Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 marca 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił A. B. prawa do emerytury pomostowej ponieważ ubezpieczony nie spełnił warunku udowodnienia 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu wnioskodawca zarzucił, że organ rentowy niewłaściwie obliczył okres pracy w warunkach szczególnych, gdyż w jego wypadku wynosi on ponad 15 lat. W ocenie odwołującego spełnił on wszystkie warunki, które zgodnie z przepisami ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1658 ze zm., dalej: „ustawa o emeryturach pomostowych”) są niezbędne do wydania decyzji o przyznaniu prawa do emerytury pomostowej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy potwierdził, że wnioskodawca wykazał staż pracy w wymiarze 41 lat, 3 miesiące i 20 dni, przy czym staż pracy w warunkach szczególnych wynosi 14 lat, 11 miesięcy i 11 dni. Do zatrudnienia w warunkach szczególnych nie uwzględnił okresów od 8 września 1977 r. do 30 września 1978 r. na podstawie świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionego przez Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. w B., gdyż zajmowane stanowisko pracy, tj. kierowca samochodu dostawczego nie jest zgodne ze stanowiskiem zawartym w punkcie zarządzenia resortowego, na który powołuje się zakład pracy. Nie uwzględniono również okresu od 4 stycznia 1972 r. do 3 maja 1972 r. z uwagi na brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z (...) Kombinatu Budowlanego (...). Organ rentowy uznał więc, że ubezpieczony nie legitymuje się wymaganym 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych i z tego względu wnosił o oddalenie odwołania ubezpieczonego.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Wnioskodawca A. B. urodził się dnia (...) i dnia 11 marca 2013 r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury pomostowej. Bezsporne jest, że ubezpieczony udowodnił okres pracy w warunkach szczególnych wynoszący 14 lat, 11 miesięcy i 11 dni. Natomiast co do okresu pracy w (...) Kombinacie Budowlanym (...) oraz w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. w B. Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe, które pozwoliło uznać, że powyższe okresy pracy również należy zakwalifikować do pracy w warunkach szczególnych. Wnioskodawca w zatrudnieniu pracowniczym pozostawał do dnia 30 listopada 2012 r., nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Od dnia 4 stycznia 1972 r. do dnia 12 czerwca 1972 r. odwołujący zatrudniony był w (...) Kombinacie Budowlanym (...), gdzie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych na stanowisku betoniarza, a od 11 marca 1972 r. kierowcy ciągnika (traktorzysty). Natomiast w okresie od 8 września 1977 r. do 5 stycznia 1983 r. ubezpieczony był zatrudniony w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w B. (obecnie Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. w B.. W tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych (w tym również od 8 września 1977 r. do 30 września 1978 r.) jako kierowca samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 ton (od 8 września 1977 r. do 30 września 1978 r. ubezpieczony był kierowcą samochodu ciężarowegoS.o (...) wynoszącej 6 ton). Zaliczenie powyższych okresów do pracy w warunkach szczególnych uzasadnia uznanie, że odwołujący legitymuje się ponad 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

Powyższych ustaleń dowodowych Sąd dokonał w oparciu o zgromadzone w aktach osobowych dokumenty w postaci świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych (k. 35 akt z (...)), świadectwo pracy z (...) Kombinatu Budowlanego (...) oraz zmianę angażu (k. 8 i k. 6 akt z (...) Kombinatu Budowlanego), przesłuchanie świadków B. K. oraz G. N., także przesłuchanie ubezpieczonego – por. zapis na płycie CD na k. 36 akt sądowych). Powyższe dowody były wiarygodne, wzajemnie się potwierdzały i brak było podstaw do kwestionowania stwierdzonej w nich treści.

Stosownie do treści art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.; powoływana dalej jako „ustawa emerytalna” dla ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, z wyjątkiem ubezpieczonych mających prawo do emerytury na warunkach określonych w art. 32, 33, 39, 40, 46, 50, 50a i 50e, 184 oraz w art. 88 ustawy, o której mowa w art. 150, zostaną ustanowione emerytury pomostowe (ust. 2). Zasady, warunki i tryb ustanawiania emerytur, o których mowa w ust. 2, określi odrębna ustawa (ust. 3). W myśl art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy emerytalnej, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy emerytalnej;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

W art. 3 ustawodawca wskazał, że prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy (ust. 1). Czynniki ryzyka, o których mowa w ust. 1, są związane z pracami determinowanymi procesami technologicznymi w warunkach zimnego mikroklimatu – prace wykonywane w pomieszczeniach o temperaturze powietrza poniżej 0 °C (ust. 2 pkt 2 lit. B). Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy emerytalnej (ust. 7).

Należy także zauważyć, iż stosownie do art. 12 ustawy o emeryturach pomostowych przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o których mowa w art. 4-11, nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, a zgodnie z art. 51 płatnik składek jest zobowiązany do wystawiania zaświadczeń o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, za okresy przypadające przed dniem 1 stycznia 2009 r.

W ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczony spełnia warunki do przyznania mu prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych. Zgodnie z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (ust. 1). Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2).

Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 4 listopada 2008 r. (III Aua 3113/08, Lex nr 552003) świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W aktach osobowych ubezpieczonego znajduje się takie świadectwo wystawione przez Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. w B., w którym wyraźnie określono, że także między 8 września 1977 r. a 30 września 1978 r. odwołujący wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego, o której mowa w wykazu A, dział VIII, poz. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Jeśli chodzi o okres wcześniejszy, to znaczy pracę w (...) Kombinacie Budowlanym (...) to fakt pracy w warunkach szczególnych na stanowisku betoniarza i kierowcy ciągnika można było ustalić w oparciu o inne dokumenty pracownicze, które znajduję się w aktach osobowych oraz dowód z przesłuchiwania świadków (por. SN w orzeczeniu z dnia 21 września 1984 r., III UZP 48/84, LEX nr 14630). Przeprowadzenie innych dowodów przewidzianych na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego na okoliczność pracy w warunkach szczególnych dopuszczalne jest, gdy pracodawca wystawił świadectwo pracy a ZUS kwestionuje jego treść, jak i wówczas, gdy dokument ten nie może zostać sporządzony. Postępowanie przed sądem (na skutek odwołania od decyzji organu rentowego) nie podlega ograniczeniom dowodowym, co wynika wprost z art. 473 k.p.c., zatem każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, przy czym Sąd nie jest związany środkami dowodowymi dopuszczalnymi przed organami rentowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1999 r., II UKN 69/98, OSNP 2000/11/439). Powyższe poglądy, choć wyrażone na tle powołanego już rozporządzenia Rady Ministrów, odnieść należy w pełni również do przepisów normujących prawo do emerytury pomostowej, opartych na wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych i odpowiedniemu obowiązku wydania przez pracodawcę stosownego zaświadczenia w tym zakresie. W niniejszej sprawie sporne dla przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej okresy pracy na stanowiskach betoniarza oraz kierowcy ciągnika i kierowcy samochodu ciężarowego oraz ich charakter można było ustalić na podstawie analizy dokumentacji pracowniczej oraz przesłuchania świadków w toku postępowania przed Sądem.

Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego (co w związku z art. 3 ust. 7 ustawy o emeryturach pomostowych jest równoznaczne z wykonywaniem pracy w szczególnych warunkach dla prawa do emerytury pomostowej), to art. stosownie do wykazu A, dział VIII, poz. 3 rozporządzenia z 1983 r. (prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych, wymieniona także w wykazie A, dział VIII, poz. 3, pkt 1 zarządzenia Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. (kierowca ciągnika kołowego) a także wymienione w wykazie A dziale V pkt 4 tego rozporządzenia prace zbrojarskie i betoniarskie.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie przemawia za uznaniem, iż we wskazanym okresie (dającym łącznie z uznanym już wcześniej przez organ rentowy 14 lat, 11 miesięcy i 11 dni) ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Praca ta była wykonywana w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki; była ona wykonywane stale, w pełnym wymiarze czasu pracy. Skoro więc A. B. spełnił ten warunek wynikający z powołanych przepisów prawa, to nie było przeszkód, aby przyznać mu prawo do emerytury począwszy od dnia 1 marca 2013 r., a wiec pierwszego dnia miesiąca, w którym złożył on wniosek o to świadczenie. Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

W punkcie 2 wyroku Sąd zgodnie z przepisem art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej z urzędu orzekł w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W okolicznościach przedmiotowej sprawy brak było podstaw do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego, pomimo uwzględnienia odwołania ubezpieczonego. Mając na uwadze sformalizowany przebieg postępowania przed organem rentowym, jak również występujące ograniczenia dowodowe, do przyznania ubezpieczonemu prawa do żądanego świadczenia konieczne było przeprowadzenie postępowania dowodowego na okoliczność świadczenia przez niego pracy w warunkach szczególnych.

SSO Joanna Siupka-Mróz