Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2015 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Agnieszka Hreczańska-Cholewa

Protokolant:Marzenia Okupniak

po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2015 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa L. G.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W.

o ustalenie nieistnienia uchwały

I.  oddala powództwo;

II.  nie obciąża powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu.

I C 860/15

UZASADNIENIE

Powódką L. G. wniosła o ustalenie nieistnienia uchwały Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w sprawę wykluczenia powódki z pocztu członków spółdzielni.

W uzasadnieniu pozwu wskazała, ze wspomnianą uchwałę podjęto z naruszeniem przepisów prawa mieszkaniowego. Powódka powołując się na sprawę prowadzoną przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu o sygn. I C 258/13, w której została pouczona o naruszeniu prawa przez spółdzielnię wskazała, że działa bez fachowego pełnomocnika.

Strona pozwana Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) we W. wniosła o oddalanie pozwu.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew strona pozwana zarzuciła, że powódka nie wskazała z jakich przyczyn zaskarżoną uchwałę należy uznać na nieistniejącą, wskazując, że uchwała ta została podjęta jednomyślnie przez wszystkich siedemnastu członków Rady Nadzorczej. Przyczyną wykluczenia powódki były zaległości w opłatach eksploatacyjnych za okres przekraczający 6 miesięcy.

Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Powódka L. G. była członkiem Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W..

( dowód: wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 29.12.2000 r., sygn. Akt I C 627/99 – k. 73;

Wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 20.04.2014 r., sygn.. I C 534/03 – k. 74)

Rada Nadzorcza jest organem Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. ( § 38 ust. 1 pkt 2 Statutu ) . Składa się z 17 członków (§ 50 ust. 1 Statutu). Do zakresu działania Rady Nadzorczej należy m.in. podejmowanie uchwał w sprawach dotyczących stosunku członkostwa (§ 53 pkt 6 statutu).

( dowód: statut Spółdzielni Mieszkaniowej (...) (...) we W. - . 75 – 88)

W dniu 24.10.2011 r. Rada Nadzorcza Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. podjęła uchwałę o wykluczeniu powódki z rejestru członków spółdzielni. Za podjęciem uchwały głosowało 17 członków Rady Nadzorczej.

( dowód: uchwała Rady Nadzorczej z dnia 24.10.2011 r. – k. 28)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Pozew o ustalenie nieistnienia uchwały Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej we W. jest rodzajem powództwa wywodzonego z art. 198 k.p.c., zgodnie z treścią którego powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Dopuszczalność powództwa o ustalenie, w świetle art. 189 k.p.c. zależy od istnienia tylko jednego warunku: interesu prawnego w ustaleniu. Należy przyjąć, że interes prawny należy do grupy przesłanek merytorycznych i pozwala na zbadanie prawdziwego stanu rzeczy, a mówiąc inaczej, decyduje o dopuszczalności badania zasadności twierdzeń powódki, że wymieniony w pozwie stosunek prawny lub prawo istnieje albo nie istnieje (T. R., Interes prawny w procesie cywilnym i w postępowaniu nieprocesowym, Wyd. Prawnicze 1974 r., s. 80). Jego wykazanie obciążą, zgodnie z zasadą wynikającą z art. 6 k.c. powódkę.

Ujmując rzecz w skrócie, interes prawny jest obiektywną potrzebą uzyskania wyroku określonej treści, wywołaną rzeczywistym naruszeniem albo zagrożeniem sfery prawnej podmiotu występującego z powództwem ustalającym. Nie każdy powód ma więc interes prawny w wytoczeniu powództwa na podstawie art. 189 k.p.c. Interes ten zachodzi, gdy istnieje np. niepewność stanu prawnego lub prawa, a nie ma go, gdy powód np. może wytoczyć powództwo o świadczenie. Aby sąd mógł stwierdzić czy istnieje interes prawny, powód powinien przedstawić fakty potwierdzające jego istnienie, przy czym muszą być one udowodnione, a nie uprawdopodobnione. Ocena interesu prawnego dokonywana jest bowiem na tle skonkretyzowanych okoliczności, ściśle wskazanych przez powoda faktów, potwierdzających potrzebę ochrony jego sfery prawnej. Powód powinien zatem udowodnić, że jego sytuacja materialnoprawna w powiązaniu z sytuacją faktyczną, wskazuje na istnienie interesu prawnego, a więc, że ma potrzebę uzyskania wyroku stwierdzającego nieważność umowy.

Powódka nie tylko nie wykazała istnienia merytorycznej przesłanki interesu prawnego w niniejszej sprawie ale nie powołała się w ogóle na tą okoliczność w uzasadnieniu swojego roszczenia. Tym niemniej Sąd wziął pod wagą fakt, że powódka działa bez fachowego pełnomocnika oraz przedmiot rozpoznawanie sprawy. Należy uznać, że w przypadku decyzji organów spółdzielni mieszkaniowej w kwestii wykluczenia z rejestru członków, interes prawny osób kwestionujących te decyzje jest oczywisty.

Kwestią wymagającą wyjaśnienia jest problem podstawy prawnej roszczenia ustalenia istnienia lub nieistnienia uchwał organów osób prawnych. Kwestia ta bowiem jest przedmiotem toczącego się od dawna w doktrynie i orzecznictwie sądów powszechnych sporu. Spór dotyczy głównie uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych i spółdzielni. Według sceptyków teorii istnienia „nieistniejących uchwał organów osób prawnych” na tle polskiego prawa cywilnego nie ma miejsca na przeprowadzenie rozróżnienia między czynnością bezwzględnie nieważną, a czynnością nieistniejącą. Podstawowym argumentem przeciw konstrukcji uchwał nieistniejących, jest brak normatywnej podstawy uchwał nieistniejących ( negotium non – existens), brak jasnych kryteriów rozróżnienia tej kategorii uchwał od uchwał bezwzględnie nieważnych, a w końcu zbędność konstrukcji uchwały nieistniejącej w świetle istnienia podstaw prawnych wytaczania powództw ustalających (stwierdzających) nieważność określonej czynności prawnej. W ustawach, które nie przewidując konstrukcji negotium non – existens (np.: kodeks cywilny i kodeks spółek handlowych, ale także i ustawie o własności lokali) najsurowszą postać sankcji wadliwych czynności prawnych stanowią przepisy o bezwzględnej nieważności. Również zamknięty przez Konstytucję katalog źródeł prawa przemawia zdecydowanie przeciwko nowej kategorii naruszeń reguł konstytutywnych czynności prawnej, ukształtowanej przez doktrynę i orzecznictwo, które miałyby podlegać dotkliwszym sankcjom niż czynności nieważne. Tolerowanie pozanormatywnej w jego ocenie postaci wadliwości uchwały, wywołującej głębsze skutki niż bezwzględna nieważność czynności prawnej, stanowi istotne zagrożenie dla stabilizacji stosunków (np.: w spółkach kapitałowych) i bezpieczeństwa obrotu ( por. S. Sołtysiński, Czy „istnieją” uchwały „nieistniejące” zgromadzeń spółek kapitałowych i spółdzielni zamieszczonym w Przeglądzie Prawa Handlowego, luty 2006.).

W ocenie orzekającego Sądu, aprobującego instytucję nieistniejącej uchwały organów osób prawnych, istnieje różnica pomiędzy czynnością prawną bezwzględnie nieważną, a czynnością prawną nieistniejącą, a podstawę takiego rozróżnienia daje przepis art. 38 k.c., w myśl którego osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w statucie. Jeżeli więc nie zostaną spełnione podstawowe wymagania dla wyrażenia woli przez osobę prawną działającą przez swój organ, to można mówić jedynie o wyrazach woli pewnej grupy osób wchodzących w skład tego organu, a nie o woli samej osoby prawnej. Jeśli uchwała w rzeczywistości nie zapadła, to nie może ona być ani skuteczna, ani bezskuteczna, albowiem nie istnieje. Tak więc o czynnościach nieistniejących można mówić wtedy, gdy dotknięte są one podstawowymi, najcięższymi uchybieniami, tj. dokonane zostały z naruszeniem konstytutywnych reguł dotyczących danej czynności, np.: nie dokończono czynności albo nie zawarto w niej tych elementów, które dla bytu czynności mają konstytutywne znaczenie, albo nie uzgodniono esentialia negotii lub też nie złożono odpowiednich oświadczeń woli. Także powzięte w doktrynie próby definicji pojęcia „nieistniejącej uchwały” akcentują, że chodzi tu jedynie o przypadki kwalifikowanego lub rażącego naruszenia istotnych norm proceduralnych lub konstruujących tryb podejmowania uchwał. Żadna z powyższych wad nie zachodzi w rozpoznawanej sprawie. Uchwałę z dnia 24.10.2011 r. podjął uprawniony do tego organ spółdzielni, w zakresie swoich kompetencji zaś za uchwała głosowało wszystkich 17 jej członków. W żadnym razie nie może być mowy o nieistnieniu tej uchwały. Zgodnie z art. 46 § 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848, z późn. zm.), mającym zastosowanie w niniejszej sprawie na podstawie art. 1 ust. 7 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych ( Dz.U.2013.1222 j.t. ), statut może zastrzec do zakresu działania rady jeszcze inne uprawnienia niż te wymienione w uchwale. Jak wynika z treści dołączonego do akt statutu pozwanej spółdzielni do zakresu działania Rady Nadzorczej należy m.in. podejmowanie uchwał w sprawach dotyczących stosunku członkostwa (§ 53 pkt 6 statutu).

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w pkt I wyroku.

Orzeczenie o kosztach wydano na podstawie art. 102 k.p.c., uwzględniając sytuację życiową i majątkowa powódki ( ciężka choroba, niskie dochody) oraz fakt, że działała w sprawie bez pomocy fachowego pełnomocnika zaś przedmiot sporu ma skomplikowany charakter prawny.