Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 października 2015r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Beata Hass-Kloc

Protokolant: st. sekr. sądowy Joanna Kościak

po rozpoznaniu w dniu 07 października 2015r. w Rzeszowie

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) Sp. z o.o. w W.

przeciwko: (...)

o zapłatę

I. zasądza od pozwanego (...) na rzecz powoda (...) Sp. z o.o. w W. kwotę 283.231,55 zł (słownie: dwieście osiemdziesiąt trzy tysiące dwieście trzydzieści jeden złotych pięćdziesiąt pięć groszy) z ustawowymi odsetki od dnia 03 stycznia 2013r. do dnia zapłaty,

II. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 14.586,40 zł (słownie: czternaście tysięcy pięćset osiemdziesiąt sześć złotych czterdzieści groszy) tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt VI GC 412/14

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 19 października 2015r.

Pozwem wniesionym w sprawie powód (...) Sp. z o. o.
w W. domagał się zasądzenia od pozwanego (...) w R. kwoty 283.231,55 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 3 stycznia 2013r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu powyższego wskazał, że kwota dochodzona pozwem stanowi zapłatę części wynagrodzenia należnego powodowi z tytułu wykonania łączącej strony umowy, która została przez pozwanego potrącona z naliczoną kwotą kary umownej. Powód zakwestionował samą zasadność naliczenia kary umownej jak i jej wysokość z punktu widzenia prawidłowości jej obliczenia. Zgłosił wniosek o jej zmiarkowanie w oparciu o art. 484 § 2 kc o 95% wartości naliczonej i potrąconej kary umownej tj. do kwoty 283.231,55 zł ( 95% x 298.138,47 zł ) czyli do poziomu 5% jej wartości naliczonej przez pozwanego.

Powód podał, że w dniu 7 czerwca 2010r. zawarł z pozwanym umowę, mocą której zobowiązał się na rzecz pozwanego do wykonania zadania obejmującego opracowanie dokumentacji projektowej i złożenie wniosku
o wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej dla zadania pn. Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr (...) J.-P.. Wykonanie powyższego było ściśle uzależnione od sporządzenia tzw. raportu
o oddziaływaniu tego przedsięwzięcia na środowisko oraz uzyskania ostatecznej decyzji administracyjnej o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację tej inwestycji ( tzw. decyzja środowiskowa ). Wykonanie powyższego pozwany zlecił (...) S. A. Oddział w R.. Po dwukrotnym aneksowaniu umowy, z uwagi na zwłokę spółki (...) w uzyskaniu decyzji środowiskowej, strony ustaliły ostateczny termin wykonania łączącej ich umowy na dzień 30 sierpnia 2011r.

Ostateczny kształt wykonanej przez powoda dokumentacji uzależniony był od uzyskanej przez (...) decyzji środowiskowej. Oba podmioty i pozwany musiały zatem ze sobą współpracować. Co miesiąc odbywały się narady, które służyły bieżącej kontroli prac. Powód informował pozwanego, że zwłoka spółki (...) w otrzymaniu decyzji środowiskowej powoduje, że powód nie może wykonywać swojego zdania. W dniu 5 kwietnia 2011r. (...) poinformowała powoda o treści decyzji środowiskowej, która okazała się odmienna od wcześniejszych ustaleń ze stronami ( zmiany dot. rodzaju nawierzchni drogi ). Powód poinformował pozwanego o swoich zastrzeżeniach przedkładając mu opinię Instytutu (...) w W.. Ostatecznie pozwany udzielił powodowi pełnomocnictwa w postępowaniu o wydanie nowej decyzji środowiskowej dla inwestycji, zaakceptował nowe terminy wskazane przez powoda. Nowa decyzja środowiskowa stała się prawomocna w dniu 20 sierpnia 2012r. Od tej daty zdaniem powoda winien zacząć biec termin 45 dni do wykonania całości zamówienia. Ostatecznie powód wykonał umowę w dniu 6 listopada 2012r. Pozwany obciążył powoda kara umowną w wysokości 297.451,52 zł za 433 dni opóźnienia licząc od dnia 30.08.2011r. ( termin wskazany w ostatnim aneksie ) do dnia 6.11.2012r. Według powoda było to bezzasadne, w świetle dokonanych przez strony uzgodnień. Po stronie powoda nie doszło do zwłoki, a tylko za zwłokę mogła zostać naliczona kara umowna. Powód przyznał, że nawet gdyby przyjąć jego odpowiedzialność za opóźnienie
w wykonaniu zobowiązania pozwany mógł naliczyć kary umowne za okres od 4.10.2012r. do 6.11.2012r. tj. za 33 dni opóźnienia, a nie za 434 dni zwłoki. Zdaniem powoda naliczenie powodowi kar umownych i ich potrącenie poza procesem nie wyłącza prawa domagania się przez powoda miarkowania tej kary przez wytoczenie powództwa. Powód jest obciążony karą umowną, dochodzi zapłaty potrąconego z karą umowną wynagrodzenia.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz
o zasądzenie od powoda zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. Zarzucił, iż wbrew twierdzeniom powoda naliczona kara umowna nie była rażąco wygórowana. Daniem pozwanego w niniejszej sprawie doszło do zwłoki powoda w wykonaniu zadania – powód wykonał zadanie 434 dni po terminie. Pozwany podniósł, że łącząca strony umowa nie dawała powodowi prawa do weryfikacji przekazanej mu decyzji środowiskowej, nie mógł on tej decyzji kwestionować. Pozwany zaprzeczył jakoby powód przedstawił mu na potwierdzenie swojego stanowiska niezależnych ekspertyz. Brak zgody na zastosowanie wskazanej w decyzji nawierzchni oraz zaprzestanie prac projektowych przez powoda skutkowało niedotrzymaniem określonego
w umowie terminu wykonania umowy. Według pozwanego powód narzucił konieczność dostosowania projektu budowlanego do wymagań w zakresie ochrony środowiska, w szczególności określonych decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, a zatem wdrożeniu do projektu budowalnego określonych
w decyzji (...) z dnia 25 maja 2011r. metod ochrony przed hałasem tzw. nawierzchni cichej – podwójny asfalt porowaty na terenach zabudowy, ocenionych przez powoda jako niezgodnych z obowiązującymi normami prawnymi oraz najlepszą wiedzą w tym zakresie. Pozwany zarzucił także, iż na etapie realizacji zadania ujawnione zostały wady i braki występujące
w dokumentacji projektowej, co świadczy o nierzetelności powoda w wykonaniu umowy. Reasumując według pozwanego powód nie wykazał nieprawidłowości
w naliczeniu kar umownych i zasadności ich miarkowania.

W replice na odpowiedź na pozew powód podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko. Podniósł, że zgodnie z ustawą o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3.10.2008r. (...) nie mogła przyjmować dowolnych założeń w sporządzanym raporcie, lecz musiała dostosować jego treść do wykonywanego równocześnie przez powoda projektu budowlanego. Powód dodał, że pozwany uzgodnił i pozytywnie zaopiniował przedstawiony przez powoda projekt konstrukcji nawierzchni drogi już w dniu 22 listopada 2010r., a zatem przed wprowadzeniem odmiennego rozwiązania przez (...) w raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Pomimo powiadomienia przez powoda pozwanego o zastrzeżeniach, pozwany nie podjął działań zmierzających w kierunku zmiany treści decyzji
i wykreśleniu zapisu o nawierzchni z podwójnego asfaltu porowatego, a to pozwany był stroną, a nie powód. Powód podkreślił, że uzyskana bezpośrednio przez pozwanego opinia wprost wskazuje, że rozwiązanie sugerowane przez powoda było bardziej korzystne dla pozwanego.

Pismem z dnia 17 kwietnia 2015r. pozwany podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

Ostatecznie do protokołu rozprawy z dnia 7 października 2015r. strony wniosły jak dotychczas.

Sąd ustalił co następuje:

W dniu 7 czerwca 2010r. pozwany ( zamawiający ) zawarł z powodem
( wcześniej jako (...) Sp. z o. o. w W. ) umowę nr (...), na mocy której pozwany zlecił, a powód przyjął do wykonania zadanie obejmujące opracowanie dokumentacji projektowej i złożenie wniosku o wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej dla zadania pn. Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr (...) J.-P. km 0+000 – 16+776. Termin realizacji umowy ustalono na dzień 15 grudnia 2010r.
(wykonanie całości zamówienia i złożenie wniosku do Urzędu Wojewódzkiego
o wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej ). Za wykonanie przedmiotu umowy strony zastrzegły wynagrodzenie w wysokości 681.370 zł brutto. W § 10 pkt. 2 umowy strony zastrzegły prawo do naliczenia przez pozwanego powodowi kar umownych z tytułu min. zwłoki w wykonaniu dokumentacji projektowej w wysokości 0,1% wynagrodzenia umownego za każdy dzień zwłoki.

Dowód: umowa z dnia 7.06.2010r. wraz z załącznikami ( k. 31-45 ).

Wykonanie przedmiotu umowy przez powoda było uzależnione od uprzedniego sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko i uzyskania decyzji administracyjnej o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację inwestycji tzw. decyzji środowiskowej, którą miał dostarczyć powodowi zamawiający. Pozwany zlecił uzyskanie przedmiotowej decyzji podmiotowi trzeciemu (...) S. A. Oddział w R.. Co miesiąc odbywały się spotkania stron w zakresie postępu wykonywanych prac na inwestycji
( okoliczność bezsporna ).

W dniu 28 października 2010r. odbyło się spotkanie podmiotów zaangażowanych w inwestycję w celu ustalenia postępu prac. Na tą okoliczność sporządzono notatkę służbową, w której to wskazano, że powód informuje pozwanego, że
z uwagi na brak decyzji środowiskowej nie może on w pełni kontynuować prac projektowych. Poinformował pozwanego, że prace projektowe są prowadzone, ale postanowienia zawarte w decyzji środowiskowej mogą wnieść zasadnicze zmiany do projektu.

Dowody: notatka z dnia 28.10.2010r. ( k. 60-61 ); pismo z dnia 2.11.2010r. ( k. 59 ).

Pismem z dnia 22 listopada 2010r. powód poinformował pozwanego, że
w dalszym ciągu nie otrzymał prawomocnej decyzji środowiskowej dla inwestycji. Jednocześnie poinformował pozwanego, że brak tej decyzji uniemożliwia zakończenie prac w terminie.

Dowód: pismo powoda z dnia 22.11.2010r. ( k. 62 ).

Z uwagi na powyższe braki dokumentacji w dniu 24 listopada 2010r. strony podpisały aneks do w/w umowy, w którym to przedłużono termin do wykonania całości zamówienia do dnia 30 kwietnia 2011r.

Dowód: aneks nr (...) z dnia 24.11.2010r. ( k. 46 ).

W dniu 11 stycznia 2011r. doszło do kolejnego spotkania w celu omówienia realizacji zdań wynikających z umowy łączącej strony. Na spotkaniu obecni byli przedstawiciele stron oraz spółki (...). Na spotkaniu ustalono, że z dniem 30 września 2010r. minął termin uzyskania przez (...) prawomocnej decyzji środowiskowej. (...) nie opracowała raportu środowiskowego do którego została zobowiązana. (...) oświadczyła, że raport ten zostanie złożony do dnia 21 stycznia 2011r. Powód na spotkaniu oświadczył, że brak decyzji środowiskowej nie pozwala mu na realizację kompletnych elementów składowych dokumentacji. Tożsame ustalenia zapadły na spotkaniu w dniu 28 lutego 2011r.

Dowody: notatka z dnia 11.01.2011r. ( k. 63-68 ); notatka z dnia 28.02.2011r.
( k. 74-78 ).

W związku z dalszym brakiem decyzji środowiskowej w dniu 29 kwietnia 2011r. strony podpisały aneks nr (...) do w/w umowy, w którym przedłużyły termin wykonania całości umowy do dnia 30 sierpnia 2011r.

Dowody: aneks nr (...) z dnia 29.04.2011r. ( k. 47 ); pismo pozwanego do powoda z dnia 18.03.2011r. ( k. 69 );

W dniu 25 maja 2011r. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w R. wydał decyzję i ustalił środowiskowe uwarunkowania dla przedsięwzięcia polegającego na rozbudowie drogi wojewódzkiej nr (...) J.-P. km 0+000-16+776.

Dowód: decyzja z dnia 25.05.2011r. ( k. 80-94 ).

Pismem z dnia 17 czerwca 2011r. powód poinformował pozwanego, że w/w decyzja środowiskowa zawiera zapisy niezgodne z wcześniejszymi ustaleniami
i projektem budowlanym. W decyzji znajdują się bowiem zapisy dotyczące zastosowania na drodze wojewódzkiej przebiegającej przez tereny zabudowane tzw. „cichej nawierzchni” z podwójnego asfaltu porowatego. Powód powołał się na treść projektu i (...), w których wskazano, że „cicha nawierzchnia” będzie wykonana z mieszanki (...) o uziarnieniu 0/8mm i grubości 4cm ( tereny zabudowane ), a na pozostałych odcinkach ( teren niezabudowany ) jest zaprojektowana mieszanka (...) 0/11mm o gr. 4cm. Powód wskazał także, że informował spółkę (...) o problemie związanym z zapisami zawartymi
w raporcie dot. cichej nawierzchni i ustalano, że (...) poprawi raport, co jednak nie nastąpiło.

Dowody: pismo powoda z dnia 17.06.2011r. ( k. 98 ); zeznania świadka M. C. ( k. 435-436 ); zeznania świadka Z. S.
( k. 436/2 ); zeznania świadka P. D. ( k. 459/2 ).

Pismem z dnia 5 lipca 2011r. pozwany poinformował powoda, że powód podjął ryzyko prowadzenia prac z wyprzedzeniem. Jednocześnie przyznał, że na etapie opracowywania materiałów potrzebnych do uzyskania decyzji środowiskowej powód otrzymał projekt raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, a w dniu 6 kwietnia 2011r. wystąpił do (...) o dokonanie korekt w raporcie co go grubości nakładek asfaltowych, a korekta ta nie została dokonana.

Dowód: pismo pozwanego z dnia 5.07.2011r. ( k. 407 ).

Pismem z dnia 19 sierpnia 2011r. powód wystąpił do pozwanego o przedłużenie terminu realizacji całości inwestycji do 15 grudnia 2011r. W piśmie wyjaśniał całą sytuację, a związaną z późniejszym uzyskaniem przez (...) decyzji środowiskowej i odmiennych zapisach dot. cichej nawierzchni. Swoją prośbę powielił w piśmie z dnia 31 sierpnia 2011r. W odpowiedzi na powyższe pozwany odmówił przedłużenia terminu.

Dowody: pismo z dnia 19.08.2011r. ( k. 99-100 ); pismo z dnia 31.08.2011r. ( k. 101-106 ); pismo pozwanego ( k. 115-116 ).

Na spotkaniu w dniu 17 października 2011r.powód poinformował pozwanego, że nie zrealizuje on inwestycji do końca roku 2011r., najwcześniej na przełomie lutego/marca 2012 i wskazał na przyczyny opóźnienia, co powielał w dalszej korespondencji kierowanej do pozwanego. Za przyczynę opóźnienia wskazywał opóźnienia (...) w uzyskaniu decyzji środowiskowej oraz nieusunięcie przez (...) stwierdzonych przez powoda rozbieżności w raporcie (...).

Dowody: notatka służbowa ( k. 110 ), notatka służbowa ( k. 112-113 ), pismo z dnia 7.11.2011r. ( k. 114 ), pismo powoda z dnia 9.11.2011r. ( k. 117-120 ), pismo powoda z dnia 16.02.2012r. ( k. 147-149 ).

Pismem z dnia 27 lutego 2012r. pozwany zwrócił się do powoda o skorygowanie wniosku o wydanie nowej decyzji środowiskowej oraz harmonogramu prac projektowych. W odpowiedzi na powyższe powód, pismem z dnia 29 lutego 2011r. poinformował pozwanego, że wniosek o zmianę decyzji środowiskowej w zakresie rodzaju tzw. cichej nawierzchni planuje złożyć do (...) w R. do dnia 9 marca 2012r.

Dowody: pismo pozwanego ( k. 150 ); pismo powoda ( k. 151-152 ); zeznania świadka G. S. ( k. 436 ).

W dniu 30 lipca 2012r. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w R. zmienił decyzję (...) w R. z dnia 25 maja 2011r. w zakresie rodzaju „nawierzchni cichej” zgodnie z stanowiskiem powoda.

Dowód: decyzja z dnia 30.07.2012r. ( k. 161-163 ).

W dniu 13 listopada 2012r. powód wystawił pozwanemu fakturę VAT nr (...) za wykonane prace na kwotę 686.955 zł brutto.

Dowód: faktura VAT ( k. 176 ).

Pismem z dnia 10 grudnia 2012r. pozwany złożył powodowi oświadczenie
o potrąceniu należnych mu kar umownych w wysokości 298.138,47 zł
z wynagrodzeniem należnym za wykonane prace.

Dowód: oświadczenie o potrąceniu wraz z notą obciążeniową ( k. 182-183 ).

Powód zwrócił pozwanemu notę obciążeniową kwestionując zasadność naliczonych kar umownych.

Dowód: pismo powoda z dnia 20.12.2012r. ( k. 184 ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów z dokumentów, które to uznał za wiarygodne w zakresie, jaki wyznaczają im przepisy art. 244 i 245 kpc. Dokumenty te nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków M. C., G. S., Z. S., A. W., M. R., P. D., D. F. oraz M. N. w zakresie
w jakim pozwoliły ustalić powyższy stan faktyczny. W pozostałym zakresie zeznania świadków są de facto ich subiektywnym odczuciem co do oceny zaistniałej pomiędzy stronami sytuacji, a przede wszystkim oceny kto ponosi winę w opóźnieniu realizacji inwestycji. Stąd Sąd uznał, iż w tym zakresie zeznania te nie weźmie pod uwagę, a oprze się na niekwestionowanej przez strony dokumentacji. Należy podkreślić, że poszczególni świadkowie potwierdzali stanowisko strony dla której pracowały ( dużo informacji posiadali ze słyszenia, z relacji innych pracowników ), zaś dokumenty w swej treści odzwierciedlają przebieg zdarzeń jaki miał miejsce w czasie rzeczywistym i obrazują obiektywne stanowiska stron na etapie postępowania przedsądowego.

Sąd uznał, iż zeznania świadków A. B., M. R. i A. H. nie wniosły nic istotnego do sprawy. Świadkowie nie posiadali wiedzy na temat rodzaju nawierzchni i problemów jakie z tym wystąpiły.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości. Powód domagał się zasądzenia od pozwanego kwoty 283.231,55 zł tytułem zapłaty potrąconego
z karą umowną wynagrodzenia. Innymi słowy powód został obciążony przez pozwanego karami umownymi, które to pozwany potrącił z należnego powodowi wynagrodzenia.

Sąd Okręgowy podziela prezentowane przez powoda stanowisko, iż skuteczne złożenie oświadczenia o potrąceniu poza postępowaniem sądowym nie wyklucza możliwości domagania się miarkowania kary umownej w procesie. Kwestia ta była przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 21 listopada 2007 r., sygn. akt I CSK 270/07 (LEX 530614) oraz w wyroku z 20 czerwca 2008 r. sygn. akt IV CSK 49/08 (LEX 453020). Podkreślając funkcję ochronną art. 484 § 2 k.c. i konstytutywny charakter orzeczenia o miarkowaniu kary umownej, działającego ex tunc, Sąd Najwyższy uznał, że złożenie oświadczenia o potrąceniu nie wyłącza prawa do domagania się miarkowania kary umownej.

Poza sporem w niniejszej sprawie było zawarcie przez strony umowy z dnia 7 czerwca 2010r., jej treść oraz uregulowane tam prawa i obowiązki stron. Bezspornym było także aneksowanie w/w umowy w zakresie przedłużania powodowi terminu realizacji umowy.

Spór skoncentrował się wokół zasadności naliczonych przez pozwanego kar umownych za zwłokę w wykonaniu umowy. Jednocześnie pozwany potrącił naliczoną karę umowną z należnego powodowi wynagrodzenia. Z treści § 10 ust. 2 umowy wynika, że powód zobowiązany był do zapłacenia kary umownej pozwanemu z tytułu zwłoki w wykonaniu dokumentacji projektowej w wysokości 0,1% wynagrodzenia umownego za każdy dzień zwłoki. Dłużnik dopuszcza się zwłoki (tzw. opóźnienie kwalifikowane), jeżeli opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, a opóźnienie to jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Dłużnik, chcąc zwolnić się od skutków zwłoki, co uzasadniałoby jedynie zarzut opóźnienia zwykłego niestwarzającego dla niego tak negatywnych następstw, musi udowodnić, że opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które nie odpowiada. Z komentowanej regulacji ( art. 476 kc ) wynika domniemanie prawne, że dłużnik, nie dotrzymując terminu, pozostaje
w zwłoce. Wierzyciel nie musi więc udowadniać, że niedotrzymanie terminu spełnienia świadczenia jest spowodowane okolicznościami, za które dłużnik odpowiada, a jedynie to, iż termin wykonania zobowiązania upłynął bezskutecznie (wyrok SN z dnia 22 września 2011 r., V CSK 427/10, LEX nr 1095853; wyrok SA w Katowicach z dnia 29 września 2010 r., V ACa 208/10, LEX nr 1120389). Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy należy wskazać, że to powód zobowiązany był do wykazania, iż nie ponosił winy
w wykonaniu przedmiotu umowy po ustalonym przez strony terminie. Zdaniem Sądu Okręgowego powód powyższemu sprostał w części.

Przede wszystkim przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe,
a w szczególności treść wskazanych w stanie faktycznym dokumentów oraz posiłkowo treść zeznań świadków wykazało, że powód nie ponosił winy
w opóźnianiu się realizacji przedmiotu umowy. Bezspornym było, iż wykonanie przedmiotu umowy przez powoda było uzależnione od uzyskania przez podmiot trzeci z którym to umowę zawarł pozwany ( spółkę (...) ) tzw. decyzji środowiskowej. Powód przedłożył szereg dokumentacji stanowiącej korespondencję stron przed wszczęciem postępowania ( np. pismo powoda z dnia 22.11.2010r., z dnia 17.06.2011r., 15.12.2010.), notatki ze spotkań comiesięcznych, z których wynika wprost, że powód informował na bieżąco pozwanego, iż bez decyzji środowiskowej nie może kontynuować prac. Dokumenty te wykazują, iż opóźnienie firmy (...) ( z którą jak zeznał świadek pozwanego Z. S. współpraca była bardzo utrudniona z uwagi na brak doświadczenia ) doprowadziło do trzykrotnego aneksowania umowy
i przedłużenia powodowi terminu do wykonania umowy – ostatecznie do 30 sierpnia 2011r. Data ta staje się datą graniczną z punktu widzenia sporu, albowiem od tej daty pozwany naliczył powodowi kary umowne. Bezspornym było bowiem, że powód umowę wykonał ostatecznie w dniu 6 listopada 2012r., a zatem naliczona przez pozwanego kara umowna stanowiła karę za zwłokę w ilości 434 dni ( od 30.08.2011r. do 6.11.2012r. ).

Powód przedłożył wraz z pozwem również dokumentację po 30 sierpnia 2011r., wykazując, iż w dalszym ciągu spółka (...) nie otrzymała decyzji środowiskowej, a tym samym realizacja przedmiotu umowy przez powoda nie była możliwa. Słuchany w sprawie świadek M. C. – projektant bardzo emocjonalnie wypowiadał się o całej zaistniałej sytuacji. Zobrazował procedurę sporządzania takowych projektów oraz wpływ jaki ma decyzja środowiskowa na całościowy projekt. Z zeznań świadka wynikało wprost, iż ewentualne konsekwencje w takim przypadku ponosił powód, albowiem to on ponosił odpowiedzialność za projekt, dlatego też współpraca z (...) była tak istotna. Powód wykazał, że informował (...) oraz pozwanego, jaką nawierzchnię ujęto w projekcie powoda oraz, że (...) miała zaistniałe rozbieżności, które to pojawiły się w jej projekcie odnośnie nawierzchni, usunąć i dopasować do założeń powoda. Powyższego nie uczyniła. Powód wykazał także, że zaproponowana przez niego nawierzchnia była typową, zaś ta zaproponowana przez (...) była mniej spotykana w Polsce, droższa, niekorzystana dla pozwanego nie tylko z przyczyn finansowych ( inwestycja była finansowana ze środków publicznych ), ale i praktycznych ( rodzaj nawierzchni, sposób jej utrzymania itp. ).

Całokształt okoliczności niniejszej sprawy pozwolił Sądowi przyjąć, iż pozwany niezasadnie naliczył powodowi karę umowną. Skoro jednak żądanie pozwu dotyczy tylko zmiarkowania kary umownej o 95% wartości naliczonej
i potrąconej kary umownej tj. do kwoty 283.231,55 zł Sąd uznał za zasadne uwzględnić wniosek powoda i karę zmiarkować.

Należy przypomnieć, że miarkowanie kary umownej w trybie art. 484 § 2 kc należy do tzw. prawa sędziowskiego, zaś regulacja tego przepisu nie zawiera jakichkolwiek wyłączeń. Przepis ten mający charakter normy ogólnej może wchodzić w grę w każdym wypadku, gdy w świetle oceny stanu faktycznego, można mówić o tym, że kara umowna w zastrzeżonej wysokości jawić się będzie jako nieadekwatna. Przepis art. 484 § 2 k.c. zezwala na obniżenie wysokości kary umownej na żądanie dłużnika, jeżeli zobowiązanie jest w znacznej części wykonane albo gdy kara umowna jest rażąco wygórowana, czyli wówczas, gdy
w przekonaniu organu orzekającego istnieje dysproporcja między poniesioną szkodą a wysokością kary umownej. Rażące wygórowanie musi być postrzegane jako porównanie rozmiaru poniesionej szkody w wyniku naruszenia zobowiązania w stosunku do wysokości zastrzeżonej kary umownej (B. Księżopolski, Uwagi o miarkowaniu kar umownych w obrocie uspołecznionym, PiP 1970, z. 3-4, s. 520). Kryterium oceny rażącego wygórowania może być także relacja jej wysokości do odszkodowania należnego wierzycielowi na zasadach ogólnych (P. Drapała, glosa do wyroku SN z 8 lipca 2004 r., IV CK 522/03, OSP 2005, z. 7-8, poz. 97; P. Granecki, glosa do wyroku SN z 8 lipca 2004 r., IV CK 522/03, OSP 2006, z. 1, poz. 2; K. Zagrobelny, glosa do wyroku SN z 23 marca 2006 r., IV CSK 89/05, OSP 2007, z. 6, poz. 66; wyrok SN z 20 maja 1980 r., I CR 229/80, OSNC 1980, nr 12, poz. 243; wyrok SN z 11 października 2007 r., IV CSK 181/07, OSNC-ZD 2008, nr 2, poz. 48). Pamiętać bowiem trzeba, że celem zastrzeżenia kary umownej jest wywarcie na dłużniku presji, żeby on swoje zobowiązanie wykonał w sposób należyty. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14.04.2005r., II CK 626/04, PUG 2006/8/34 zaaprobował pogląd, że rażące wygórowanie kary umownej należy odnosić do wysokości szkody pod warunkiem, iż pojęcie szkody rozumie się szeroko w sposób obejmujący wszelkie negatywne konsekwencje niewykonania zobowiązania. Należy mieć nadto na uwadze, iż na etapie decydowania o tym czy kara umowna się należy czy nie, w ogóle nie jest istotna szkoda poniesiona przez wierzyciela i jej rozmiar ( zob. wyrok SN z dnia 21.11.2007r., I CSK 270/07 ). Oceniając jednak wysokość kary umownej w związku z zarzutem miarkowania trzeba wziąć przede wszystkim pod uwagę istnienie szkody i jej rozmiar zwłaszcza, że przesłanka „rażącego wygórowania” implikuje istnienie znacznej dysproporcji między poniesioną szkodą, a żądaną karą.

Sąd Okręgowy podziela stanowisko powoda, iż pozwany de facto nie poniósł żadnej szkody z tytułu późniejszego wykonania przedmiotu umowy, o czym zresztą zeznali świadkowie pozwanego, a to, że pozwany otrzymał na realizację przedmiotowej umowy środki unijne. W każdym razie pozwany takiej szkody w toku postępowania nie wykazał. Brak jest bowiem w tym zakresie jakiekolwiek dowodu, który pozwalałby na przyjęcie odmiennego stanowiska. Oceniając okoliczności niniejszej sprawy należy także wziąć pod uwagę, że całość przedmiotu umowy została wykonana, że powód nie ponosił winy za zwłokę w niewykonaniu umowy w terminie, że przez cały okres inwestycji pozostawał w kontakcie z pozwanym informując go o przyczynach opóźnienia. Bardzo istotne wydaje się tutaj to, że to pozwany zlecił podmiotowi trzeciemu uzyskanie spornej decyzji środowiskowej i nie podjął należytych kroków, ażeby (...) działała szybciej w celu jej pozyskania. Nie bez znaczenia pozostaje także okoliczność, iż powód zmierzał do ugodowego załatwienia sprawy, a to pozwany dwukrotnie nie stawił się na wyznaczone w sądzie posiedzenia pojednawcze – jakby z góry uznawał winę powoda, choć z drugiej strony ostatecznie zgodził się aby to powód pozyskał nową decyzję środowiskową, a zatem przyznał mu rację co do rozwiązań zaproponowanych w projekcie głównym. W tym miejscu jednak należy wskazać, że powód także nie do końca zachował się w sposób należyty, lojalny. Po otrzymaniu od pozwanego pełnomocnictwa do wystąpienia o zmianę decyzji środowiskowej winien był już w zasadzie przystąpić do opracowania prawidłowej dokumentacji, a nie czekać aż decyzja zostanie wydana, doręczona
i stanie się prawomocna.

Całość zebranego w sprawie materiału dowodowego pozwoliło Sądowi uwzględnić powództwo i zmiarkować naliczoną przez pozwanego karę umowną do kwoty wskazanej przez powoda.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd, na podstawie art. 484 § 2 k.c. oraz 481 kc orzekł jak w pkt. I wyroku.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu znajduje uzasadnienie w art. 98 § 1 kpc. Na zasądzoną kwotę składają się opłata sądowa od pozwu w wysokości 14.162 zł oraz wydatki powoda związane ze stawiennictwem świadków.