Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lipca 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Stanisław Jabłoński (spr.)

Sędziowie SSO Dorota Kropiewnicka

SSR del. do SO Ireneusz Stembalski

Protokolant Artur Łukiańczyk

po rozpoznaniu w dniu 16 lipca 2013r.

sprawy A. I.

oskarżonego o przestępstwo z art. 77 § 2 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków

z dnia 8 stycznia 2013 roku sygn. akt II K 294/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że na podstawie art. 66 § 1 k.k. i art. 67 § 1 k.k. w zw. z art. 20 § 1 k.k.s. postępowanie karne wobec oskarżonego A. I. warunkowo umarza na okres próby 1 (jednego) roku;

II.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych w sprawie.

Sygn. akt IV Ka 519/13

UZASADNIENIE

A. I. został oskarżony o to, że:

będąc płatnikiem, w krótkich odstępach czasu i z wykorzystaniem takiej samej sposobności, począwszy od 20 października 2006 r. do 20 stycznia 2009 r. nie wpłacał w ustawowym terminie na rachunek Urzędu Skarbowego W. we W. zaliczek na podatek dochodowy pobranych wynagrodzeń wypłaconych za miesiące od września do grudnia 2006 r., od lutego do maja, od lipca do grudnia 2007 r. oraz od stycznia do grudnia 2008 r. w łącznej kwocie 14.765,40 zł,

tj. o czyn z art. 77 § 2 kks w zw. z art. 6 § 2 kks.

Wyrokiem z dnia 08 stycznia 2013 r., sygn. akt II K 294/12 Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków w II Wydziale Karnym:

I.  uznał oskarżonego A. I. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w części wstępnej wyroku, stanowiącego przestępstwo skarbowe z art. 77 § 1 kks w zw. z art. 6 § 2 kks i za to na podstawie art. 77 § 1 kks wymierzył mu karę grzywny w wysokości 10 (dziesięć) stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 100 (sto) złotych;

II.  na podstawie art. 113 § 1 kks w zw. z art. 627 kpk i art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych zasądził od oskarżonego A. I. na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe, w tym wymierzył mu opłatę w kwocie 100 (sto) złotych.

Apelację od powyższego wyroku obrońca oskarżonego i zaskarżając orzeczenie w całości, na korzyść oskarżonego, zarzucił:

1)  naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

- art. 66 § 1 kk poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, w której w niekwestionowanym stanie faktycznym zaistniały wszelkie przesłanki do zastosowania środka probacyjnego;

- art. 77 § 1 kks poprzez jego błędne zastosowanie w sytuacji, w której czyn zarzucany aktem oskarżenia wypełnia znamiona typu uprzywilejowanego objętego dyspozycją art. 77 § 2 kks, tj. kwota niezapłaconego w terminie podatku jest małej wartości;

2)  naruszenie:

- art. 424 § 2 kpk poprzez jego niezastosowanie i niewyjaśnienie w uzasadnieniu wyroku okoliczności, które Sąd miał na względzie przy wymiarze kary, w tym w szczególności niewskazanie w wyroku jaki stopień winy przyjął Sąd wydając wyrok oraz przyczyn dla których nie uwzględnił wniosku o warunkowe umorzenie postępowania,

- art. 399 kpk w zw. z art. 6 kpk poprzez jego niezastosowanie i dokonanie zmiany kwalifikacji prawnej czynu na niekorzyść oskarżonego, pomimo że Sąd nie uprzedził oskarżonego o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej czynu, czym naruszono prawo oskarżonego do obrony,

- art. 105 § 1 kpk poprzez jego zastosowanie i wydanie postanowienia z dnia 31 stycznia 2013 r. o sprostowaniu oczywistej omyłki pisarskiej w sytuacji, w której nie ma on zastosowania do zmiany treści merytorycznej wyroku.

W konkluzji obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i warunkowe umorzenie postępowania, nie obciążanie oskarżonego kosztami sądowymi oraz poprawienie kwalifikacji prawnej czynu na art. 77 § 2 kks w zw. z art. 6 § 2 kks, względnie – o uchylenie wyroku Sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy zasługiwała na uwzględnienie w zakresie wniosku o zmianę zaskarżonego wyroku i warunkowe umorzenie postępowania, tym niemniej nie sposób przemilczeć, że zarzuty sformułowane na jej poparcie skonstruowano w sposób niewłaściwy.

Przede wszystkim już tylko pobieżna analiza wniesionego środka odwoławczego prowadzi do wniosku, że apelujący kwestionuje przede wszystkim zasadność orzeczenia o karze i to przeciwko orzeczeniu w tym właśnie zakresie skierowana jest większość formułowanych następnie zarzutów. Taka też idea wypływa z pierwszych zdań uzasadnienia apelacji, gdzie obrońca wskazuje wprost, iż nie kwestionuje ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd, lecz zarzuca wyrokowi „zbyt dużą surowość”.

Tymczasem obrona zamiast podnosić zarzut rażącej surowości kary wskazuje na naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 66 kk, poprzez jego niezastosowanie. Jest zaś stanowiskiem już ugruntowanym w orzecznictwie i potwierdzanym kolejnymi, świeżymi orzeczeniami Sądu Najwyższego oraz sądów apelacyjnych, że zarzut obrazy prawa materialnego może być zasadny tylko wówczas, gdy dotyczy zastosowania lub niezastosowania przepisu zobowiązującego sąd do jego bezwzględnego respektowania. Jeżeli natomiast ustawa stwarza -tak, jak w przypadku art. 66 kk- tylko fakultatywną możliwość zastosowania określonego przepisu prawa materialnego, to przez niezastosowanie tego przepisu sąd nie dopuszcza się obrazy prawa materialnego. W takim przypadku mogą występować warunki do kwestionowania wyroku w drodze zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku oraz zarzutu rażącej niewspółmierności kary (por. przykładowo postanowienie SN z dnia 19 grudnia 2012 r., II KK 330/12, Prok.i Pr.-wkł. 2013/3/13; wyrok SN z dnia 26 kwietnia 1977 r., I KR 65/77, OSNPG 1977, nr 10, poz. 90; postanowienie SN z dnia 24 kwietnia 2007 r., II KK 50/07, OSN Prok. i Pr. 2008, nr 1, poz. 24).

Niepoprawność w sformułowaniu podstawy odwoławczej nie umniejszyła jednak wartości merytorycznej samego zarzutu, o czym będzie jeszcze mowa w dalszej części uzasadnienia. W pierwszej bowiem kolejności stwierdzić należy, że kontrola instancyjna zaskarżonego wyroku przeprowadzona przez Sąd Okręgowy wykazała, że Sąd meriti postępowanie przeprowadził z wymaganą dokładnością i należytą starannością, zgromadził kompletny materiał dowodowy i na jego podstawie poczynił właściwe ustalenia faktyczne, wsparte logiczną, zgodną z doświadczeniem życiowym oceną dowodów. Wniosek taki podzieliły zresztą i strony postępowania, co wnioskować można z faktu, że żadna ustaleń faktycznych poczynionych w ramach procesu nie kwestionowała, w szczególności zarzutu takiego nie podnosił apelujący obrońca.

Sąd Rejonowy rozpoznając niniejszą sprawę nie dopuścił się żadnych błędów proceduralnych, w szczególności takich, jakie wskazuje obrona. Przechodząc zatem do analizy złożonej w sprawie apelacji stwierdzić trzeba, iż nie mogą znaleźć uznania Sądu następujące zarzuty: zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego, a to art. 77 § 1 kks, oraz zarzut naruszenia przepisów prawa procesowego - art. 399 kpk w zw. z art. 6 kpk, jak też art. 105 kpk. W/w zarzuty Sąd Odwoławczy rozpoznawał łącznie, co stanowiło efekt zaistniałej w sprawie sytuacji procesowej. Mianowicie, A. I. stanął pod zarzutem popełnienia czynu z art. 77 § 2 kks i taka też kwalifikacja prawna wskazana została w części wstępnej zaskarżonego wyroku. Następnie jednak w części dyspozytywnej rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy operował już błędną kwalifikacją z art. 77 § 1 kks uznając oskarżonego za winnego popełnienia tak kwalifikowanego czynu i wskazując ten właśnie przepis jako podstawę wymierzenia A. I. kary. Nieprawidłowość tą Sąd meriti skorygował wydając w dniu 31 stycznia 2013 r. postanowienie o sprostowaniu oczywistej omyłki pisarskiej, przy czym dla apelującego działanie to, jako ingerujące w meritum rozstrzygnięcia, było całkowicie nieuprawnione i w konsekwencji stało się fundamentem do sformułowania trzech, wspomnianych już wyżej zarzutów. Kwestią wymagającą wyjaśnienia pozostawało zatem to, czy błędne wskazanie w treści wyroku kwalifikacji prawnej traktować można w kategoriach oczywistej omyłki pisarskiej, a tym samym – czy nieprawidłowość ta może być usunięta w trybie art. 105 kpk.

W ocenie Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, że ów błędny zapis stanowił oczywistą omyłkę pisarską. Już tylko przegląd akt sprawy nie pozwala na wyciągnięcie wniosków odmiennych. Z zapisu protokołu z dnia 08 stycznia 2013 r. nie wynika przecież, by Sąd przed zamknięciem przewodu sądowego w sprawie uprzedzał strony o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej zarzucanego oskarżonemu czynu, co musiałby przecież w takiej sytuacji uczynić. Mało tego, w uzasadnieniu wyroku sporządzonym na wniosek obrony Sąd pierwszoinstancyjny kilkukrotnie wskazywał, iż oskarżony swoim zachowaniem wyczerpał znamiona czynu z art. 77 § 2 kks w zw. z art. 6 § 2 kks oraz że taki właśnie czyn został mu ostatecznie przypisany w wyroku. Wreszcie, jak już wspomniano, Sąd ten wydał w dniu 31 stycznia 2013 r. postanowienie, w którym błąd swój naprawił prostując oczywistą omyłkę pisarską i wskazując w części dyspozytywnej wyroku prawidłową kwalifikację z przepisu art. 77 § 2 kks. Takie procedowanie przez Sąd w świetle poglądów doktryny czy orzecznictwa nie może budzić żadnych zastrzeżeń. Wbrew przekonaniu obrony, nic nie stoi bowiem na przeszkodzie sprostowaniu na podstawie art. 105 kpk omyłkowo przyjętej kwalifikacji prawnej czynów oskarżonego (por. przykładowo wyrok SN z dnia 13 marca 2012 r., II KK 178/12, LEX nr 1293760, czy postanowienie SN z dnia 16 grudnia 2009 r., IV KK 347/09, OSN w SK 2009/1/2572). Sprostowania kwalifikacji prawnej nie prowadzi bowiem do merytorycznej zmiany orzeczenia lub jego uzupełnienia, a tylko tego typu zmiany wykluczają możliwość zastosowania instytucji z art. 105 kpk. Skoro zatem od samego początku Sąd przypisał oskarżonemu czyn z art. 77 § 2 kks, nie zaś z art. 77 § 1 kks, i jedynie omyłkowo nie znalazło to faktycznego odzwierciedlania w treści części dyspozytywnej wyroku, to zarzuty związane z naruszeniem przez ów Sąd art. 399 kpk oraz art. 77 § 1 kks tracą swoją aktualność, a ich rozpoznanie staje się po prostu bezprzedmiotowe.

Uznanie Sądu Odwoławczego znalazły natomiast te zarzuty, których istota skierowana jest przeciwko orzeczeniu o karze. A zatem przychylić się należało do argumentacji obrońcy, iż w tej konkretnej sprawie wymierzenie oskarżonemu kary grzywny jawi się jako orzeczenie nazbyt surowe, a tym samym niesprawiedliwe. Warto przy tym podkreślić, że Sąd Rejonowy na etapie wyrokowania dostrzegł i uwypuklił szereg okoliczności łagodzących w sprawie, które winny przecież w sposób istotny determinować kształt i charakter orzekanej wobec oskarżonego sankcji, jednak okolicznościom tym nie przydał bynajmniej należytego znaczenia. Nie wytłumaczył też dlaczego nie przychylił się do wniosku obrony o warunkowe umorzenie postępowania wobec A. I. i karę grzywny przewidzianą w sankcji przepisu art. 77 § 2 kks przedłożył ponad orzeczenie środka probacyjnego.

Tymczasem analiza akt sprawy skłania Sąd Okręgowy do stwierdzenia, że w przedmiotowej sprawie spełnione zostały wszystkie przesłanki umożliwiające warunkowe umorzenie postępowania karnego prowadzonego przeciwko oskarżonemu. Przede wszystkim wina i społeczna szkodliwość przypisanego oskarżonemu czynu z art. 77 § 2 kk (ustawowo zagrożonego karą grzywny) w świetle całokształtu ujawnionych okoliczności zdarzenia nie jest bynajmniej znaczna. Czyn, którego dopuścił się A. I. z całą pewnością zakwalifikować można do kategorii zachowań o niższym ładunku społecznej szkodliwości, tym bardziej, że nie stanowił on działania celowego i zamierzonego; nie wynikał ze złej woli, czy z braku poszanowania przepisów prawa i obowiązków nałożonych na oskarżonego z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, a -jak to ustalił Sąd meriti- w głównej mierze był efektem splotu niekorzystnych dla oskarżonego okoliczności, w tym przede wszystkim złej kondycji finansowej firmy, która wynikała z nierzetelności jej kontrahentów. Nadto nie bez znaczenia w sprawie pozostaje fakt, że zaległość, jaką A. I. posiadał wobec Urzędu Skarbowego W., spłacił on w całości wraz z odsetkami, i to pomimo niezmiennie trudnej sytuacji finansowej.

Ocena warunków i właściwości osobistych sprawcy dla osoby A. I. również wypada niezwykle korzystnie. Oskarżony prowadzi ustabilizowany tryb życia, zaś z karty karnej załączonej do akt niniejszej sprawy wynika, że nigdy wcześniej nie wchodził w konflikt z prawem. Oznacza to, że jego przestępcze zachowanie miało charakter li tylko incydentalny i wyraźnie odbiegało od dotychczasowego sposobu postępowania.

Uwzględniając zatem powyższe okoliczności, niewątpliwie łagodzące negatywny wydźwięk sprzecznego z prawem zachowania oskarżonego, Sąd Odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok i postępowanie karne wobec A. I. warunkowo umorzył na okres jednego roku próby uznając przy tym, że orzeczenie to stanowić będzie dla niego wystarczający bodziec do przestrzegania w przyszłości porządku prawnego (pkt I wyroku).

Orzeczenie o kosztach sądowych w sprawie oparto o treść art. 624 § 1 kpk.