jakieś pracy, zgłoszenia próby wypełniał dziennik budowy. Natomiast po zakończeniu całej budowy dokonywał likwidacji placu budowy oraz jej rozliczenia, poprzez sprawdzenie, czy pobrane materiały zostały zabudowane. Rozliczenie budowy obejmowało także zgłoszenie do działu wykonawstwa zakończenia pracy, zorganizowanie wyjazdu i opuszczenie placu budowy przez pracowników, zorganizowanie z brygadami likwidacji placu budowy, przekazanie dokumentacji do odpowiednich działów. Podczas odbioru budowy wypełniał dziennik budowy, dokonywał wpisów lub przygotowywał w pakamerze protokoły odbioru robót np. prób ciemieniowych, poprawnego zrobienia izolacji. Uczestniczył także przy odbiorach budynku, międzyoperacyjnych i na zakończenie budowy.

W okresach od 1 października 1982 r. do 10 kwietnia 1983 r. oraz od 10 listopada 1986 r. do 1 marca 1988 r. wnioskodawca otrzymał angaż na stanowisku kierownika obiektu. Jako kierownik obiektu nadzorował jedną budowę, wykonując w zasadzie te same czynności, co kierownik budowy, ale w ograniczonym zakresie. Do jego obowiązków należało bezpośrednie kierowanie brygadami na poszczególnych stanowiskach pracy, sprawowanie kontroli, czy dane roboty są wykonywane zgodnie z posiadanymi dokumentami, prowadzenie i sprawdzanie listy obecności, a także utrzymanie dyscypliny i rozliczanie pracowników z ilości przepracowanych godzin. Kierownik obiektu podlegał bezpośrednio kierownikowi budowy. Kierownik obiektu sprawował nadzór nad wykonywanymi pracami, tylko do pewnego odcinka pracy.

W okresie od 1 lutego 1991 r. do 4 listopada 1991 r. wnioskodawca był zatrudniony w charakterze zastępcy kierownika zespołu budów, a w okresie od 5 listopada 1991 r. do 2 lipca 1992 r., jako p.o. kierownika zespołu budów. Jako kierownik zespołu budów R. R. nadzorował wykonywanie sieci wodociągowych, cieplnych i kanalizacji deszczowej w obiektach przemysłowych np. sieci cieplnej w B.. Na zajmowanym stanowisku nadzorował wszystkie budowy na danym terenie. Jego miejsce pracy znajdowało się w pomieszczeniach biurowych tam, gdzie było kierownictwo zespołu budów. Kierownik zespołu budów uzgadniał wspólnie z kierownikiem budowy zapotrzebowanie na materiały i środki produkcji oraz kontrolował, czy zostały dostarczone na teren budowy. Do jego obowiązków należała kontrola pod względem terminowości wykonania budów, jakości i wszelkiego rodzaju sprawy rozliczeniowe, a w szczególności wystawianie protokołów, jako załączników do faktur za wykonane roboty, sporządzanie kosztorysów, negocjowanie cen oraz utrzymywanie kontaktu pomiędzy przedsiębiorstwem a dana budową. Raz w miesiącu, przeważnie na placu budowy uczestniczył w naradach z inspektorem nadzoru, zleceniodawcą lub generalnym wykonawcą. Kontrolował postęp robót na budowach, w razie potrzeby zgłaszał uwagi do kierownika budowy. Zbierał (...) od wszystkich kierowników budów, sprawdzał je i akceptował. Zajmował się koordynacją pomiędzy poszczególnym kierownikami, dysponował sprzętem i ludźmi.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach organu rentowego i aktach osobowych wnioskodawcy, zeznania wnioskodawcy oraz świadków A. S., T. S., J. D., J. C. i A. K.. Zachowane dokumenty wskazywały na charakter zatrudnienia odwołującego. Dokumenty sporządzone przez poszczególne zakłady pracy nie nosiły śladów poprawek, a ich treść, w powiązaniu z zeznaniami wnioskodawcy i świadków, nie budziła wątpliwości i nie była kwestionowana przez strony.

Okoliczności wskazane przez świadków w powiązaniu z relacją wnioskodawcy pozwalają na uznanie, że R. R., jako kierownik budowy i kierownik obiektu stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał czynności polegające na osobistym nadzorze nad pracownikami, którzy wykonywali prace w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy orzekł, że w oparciu o przepis art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wnioskodawca urodzony po dniu 31 grudnia 1948 roku mógłby uzyskać prawo do emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32 – czyli 60 roku życia, pod warunkiem osiągnięcia w dniu wejścia w życie ustawy okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego 25 lat oraz 15 letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych - rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Emerytura, taka przysługuje pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Poza sporem w niniejszej sprawie pozostaje, że wnioskodawca osiągnął wiek 60 lat i udowodnił wymagany 25 letni okres zatrudnienia, nie przystąpił również do otwartego funduszu emerytalnego i nie pozostaje w stosunku pracy.

Sumując powyższe, aby nabyć prawo do emerytury wnioskodawca musiał spełnić łącznie następujące przesłanki osiągnąć obniżony do 60 lat wiek emerytalny, nie przystąpić do otwartego funduszu emerytalnego, lub przekazać zgromadzone tam środki na dochody budżetu państwa, na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnić, co najmniej 15-letni okres wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz staż pracy w wymiarze, co najmniej 25 lat.

Dokonując oceny, czy wykonywaną przez skarżącego pracę w spornych okresach, można zakwalifikować, jako pracę w szczególnych warunkach, należy podkreślić, że występując do organu rentowego o przyznanie świadczenia wnioskodawca przedłożył świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach. Dokument ten jest dla organu rentowego wiążący w tym sensie, że stanowi on dowód wykonywania przez pracownika pracy w szczególnych warunkach, ale w przeciwieństwie do postępowania przed organem rentowym, Sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi. Zasadniczym celem postępowania przed Sądem jest, bowiem rozstrzygnięcie sprawy po dostatecznym, wszechstronnym wyjaśnieniu jej okoliczności spornych..

W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, w wykazie A w dziale XIV „Prace różne”, pod pozycją 24 uregulowane zostały prace polegające na „kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno-technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie”. Również akty resortowe, to jest zarządzenie numer 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty (Dz. U. MBiPMB 1983, Nr 3, poz. 6-8) w wykazie A, dziale XIV „Prace różne”, w punkcie 24 wymienia „Kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno- techniczny na wydziałach i oddziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie”.

Okresy zatrudnienia wnioskodawcy na stanowisku majstra budowy zostały uznane przez organ emerytalny jako prace wykonywane w szczególnych warunkach i przyznanie tych okoliczności nie budziło wątpliwości Sądu.

W odniesieniu do zatrudnienia wnioskodawcy na stanowiskach: technika budowy – stażysty, technika budowy, zastępcy kierownika zespołu budów i p.o. kierownika zespołu budów Sąd Okręgowy wskazał, że warunkiem zakwalifikowania określonych prac, jako prac wymienionych w dziale XIV poz. 24 w wykazie A (kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno – techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie) jest to, aby ubezpieczony bezpośrednio wykonywał czynności dozoru, przy czym prace te muszą być wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie (tj. prace w warunkach szczególnych). Praca określona w dziale XIV poz. 24 wykazu A, nie musi polegać na stałym przebywaniu w szkodliwych warunkach. Istotne jest jednak, by dozór był wykonywany bezpośrednio, tj. by czynności te polegały na bezpośrednim strzeżeniu prawidłowego toku pracy i bezpieczeństwa podległych pracowników (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009r., II UK 31/09, LEX nr 559949). Dlatego nie można uznać za pracę wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach czynności wykonywanych przez ubezpieczonego, który będąc zatrudnionym na stanowisku technika budowy- stażysty i technika stażysty – poza dozorem inżynieryjno – technicznym wykonywał także inne czynności niezwiązane ściśle z tym dozorem (np. rozdawanie mydła i ręczników, sporządzane rysunków dla kierownika), bezpośredni dozór nad robotnikami zatrudnionymi na budowie sprawował kierownik budowy w stosunku, do którego wnioskodawca był pomocnikiem. Okoliczności faktyczne ustalone w rozpoznawanej sprawie nie dają także podstaw do uznania, iż w okresie zatrudnienia odwołującego, jako zastępcy kierownika zespołu budów oraz p.o. kierownika zespołu budów jego praca miałaby szczególny charakter. Z ustaleń Sądu wynika jednoznacznie, że skarżący nie sprawował bezpośredniego dozoru nad procesem produkcji na kierowanych przez siebie budowach, gdyż taki dozór był sprawowany przez kierowników budowy. Wnioskodawca pracując na kolejno wyżej wymienionych stanowiskach kierowniczych wykonywał liczne czynności organizacyjne, które „często” wykonywał poza terenem budowy. On tylko przyjeżdżał na teren danej budowy uzgadniając kwestie związane z jej budową oraz rozwiązując problemy techniczne. Czynności te nie były ściśle związane ze sprawowanym dozorem, gdyż skarżący wykonywał zwierzchni nadzór kierowniczy nad prawidłową organizacją pracy i funkcjonowaniem powierzonych mu budów. Niewątpliwie była to inna rodzajowo praca niż stałe i w pełnym wymiarze czasu sprawowanie dozoru polegającego na bezpośrednim strzeżeniu prawidłowego toku produkcji i bezpieczeństwa zatrudnionych przy niej pracowników i innych osób.

W ocenie Sądu zgromadzony materiał dowodowy dał podstawy do przyjęcia, że ubezpieczony w okresach od 1 sierpnia 1978 r. do 31 grudnia 1981 r., od 11 kwietnia 1983 r. do 9 listopada 1986 r., od 10 maja 1988 r. do 31 stycznia 1991 r., od 3 lipca 1992 r. do 3 sierpnia 1992 r., od 3 września 1992 r. do 31 grudnia 1994 r., od 1 października 1982 r. do 10 kwietnia 1983 r., od 10 listopada 1986 r. do 1 marca 1988 r. to jest przez 13 lat, 11 miesięcy i 23 dni, jako kierownik budowy oraz kierownik obiektu w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy stale przebywał w środowisku pracy, w którym zatrudnieni byli pracownicy wykonujący prace w szczególnych warunkach. Zatrudnieni pracownicy wykonywali, jako podstawowe (a więc wykonywane przez przeważającą liczbę pracowników danego wydziału oraz mające najistotniejsze znaczenie dla działania tego wydziału) prace wymienione w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., nadzorując pracę pracowników budowlanych zatrudnionych na stanowiskach wymienionych w wykazie A cyt. rozporządzenia w dziale V „Budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych” pod poz. 1 „roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach oraz w dziale XIV „prace różne”, pod poz. 12 „prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, azotowodorowym”.

Sąd Okręgowy zważył również, że wnioskodawca posiadał także określone obowiązki administracyjno-biurowe. Były one jednak ściśle związane z wykonywaniem nadzoru i kontrolą nad przebiegiem prac budowlanych. Należy przy tym podkreślić, że zgodnie z utrwalonym już poglądem orzecznictwa osoba wykonująca dozór inżynieryjno-techniczny nad pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach nie musi stale przebywać na stanowiskach, gdzie jest wykonywana taka praca, a w zakresie jej obowiązków w sposób oczywisty przewidziane jest również sporządzanie dokumentacji, planów organizacyjnych i innych czynności. Niemniej jednak ponoszenie odpowiedzialności za wykonywanie pracy, w której każdy błąd techniczny może narazić na niebezpieczeństwo pracowników i inne osoby zostało uznane za wykonywanie pracy w warunkach szczególnych (por. wyrok SN z 30.01.2008 r., I UK 195/07).

Praca inna niż praca w szczególnych warunkach wykonywana tylko w znikomym zakresie, czy tylko wyjątkowo, nie przeszkadza w uznaniu, że praca w szczególnych warunkach wykonywana jest w pełnym wymiarze czasu pracy. Nadto integralną częścią pracy w szczególnych warunkach mogą być czynności biurowo-administracyjne. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy, czym innym jest wykonywanie czynności administracyjno-biurowych ściśle związanych ze sprawowaniem dozoru inżynieryjno-technicznego, a czym innym wykonywanie w ramach zakresu obowiązków również innych czynności, niemających związku z wykonywaniem bezpośredniego dozoru nad procesem produkcji. Rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy miał na uwadze, że ustalając charakter pracy wnioskodawcy należało odróżnić dozór inżynieryjno - techniczny od uprawnień organizacyjnych i personalnych. Dozór inżynieryjno - techniczny to specjalistyczny dozór nad procesami technologicznymi np. nad procesami produkcji i nad pracownikami w zakresie tych procesów. Natomiast uprawnienia organizacyjne i personalne są związane z planowaniem pracy, zamawianiem surowców, narzędzi oraz zatrudnianiu, szkoleniu, zwalnianiu pracowników. W świetle zeznań świadków oraz wnioskodawcy nie można uznać, że praca odwołującego w szczególnych warunkach była tylko częścią jego obowiązków. Wykonywane przez niego czynności administracyjno-biurowe w postaci np. kontrolowania listy obecności, sporządzania wykazu przepracowanych godzin miały ścisły związek z pełnionym dozorem inżynieryjno-technicznym i stanowiły, z istoty rzeczy, integralną część sprawowanej kontroli. Z kolei czynności organizacyjne i personalne, które wykonywał stanowiły jedynie marginalny, pod względem zaangażowania czasowego charakter. Należy jeszcze raz podkreślić, iż pojęcie dozoru inżynieryjno – technicznego jest pojęciem szerszym niż tylko bezpośrednie nadzorowanie pracowników, gdyż zawiera w sobie również konieczność analizowania dokumentacji oraz wykonywania innych czynności niezbędnych do prawidłowej organizacji pracy. Dopiero wszystkie te czynności wykonywane w pełnym wymiarze czasu pracy składają się na dozór inżynieryjno – techniczny i podlegają zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych. Czynności obejmujące sporządzenie dokumentacji związanej z dozorem stanowiły integralną część sprawowanego dozoru.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca R. R. spełnił wszystkie warunki do przyznania mu prawa do emerytury w oparciu o przepis art. 184 ustawy o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnił ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w odwołaniu złożonym w dniu 18 lutego 2014 roku złożył wniosek o przekazanie środków pieniężnych zgromadzonych na jego rachunku na dochody budżetu państwa. W dniu (...)ukończył wymagany wiek, to jest 60 lat. Po uwzględnieniu pracy w szczególnych warunkach w wymiarze przekraczającym 15 lat (bezsporne: 1 rok i 9 miesięcy, udowodnione w niniejszym postępowaniu: 13 lat, 11 miesięcy i 23 dni – łącznie: 15 lat, 8 miesięcy i 23 dni), spełnia on wszystkie przesłanki niezbędne do ustalenia prawa do emerytury w oparciu o wskazane wyżej przepisy. Określając datę od której przysługuje wnioskodawcy prawo do emerytury Sąd miał na uwadze treść art.129 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zgodnie z którym świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Ponieważ wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę w dniu 18 lutego 2014 r., Sąd za datę początkową dla uprawnienia przyjął pierwszy dzień miesiąca, w którym złożono wniosek.

Od tego wyroku apelację wniósł organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L., zaskarżając wyrok w całości.

Wyrokowi zarzucał :

1. naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art.184 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 2 ust.1 i § 4 ust.1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;

2. naruszenie prawa procesowego przez przekroczenie wyrażonej w art.233 § 1 kpc zasady swobodnej oceny dowodów;

3. sprzeczność ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez uznanie, że wnioskodawca spełnił wszystkie warunki wymagane do przyznania prawa do emerytury, w tym 15 letni okres pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Wnosił o zmianę wyroku i oddalenie odwołania.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Apelacyjny nie stwierdza zarzucanego naruszenia przepisów prawa materialnego ani sprzeczności w ustaleniach faktycznych.

Sąd Apelacyjny nie stwierdza zarzucanego w apelacji naruszenia przepisów art.184 ust.1 i art.32 ust.1 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity - Dz. U. z 2015 r. poz. 748), ani też przepisu § 2 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Przepisy te znajdują zastosowanie w ustalonym stanie faktycznym i na ich podstawie słusznie Sąd Okręgowy przyjął, że wnioskodawca spełnił wymagane warunki do nabycia emerytury w niższym wieku emerytalnym.

Okoliczności te Sąd ustalił w oparciu o zebrany w toku postępowania materiał dowodowy, przede wszystkim o dokumenty z akt osobowych wnioskodawcy oraz zeznania świadków, którzy w sposób stanowczy i przekonywujący potwierdzili, że w czasie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w okresach od 1 sierpnia 1978 r. do 31 grudnia 1981 r., od 11 kwietnia 1983 r. do 9 listopada 1986 r., od 10 maja 1988 r. do 31 stycznia 1991 r., od 3 lipca 1992 r. do 3 sierpnia 1992 r., od 3 września 1992 r. do 31 grudnia 1994 r., od 1 października 1982 r. do 10 kwietnia 1983 r., od 10 listopada 1986 r. do 1 marca 1988 r. to jest przez 13 lat, 11 miesięcy i 23 dni jako kierownik budowy oraz kierownik obiektu wnioskodawca wykonywał pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach przy sprawowaniu dozoru inżynieryjno-technicznego nad pracownikami wykonującymi pracę w warunkach szczególnych. Sąd Okręgowy wnikliwie zgromadził materiał dowodowy i przeanalizował dokładnie każdą okoliczność podnoszoną przez wnioskodawcę w odwołaniu a organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie.

Wbrew zarzutom apelacji Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i ocenił materiał dowodowy zgodnie z zasadami proceduralnymi, nie przekraczając granic zakreślonych w art.233 § 1 KPC. W uzasadnieniu wyroku Sąd odniósł się do wszystkich kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy i ocenił zasadność odwołania na podstawie powołanych przepisów z przytoczeniem ich treści i poglądów Sądu Najwyższego.

Sąd Apelacyjny w całej rozciągłości podziela zarówno ustalenia faktyczne, jak i wnioskowania prawnicze zawarte w motywach zaskarżonego wyroku. W tej sytuacji nie zachodzi potrzeba ich powtarzania (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1997 roku II UKN 61/97 – OSNAPiUS 1998/3/104, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 roku I PKN 339/98 – OSNAPiUS 1998/24/776). Podnieść należy dodatkowo, że skarżący argumentami przytoczonymi w apelacji w żaden sposób nie podważył zasadności stanowiska Sądu pierwszej instancji. Apelacja zawiera bowiem jedynie własną ocenę faktów odmienną od przyjętej przez Sąd Okręgowy i interpretację przepisów nie znajdującą potwierdzenia w utrwalonym orzecznictwie sądów, w tym orzecznictwie Sądu Najwyższego w analogicznych sprawach. W toku postępowania organ rentowy nie zgłaszał żadnych wniosków dowodowych a udział jego pełnomocnika w postępowaniu ograniczał się do przedstawienia stanowiska strony o oddalenie odwołania.

W tej sytuacji Sąd Apelacyjny uznał, że zaskarżony wyrok w pełni odpowiada przepisom prawa, dlatego apelacja nie może być uwzględniona.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny na podstawie art.385 KPC orzekł, jak w sentencji.