Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

P., dnia 21grudnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu IX Wydział Gospodarczy w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Katarzyna Krzymkowska

Protokolant:sekr. sąd. Ewelina Kołodziejczak – Marczak

po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2015 r. w Poznaniu

na rozprawie sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w B.

przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w O.

o zapłatę

I.  Zasądza od pozwanego (...) sp. z o.o. z siedzibą w O. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w B. kwotę 217.028,68 zł (dwieście siedemnaście tysięcy dwadzieścia osiem złotych sześćdziesiąt osiem groszy) z ustawowymi odsetkami od dnia 16 czerwca 2013 roku,

II.  Kosztami postępowania obciąża pozwanego i z tego tytułu zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 18.069 zł.

SSO Katarzyna Krzymkowska

UZASADNIENIE

Powódka – (...) SA z siedzibą w B., reprezentowany przez jednostkę organizacyjną zagranicznej osoby prawnej (oddział) (...) S.A. organizačni složka w P. pozwem z 26 listopada 2014 wnosiła o zasądzenie od pozwanej – (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. na rzecz powódki kwoty 217.028,68 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 16 czerwca 2013 do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powódka podniosła, że zawarła umowę ubezpieczenia nr (...) z (...) S.A. - jako ubezpieczającym, na podstawie której powódka - jako ubezpieczyciel - był zobowiązany do wypłaty ubezpieczającemu odszkodowania w wypadku, gdyby dłużnik ubezpieczającego (pozwany) opóźniał się z zapłatą za dostarczony towar.

Pozwany dokonał zakupu towarów zgodnie z zestawieniem przedstawionym w pozwie. Zakupiony towar został odebrany bez zastrzeżeń, lecz należności za ten towar nie zostały uiszczone.

Ze względu na brak zapłaty (...) S.A. zgłosiła powodowi szkodę, a powód wypełniając swoje zobowiązanie 15 czerwca 2013 wypłacił (...) S.A. odszkodowanie w kwocie dochodzonej pozwem.

19 grudnia 2014 r. tut. Sąd wydał w sprawie o sygn. IX GNc 1428/14 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, którym orzekł w całości zgodnie z żądaniem pozwu.

W przepisanym terminie pozwany wniósł sprzeciw od powyższego nakazu zaskarżając go w całości i wnosząc m. in. o oddalenie powództwa. Pozwany zarzucił brak legitymacji czynnej oraz brak udowodnienia roszczenia.

Pozwany wskazał, że umowa ubezpieczenia nr (...) została zawarta przez (...) S.A. z E. H. Č., uverova pojistovna, a.s., a nie powódką lub jej oddziałem. Pozwany wskazał, że powód nie wykazał, aby umowa została przedłużona na kolejny okres po 31 grudnia 2009 r. W tytule przelewu z 14 czerwca 2013 brak jest informacji, aby to powód był obciążony na rzecz F. Polska wypłatą kwoty 1.353.548,39 koron czeskich.

W dalszej części sprzeciwu pozwany zaprzeczył w szczególności, aby doszło do ustalenie warunków sprzedaży wyrobów stalowych w specyfikacji złożonej za pozwem, a także aby odbierał faktury VAT wskazane w pozwie.

Strony do końca procesu podtrzymywały swoje wyżej opisane stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Strony prowadzą działalność gospodarczą. Powódka jest belgijską spółką (...) S.A. działającą przez swój oddział wpisany do rejestru Sądu Miejskiego w P. od 15 listopada 2011 pod numerem (...). Kierownikiem jednostki organizacyjnej, wpisanym do tego rejestru, jest inż. J. K.. Do 1 stycznia 2012 powódka funkcjonowała pod firmą (...) Belgium S.A. (N.V.) w B..

Wcześniej funkcjonowała również spółka pod firmą (...), úvěrová pojišt'ovna, a.s., (zakład ubezpieczeń kredytów spółka akcyjna). Spółka ta została zlikwidowana 31 grudnia 2011 r. poprzez międzynarodową fuzję poprzez połączenie tej likwidowanej spółki z E. H. I. Belgium S.A. (N.V.) w B. (obecnie (...) S.A.). E. H. I. Belgium S.A. (N.V.) w B. (obecnie (...) S.A.) wydzieliła do (...) S.A. organizačni složka w P. cały swój majątek, prawa i wierzytelności.

Natomiast pozwany na terenie całego kraju, m.in. w zakresie sprzedaży hurtowej. Prezes zarządu jest L. K..

dowód – wyciąg aktualny z Rejestru handlowego prowadzonego przez Sąd Miejski w P., dział A, pozycja 74831 wraz z poświadczoną za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powódki będącego radcą prawnym kserokopią tłumaczenia przysięgłego (k. 130-135); wyciąg z rejestru podmiotów ekonomicznych (...) w A. wraz z poświadczoną za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powódki będącego radcą prawnym kserokopią tłumaczenia przysięgłego (k. 242 i n.); poświadczone za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powoda będącego radcą prawnym tłumaczenie z języka czeskiego dokumentu sporządzonego w języku francuskim i języku czeskim „Postanowienie założyciela jednostki organizacyjnej” wraz z apostille (k. 244 i n.); poświadczone za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powoda będącego radcą prawnym zgoda jedynego akcjonariusza – E. H. A. w H. spółki (...) , uverova wraz z tłumaczeniem przysięgłym z języka angielskiego i niemieckiego opatrzone apostille (k. 136 i 271-272); informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców pozwanego (k. 15 i n.).

E. H. Č., úvěrová pojišt'ovna, a.s. zawarła 4 stycznia 2010 umowę ubezpieczenia nr (...) o ubezpieczeniu kredytu z (...) S.A. jako ubezpieczającym i ubezpieczonym.

Ubezpieczenie obejmowało wszelkie operacje handlowe lub dostarczane usługi, które ubezpieczony przeprowadził w ramach operacji handlowych objętych ubezpieczeniem.

Okres obowiązywania umowy ubezpieczenia to 1.01.2010 r. - 31.12.2010 r. z automatycznym przedłużeniem.

Zakres ubezpieczenia dla Polski obejmował:

1)  90 dni – termin spłaty kredytu,

2)  2 miesiące – pierwszy przedłużony termin,

3)  3,9 – stawka składki ubezpieczenia w promilach,

4)  80% - rekompensata dla specyfikowanych odbiorców,

5)  (...) EUR – limit dla niespecyfikowanych odbiorców,

6)  70% - odszkodowanie dla niespecyfikowanych odbiorców,

7)  6 miesięcy – okres karencji.

Integralną część tej umowy stanowią załączone do niej „Ogólne warunki ubezpieczenia kredytu”, gdzie w artykule 13 pkt 2 Postanowienia końcowe wskazano, że w przypadku, gdy prawa i obowiązki wynikające dla ubezpieczenia nie są określone w umowie ubezpieczenia ani w ogólnych warunkach ubezpieczenia, mają zastosowanie przepisy prawa Republiki Czeskiej lub ogólnie obowiązujące reguły dotyczące ubezpieczeń.

Zgodnie z art. 10 pkt 1 „Ogólnych warunków ubezpieczenia kredytu” umowa ubezpieczenia zostaje zawarta na okres określony w pkt 5 umowy ubezpieczenia. Po upłynięciu uzgodnionego terminu automatycznie zostaje zawarte nowe ubezpieczenie, na identyczny okres oraz na identycznych warunkach, chyba że ubezpieczony lub ubezpieczyciel zawiadomi drugą stronę za pomocą listu poleconego co najmniej 2 miesiące przed upłynięciem okres, na który zostało zawarte ubezpieczenie, że nie jest zainteresowany kontynuowaniem ubezpieczenia.

Dowód – kserokopia umowy ubezpieczenia nr (...) wraz z tłumaczeniem przysięgłym (k. 21 – 24, 31 – 35), tłumaczenie przysięgłe Ogólnych warunków ubezpieczenia kredytów (k. 41 - 52).

Zgodnie z powyższym postanowieniem umowa była przedłużana na kolejne okresy – tj. na lata 2011, 2012, 2013. Aneks przedłużający umowę nr (...) na 2013 rok (...) S.A. zawarła z powódką reprezentowaną przez (...) S.A. organizačni složka w P..

dowód - poświadczone za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powoda będącego radcą prawnym aneksy do umowy nr (...) (k. 144-152) i tłumaczeń przysięgłych tych aneksów (k. 248 -270).

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej pozwana kupowała od (...) S.A. towary.

W ramach prowadzonej współpracy (...) S.A. sprzedała pozwanej i dostarczyła towary zgodnie z poniższym zestawieniem:

–

faktura nr (...) z 29.10.2012 na kwotę 67397,11 zł;

–

faktura nr (...) z 13.11.2012 na kwotę 43.081,64 zł;

–

faktura nr (...) z 21.11.2012 na kwotę 22.170,11 zł;

–

faktura nr (...) z 20.12.2012 na kwotę 71.012,23 zł;

–

faktura nr (...) z 21.12.2012 na kwotę 64780,95 zł.

Wszystkie towary zamówione przez pozwaną zostały jej wydane. Pozwana nie reklamowała pisemnie ani elektronicznie czy telefonicznie towaru kupowanego u powódki za wyżej wymienioną specyfikacją dostaw. Mimo otrzymywania i podpisywania listów przewozowych, nie wpisywano do nich żadnych zastrzeżeń co do jakości dostarczonego towaru.

Dowód – kserokopie: ww. faktur VAT (k. 63 – 64, 73-75, 79, 83-84, 92-93), zleceń wydania (k. 73-74, 78, 82, 89-91, 98-100), umowy nr (...) z 26.10.2012 (k.67-68), listu przewozowego nr (...) (k. 69-72), umowy nr (...) (k. 76), listu przewozowego nr (...) (k. 77), umowy nr (...) (k. 80), listu przewozowego nr (...) (k. 81), umowy nr (...) (k. 85-86), listu przewozowego nr (...) (k. 87-88), umowy nr (...) (k. 94 – 95), listu przewozowego nr (...) (k. 96-97); zeznania świadka M. N. (k. 338), zeznania świadka P. P. (k. 352v).

W dokumentach wewnętrznych (...) S.A. odnotowywane jest ile materiału, jaki rodzaj został wydany do określonego transportu dla konkretnego klienta. Na podstawie tych dokumentów wystawiany jest list przewozowy – tzw. WZ. Ten dokument w 2 egzemplarzach – jeden zabierał kierowca a drugi zostawał u (...) S.A. w dokumentacji w magazynie. Niemożliwe byłoby wygenerowanie zamówienia towaru, gdyby towar ten nie został rzeczywiście zamówiony.

Dowód - zeznania świadka P. P. (k. 352)

Ze względu na brak zapłaty (...) S.A. zgłosiła 20.02.2013 powódce szkodę za zdarzeniem nr (...) na kwotę 219478,91 PLN, a powódka wypełniając swoje zobowiązanie 15 czerwca 2013 wypłaciła (...) S.A. odszkodowanie za następujące niezapłacone faktury w następujących kwotach:

–

faktura nr (...) z 29.10.2012 na kwotę 54.282,93 zł;

–

faktura nr (...) z 13.11.2012 na kwotę 43.081,64 zł;

–

faktura nr (...) z 21.11.2012 na kwotę 22.170,11 zł;

–

faktura nr (...) z 20.12.2012 na kwotę 71.012,23 zł;

–

faktura nr (...) z 21.12.2012 na kwotę 26481,77 zł.

Dowód – spis należności, które przeszły na powoda w wyniku wypłaty odszkodowania wraz tłumaczeniem przysięgłym (k. 29 i 39), wyciąg dzienny operacji na rachunku (...) z 14.06.2013 (k. 30 i 39); oświadczenie (...) S.A. organizačni složka w P. wraz z tłumaczeniem przysięgłym (k. 28 i 38).

Strony prowadziły negocjacje co do spłaty zadłużenia przez pozwaną – upoważniony pracownik spółki córki powódki – (...) Sp. z o.o. podejmował kilkukrotnie kontakt z pozwaną spółką w miejscu jej siedziby rejestrowej w zakresie konkretnego długu i konkretnych faktur. K. rozmawiał z panem K. z zarządu pozwanej. Jedno z ustaleń rozmów ugodowych zostało zrealizowanie, ponieważ wpłynęła zapłata w kwocie 10000 zł.

Dowód - zeznania świadka M. N. (k. 337-338).

Powódka do dnia zamknięcia rozprawy nie odroczyła pozwanemu terminów płatności kwot wynikających z faktur VAT, z których należności dochodziła od niego w rozpoznawanej sprawie ani nie rozłożyła należności wobec pozwanej na raty. Pozwana do tego samego czasu nie uczyniła zadość żądaniu pozwu.

Bezsporne.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie bezspornych twierdzeń stron o faktach dotyczących zawarcia umowy i jej treści oraz wykonania swojego świadczenia przez powódkę zgromadzonych w sprawie dokumentów w postaci faktur, umów, potwierdzeń wydania i innych. Dokumenty prywatne korzystały z domniemania określonego w art. 245 k.p.c.

Strona pozwana nie zakwestionowała skutecznie autentyczności lub oryginalności przedłożonych przez powódkę dokumentów prywatnych. Powódka za swoim pismem procesowym z 19 lutego 2015 r. przedłożyła zaś wszystkie dokumenty załączone do pozwu poświadczone przez jej pełnomocnika będącego radcą prawnym za zgodność z okazanym oryginałem w trybie przepisu art. 6 ust. 3 Ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych .

Strona pozwana kwestionowała autentyczność – przedłożonych ostatecznie w poświadczonych przez pełnomocnika powódki będącego radcą prawnym kopiach – dokumentów księgowych i potwierdzeń dostawy, jakoby nie zostały one podpisane przez osobę uprawnioną do reprezentacji pozwanego. Nie dość, że strona pozwana nie kwestionowała, że otrzymała od (...) S.A. towar widniejący na fakturach załączonych do pozwu, to nie kwestionowała, że na fakturach tych widnieją pieczęci pozwanej. Przede wszystkim strona pozwana nie wykazała w toku procesu, że w istocie nie zamawiała towarów widniejących na przedmiotowych dokumentach, nie otrzymała ich nigdy, a załączone dowody z dokumentów fiskalnych i transportowych są sfałszowane.

Sąd pominął - w myśl przepisu art. 302 § 1 k.p.c. – dowód z przesłuchania stron, albowiem przedstawiciel strony pozwanej nie stawiła się na rozprawę 21 grudnia 2015 r. i nie usprawiedliwiła skutecznie swojego niestawiennictwa (por. k. 351-352). Strona powodowa nie wnosiła zaś o jej przesłuchanie.

Zauważyć bowiem trzeba, że zgodnie z art. 214 ¹ § 1 k.p.c. usprawiedliwienie niestawiennictwa z powodu choroby stron, ich przedstawicieli ustawowych, pełnomocników, świadków i innych uczestników postępowania, wymaga przedstawienia zaświadczenia potwierdzającego niemożność stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie sądu, wystawionego przez lekarza sądowego.

Pozwany, reprezentowany w toku całego procesu przez zawodowego pełnomocnika, nie przedstawił zaś zaświadczenia od lekarza sądowego. Stosowne zaświadczenie o chorobie pozwanego nie wpłynęło nawet do momentu wydania wyroku, którego ogłoszenie zostało odroczone o 14 dni. Jest to wystarczająco dużo czasu dla strony na dosłanie stosownego usprawiedliwienia.

Poza tym odroczenie rozprawy, celem jego przesłuchania na kolejnym terminie, mogłoby doprowadzić do zarzutu strony powodowej o przewlekłość postępowania.

Co najistotniejsze – zeznania pozwanego nie miałyby istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy w zakresie tego, czy pozwana otrzymała towar oznaczony w fakturach VAT, o których mowa w pozwie, skoro pozwana na żadnym etapie postępowania expressis verbis tego zakwestionowała, mimo że była reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika. Dokonując ustaleń stanu faktycznego Sąd miał na uwadze, że każda ze stron obowiązana jest do złożenia zgodnych z prawdą wyjaśnień odnośnie okoliczności sprawy i oświadczeń co do twierdzeń strony przeciwnej dotyczących okoliczności faktycznych (art. 3 k.p.c. i art. 210 § 2 k.p.c.), przy czym ogólnikowe zaprzeczenie wszystkim twierdzeniom strony przeciwnej – co uczyniła pozwana w sprzeciwie - nie czyni zadość temu obowiązkowi (por. uchwała pełnego składu (...) z 15.0.1974 r., sygn. akt KW 2/74, publ. w OSNC 1974/12/203). Pozwana wskazywała, że powódka nie wykazała, że pozwana zamówiła i otrzymała od (...) S.A. towary wskazane na fakturach załączonych do pozwu. Nie jest to jednak równoznaczne z zakwestionowaniem tych faktów.

Zeznania przesłuchanych w sprawie świadków – pracowników spółki powiązanej kapitałowo z powódką i jej kontrahenta – (...) S.A., zostały uznane za wiarygodne, albowiem były spójne wewnętrznie i wzajemnie oraz logiczne i wyczerpujące, a świadkowie nie potwierdzali jednoznacznie zdarzeń, co do których zaistnienia pewności nie mieli. Przede wszystkim świadkowie Ci nie są bezpośrednio zawodowo czy osobiście związani z którąkolwiek ze stron procesu, toteż nie mieli interesu w zeznawaniu nieprawdy. Poza tym potwierdzili oni okoliczności, które jasno wysnuć można z analizy dokumentów załączonych przez stronę powodową w toku całego postępowania.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Powódka jest belgijską spółką (...) S.A. posiadającą oddział przedsiębiorcy zagranicznego w Czechach. Oddział ten jest wpisany do rejestru Sądu Miejskiego w P. (Republika Czeska), natomiast pozwana jest spółką kapitałową mającą siedzibę w O.; w sprawie występuje zatem element transgraniczny, który obliguje Sąd, na podstawie art. 1143 § 1 k.p.c., do ustalenia prawa właściwego.

Siedziby stron znajdują się w państwach członkowskich Unii Europejskiej, a bezspornym było, że roszczenie powódki wynika z międzynarodowej czynności ubezpieczeniowych – tj. zapłaty odszkodowania przez czeski oddział belgijskiego ubezpieczyciela w ramach ubezpieczenia kredytu kupieckiego udzielonego (...) S.A. w M. (ubezpieczający). To podmiotowe powiązanie stosunku ubezpieczeniowego z więcej niż jednym obszarem prawnym wskazuje, że w sprawie powinny znajdować zastosowanie europejskie normy kolizyjne, o czym Sąd zresztą strony uprzedzał w toku sprawy (por. M. Pilich, Statut umów ubezpieczenia według rozporządzenia Rzym I [w:] Europejskie prawo kolizyjne, pod red. P. Grzegorczyka i K. Weitza, Warszawa 2012, s. 321).

W myśl art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Unia ma kompetencje do wydawania m.in. rozporządzeń. Rozporządzenie ma zasięg ogólny, wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich (K.-D. B., (...) of (...) U. law, B. 2010).

Rozporządzeniem, które będzie miało zastosowanie w niniejszej sprawie jest rozporządzenie (WE) nr 593/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z 17 czerwca 2008 r. dotyczące prawa właściwego dla zobowiązań umownych (R. I), które - na podstawie przepisu art. 91 ust. 3 Konstytucji RP oraz art. 28 ust. 1 ustawy z 4 lutego 2011 r. - Prawo prywatne międzynarodowe - ma pierwszeństwo przed prawem krajowym. Rozporządzenie to stosuje się bowiem do umów zawartych od 17 grudnia 2009 r. (art. 28). Umowa powódki z ubezpieczającym została zaś zawarta 4 stycznia 2010. Poza tym umowa ta nie podlega wyłączeniu z art. 1 ust. 2 pkt j R. I, albowiem nie dotyczy ubezpieczeń na życie itp.

Umowy ubezpieczenia innego niż na życie obejmujące duże ryzyko (ang. large risk), bez względu na umiejscowienie tego ostatniego w chwili zawierania umowy są objętem zakresem art. 7 rozporządzenia R. I (M. Pilich, op. cit., s. 349).

Zgodnie z art. 7 ust. 2 R. I - Umowa ubezpieczenia obejmująca duże ryzyko w rozumieniu art. 5 lit. d) pierwszej dyrektywy Rady 73/239/EWG z dnia 24 lipca 1973 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do podejmowania i prowadzenia działalności w dziedzinie ubezpieczeń bezpośrednich (innych niż ubezpieczenia na życie) podlega prawu wybranemu przez strony zgodnie z art. 3 niniejszego rozporządzenia. W zakresie, w jakim strony nie dokonały wyboru prawa, umowa ubezpieczenia podlega prawu państwa, w którym ubezpieczyciel ma miejsce zwykłego pobytu. Jeżeli ze wszystkich okoliczności sprawy wyraźnie wynika, że umowa pozostaje w znacznie ściślejszym związku z innym państwem, stosuje się prawo tego innego państwa.

W niniejszej sprawie mamy do czynienia z dużym ryzykiem w rozumieniu przepisów unijnych. Co prawda w pierwszej dyrektywy Rady 73/239/EWG z dnia 24 lipca 1973 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do podejmowania i prowadzenia działalności w dziedzinie ubezpieczeń bezpośrednich (innych niż ubezpieczenia na życie) brak jest przepisu, do którego odwołuje się rozporządzenie R. I (art. 5 lit. D, por. Dz. Urz. 1973 L 228/3 ze zm.), lecz przepis taki został umieszczony w drugiej dyrektywie ubezpieczeniowej – tj. Druga Dyrektywa Rady z dnia 22 czerwca 1988 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do ubezpieczeń bezpośrednich innych niż ubezpieczenia na życie i ustanowienia przepisów ułatwiających skuteczne korzystanie ze swobody świadczenia usług oraz zmieniająca dyrektywę 73/239/EWG (88/357/EWG) (Dz. Urz. 1988 L 172/1).

Od wejście w życie Drugiej Dyrektywy Rady z 22 czerwca 1988 r. „duże ryzyka” oznaczały w szczególności ryzyka zaliczone do grup 14 i 15 punktu A Załącznika, w przypadku gdy ubezpieczony jest zawodowo związany z działalnością przemysłową lub gospodarczą lub wykonuje wolny zawód, zaś wspomniane ryzyko wiąże się z taką działalnością.

Do grupy 14 punktu A. Klasyfikacja ryzyk według grup ubezpieczeniowych Załącznika pierwszej dyrektywy Rady 73/239/EWG z dnia 24 lipca 1973 r. prawodawca wspólnotowy zaliczył ówcześnie w szczególności ubezpieczenie kredytu od ogólnej niewypłacalności.

Powyższe zaliczenie należy uznać za aktualne w dacie zawarcia umowy z 4 stycznia 2010, w dacie wykonania świadczenia przez powódkę, a także w czasie orzekania, albowiem zostało powtórzone w aktualnej – i późniejszej niźli rozporządzenie R. I - dyrektywie Parlamentu Europejskiego I Rady 2009/138/WE z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Wypłacalność II) (Dz. Urz. 2009 L 335/1). Wszak zgodnie z postanowieniami art. 310 dyrektywy z 25 listopada 2009 r. Odniesienia do uchylonych dyrektyw są traktowane jak odniesienia do niniejszej dyrektywy, natomiast we wszystkich wyżej wskazanych datach nie uchylone zostało obowiązanie wyżej wskazanych dyrektyw ubezpieczeniowych (tj. pierwszej i drugiej, por. art. 1 pkt 2 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego I Rady 2013/58/Ue z dnia 11 grudnia 2013 r. zmieniająca dyrektywę 2009/138/WE (Wypłacalność II) w odniesieniu do terminu jej transpozycji i daty rozpoczęcia jej stosowania oraz daty uchylenia niektórych dyrektyw (Wypłacalność I).

Strony umowy ubezpieczenia bezspornie dla umowy ubezpieczenia z 4 stycznia 2010 (i następnych aneksowanych umów) ustaliły, że integralną część tych umów stanowią załączone do niej „Ogólne warunki ubezpieczenia kredytu”, gdzie w artykule 13 pkt 2 Postanowienia końcowe wskazano, że w przypadku, gdy prawa i obowiązki wynikające dla ubezpieczenia nie są określone w umowie ubezpieczenia, ani w ogólnych warunkach ubezpieczenia, mają zastosowanie przepisy prawa Republiki Czeskiej lub ogólnie obowiązujące reguły dotyczące ubezpieczeń.

Sąd nie znalazł przyczyn do zastosowania klauzuli korekcyjnej z art. 7 ust. 2 zd. III R. I, albowiem strona pozwana tego nie podnosiła, a ze wszystkich okoliczności sprawy nie wynika, aby umowa powódki z (...) S.A. pozostawała w znacznie ściślejszym związku z prawem innym niż prawo czeskie. O ile ryzyko zostało zlokalizowane jednomiejscowo – w Polsce, o tyle walutą umowy było EURO, umowa została sporządzona w języku czeskim, ubezpieczyciel posługiwał się swoim czeskim oddziałem a ubezpieczający dodatkowo zlecił w umowie nr (...) dostawę usług powiązanych czeskiej spółce powiązanej z powódką (por. k. 32). Podważenie zaś wyboru prawa właściwego przez strony wyłącznie z uwagi na to, że ubezpieczający i pozwany mają siedziby w Polsce nie jest w ocenie Sądu uzasadnione. Zwłaszcza, gdy znacznie ściślejszy związek umowy z 4 stycznia 2010 nie wynika w sposób wyraźny ze wszystkich okoliczności niniejszej sprawy, jeśli sprawa ta dotyczy jedynie roszczenia regresowego ubezpieczyciela wobec dłużnika ubezpieczającego, a nie sporu na tle wykonywania umowy ubezpieczeniowej.

O ile Sąd dostrzega rozbieżności w doktrynie co do statusu zobowiązań umownych zawieranych z ubezpieczycielem, ale nieodpowiadających w pełni charakterystyce typowego stosunku ubezpieczenia (por. M. Pilich, op. cit., s. 330 i M. Kropka, Pojęcie umowy ubezpieczenia w świetle przepisów wspólnotowych dyrektyw ubezpieczeniowych, PPPM 2007, t. 1, s. 66-67), o tyle prawem właściwym będzie w obu przypadkach prawo czeskie. (...) łączników przewidzianych dla umów ubezpieczeniowych nie stanowi bowiem istotnego odstępstwa od ogólnych zasad rozporządzenia (M. Pilich, op. cit., s. 349).

Podstawową zasadą wynikającą z postanowienia 11 Preambuły oraz art. 3 ust. 1 R. I to swoboda wyboru prawa przez strony. Zatem nawet, gdyby przyjąć, że umowa powoda z (...) S.A. w M. nie podlegałaby statutowi z art. 7 ust. 1 rozporządzenia R. I, to podlegałaby statutowi z art. 3 ust. 1 tegoż rozporządzenia. Zaś prawem wybranym przez strony na podstawie tego ostatniego przepisu byłoby również prawo czeskie.

Pamiętać trzeba, że w zakres normy kolizyjnej dla umowy ubezpieczenia wchodzi także wykonywanie wynikających z niej zobowiązań oraz skutki ich wykonania i niewykonania (przykładowe i niepełne wyliczenie statutu kontraktowego - por. M. Pilich, op. cit., s. 381), czyli również przejście uprawnień wierzyciela na ubezpieczyciela wskutek wypłaty odszkodowania.

Stwierdzając zatem, że prawem właściwym dla ustalenia legitymacji czynnej powoda ( tj. źródła podstawy prawnej nabycia roszczenia o zapłatę przeciwko pozwanemu) jest prawo czeskie, Sąd po uzyskaniu informacji z Ministerstwa Sprawiedliwości RP ustalił, że zgodnie z §1 pkt 1 czeskiej Ustawą nr (...) Sb. Z 17. grudnia 2003 o umowie ubezpieczenia oraz o zmianie wiążących się z nią ustaw (Prawo o umowie ubezpieczenia) ten akt prawny reguluje w Republice Czeskiej stosunki stron ubezpieczenia powstałe na podstawie umowy ubezpieczenia. Zgodnie z § 2 rzeczonej ustawy umowa ubezpieczenia jest umową o usługach finansowych, w której ubezpieczyciel zobowiązuje się, w przypadku powstania przypadkowego zdarzenia do udzielenia świadczenia w uzgodnionym zakresie a ubezpieczający [ ten kto zawarł umowę ubezpieczenia], do płacenia ubezpieczycielowi składki ubezpieczenia.

Ustalono w toku sprawy, że ubezpieczenie obejmowało wszelkie operacje handlowe lub dostarczane usługi (...) S.A. W umowie z 4 stycznia 2010 powód jako ubezpieczyciel był zobowiązany do wypłaty ubezpieczającemu (ww. spółce) odszkodowania w wypadku, gdyby dłużnik ubezpieczającego (pozwany) opóźniał się z zapłatą za dostarczony towar. Okres obowiązywania umowy ubezpieczenia to 1.01.2010 r. - 31.12.2010 r. z automatycznym przedłużeniem, co też nastąpiło kilkukrotnie, corocznymi aneksami.

Powódka wykazała stosownymi dokumentami swoje twierdzenia oraz swoją legitymację czynną do wystąpienia w sprawie.

Powódka jest belgijską spółką kapitałowa (...) S.A. posiadającą oddział przedsiębiorcy zagranicznego w Czechach. Oddział ten jest wpisany do rejestru Sądu Miejskiego w P. (Republika Czeska), od 15 listopada 2011 pod numerem (...).

Sąd uzyskał z urzędu informację, że w dniu 1 stycznia 2014 wszedł w życie w Republice Czeskiej nowy Kodeks cywilny, którym uchylono dotychczasowy kodeks handlowy (por. k. 292) Niemniej, zarówno pełnomocnictwo procesowe jak i wszelkie czynności stron pochodzą sprzed tej daty, zatem aktem miarodajnym dla oceny tych czynności jest nadal regulacja czeskiego kodeksu handlowego. Wynika to z postanowienia §3053 ustawy Kodeks cywilny (nowy) – nr (...) Sb.

Zgodnie z § 13 pkt 3 czeskiej ustawy nr (...) Sb., Kodeks handlowy – kierownik oddziału przedsiębiorstwa (§ 7 punkty 1 i 2), który jest wpisany do rejestru handlowego, ma uprawnienia, aby w imieniu przedsiębiorcy wykonywać wszystkie czynności prawne dotyczące tego oddziału.

Jak wynika z dowodów z dokumentów urzędowych przedstawionych przez powódkę – poświadczonych przez zawodowego pełnomocnika tłumaczeń przysięgłych wyciągów z rejestru handlowego Sądu Miejskiego w P. to inż. J. K. jest osobą wpisaną do rejestru handlowego jako kierownik jednostki organizacyjnej zagranicznej osoby prawnej.

Nie ma przy tym znaczenia, wbrew twierdzeniom pozwanej, ustalanie prawa belgijskiego w niniejszej sprawie.

Po pierwsze z tego wyciągu wynika, że spółka (...) S.A. została utworzona zgodnie z prawem Królestwa Belgii (por. 14).

Po wtóre jedynie zasadą jest, że oddział spółki zagranicznej podlega jej prawu personalnemu, natomiast z treści przepisu § 13 pkt 3 czeskiej ustawy nr (...) Sb., Kodeks handlowy oraz faktu wpisania do rejestru handlowego Sądu Miejskiego w P. kierownika jednostki organizacyjnej przedsiębiorcy zagranicznego Sąd wywodzi, że był on uprawniony do składania oświadczeń woli w imieniu tej spółki w zakresie w jakim dotyczyło to rzeczonej jednostki organizacyjnej. Zgodnie zaś z przepisem art. 18 ust. 1 ustawy z 4 lutego 2011 roku – Prawo prywatne międzynarodowe – jeżeli osoba prawna dokonuje czynności prawnej w zakresie prowadzonego przez siebie przedsiębiorstwa, wystarczy, że ma zdolność do dokonania tej czynności według prawa państwa, w którym przedsiębiorstwo jest prowadzone.

Kwestie transgranicznego łączenia spółek nie są przedmiotem tego postępowania, a Sąd nie jest uprawniony do podważania wiarygodności i skuteczności wpisów dokonywanych w rejestrach publicznych innego państwa członkowskiego UE. Zauważyć bowiem trzeba, że transgraniczne łącznie spółek kapitałowych objęte zostało również prawodawstwem wspólnotowym – dyrektywą 2005/56/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 26 października 2005 r. w sprawie transgranicznego łączenia spółek kapitałowych (Dz. Urz. L 310 z 25.11.2005, s. 1).

Wprowadzona w celu harmonizacji prawa i uniknięcia czasochłonnych i skomplikowanych analiz dyrektywa spowodowała, że nie jest już konieczne spełnianie dotychczasowego warunku zgodność połączenia spółek z prawem państw ich siedzib. Co najistotniejsze w tym aspekcie, art. 11 ust. 1 ww. dyrektywy reguluje badanie zgodności połączenia transgranicznego z prawem. Organem właściwym jest jedynie organ z państwa członkowskiego, którego nowo-powstała spółka w wyniku połączeniu podlega prawu krajowemu (zob. szerzej. A. Nowicka [w:] Prawo spółek handlowych. Podręcznik akademicki, pod red. A. Kocha i J. Napierały, Warszawa 2013, s. 541-543). Brak jest zatem kognicji Sądu w niniejszej sprawie do badania tych kwestii na skutek lapidarnego zarzutu strony pozwanej.

Wskazać w tym miejscu należy na postanowienie §33 pkt 1 czeskiego Prawa o umowie ubezpieczenia – jeśli w związku z zagrożeniem lub wystąpieniem zdarzenia ubezpieczeniowego, po stronie osoby uprawnionej, ubezpieczonego lub osoby, która poniosła koszty zabezpieczenia powstało wobec innej osoby prawo do rekompensaty szkody lub inne podobne prawo, to wraz z wypłatą świadczenia z tytułu ubezpieczenia prawo to przechodzi na ubezpieczyciela, aż do wysokości kwot, które ubezpieczyciel wypłacił z tytułu ubezpieczenia prywatnego osobie uprawnionej, ubezpieczonej albo osobie, która poniosła koszty zabezpieczenia.

Pozwana kwestionowała dowód z dokumentu wypłaty odszkodowania przez powódkę, lecz czyniła to nieskutecznie – nie przedstawiła żadnego dowodu na poparcie swoich twierdzeń.

Powódka przedstawiła dokument decyzji odszkodowawczej wraz z tłumaczeniem przysięgłym a oba te dokumenty zostały poświadczone za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powódki będącego radcą prawnym (por. k. 160-161 i k. 37-38). Zgodzić się trzeba z powódką, że dokument ten zawiera precyzyjne wyliczenie wysokości odszkodowania, oznaczenie dłużnika, oraz specyfikację roszczenia, które przeszło na powódkę. Poza tym uwiarygadnia powyższe dodatkowo nieposiadający firmy posiadacza: wyciąg dzienny operacji na rachunku (...) z 14.06.2013. Uwiarygadnia on twierdzenia pozwu, skoro dotyczy tych samych: dat, kwot i tego samego odbiorcy, co decyzja ubezpieczeniowa. Z dokumentów wynika, że powód zapłacił należności główne wynikające z przedmiotowych faktur Vat.

Powyższa regulacja prawna wynikająca z prawa czeskiego stanowiła podstawę odpowiedzialności osobistej powoda wobec (...) SA za cudzy dług ( w tym wypadku za dług pozwanego), wobec czego konsekwentnie, zgodnie z art. 518 § 1 pkt 1 kc, powód nabył spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty.

Należy nadto wskazać, że do oceny istnienia i wysokości roszczenia o zapłatę w zakresie źródła powstania wierzytelności zastosowanie znajduje prawo polskie, tj. art. 535 kc. Podstawowy stosunek prawny powstał bowiem na ternie Polski, pomiędzy polskimi przedsiębiorcami, tj. pozwanym jako kupującym oraz (...) SA jako sprzedającym. Skoro więc sprzedający spełnił swoje świadczenie niepieniężne i wydał nabywane towary kupującemu, to kupujący jest zobowiązany do zapłaty ceny i to w terminach wynikających z faktur Vat.

W rozpoznawanej sprawie pozwana podnosiła, że kwestionuje, aby powódce przysługiwało jakiekolwiek roszczenie odszkodowawcze. Jednakże w dalszej części sprzeciwu oraz na dalszym etapie postępowania nie wskazała – mimo reprezentowania przez zawodowego pełnomocnika - aby nie otrzymała od powoda towarów, o których mowa w pozwie. Uznać to trzeba za celowe działanie strony pozwanej, która złożyła jedynie szereg ogólnikowych i niepopartych żadnymi dowodami zarzutów (vide: brak wykonania zobowiązania do przedłożenia dokumentacji księgowej), celem przedłużenia postępowania. Usilne wskazywanie na brak wykazania przez powoda swoich roszczeń nie było dla Sądu ani wiarygodne, ani skuteczne.

Przywołać trzeba bowiem stanowisko Sądu Najwyższego z wyroku z dnia 26 kwietnia 2007 r., II CSK 22/2007, że: strona powinna wypowiedzieć się szczegółowo co do konkretnych twierdzeń strony przeciwnej, zaś często stosowane w praktyce zaprzeczenie ogólne wszystkim twierdzeniem wyraźnie nie przyznanym jest obejściem powyższego obowiązku, a co za tym idzie jest pozbawione skutków wypowiedzenia się co do twierdzeń drugiej strony i nie pozbawia Sądu możliwości skorzystania z uprawnienia przewidzianego w art. 230 k.p.c. Obowiązek wypowiedzenia się co do twierdzeń strony przeciwnej i przytoczenia własnych twierdzeń co do okoliczności faktycznych na poparcie swojego stanowiska, ma na celu zakreślenie okoliczności spornych i bezspornych między stronami, co z kolei decydująco wpływa na kierunek prowadzenia ewentualnego postępowania dowodowego. Należy więc przyjąć, że jeżeli jedna ze stron zaprzecza określonym twierdzeniom strony przeciwnej, powinna to uczynić w sposób wyraźny, a w przypadku gdy twierdzenie strony przeciwnej poparte jest określonymi dowodami, zaprzeczenie powinno być uzupełnione ustosunkowaniem się do tych dowodów. Tylko takie zaprzeczenie twierdzeniom strony przeciwnej czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z art. 210 §2 k.p.c.

Przenosząc powyższe rozważania, w pełni podzielane przez Sąd Okręgowy, na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że ogólne kwestionowanie wykonania ciążącego na powódce obowiązkowi dowodzenia nie mogło wywołać żadnych skutków procesowych. Pozwana nie dość, że nie zaprzeczyła, że (...) S.A. nie wykonała wyżej opisanych umów – tj. nigdy nie otrzymała towarów, o których świadczyć mają dokumenty księgowo-transportowe załączone do pozwu, to w dodatku skupiła się jedynie na kwestionowaniu wykazania roszczenia – poddając w wątpliwość otrzymanie i podpisanie faktur VAT, umów pisemnych oraz wezwania do zapłaty.

Nie zaoferowała przy tym skutecznie żadnych dowodów, z których wynikałoby, że pozwana nie jest zobowiązana do uiszczenia powódce całości wynagrodzenia dochodzonego pozwem. Dowód z przesłuchania przedstawiciela pozwanej nie został przeprowadzony z wyłącznej winy tej strony. Pozwana nie wykonał również zobowiązania Sądu do przedstawienia ewidencji zakupów VAT oraz dokumentów VAT – 7 za rok 2012 oraz 2013 r. na okoliczność rozliczenia podatku od odebranych towarów, co obciąża w negatywny procesowy sposób wyłącznie jego samego.

Z przedłożonych przez powódkę - zasadniczo w odpisach poświadczonych za zgodność z oryginałami – dokumentów oraz słuchanych świadków wynika, że pozwany zawarł z (...) S.A. umowy sprzedaży ( art. 535 kc), na podstawie których kupił od tej spółki liczne towary za kwoty i ceny widniejące na wystawionych fakturach. Wszystkie towary zamówione przez pozwaną zostały jej wydane. Jak zeznał wiarygodnie i niekwestionowanie przez pozwanego świadek – pracownik (...) S.A. – faktury otrzymywała pozwana spółka i były przez nią potwierdzane, a także – brak zastrzeżeń co do zamówionego i odebranego towaru (por. k. 352v). Poza tym wskazał, że praktyką gospodarczą stron transakcji było, że najpierw musiało być złożone zamówienie przez pozwaną, a dopiero później następowało wygenerowanie załączonych do pozwu dokumentów i dostawa produktów.

Z uwagi na powyższe należało stwierdzić, że skoro (...) S.A. wykonała ciążące na niej obowiązki umowne łączące ją z pozwanym, pozwany zobowiązany był do zapłaty temu wierzycielowi całości uzgodnionego wynagrodzenia, które już częściowo uiścił przed procesem. Zauważyć bowiem trzeba, że – co potwierdzają zeznania M. N. – pozwana uiściła przed procesem sumy pieniężne (co najmniej 10000 zł) na poczet swojego zadłużenia. Poszczególne kwoty wskazane w pozwie, przy części faktur, są bowiem mniejsze niż wynikające z odpisów tych faktur załączonych do pozwu.

Nie było konieczne wezwanie pozwanej do zapłaty. Przepisy polskiej procedury cywilnej w sprawach między przedsiębiorcami, które zawsze stosuje sąd jako lex fori, nie nakładały w dniu zawiśnięcia sprawy na wierzyciela obowiązku przedprocesowego wezwania do zapłaty kwoty, którą zamierza dochodzić pozwem. Trudno też tego typu obowiązku doszukiwać się w czeskim Prawie o umowie ubezpieczenia.

Tytułem jedynie wyjaśnienia podać trzeba, że wraz z zapłatą odszkodowania na wnioskodawcę przeszło również roszczenie o odsetki od wypłaconego odszkodowania, jako roszczenie uboczne połączone z roszczeniem głównym, co potwierdzenie znajduje w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 1985 r. w sprawie o sygn. akt III CRN 148/8 (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 27 stycznia 2014 r., V ACz 45/14, publ. Portal orzeczeń sądów powszechnych). Z tych przyczyn, na podstawie przepisów § 1802 – 1806 nowego czeskiego Kodeksu cywilnego (zob. https://portal.gov.cz/app/zakony/zakonPar.jsp?idBiblio= (...)&fulltext=~C3~BArok&nr=89~ (...)&rpp=10#local-content), Sąd nakazał pozwanemu zapłatę ustawowych odsetek za opóźnienie w wysokości obowiązującej obecnie w Republice Czeskiej.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach procesu, Sąd orzekł w punkcie II sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania.

W związku z tym, że pozwana przegrała spór w całości powinna zwrócić powódce poniesione przez nią koszty procesu, na które składają się uiszczona opłata od pozwu w kwocie 10852 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 7.200 zł wynikające z § 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity – Dz. U z 2013 r, poz. 461 ze zm.) oraz opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

SSO Katarzyna Krzymkowska