Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 sierpnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania J. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 3 kwietnia 2013 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy J. W. prawo do emerytury z dniem 29 marca 2013 roku.

Sygn. akt V U 460/13

UZASADNIENIE

J. W.wystąpił w dniu 29 marca 2013 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.z wnioskiem o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury przewidzianej dla pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach.

Zaskarżoną decyzją z dnia 3 kwietnia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury podnosząc, że pomimo wykazania 15- letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, nie udowodnił on wymaganego 25- letniego ogólnego stażu pracy, gdyż jego ogólny staż pracy wynosi 24 lata 11 miesięcy i 28 dni.

W odwołaniu wniesionym od powyższej decyzji z dnia 15 czerwca 2012 r. J. W. wniósł o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury. Wniósł o zaliczenie mu do okresu zatrudnienia okresu pracy od 1 sierpnia 1976r. do 31 października 1976r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu Oddział wskazał, iż odmówił wnioskodawcy zaliczenia okresu zatrudnienia od 1 sierpnia 1976r. do 31 października 1976r. w Zakładzie (...) (...) (...)w L.prowadzonym przez C. J. (1), gdyż nie był on zgłoszony w tym okresie do ubezpieczenia.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił następujący stan faktyczny :

J. W., urodzony (...), legitymował się na dzień
1 stycznia 1999 r. okresem ubezpieczenia w rozmiarze 24 lat, 11 miesięcy i 28 dni, w tym w szczególnych warunkach okresem 15 lat. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, przebywa na rencie.

(dowód: decyzja z dnia 3 kwietnia 2013– k. 14 akt emerytalnych, odpowiedź na odwołanie – k. 4, pismo ZUS w przedmiocie warunków do przyznania emerytury- k. 9 akt emerytalnych)

J. W.w okresie od dnia 1 sierpnia 1976r. do 31 października 1976r. był zatrudniony w charakterze pracownika fizycznego w Zakładzie (...) (...)w L.prowadzonym przez C. J. (1). J. W.został zatrudniony przez C. J. (1), to ona wydawała mu polecenia służbowe, mówiła jaki jest zakres jego obowiązków i wypłacała mu pensję, która oscylowała w granicach 2000-2500zł. miesięcznie. Wnioskodawca zajmował się załadunkiem farb do worków, załadunkiem farb z magazynu do samochodu oraz wyładunkiem farb z samochodu, którym były rozwożone do sklepów. Wnioskodawca z reguły pracował od godziny 7 do 15, a gdy wyjeżdżał w trasę z synem C. J. (2) J., który był kierowcą celem rozwiezienia farb do sklepów na terenie całej Polski, to wracał z pracy dopiero po dwóch dniach.

(dowód: zeznania świadka L. K. – protokół rozprawy z dnia 6 czerwca 2013r. – od minuty 11: 59 do minuty 18:00, zeznania świadka H. W. – protokół rozprawy z dnia 6 czerwca 2013r. – od minuty 18:01 do minuty 21:50, zeznania wnioskodawcy – protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2013r. od minuty 13:40 do minuty 19:06, zeznania świadka J. J. - protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2013r. od minuty 00:01 do minuty 13:39)

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

dokonał oceny dowodów i zważył co następuje :

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 25-letni okres zatrudnienia. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu. Organ rentowy ustalił i przyznał, że wnioskodawca legitymuje się 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych, ukończył 60 lat i nie był członkiem OFE. W kwestii natomiast ogólnego stażu pracy organ rentowy stwierdził, że na dzień 1 stycznia 1999r. staż ten wynosi 24 lata 11 miesięcy i 28 dni.

Organ rentowy odmówił zaliczenia skarżącemu do stażu pracy okresu zatrudnienia od 1 sierpnia 1976r. do 31 października 1976r. w Zakładzie (...) (...) w L.prowadzonym przez C. J. (1), gdyż nie był on zgłoszony w tym okresie do ubezpieczenia.

Okresami składkowymi stosownie do treści art. 6 ustęp 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS są okresy ubezpieczenia. Za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991r. okresy zatrudnienia, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, po ukończeniu 15 lat życia na terenie Państwa Polskiego – w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tym okresie pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego (art. 6 ustęp 2 pkt 1a ustawy).

Ponieważ sporny okres zatrudnienia wnioskodawcy przypada przed 15 listopada 1991r. ma do niego zastosowanie art. 6 ustęp 2 pkt 1a ustawy. Z zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę związany jest obowiązek ubezpieczenia społecznego oraz obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, co wynika z art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Obowiązek taki istniał również przed wejściem w życie tej ustawy na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (t.j.: Dz.U. z 1989 r. Nr 25, poz. 137 ze zm.), a na podstawie art. 33 ust. 1 składki na ubezpieczenie społeczne opłacał pracodawca z własnych środków. Pracownik nie miał (podobnie jak nie ma obecnie) wpływu na wywiązywanie się pracodawcy z tego obowiązku. Wymaga więc rozstrzygnięcia kwestia, czy użyte w przepisie art. 6 ust. 2 określenie "okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne" w odniesieniu do pracowniczego ubezpieczenia społecznego oznacza, że warunkiem uznania za okres składkowy okresu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę jest opłacenie przez pracodawcę składek na ubezpieczenie społeczne pracownika.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 kwietnia 2007r. w sprawie II UK 185/06 stwierdził, że dla uznania okresu zatrudnienia wykonywanego przed wejściem w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) za okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 2 i art. 6 ust. 2 tej ustawy, nie jest wymagane wykazanie przez osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę opłacania przez pracodawcę składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne.

Sąd Najwyższy uzasadniając swoje stanowisko podniósł, że w obecnym stanie prawnym obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne zarówno w części obciążającej pracodawcę jak i pracownika spoczywa na pracodawcy - płatniku (art. 17 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Wykonywanie przez pracodawcę tego obowiązku jest niezależne od pracownika, zatem zaleganie pracodawcy ze składkami lub uchylanie się od ich opłacania powodowałoby brak środków na indywidualnym koncie pracownika, co miałoby wpływ na wysokość przyszłych świadczeń. W związku z tym został wprowadzony mechanizm chroniący pracownika przed skutkami niezależnego od niego zaniechania. W trybie określonym przepisem art. 40 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonuje na koncie ubezpieczonego uzupełnienia kwoty składek nieuregulowanych przez płatnika. Jeżeli tryb ten zostanie wyczerpany, okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, w którym pracownik otrzymuje wynagrodzenie, jest okresem ubezpieczenia, czyli okresem składkowym w rozumienia art. 6 ust. 1 pkt 1 w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach, niezależnie od tego, czy pracodawca opłacił składki na ubezpieczenie. Uzależnienie uznania okresu zatrudnienia wykonywanego w poprzednim stanie prawnym za okres składkowy od opłacenia przez pracodawcę składek, kłóciłoby się zatem z zasadą równego traktowania wszystkich ubezpieczonych sformułowaną w art. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Wprowadzałoby także zróżnicowanie pracowników pozostających w zatrudnieniu przed wejściem w życie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przez nałożenie obowiązku wykazania faktu opłacenia składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne tylko na niektórych, a nie wszystkich pracowników.

Na gruncie wydanego na podstawie art. 33 ust. 2 ustawy o organizacji i finansowania ubezpieczeń społecznych rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (t.j.: Dz.U. z 1993 r. Nr 68, poz. 330 ze zm.) obowiązek imiennego zgłaszania do ubezpieczenia społecznego miały zakłady pracy zatrudniające nie więcej niż 20 pracowników, a zakłady zatrudniające większą liczbę pracowników zgłaszały ich do ubezpieczenia przez podanie łącznej liczby pracowników zatrudnionych w okresie rozliczeniowym (§ 12 ust. 3 i 4). W przypadku nieuregulowania przez pracodawcę zatrudniającego więcej niż 20 pracowników składek na ubezpieczenie społeczne w należnej wysokości, nie było możliwości stwierdzenia faktu opłacenia składek na ubezpieczenie konkretnego pracownika. Skoro wykazanie faktu opłacenia składek przez pracodawcę nie było wymagane do uznania większości pracowników za ubezpieczonych i w konsekwencji uznania ich okresu zatrudnienia za okres składkowy, nie można przyjąć, że dla wąskiej grupy pracowników wprowadzono dodatkowy warunek, jakim jest opłacenie składki przez pracodawcę. Warunki uzyskania prawa do świadczeń lub ich wysokości nie mogą być bowiem zróżnicowane w stosunku do pracowników w zależności od wielkości zatrudniającego ich zakładu pracy. Zgodnie z § 21 i 22 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładu pracy o zatrudnieniu, a także zeznania świadków. Nie ma tu mowy o obowiązku przedkładania dowodów stwierdzających zgłoszenie do ubezpieczenia i opłacanie składek.

Sąd w niniejszej sprawie w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 6 kwietnia 2007r. sygn. akt II UK 185/06. W przedmiotowej sprawie dla zaliczenia okresu zatrudnienia wnioskodawcy u C. J. (1) bez znaczenia jest zatem podnoszona przez organ rentowy okoliczność nie zgłoszenia skarżącego do ubezpieczenia. Istotnym jest li tylko wykazanie faktu pozostawania w zatrudnieniu, co obciążało wnioskodawcę. J. W. sprostał temu obowiązkowi. Przesłuchani w sprawie świadkowie H. W., L. K. oraz syn C. J. (2) J. potwierdzili, że w spornym okresie od 1 sierpnia do 31 października 1976r. wnioskodawca był zatrudniony przez C. J. (1) w charakterze pracownika fizycznego. J. J. był w tym okresie osobą współpracującą przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez swoją matkę C. J. (1) i często osobiście pracował z wnioskodawcą, a zatem dysponuje bezpośrednią i szczegółową wiedzą co do zatrudnienia wnioskodawcy. J. J. był bowiem kierowcą samochodu, którym były dostarczane do sklepów na terenie Polski farby z zakładu (...). Natomiast wnioskodawca zajmował się załadunkiem i rozładunkiem tego samochodu. J. J. zeznał, że gdy wyjeżdżał z wnioskodawcą w trasę celem dostarczenia farb do sklepów, to wnioskodawca wracał do domu po dwóch dniach pracy. W pozostałym okresie – gdy nie rozwoził farb - pracował z reguły od 7 do 15 i wówczas zajmował się pakowaniem farb do dużych worków. J. J. podobnie jak pozostali świadkowie potwierdził zeznania wnioskodawcy co do faktu zatrudnienia, okresu zatrudnienia, charakteru wykonywanej pracy, otrzymywania wynagrodzenia za pracę.

Analizując charakter prawny stosunku łączącego wnioskodawcę z C. J. (1), należy uznać że był to typowy stosunek pracy w rozumieniu art. 22 k.p. Wnioskodawca w ramach łączącego go stosunku prawnego zobowiązał się bowiem i wykonywał określonego rodzaju pracę (prace załadunkowe i rozładunkowe) na rzecz C. J. (1) (pracodawcy), pod jej kierownictwem, w miejscu i czasie przez nią wyznaczonym, a za swoją pracę otrzymywał umówione wynagrodzenie (2000-2500zł. miesięcznie), co wyczerpuje definicję stosunku pracy z art. 22 k.p..

Nie może także budzić wątpliwości, w świetle niekwestionowanych zeznań świadków co do godzin pracy skarżącego, że wnioskodawca spełnił przesłankę zatrudnienia w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, o której mowa w art. 6 ustęp 2 pkt 1a ustawy, co skutkuje zaliczeniem spornego okresu do okresu składkowego w myśl cytowanego wyżej przepisu.

Wnioskodawca udowodnił zatem fakt pozostawania w zatrudnieniu w spornym okresie. Organ rentowy nie zaprzeczał zresztą tej okoliczności, a podnosił jedynie nie zgłoszenie wnioskodawcy przez C. J. (1) do ubezpieczenia.

Skoro zatem fakt pozostawania wnioskodawcy w pracowniczym zatrudnieniu u C. J. (1) został udowodniony, to okres tego zatrudnienia jest okresem składkowym w rozumieniu art. 6 ustęp 2 pkt 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nawet w przypadku, gdy pracodawca nie zgłosił pracownika do ubezpieczenia.

Po zaliczeniu wnioskodawcy spornego okresu do ogólnego stażu pracy wnioskodawca legitymuje się wymaganym 25 letnim okresem zatrudnienia.

Jednocześnie spełnił także pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest ukończył 60 lat, ma 15-letni staż pracy w warunkach szczególnych, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

W świetle powyższego należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Z uwagi na to, że skarżący osiągnął wiek emerytalny (60 lat) w dniu 29 marca 2013 r., z tym też dniem nabył prawo do emerytury. Wówczas bowiem została spełniona ostatnia przesłanka, od której zależało jego prawo do emerytury.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji