Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 października 2015 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach II Wydział Karny w składzie:

przy udziale Prokuratora Andrzeja Michalczuka

po rozpoznaniu w dniu 28 października 2015 r.

sprawy W. F.

oskarżonego o przestępstwo z art. 244 kk w zw. z art. 64 § 1 kk

na skutek apelacji, wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Mińsku Mazowieckim

z dnia 17 lutego 2015 r. sygn. akt II K 1094/14

I.  zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że orzeczoną wobec oskarżonego W. F. karę pozbawienia wolności obniża do 5 (pięć) miesięcy;

II.  w pozostałej części wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. A. M. w S. kwotę 516,60 złotych ( w tym 96,60 zł podatku VAT) tytułem obrony z urzędu wykonywanej w toku postępowania odwoławczego,

IV.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 120 złotych opłaty za obie instancje, zwalnia go od wydatków za postępowanie odwoławcze stwierdzając, że ponosi je Skarb Państwa.

Sygn. akt II Ka 544/15

UZASADNIENIE

W. F. został oskarżony o to, że w dniu 11 listopada 2013 r. w miejscowości S., pow. (...), woj. (...) jechał jako kierujący samochodem marki S. (...) nr rej. (...) po drodze publicznej, czym nie zastosował się do prawomocnych wyroków Sądu Rejonowego w Otwocku z dnia 20 października 2009 r. o sygn. akt II K 715/09 zakazującego prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres pięciu lat oraz Sądu Rejonowego w Lubaczowie z dnia 19 maja 2011 r. o sygn. akt II K 673/10 zakazującego prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres pięciu lat, przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne,

tj. o czyn z art. 244 kk w zw. z art. 64 § 1 kk

Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim wyrokiem z dnia 17 lutego 2015 r., sygn. akt II K 1094/14:

I.  oskarżonego W. F. uznał za winnego tego, że w dniu 11 listopada 2013 r. w miejscowości S., powiat (...) w województwie (...) jechał jako kierujący samochodem marki S. (...) nr rej. (...) po drodze publicznej, czym nie zastosował się do prawomocnych wyroków Sądu Rejonowego w Otwocku z dnia 20 października 2009 r. o sygnaturze akt II K 715/09 zakazującego prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 5 lat oraz Sądu Rejonowego w Lubaczowie z dnia 7 listopada 2010 r. o sygnaturze akt II K 673/10 zakazującego prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres 5 lat, przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne, tj. czynu stanowiącego występek z art. 244 kk w zw. z art. 64 § 1 kk, i za czyn ten na podstawie tych przepisów skazał go, zaś na podstawie art. 244 kk wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

II.  zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa tytułem opłaty kwotę 120 złotych oraz tytułem zwrotu wydatków postępowania kwotę 300,63 złotych.

Apelację od przedstawionego wyżej wyroku wniósł oskarżony, zaskarżając go w całości, orzeczeniu temu zarzucając:

1.  rażącą surowość kary, poprzez niezasadne wydanie dwóch wyroków w tej samej sprawie;

2.  nie wzięcie pod uwagę wyroku łącznego z dnia 22.10.2013 r. Sądu Okręgowego w Przemyślu, sygn. akt II Ka 272/13.

Treść podniesionych przez skarżącego zarzutów oraz ich uzasadnienie we wniesionej apelacji wskazują, iż intencją oskarżonego był postulat zmiany zaskarżonego wyroku poprzez obniżenie wymiaru orzeczonej kary.

Na rozprawie apelacyjnej obrońca oskarżonego poparł apelację, nadto wniósł o zasądzenie kosztów obrony z urzędu, oświadczając, że koszty te nie zostały uiszczone w całości, ani w części. Prokurator wniósł o nieuwzględnienie apelacji i utrzymanie zaskarżonego wyroku mocy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Środek odwoławczy wniesiony przez oskarżonego okazał się na tyle skuteczny, że doprowadził do zmiany zaskarżonego wyroku w zakresie wskazanym w orzeczeniu Sądu Odwoławczego.

Na wstępie zaznaczyć należy, iż skarżący nie kwestionuje tego, że w dniu 11 listopada 2013 r. w miejscowości S., powiat (...) w województwie (...), jechał jako kierujący samochodem marki S. (...) nr rej. (...) po drodze publicznej nie posiadając ku temu uprawnień, tj. prawa jazdy. Jak wynika z wniesionej apelacji, oskarżony nie zgadza się z ustaleniem Sądu I instancji, iż jechał na tzw. „zakazie” tj. w okresie, kiedy nie stosował się do prawomocnych wyroków, w których orzeczono wobec niego zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych. Ze stanowiskiem tym nie sposób się jednak zgodzić.

Jak wynika z analizy akt przedmiotowej sprawy, zachowanie oskarżonego, będące treścią zarzutu miało miejsce w dniu 11 listopada 2013 r.

W. F. został uprzednio skazany za czyn z art. 178a § 4 kk i art. 244 kk w zw. z art. 11 § 2 kk wyrokiem Sądu Rejonowego w Lubaczowie z dnia 07 listopada 2010 r., sygn. akt II K 673/10 na karę 9 miesięcy pozbawienia wolności. W w/w wyroku na podstawie art. 42 § 2 kk orzeczono także wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 5 lat. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 12 listopada 2010 r. (k. 25-25v). Wobec powyższego, stwierdzić należy, iż środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, orzeczony wyżej wymienionym wyrokiem, obowiązywał oskarżonego w okresie od 12 listopada 2010 r. do 12 listopada 2015 r.

W. F. został także skazany za czyn z art. 178a § 1 kk w zb. z art. 244 kk w zw. z art. 11 § 2 kk wyrokiem Sądu Rejonowego w Otwocku z dnia 20 października 2009 r., sygn. akt II K 715/09 na karę 1 roku pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres 4 lat tytułem próby oraz karę grzywny (orzeczoną na podstawie art. 71 § 1 kk) w wymiarze 100 stawek po 20 zł każda stawka. W w/w wyroku na podstawie art. 42 § 2 kk orzeczono także wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 5 (pięciu) lat oraz na podstawie art. 49 § 2 kk zobowiązano go do uiszczenia świadczenia pieniężnego w kwocie 500 zł na rzecz (...) Publicznego Szpitala (...) w O.. Wyrok ten stał się prawomocny w dniu 13 listopada 2009 r. (k. 80-80v). Wobec powyższego stwierdzić należy, iż środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, orzeczony tymże wyrokiem, obowiązywał oskarżonego w okresie od 13 listopada 2009 r. do 13 listopada 2014 r. Nadto, jak wynika z informacji o oskarżonym z Krajowego Rejestru Karnego orzeczona w/w wyrokiem kara pozbawienia wolności została zarządzona do wykonania w postępowaniu wykonawczym. W. F. karę tę odbywał w okresie od dnia 17 marca 2011 r. do dnia 11 marca 2012 r., co powoduje, iż zarzucanego mu w niniejszej sprawie czynu dopuścił się w warunkach recydywy podstawowej z art. 64 § 1 kk – po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne.

Jak już wskazano, czyn zarzucany oskarżonemu w niniejszym postępowaniu miał miejsce w dniu 11 listopada 2013 r. – było to zatem w okresie, kiedy obowiązywały oskarżonego oba wyżej wskazane środki karne w postaci orzeczonych zakazów prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczone prawomocnymi wyrokami. Nawet fakt objęcia prawomocnych orzeczeń zapadłych wobec oskarżonego wyrokiem łącznym i orzeczenie w wyniku połączenia kar jednostkowych kary łącznej pozbawienia wolności, nie zmienia tego faktu. Dodać przy tym należy, iż każdorazowo orzeczenie treści: „w pozostałym zakresie wyroki podlegają odrębnemu wykonaniu” oznacza, iż mimo orzeczenia o łącznej karze pozbawienia wolności, środki karne orzeczone uprzednio prawomocnymi wyrokami podlegają odrębnemu, niezależnemu wykonaniu. To, iż w ostatnio zapadłym wobec W. F. wyroku łącznym, na jaki powołuje się oskarżony w złożonej przez siebie apelacji, nie orzeczono wobec niego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych nie powoduje, iż inne nie objęte nim prawomocne rozstrzygnięcia tracą moc. Zarzut oskarżonego w tym zakresie uznano zatem za chybiony.

Nie ma także racji skarżący podnosząc, iż w odniesieniu do jego osoby zapadły dwa wyroki w tej samej sprawie, a zatem, iż zachodzi res iudicata, czyli powaga rzeczy osądzonej. Wskazać przy tym należy, iż kwestię tę reguluje art. 17 § 1 pkt 7 kpk, zgodnie z którym, nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone albo wcześniej wszczęte toczy się.

Jak wskazuje Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 02 lutego 2012 r., sygn. IV KK 392/11 postępowanie zmierzające do realizacji normy materialnej innej gałęzi prawa niż prawo karne nie może być uznane za „postępowanie karne” w rozumieniu art. 17 § 1 pkt 7 kpk, a więc takim postępowaniem nie jest też postępowanie w sprawach o wykroczenia. Wcześniejsze zakończenie postępowania innego niż postępowanie karne, choćby co do tego samego czynu tej samej osoby, nie powoduje powagi rzeczy osądzonej określonej w art. 17 § 1 pkt 7 kpk ( OSNKW 2012/5/50, Prok. i Pr.-wkł. 2012/7-8/4, Biul.SN 2012/5/15, LEX nr 1162995). Analogiczne stanowisko zajął Sąd Najwyższy we wcześniejszym chronologicznie postanowieniu z dnia 29 stycznia 2004 r., sygn. I KZP 40/03 stwierdzając, iż skoro niedopuszczalność ponownego postępowania zachodzi tylko wówczas, gdy - przy zachowaniu tożsamości osoby i czynu - uprzednie "postępowanie karne" zakończone zostało prawomocnie, to wcześniejsze zakończenie innego postępowania niż postępowanie karne, choćby co do tego samego czynu tej samej osoby, nie powoduje stanu rzeczy osądzonej określonej w art. 17 § 1 pkt 7 kpk ( OSNKW 2004/2/22, Prok. i Pr.-wkł. 2004/3/8, Biul.SN 2004/2/16, LEX nr 83430). W oparciu o powyższe stwierdzić należy, iż uprzednie ukaranie za czyn stanowiący wykroczenie nie wyłącza zatem możliwości skazania za przestępstwo.

W realiach niniejszej sprawy, działanie oskarżonego wyczerpujące znamiona wykroczenia z art. 94 § 1 kw (jazda bez wymaganych uprawnień, tj. bez prawa jazdy) stanowi jedynie „wycinek” zachowania określonego w art. 244 kk (naruszenie zakazu sądowego). Oczywistym jest bowiem, iż nie każdy, kto kieruje samochodem bez wymaganych ku temu uprawnień, ma jednocześnie, w tym samym czasie, orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów. W. F. swoim działaniem wyczerpał zarówno znamiona wykroczenia (za które został już ukarany prawomocnie w postępowaniu w sprawie o wykroczenie), jak i z uwagi na obowiązujący go zakaz - znamiona przestępstwa z art. 244 kk. Wobec powyższego, zarzut oskarżonego w tym zakresie, uznano za chybiony.

Odnosząc się do kolejnego, podniesionego przez skarżącego zarzutu, a mianowicie zarzutu rażącej surowości orzeczonej kary pozbawienia wolności, na wstępie wskazać należy, iż zaskarżony wyrok zapadł na posiedzeniu, bez przeprowadzenia rozprawy głównej, w trybie konsensualnym regulowanym w art. 335 kpk. Wniosek o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy w tego przepisu wraz z aktem oskarżenia wniósł prokurator. W. F. pouczony w czasie przesłuchania w dniu 25 września 2014 r. o treści art. 335 kpk, oświadczył, iż zrozumiał jego treść, przyznaje się do popełnienia zarzucanego mu czynu i chciałby poddać się karze za zarzucany mu czyn w wymiarze 5 miesięcy pozbawienia wolności bez przeprowadzenia rozprawy (protokół przesłuchania opatrzony własnoręcznym podpisem W. F. k. 87-88). Nadto, jak sam wskazał Sąd I instancji w pisemnym uzasadnieniu wyroku, wyrokując w przedmiotowej sprawie, dopuścił się omyłki pisarskiej i wymierzył oskarżonemu karę 6 miesięcy, zamiast uzgodnionej z prokuratorem i oskarżonym kary 5 miesięcy pozbawienia wolności.

Dodać przy tym należy, iż z uwagi na rangę i wagę uchybienia dotyczącego wymiaru kary pozbawienia wolności, nie mogło być ono sprostowane na podstawie art. 105 kpk, w drodze postanowienia Sądu Rejonowego. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 09 stycznia 2014 r., sygn. II KK 251/13 wady dotyczące merytorycznej części orzeczenia nie mogą być traktowane jako oczywiste omyłki pisarskie. Taka wykładnia art. 105 § 1 kpk rodziłaby ryzyko istotnych nadużyć w tym zakresie. Naturalną drogą usunięcia podobnych wad orzeczeń jest ich korekta przez Sąd Odwoławczy, a w sytuacji, gdy wadliwe orzeczenie zostało wydane przez Sąd Odwoławczy, konieczne jest skorzystanie z nadzwyczajnego środka zaskarżenia (LEX nr 1418887).

Odnosząc się bezpośrednio do zarzutu z art. 438 pkt 4 kpk, tj. rażącej surowości orzeczonej kary pozbawienia wolności, wskazać należy, iż ze szczegółowej analizy materiału dowodowego oraz przedstawionych w uzasadnieniu pierwszoinstancyjnym motywów zaskarżonego wyroku wynika, iż kara 5 miesięcy, jaką pierwotnie uzgodnił prokurator z W. F., nie będzie nosiła cech rażącej niewspółmierności.

Rażąca niewspółmierność kary zachodzi bowiem wtedy, gdy suma zastosowanych kar zarówno zasadniczych, jak i dodatkowych wymierzonych za przypisane oskarżonemu przestępstwo nie uwzględnia należycie stopnia społecznego niebezpieczeństwa tego czynu oraz nie realizuje w wystarczającej mierze celów kary w zakresie społecznego oddziaływania z jednoczesnym uwzględnieniem celów zapobiegawczych i wychowawczych, jakie ma ona osiągnąć w stosunku do skazanego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10.07.1974 r., V KRN 60/74, OSNKW 1974, z. 11, poz. 213).

Zdaniem Sądu Odwoławczego, orzeczona kara 5 miesięcy bezwzględnego pobawienia wolności oceniana przez pryzmat wymogów płynących z art. 53 kk, nie może zostać uznana za rażąco surową.

W przedmiotowej sprawie bezspornie wina i społeczna szkodliwość czynu są znaczne. Pamiętać przecież należy, iż rodzajowym przedmiotem ochrony art. 244 kk jest prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, zaś bezpośrednim - prawidłowe wykonanie konkretnego prawomocnego orzeczenia sądu zawierającego konkretny zakaz lub obowiązek. Swoim postępowaniem oskarżony wyraził całkowity brak poszanowania dla prawomocnych orzeczeń sądu. Z analizy akt przedmiotowej sprawy nie wynika także, aby w dniu zdarzenia oskarżonemu przyświecał szczególny motyw i cel, w wyniku którego kierował samochodem, mimo orzeczonych prawomocnie środków karnych w postaci zakazu prowadzania wszelkich pojazdów mechanicznych. Oskarżony mógł zatem skorzystać z komunikacji publicznej lub poprosić kogoś o podwiezienie. Nadto, zarzucany mu w niniejszej sprawie czyn został ujawniony w związku z popełnieniem przez niego wykroczenia z art. 86 § 1 kw (kolizja drogowa w wyniku niezachowania należytej ostrożności). Zważyć także należy, iż oskarżony był już wielokrotnie karany (z art. 178 § 1 kk w 2006, 2007, 2008 i 2009 roku; za czyn z art. 244 kk w 2010 roku; za czyn z art. 178a § 4 kk w 2010 roku oraz za czyn z art. 157 § 2 kk w 2013 roku), a zarzucanego mu czynu dopuścił się w warunkach recydywy z art. 64 § 1 kk. Uprzednio stosowane kary i środki karane nie okazały się jednak skuteczne i nie powstrzymały oskarżonego przed powrotem do przestępstwa. Z drugiej strony do okoliczności łagodzących bez wątpienia zaliczyć należy postawę W. F., zarówno w postępowaniu przygotowawczym, jak i w postępowaniu sądowym. Przyznał się on do zarzucanego mu czynu, uzewnętrznił swoją skruchę i poczucie winy za popełnione przestępstwo oraz wyraził zgodę na skazanie w trybie art. 335 kpk.

Wyrokując w niniejszej sprawie Sąd Okręgowy uznał zatem, iż w realiach niniejszej sprawy, karą adekwatną do przypisanego oskarżonemu czynu będzie kara 5 miesięcy pozbawienia wolności. Należy zauważyć, że odpowiada ona prawno-karnej ocenie czynu oskarżonego oraz osobistym cechom sprawcy. Zwrócić należy także uwagę, iż naruszenie zakazu sądowego z art. 244 kk zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 3. Orzeczona kara 5 miesięcy pozbawienia wolności mieści się zatem w dolnych granicach zagrożenia ustawowego. Tylko bezwzględna kara 5 miesięcy pozbawienia wolności, zdaniem Sądu Okręgowego, uwzględnia cele jakie winna ona spełniać, czyniąc zadość społecznemu poczuciu sprawiedliwości oraz dowodząc braku bezkarności dla tego typu zachowań. Nadto, jest ona współmierna do stopnia zawienienia i wystarczająca do tego, aby podziałała na oskarżonego powstrzymująco i uświadomiła mu konieczność poszanowania prawomocnych orzeczeń sądu oraz nieuchronność poniesienia odpowiedzialności karnej. Dodać przy tym należy, iż jest to kara jaką zaakceptował W. F. w kontekście skazania w trybie art. 335 kpk.

Wobec wszelkich powyższych okoliczności, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że orzeczoną wobec oskarżonego W. F. karę pozbawienia wolności obniżył do 5 miesięcy. Sąd Okręgowy nie znalazł jednocześnie argumentów przemawiających za obniżeniem kary pozbawienia wolności ponad wymiar uzgodniony między stronami postępowania.

W pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

Na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (tekst jedn. Dz. U. z 2014 r., poz. 635 z późn. zm.) Sąd Okręgowy w Siedlcach zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. A. M. w S. kwotę 516,60 (w tym 96,60 zł podatku VAT) za obronę wykonywaną z urzędu w postępowaniu odwoławczym (§ 14 ust. 2 pkt 4 w zw. z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu - tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 461).

Na podstawie art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1983 r. o opłatach w sprawach karnych (tekst jedn. Dz. U. z 1983 r., Nr 49, poz. 223 z późn. zm.) Sąd Okręgowy zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa jedynie kwotę 120 złotych tytułem opłaty za obie instancje, zaś na podstawie art. 624 § 1 kpk zwolnił oskarżonego od ponoszenia pozostałych wydatków za postępowanie odwoławcze stwierdzając, iż z uwagi na zasady słuszności, wydatki tego postępowania poniesie Skarb Państwa.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku.