Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 grudnia 2015r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 grudnia 2015r. w S.

odwołania B. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 22 kwietnia 2015 r. Nr (...)- (...)

w sprawie B. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do świadczenia przedemerytalnego

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala prawo B. K. do świadczenia przedemerytalnego od 21 listopada 2014r.

Sygn. akt: IV U 639/15 UZASADNIENIE

Decyzją z 22 kwietnia 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art.2 ust.1 pkt 5 oraz ust.3 pkt 1, 2 i 3 ustawy z 30 kwietnia 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych odmówił B. K. prawa do świadczenia przedemerytalnego z uwagi na brak 35-letniego okresu uprawniającego do emerytury, jednocześnie na podstawie art.154 kpa uchylił wcześniejszą decyzję z 28 listopada 2014r. o odmowie prawa do świadczenia przedemerytalnego. Organ rentowy podniósł, że do stażu ubezpieczeniowego nie uwzględniono okresu pracy ubezpieczonej w gospodarstwie rolnym rodziców, gdyż po ukończeniu 16. roku życia ubezpieczona uczyła się w liceum ogólnokształcącym w S., a następnie w M., a ucząc się w M. mieszkała w internacie. Doraźna zaś pomoc przy wykonywaniu typowych obowiązków domowych, zwyczajowo wymaganych od dzieci rolnika nie jest uważana za stałą pracę i nie podlega zaliczeniu do stażu emerytalnego. Ponadto z powodu czasu potrzebnego na naukę i dojazdy ubezpieczona nie mogła stale pracować w gospodarstwie rolnym. Do okresu wymaganego do emerytury nie podlegają natomiast wliczeniu okresy przerw wakacyjnych uczniów szkół ponadpodstawowych uczących się poza miejscem położenia gospodarstwa rolnego.

Odwołanie od w/w decyzji złożyła B. K. wnosząc o jej zmianę i przyznanie jej prawa do świadczenia przedemerytalnego. W uzasadnieniu stanowiska podniosła m.in., że wbrew ustaleniom organu rentowego do okresu wymaganego do nabycia emerytury zaliczeniu podlega okres jej pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16. roku życia, a mianowicie okres kiedy uczyła się w liceum w S. i mieszkała razem z rodzicami, a także okresy przerw wakacyjnych w czasie nauki w liceum w M.. W rozpatrywanym okresie jej rodzice posiadali gospodarstwo rolne o powierzchni 5 ha, z czego na 1,78 ha posiadali tytuł własności i w w/w okresach wykonywała ona szereg czynności typowych dla pracy w gospodarstwie rolnym, co potwierdzą świadkowie (odwołanie k.1-4 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na argumenty przytoczone w zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie k.5-7 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczona B. K. (z domu S.) mając ukończony 53. rok życia, w dniu 20 listopada 2014r. wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z wnioskiem o świadczenie przedemerytalne (wniosek o świadczenie przedemerytalne z 20 listopada 2014r. k.1 akt o świadczenie przedemerytalne). Na podstawie przedłożonych do wniosku dokumentów organ rentowy ustalił, że do 30 kwietnia 2014r. ,tj. do dnia rozwiązania ostatniej umowy o pracę, co nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy, ubezpieczona udowodniła okres składkowy i nieskładkowy, uzupełniony okresem opłacania składek na fundusz ubezpieczenia społecznego rolników, w łącznym wymiarze 33 lata, 10 miesięcy i 29 dni (karta przebiegu zatrudnienia k.56 akt o świadczenie przedemerytalne). Rozpatrując uprawnienia do świadczenia organ rentowy nie uwzględnił okresu pracy ubezpieczonej w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16 roku życia ,tj. od 26 marca 1977r. podnosząc, że ubezpieczona uczyła się w szkole poza miejscem położenia gospodarstwa rolnego (w liceum w S.), a następnie w liceum w M., gdzie mieszkała w internacie. Z tych względów nie mogła stale pracować w gospodarstwie rolnym. Wskazując na powyższe decyzją z 22 kwietnia 2015r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do świadczenia przedemerytalnego (decyzja z 22 kwietnia 2015r. k.65 akt o świadczenie przedemerytalne).

Ubezpieczona pozostawała w zatrudnieniu w Poczcie Polskiej SA. Zatrudnienie to trwało w okresie od 15 grudnia 2008r. do 30 kwietnia 2014r. i ustało na mocy porozumienia stron z przyczyn niedotyczących pracownika – w trybie ustawy z 13 marca 2003r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (świadectwo pracy z 30 kwietnia 2014r. k.24 akt o świadczenie przedemerytalne). Od 8 maja 2014r. ubezpieczona zarejestrowana jest jako osoba bezrobotna, obecnie bez prawa do zasiłku dla bezrobotnych, który pobierał przez ponad 6 miesięcy – w okresie od 16 maja 2014r. do 16 listopada 2014r. Od chwili zarejestrowania ubezpieczona nie odmówiła propozycji pracy (zaświadczenie Powiatowego Urzędu Pracy w S. z 18 listopada 2014r. k.25 akt o świadczenie przedemerytalne). Na datę rozwiązania stosunku pracy ubezpieczona udowodnił okres składkowy i nieskładkowy, uzupełniony okresem opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników, w łącznym wymiarze 33 lata, 10 miesięcy i 29 dni (zestawienie okresów ubezpieczenia k.56 akt o świadczenie przedemerytalne).

Ubezpieczona urodziła się w dniu (...) w S.. Rodzice ubezpieczonej Z. i H. małż. S. od lat 60-tych XX wieku byli posiadaczami gospodarstwa rolnego położonego na terenie wsi Ż., D. W. i G. na terenie gminy S. o powierzchni około 5 ha, z czego w trybie ustawy z 26 października 1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych uzyskali tytuł własności na grunty o powierzchni 1,78 ha położone we wsi Ż., a pozostałe nieruchomości pozostały w ich samoistnym posiadaniu (zaświadczenie Urzędu Gminy w S. k.10 akt o świadczenie przedemerytalne i protokół z uwłaszczenia w trybie w/w ustawy k.15-16 akt o świadczenie przedemerytalne). Ubezpieczona od urodzenia mieszkała z rodzicami na terenie powyższego gospodarstwa we wsi Ż. (zaświadczenie o zameldowaniu k.13 akt o świadczenie przedemerytalne). Po ukończeniu szkoły podstawowej, w okresie od 1 września 1976r. do 27 stycznia 1978r. ubezpieczona kontynuowała naukę w I Liceum Ogólnokształcącym im. B. P. w S. (zaświadczenie z I Liceum Ogólnokształcącego w S. k.12 akt o świadczenie przedemerytalne). Następnie zmieniła liceum i od 1 lutego 1978r. kontynuowała naukę w Liceum Ogólnokształcącym im. A. M. w M.. Szkołę tę ukończyła w dniu 30 maja 1980r. pomyślnie złożonym egzaminem dojrzałości (świadectwo dojrzałości Liceum Ogólnokształcącego w M. k.8-9 akt o świadczenie przedemerytalne). W dniu 10 czerwca 1980r. ubezpieczona podjęła pierwszą pracę zawodową w Oddziale (...) w S. (świadectwo pracy k.18 akt o świadczenie przedemerytalne). Od ukończenia 16. roku życia – w dniu 26 marca 1977r. do 31 stycznia 1978r. ,tj. do chwili zakończenia nauki w Liceum Ogólnokształcącym w S., a zatem przez 10 miesięcy i 6 dni ubezpieczona łączyła naukę w szkole z pracą w gospodarstwie rolnym rodziców. Na posiadanych gruntach uprawiane było zboże, ziemniaki, buraki, a na łąkach siano. W gospodarstwie hodowane były krowy w ilości 2-3 sztuki, cielaki, trzoda chlewna w ilości od 10 do 15 sztuk jednocześnie. Był koń wykorzystywany do prac polowych. Odległość z Ż. do S., gdzie znajdowało się liceum, w którym uczyła się ubezpieczona wynosi 5-6 km. Ubezpieczona dojeżdżała do szkoły autobusem, co zajmowało jej 15 minut w jedną stronę. Zajęcia w szkole odbywały się od godziny 8 i wtedy ubezpieczona wracała do domu na godzinę 14, a jeżeli zaczynały się po południu do domu wracała na godzinę 17. W okresie nauki w liceum w S. ubezpieczona miała stałe obowiązki do wykonania w gospodarstwie rolnym. W rozpatrywanym okresie ubezpieczona była najstarszym dzieckiem w domu. Drugie po niej dziecko – brat urodził się 10 lat po niej - w 1971r., a kolejny brat w 1975r. Ojciec ubezpieczonej był alkoholikiem, a matka miała problemy zdrowotne po porodach. W związku z tym ubezpieczona wstawała codziennie o godzinie 4.30, doiła krowy i odstawiała mleko do zlewni oddalonej o 1,5 km. Następnie udawała się do szkoły. Po powrocie ze szkoły pracowała przy tzw. obrządku, ponownie doiła krowy, przygotowywała paszę i karmiła zwierzęta oraz wykonywała inne potrzebne prace. Jeżeli zajęcia w szkole zaczynały się po południu, po wydojeniu krów, przygotowywała słomę i siano dla zwierząt oraz parnik z ziemniakami, a po powrocie ze szkoły brała jeszcze udział w obrządku. Praca ta zajmowała jej codziennie od 5 do 6 godzin. W dni wolne od nauki w szkole ubezpieczona wykonywała inne prace, pomagała przy młócce, przy wyrzucaniu obornika. Z uwagi na konieczność poświęcenia dużej ilości czasu na pracę w gospodarstwie rolnym ubezpieczona nie była w stanie opanować programu nauki w Liceum Ogólnokształcącym w S.. W związku z powyższym od drugiego semestru II klasy liceum ,tj. od 1 lutego 1978r. ubezpieczona przeniosła się do liceum w mniejszej miejscowości – do Liceum Ogólnokształcącego w M.. Z uwagi na to, że wymienione liceum znajdowało się w większej odległości od miejsca zamieszkania, ubezpieczona w okresie nauki w tej szkole ,tj. od 1 lutego 1978r. do 23 czerwca 1978r., od 1 września 1978r. do 13 czerwca 1979r. i od 1 września 1979r. do 30 kwietnia 1980r. mieszkała w przyszkolnym internacie (zaświadczenie Zespołu Szkół im. (...) w M. z 14 stycznia 2014r. k.11 akt o świadczenie przedemerytalne). Wszystkie wakacje w okresie powyższej nauki, w tym ostatnie – do chwili podjęcia pierwszej pracy ,tj. okresy od 24 czerwca 1978r. do 31 sierpnia 1978r. (2 miesiące i 7 dni), od 14 czerwca 1979r. do 31 sierpnia 1979r. (2 miesiące i 17 dni) oraz od 1 maja 1980r. do 9 czerwca 1980r. (1 miesiąc i 9 dni) ubezpieczona spędziła w domu rodzinnym i wykonywała wszystkie prace w gospodarstwie rolnym. Okresy te przypadały w czasie wzmożonych prac polowych – sianokosów, żniw. Ubezpieczona brała udział w tych pracach, a ponadto wykonywał stałe prace przy obrządku zwierząt. Zajmowało jej to nawet kilkanaście godzin na dobę (zeznania świadków: K. C. k.16v – nagranie od minuty 26 do 36, J. J. k.17 – nagranie od minuty 36 do 44, R. A. k.17-17v – nagranie od minuty 44 do 50 oraz zeznania ubezpieczonej k.17v - nagranie od minuty 51 do 55 i k.15v-16 nagranie od minuty 2 do 23).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie B. K. podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art.2 ust.1 pkt 5 ustawy 30 kwietnia 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. Nr 120, poz.1252 ze zm.) prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn. Ponadto, jak stanowi dalej ustęp 3 wskazanego przepisu świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ustępie 1 po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1)  nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna,

2)  w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych, nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,

3)  złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Rozstrzygnięcie sprawy wymagało zbadania czy ubezpieczona do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy ,tj. do 30 kwietnia 2014r. posiada okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 35 lat. Poza sporem pozostaje bowiem, że ubezpieczona spełnia pozostałe wymienione wyżej przesłanki nabycia świadczenia przedemerytalnego. Jak wynika z zaskarżonej decyzji organ rentowy uznał za udowodniony przez ubezpieczoną do dnia rozwiązania stosunku pracy okres składkowy i nieskładkowy, uzupełniony okresem opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników, w łącznym wymiarze 33 lata, 10 miesięcy i 29 dni. W odwołaniu ubezpieczona podnosiła, że okres ten powinien być również uzupełniony okresem pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16. roku życia – w zakresie obejmującym okres nauki w liceum w S., kiedy mieszkała w domu rodzinnym ,tj. od 26 marca 1977r. do 31 stycznia 1978r. (10 miesięcy i 6 dni), a następnie okresy przerw wakacyjnych w czasie nauki w liceum w M. oraz przerwę po ukończeniu liceum a przed podjęciem pierwszej pracy zawodowej ,tj. okresy od 24 czerwca 1978r. do 31 sierpnia 1978r. (2 miesiące i 7 dni), od 14 czerwca 1979r. do 31 sierpnia 1979r. (2 miesiące i 17 dni) oraz od 1 maja 1980r. do 9 czerwca 1980r. (1 miesiąc i 9 dni). Suma wymienionych okresów stanowi 1 rok, 4 miesiące i 9 dni. Organ rentowy stanął na stanowisku, że we wskazanych okresach ubezpieczona nie mogła stale pracować w gospodarstwie rolnym rodziców w wymiarze uprawniającym do zaliczenia tego okresu do stażu ubezpieczeniowego. Nie pozwalały na to zarówno dojazdy do szkoły, jak i charakter szkoły i czas poświęcony na naukę. Ponadto wskazał, że okresy wakacyjne nie podlegają doliczeniu do okresu wymaganego do emerytury.

Analizując dokonane w sprawie ustalenia Sąd doszedł do przekonania, że stanowisko organu rentowego jest niezasadne i nie uwzględnia wszystkich okoliczności sprawy. Poza sporem pozostaje, że nauka w liceum w S. wymagała od ubezpieczonej dojazdów do S. i z powrotem przez pięć dni w tygodniu. Jednakże odległość dzieląca Ż. od S. wynosiła zaledwie 5-6 km, a zatem nie była to odległość, która nie pozwalałaby ubezpieczonej na dojeżdżanie do szkoły i stałe wykonywanie pracy w gospodarstwie rolnym. Ze spójnych i logicznych zeznań ubezpieczonej wynika, że dojazd do szkoły i powrót ze szkoły do domu zabierał jej po 15 minut w każdą stronę. Ponadto z zeznań świadków w osobach długoletnich (...) wynika, że ubezpieczona zarówno rano przed opuszczeniem domu, jak i po powrocie do domu stale - codziennie pracowała w gospodarstwie rolnym rodziców. Wykonywała prace z zakresu obrządku zwierząt i inne prace niezbędne w gospodarstwie i w obejściu. Prace te zabierały jej co najmniej 5 godzin dziennie. Ustaleń tych nie podważa okoliczność, że ubezpieczona uczyła się w liceum. Nie ulega wątpliwości, że nauka w liceum wymagała od ucznia pracy również w domu. Jednakże jak wynika z logicznych i spójnych zeznań ubezpieczonej z uwagi na sytuację domową – alkoholizm ojca oraz to, że była najstarszym dzieckiem u rodziców, niejako zmuszona była okolicznościami do pracy w gospodarstwie rolnym. Odbywało się to kosztem nauki szkolnej i doprowadziło do tego, że połowie 2. roku nauki ubezpieczona przeniosła się do mniejszego liceum, gdzie – jak zeznała – były mniejsze wymagania. W okresie nauki w liceum w M. ubezpieczona mieszkała w internacie, jednakże każde wakacje spędzała w domu rodzinnym poświęcając je na pracę w gospodarstwie rolnym, która w tym okresie obejmowała prace polowe obok stałych zajęć związanych z obrządkiem zwierząt. W przekonaniu Sądu przedstawione okoliczności nie pozostawiają wątpliwości, że we wskazanych okresach ubezpieczona pracowała stale – codziennie w gospodarstwie rolnym rodziców w wymiarze nie mniejszym niż 4 godziny dziennie i praca ta miała istotne znaczenie dla funkcjonowania gospodarstwa rolnego, które obok nieruchomości, na które rodzice ubezpieczonej posiadali tytuł własności, obejmowało również nieruchomości znajdujące się w ich samoistnym posiadaniu – łącznie około 5 ha (vide: ustalenia faktyczne). Wobec powyższego zgodnie z art.10 ust.1 pkt 3 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Sąd uznał, że w/w okres pracy ubezpieczonej w gospodarstwie rolnym w łącznym wymiarze 1 rok, 4 miesiące i 9 dni podlega doliczeniu do okresu wymaganego do emerytury, sprawiając że ubezpieczona do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy legitymuje się 35-letnim okresem ubezpieczenia.

Mając na uwadze całokształt przedstawionych okoliczności na podstawie art.477 ¹⁴§2 kpc Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że B. K. przysługuje prawo do świadczenia przedemerytalnego od 21 listopada 2014r. ,tj. od dnia następnego po zgłoszeniu wniosku o świadczenie – art.7 ust.1 ustawy z 30 kwietnia 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych.