Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 lutego 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie, I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 lutego 2016 r. w Lublinie na rozprawie

skargi S. Z. ,B. M. i S. B.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sadu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 18 kwietnia 2014r. sygn. I ACa 139/13
o odszkodowanie,

I. uwzględnia skargi S. Z. ,B. M. i S. B. o wznowienie postępowania i z apelacji pozwanych B. M., S. B. i S. Z. zmienia wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 18 kwietnia 2014r. sygn. I ACa 139/13 w ten sposób, że:

1. zasądzone na rzecz powoda W. G. (1) w punktach I, II, III, IV, V kwoty obniża: od S. Z. z 27 408 zł do 9136 (dziewięć tysięcy sto trzydzieści sześć) złotych ( punkt I), z 39153 zł do 13051 (trzynaście tysięcy pięćdziesiąt jeden) złotych ( punkt II), od B. M. i S. B. z 90057 zł do 30.019 (trzydzieści tysięcy dziewiętnaście) złotych ( punkt III), z 19578 zł do 6526 (sześć tysięcy pięćset dwadzieścia sześć) złotych (punkt IV), z 19578 zł do 6526 (sześć tysięcy pięćset dwadzieścia sześć) złotych ( punkt V);

2. orzeczenie o kosztach procesu zawarte w punktach VI, VII, VIII, IX i X w ten sposób, że znosi wzajemnie koszty postępowania między powodem W. G. (2) a pozwanymi S. Z., S. B.
i B. M.;

3. kwoty nakazane do ściągnięcia na rzecz Skarbu Państwa w punktach XI, XII, XIII, XIV i XV obniża: od S. Z. z 1370,40 zł i 807,41 zł do 456, 80 zł (czterysta pięćdziesiąt sześć 80/100) złotych i 269,13 (dwieście sześćdziesiąt dziewięć 13/100) złotych (punkt XI), z 1957,65 i 153,44 zł do 652, 55 (sześćset pięćdziesiąt dwa 55/100) złotych i 51,14 zł (pięćdziesiąt jeden 14/100) złotych
(punkt XII), od S. B. i B. M.
z 1302,85 zł i 2652, 92 zł do 434,28 (czterysta trzydzieści cztery 28/100) złotych
i 884,30 zł (osiemset osiemdziesiąt cztery 30/100) złotych (punkt XIII), z 978, 90 zł i 576,23 zł do 326, 30 (trzysta dwadzieścia sześć 30/100) złotych
i 192,07 (sto dziewięćdziesiąt dwa 7/100) złotych (punkt XIV), z 978,90 zł i 576,23 zł do 326,30 zł (trzysta dwadzieścia sześć 30/100) złotych
i 192,07 zł (sto dziewięćdziesiąt dwa 7/100) złotych ( punkt XV) , a nieuiszczone opłaty sądowe i wydatki przyjmuje na rachunek Skarbu Państwa,

4. znosi wzajemnie między powodem W. G. (2) a pozwanymi S. Z., S. B. i B. M. koszty postępowania,

II. oddala apelacje w pozostałej części,

III. znosi wzajemnie między powodem W. G. (2) a pozwanymi S. Z., S. B. i B. M. koszty postępowania apelacyjnego,

IV. znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania wznowieniowego.

Sygn. akt I ACa 614/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem wydanym w dniu 18 kwietnia 2014r. Sąd Apelacyjny w Lublinie oddalił apelacje pozwanych S. B., B. M.,
S. Z. i W. Ł. (1) od wyroku Sądu Okręgowego
w R. z dnia 29 marca 2012 r., sygn. akt I C 1455/09, zasądził na rzecz powoda W. G. (2) tytułem kosztów
postępowania apelacyjnego kwotę 2.700 złotych od pozwanych S. B. i B. M. solidarnie, kwotę 1.800 złotych od pozwanego W. Ł. (1) i kwotę 2.700 złotych od pozwanego S. Z..

Sąd ustalił, że w sprawie z powództwa W. G. (2) przeciwko S. B., D. K., A. K., B. M., I. K., S. Z. i W. Ł. (1) o odszkodowanie Sąd Okręgowy w Radomiu wyrokiem z dnia 29 marca 2012 r. zasądził na rzecz powoda: 1) solidarnie od pozwanych D. K., S. Z. i W. Ł. (1) kwotę 27.408 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 29 marca 2012 r. oraz kwotę 2.815,84 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

2) solidarnie od pozwanych D. K. i S. Z. kwotę 39.153 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 29 marca 2012 r. oraz kwotę 2.994,06 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;
3) solidarnie od pozwanych D. K., S. B.
i B. M. kwotę 90.057 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia
29 marca 2012 r. oraz kwotę 8.166,34 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;
4) solidarnie od pozwanych A. K., S. B. i B. M. kwotę 19.578 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 29 marca
2012 r. oraz kwotę 2.697,03 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

5) solidarnie od pozwanych I. K., S. B. i B. M. kwotę 19.578 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 29 marca 2012 r. oraz kwotę 2.697,03 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

6) nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Radomiu solidarnie od pozwanych: D. K., S. Z. i W. Ł. (1) kwotę 1.370,40 zł z tytułu brakującej opłaty oraz kwotę 807,41 zł z tytułu zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa; D. K. i S. Z. kwotę 1.957, 65 zł z tytułu brakującej opłaty oraz kwotę 1.153,44 zł z tytułu zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa; D. K., S. B. i B. M. kwotę 1.302,85 zł z tytułu brakującej opłaty oraz kwotę 2.652,92 zł z tytułu zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa; A. K., S. B. i B. M. kwotę 978,90 zł z tytułu brakującej opłaty oraz kwotę 576,23 zł z tytułu zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa; I. K., S. B.
i B. M. kwotę 978,90 zł z tytułu brakującej opłaty oraz kwotę
576,23 zł z tytułu zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa. Sąd ustalił, że pozwem z dnia 13 października 2009 r., sprecyzowanym w piśmie złożonym w dniu 20 stycznia 2012 r. powód W. G. (2) zażądał w związku z naruszeniem jego praw majątkowych do bliżej opisanych projektów budowlanych zasądzenia na jego rzecz wraz z ustawowymi odsetkami od daty wyroku na zasadzie odpowiedzialności solidarnej: kwoty 27.408 zł od D. K., S. Z. i W. Ł. (1), kwoty 39.153 zł
od D. K. i S. Z., kwoty 90.057 zł od D. K., S. B. i B. M., kwoty 19.578 zł
od A. K., S. B. i B. M. oraz kwoty
19.578 zł od I. K., S. B. i B. M.. Pozwani wnosili o oddalenie powództwa. Sąd Okręgowy ustalił, że roszczenie powoda W. G. (2) wniesione przeciw pozwanym (inwestorom i osobom określonym jako autorzy projektu i ich pomocnikom) dotyczy udzielenia mu ochrony jego autorskich praw majątkowych do projektów budowlanych budynków mieszkalnych jednorodzinnych (w zabudowie bliźniaczej i szeregowej) zatwierdzonych decyzją z 25 lipca 2003r. z 15 kwietnia 2005 r. Prezydenta Miasta R.. Podniósł, że powód zarzucił, iż projekty budowlane zatwierdzone decyzją Prezydenta Miasta R. nr (...) z 28 stycznia 2005 r., decyzją nr (...) z 28 maja 2005 r., decyzją nr (...) r., decyzją nr (...) z 26 marca 2007 r., decyzją nr (...) z 26 marca 2007 r. oraz decyzją nr (...) z 26 marca 2007 r. stanowią plagiat jego projektów budowlanych zatwierdzonych decyzją
nr (...) z 25 lipca 2003 r. i decyzją nr (...) z 15 kwietnia 2005 r. Powód W. G. (2) jest architektem należącym do (...) Okręgowej Izby Architektów. W 2003 r. na zlecenie G. K. wykonał projekt budowlany zespołu 11 budynków mieszkalnych jednorodzinnych (dwa jako budynki bliźniacze i dziewięć w zabudowie szeregowej) w R. przy ulicy (...) na działkach nr (...). Decyzją nr (...) z 25 lipca 2003 r. Prezydent Miasta R. zatwierdził jego projekt i pozwolenie na budowę tych budynków na rzecz inwestora M. K. prowadzącego (...). W 2005 r. powód na zlecenie G. K. wykonał projekt budowlany zespołu 11 budynków mieszkalnych jednorodzinnych (dwa jako budynki bliźniacze i dziewięć w zabudowie szeregowej) w R. na działkach nr (...) pomiędzy ulicami (...). Decyzją nr (...) z dnia 15 kwietnia 2005 r. Urząd Miejski w R. zatwierdził jego projekt i pozwolenie na budowę tych budynków na rzecz inwestora M. K. prowadzącego(...) Decyzją nr (...) z 28 maja 2005 r. Prezydent Miasta R. zatwierdził projekt budowlany z kwietnia 2005 r. i udzielił pozwolenia na budowę 26 budynków jednorodzinnych na działkach nr (...) położonych przy ulicy (...) w R.. Autorem projektu był S. Z.. Decyzja została wydana
dla inwestora D. K.. Autorem projektu zamiennego na zabudowę szeregową na działkach nr (...) był S. B.. Decyzją nr (...) z 26 marca 2007 r. Prezydent Miasta R. zatwierdził projekt budowlany z grudnia 2006 r. i udzielił pozwolenia na budowę 4 budynków mieszkalnych jednorodzinnych w zabudowie szeregowej
na działkach nr (...) położonych przy ulicy (...) w R.. Autorem projektu był S. B.. Inwestorem była A. K. - prowadząca Firmę Handlowo-Usługową (...) w R.. Decyzją nr (...) z 26 marca 2007 r. Prezydent Miasta R. zatwierdził projekt budowlany z grudnia 2006 r. i udzielił pozwolenia na budowę 4 budynków mieszkalnych jednorodzinnych na działkach nr (...) położonych przy ulicy (...) w R.. Autorem projektu był S. B.. Decyzja została wydana dla inwestora I. K. prowadzącej firmę (...) w R.. Decyzją nr (...) z 26 marca 2007 r. Prezydent Miasta R. zatwierdził projekt budowlany z grudnia 2006 r. i udzielił pozwolenia na budowę 18 budynków mieszkalnych jednorodzinnych na działkach nr (...) położonych przy ulicy (...) w R.. Autorem był S. B.. Decyzja została wydana dla inwestora D. K. jako prowadzącego firmę (...) w P.. Projekty podpisane przez S. B. wykonywał jego zięć B. M., który wtedy nie miał wymaganych uprawnień do podpisania projektów budowlanych. Projekty budowlane autorstwa W. G. (2) objęte decyzją nr (...) i decyzją nr (...) stanowią faktycznie ten sam projekt budowlany segmentu w zabudowie bliźniaczej lub szeregowej, opracowany dla różnego terenu. Nie ma typowej metryki tego projektu ale są podpisy autora W. G. (2). Projekty podpisane przez S. Z. i W. Ł. (1) (załączone do decyzji (...)), podpisane przez S. Z. (dołączone do decyzji (...)) oraz podpisane przez S. B. (dołączone do decyzji (...)), zamienne do projektu S. Z. (decyzja nr (...)) przedstawiają ten sam projekt budynku i powstały przez wykorzystanie tego samego arkusza rysunku (w wersji elektronicznej), co zostało szczegółowo przez Sąd wskazane. Dokumentacje architektoniczne W. G. (2) i S. Z. (a także S. B. i W. Ł. (1)) przedstawiają ten sam projekt architektoniczny budynku, pomimo tego, że posiadają różnice i są wykonane w różnych technikach kreślenia, w różnej skali i różnej konfiguracji (odbicia lustrzane, różna maniera sygnalizowania powtarzalności segmentów przy budynkach szeregowych). Projekty W. G. (2) są wykonane w skali 1:50 i kreślone ręcznie. Projekty S. Z. są wykonane w skali 1:100 i kreślone w programie AutoCad lub podobnym. Naniesione zmiany nie powodują, iż jest to nowy projekt, lecz są zmianą projektową istniejącego projektu, które Sąd poddał szczegółowej analizie. Trzykrotności wynagrodzenia za projekty objęte poszczególnymi decyzjami wynoszą:

-

27.408 zł (decyzja nr (...) z 28 stycznia 2005 r.; inwestor D. K., autor projektu S. Z. i W. Ł. (1); 8 zrealizowanych segmentów),

-

39.153 zł (decyzja nr (...) z 23 maja 2005 r.; inwestor D. K., autor projektu S. Z.; 14 zrealizowanych segmentów),

- 43.071 zł (decyzja nr (...) z 19 marca 2007 r.; inwestor D. K., autor projektu S. B.; 16 zrealizowanych segmentów),

4  19.578 zł (decyzja nr (...) z 26 marca2007 r.; inwestor A. K.
- Firma Handlowo-Usługowa (...) w R., autor projektu S. B.; zrealizowane segmenty),

-

19.578 zł (decyzja nr (...) z 26 marca 2007 r.; inwestor I. K.
- (...) w R., autor projektu S. B.;
4 zrealizowane segmenty),

-46.986 zł (decyzja nr (...) z 26 marca 2007 r.; inwestor D. K. - (...) w B., autor projektu S. B.; 18 zrealizowanych segmentów).W dalszym toku wywodów, dokonując oceny prawnej żądania pozwu Sąd Okręgowy wskazał, że z art. 79 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U.2006.90.631 j.t.) wynika, że uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone może żądać od osoby, która naruszyła te prawa m.in. naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu. Przepis artykułu 1 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych określa, że przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). Przepis ten przewiduje także, iż w szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory m.in. architektoniczne. W oparciu o opinię biegłego sądowego z zakresu architektury i szacowania nieruchomości Sąd stwierdził, że gabaryty i kształt budynków, dojścia i podjazdy, układ funkcjonalny i konstrukcyjny, wymiary poszczególnych pomieszczeń i ich wysokości, rozwiązania bryły budynków i spadków dachu są takie same w przedmiotowych projektach budowlanych powoda i pozwanych. Występujące różnice między przedstawionymi rysunkami są nieznaczne. Zmiany są drobne, wynikają z nabytych doświadczeń przy poprzednich budowach lub uwag inwestorów albo nabywców i nie mają znaczenia dla uznania, iż projekt S. Z. i S. B. jest kopią projektu W. G. (2) (z zastosowaniem niewielkich tylko przeróbek, które nie kwalifikują się do zastosowania się wobec nich kategorii „inspiracja” czy też „twórcza przeróbka”). Zdaniem biegłej doszło do plagiatu prac powoda przez bezprawne zachowanie pozwanych naruszających jego prawa autorskie. Wyjaśniła, iż projekt powoda został skopiowany (przerysowany) przy użyciu komputerowego programu do projektowania a następnie, lub równocześnie naniesiono na niego kilka zmian projektowych natury funkcjonalnej, w efekcie czego nastąpiła też zmiana elewacji na poziomie poddasza w części nad garażem. Sąd opinię tę podzielił i uznał za miarodajną. Dodatkowo Sąd podniósł, że pozwani byli towarzysko, rodzinnie albo biznesowo powiązani ze sobą a także z M. K. i G. K., którzy zlecali powodowi wykonanie jego pierwszego projektu budowlanego w 2003 r. i uczestniczyli w pracach budowlanych realizujących ten projekt. Te okoliczności wskazują że pozwani mieli ułatwione możliwości splagiatowania projektu budowlanego powoda. Wobec powyższego Sąd Okręgowy uznał, że pozwani naruszyli autorskie prawa majątkowe powoda do projektu budowlanego bądź jako inwestorzy bądź jako osoby podpisane jako autorzy projektu bądź jako pomocnicy przy sporządzaniu takich projektów (B. M.). Miał też na uwadze,
że za naruszenie autorskich praw majątkowych powoda odpowiadają - zgodnie
z art. 422 k.c. - odpowiednio pozwani jako inwestorzy, osoby podające się
za autorów projektu oraz B. M. jako ich pomocnik. Odpowiedzialność tych osób jest na podstawie art. 441 k.c. solidarna. Mając powyższe na względzie Sąd powództwo uznał za uzasadnione. Orzeczenie o kosztach oparł na art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt. 5 i 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu) i art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2010.90.594 j.t.).

Apelacje od wyroku wnieśli pozwani W. Ł. (2), S. Z., B. M. i S. B..

Pozwany W. Ł. (2) zaskarżył wyrok w punktach I, VI i IX i zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego: art. 8 pkt 2 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U.2006.90.631 j.t.) poprzez pominięcie, że domniemanie ustanowione w tym przepisie jest domniemaniem wzruszalnym, art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie i przyznanie ochrony projektowi powoda, który był efektem pracy zespołowej powodowi i został przez powoda przywłaszczony;

-naruszenie przepisów prawa procesowego: art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nierozważenie w sposób wszechstronny zebranego w sprawie materiału dowodowego, sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego materiału i błędne ustalenie stanu faktycznego prowadzące do nieuzasadnionego uwzględnienia powództwa, art. 328 § 2 k.p.c., wnosił o zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie w tym zakresie powództwa bądź o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Pozwani S. B. i B. M. zaskarżyli wyrok
w punktach III, IV, V, VIII, IX, XIII, XIV i XV i zarzucając naruszenie: art. 227 k.p.c. przez oddalenie wniosku pozwanych o dopuszczenie dowodu
z opinii biegłego dla ustalenia zakresu przysługujących powodowi praw autorskich; art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej oceny zgromadzonych w sprawie dowodów, w szczególności zaś dowodu z opinii biegłej, art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewskazanie jakie konkretnie prawa powoda i do czego miały zostać przez pozwanych naruszone; art. 79 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U.2006.90.631 j.t.) poprzez jego niewłaściwe zastosowanie
do ustalonego stanu faktycznego, wnosili o uchylenie wyroku z powodu nierozpoznania istoty sprawy i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania ewentualnie o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w całości.

Pozwany S. Z. zaskarżył wyrok w całości i zarzucając:

-obrazę prawa materialnego, tj. art. 5 k.c. poprzez niezgodne z zasadami współżycia społecznego uwzględnienie powództwa;

-obrazę prawa procesowego: art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego materiału, przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, w szczególności przy ocenie dowodu z opinii biegłej M. M.;

art. 227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku pozwanych o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego; art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak odniesienia się do dowodu wskazującego, że dokumenty złożone przez powoda nie spełniały formalnych wymogów pozwalających uznać je za projekt budowlany; błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, iż pozwany
w jakikolwiek sposób naruszył prawa autorskie powoda i wyrządził
mu szkodę, wnosił o zmianę wyroku i oddalenie powództwa ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny stwierdził, że apelacje pozwanych na uwzględnienie nie zasługują. Nie podzielił zarzutu naruszenia prawa procesowego, które miały według pozwanego wpływ na treść rozstrzygnięcia, a to art. 328 § 2 k.p.c. i stwierdził, że uzasadnienie nie ma z reguły bezpośredniego wpływu na treść wyroku, gdyż sporządzane jest po jego wydaniu. Pozbawiony uzasadnionych podstaw jest też podniesiony w apelacji pozwanych S. B. i B. M. zarzut nie rozpoznania istoty sprawy, który pozwani łączą z mankamentami postępowania wyjaśniającego. Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 227 k.c., który pozwani S. B. i B. M. oraz S. Z. wiążą z oddaleniem ich wniosku o powołanie innego biegłego architekta, a więc w istocie zarzucają naruszenie art. 227 k.p.c. w zw. z art. 286 k.c. Sąd wskazał, że po oddaleniu przez Sąd postanowieniem z dnia 19 stycznia 2012 r. popieranego przez pełnomocników wszystkich apelujących przedmiotowego wniosku, pełnomocnicy stron nie zgłosili zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c. przewidującego prekluzję zarzutów dotyczących niektórych naruszeń prawa procesowego. Skutkiem niepodniesienia przez stronę zarzutu naruszenia przepisów postępowania w sposób określony w tym przepisie jest bezpowrotna utrata tego zarzutu w dalszym toku postępowania. Zdaniem też Sądu Apelacyjnego podnoszony przez skarżących zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie został postawiony skutecznie. Sąd też wskazał, że opinia biegłej została uzupełniona w postępowaniu apelacyjnym, i biegła stwierdziła, że projekty architektoniczne powoda stanowią utwory
w rozumieniu art. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U.2006.90.631 j.t.; dalej określana jako: „prawo autorskie), gdyż stanowią przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze. Biegła podkreśliła fakt samodzielnego opracowania przez powoda od podstaw projektu uwzgledniającego konkretne oczekiwania, potrzeby i możliwości finansowe zamawiającego oraz możliwości finansowe i oczekiwania przyszłych lokatorów. Wykazała znaczną liczbę cech indywidualnych ujawnionych w projekcie uzasadniających jego ochronę na podstawie przepisów prawa autorskiego. Sąd Apelacyjny za nieuzasadnione uznał zarzuty naruszenia prawa materialnego, a to art. 8 pkt 2 prawa autorskiego, zgodnie z którym domniemywa się, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu. Wbrew zarzutom apelacji Sąd Okręgowy miał na uwadze, że domniemanie to jest wzruszalne, a jedynie nie znalazł w zebranym materiał podstaw do uznania, że zostało ono obalone przez pozwanych. Nie zaaprobował też zarzutu naruszenia art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie w ustalonym stanie faktycznym. Apelujący wywodzą, że dochodzenie przez powoda odszkodowania stanowi nadużycie prawa w sytuacji gdy projekt, którego ochrony dochodzi jest efektem zespołowej pracy jego współpracowników a poza tym z uwagi na brak stosownego rejestru projektów typowych nie można sprawdzić, czy powód nie wykorzystał projektu typowego (z katalogu) innego autorstwa. W ustalonym stanie faktycznym nie zasługuje również zdaniem Sądu Apelacyjnego na uwzględnienie podniesiony w apelacji pozwanych S. B. i B. M. zarzut naruszenia art. 79 prawa autorskiego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie. Sąd zgodnie z żądaniem pozwu przyjął, że powód dochodzi ochrony autorskich praw majątkowych (art. 17 prawa autorskiego) w sposób określony w art. 79 ust. 1 pkt 3b prawa autorskiego, tj. poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu. Ustalenie trzykrotności wynagrodzenia było uzasadnione prawidłowym przypisaniem winy pozwanym, którzy jak wskazano powyżej dopuścili się co najmniej niedbalstwa, gdy bez żadnych zastrzeżeń i wątpliwości podjęli się przerobienia projektu, którego fragmenty otrzymywali w kserokopiach, nie bacząc na możliwość naruszenia cudzych praw autorskich, co w konsekwencji doprowadziło do nieomal wiernego przerysowania projektów powoda i ich wielokrotnego wykorzystania. Prawidłowo też Sąd Okręgowy uzasadnił przesłanki przypisania pozwanym solidarnej odpowiedzialności na podstawie art. 441 k.c. Mając te ustalenia na względzie Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelacje i o kosztach postępowania orzekł podstawie art. 98 k.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i § 6 pkt 5 i 6 oraz § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 j.t.). Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 16 czerwca 2015r. odmówił przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej wywiedzionej od tego wyroku przez pozwanego S. Z..

W dniach 31 lipca 2015r. i 14 września 2015r. wpłynęły skargi o wznowienie

postępowaniu zakończonego w/w wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Lublinie wniesione przez S. Z. ( I ACa 614/15) i S. B. oraz B. M. ( I ACa 792/15). Postanowieniem z dnia 16 września 2015r. Sąd Apelacyjny na podstawie art.219 k.p.c. postanowił zarządzić połączenie sprawy ze skargi o wznowienie postępowania S. Z. ( I ACa 614/15) ze sprawą ze skargi o wznowienie postępowania wniesioną przez S. B. i B. M. (I ACa 792/15) w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia oraz prowadzenia pod wspólną sygn. I ACa 614/15. Pozwani S. B. i B. M., wnosili o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 18 kwietnia 2014 roku w sprawie I ACa 139/13 i zaskarżyli wskazany wyżej wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie w części oddalającej apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Radomiu z dnia 29 marca 2012 roku w sprawie IC1455/09 zasądzającego od pozwanych S. B. i B. M. należności ponad następujące kwoty: w pkt. III ponad kwotę 30.019 złotych, w pkt. IV ponad kwotę 6.526 złotych, w pkt.V ponad kwotę 6.526 złotych oraz zawierającego rozstrzygnięcie o kosztach procesu w punktach VIII, IX i X oraz rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego. Wnosili o zmianę wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie przez zmianę wyroku Sądu Okręgowego w Radomiu z dnia 29 marca 2012 roku w sprawie IC 1455/09 przez: zasądzenie w pkt. III w miejsce kwoty 90.057 złotych - kwoty 30.019 złotych, zasądzenie w pkt. IV w miejsce kwoty 19.578 złotych - kwoty 6.526 złotych, zasądzenie w pkt.V w miejsce kwoty 19.578 złotych - kwoty 6.526 złotych przy zachowaniu w niezmienionej postaci rozstrzygnięcia w zakresie należnych odsetek ustawowych. Wnosili też o zmianę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zawartego w punktach VIII, IX i X wymienionego wyroku Sądu Okręgowego w Radomiu przez wzajemne zniesienie kosztów postępowania w sprawie , oraz pkt. II wymienionego wyżej wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie przez wzajemne zniesienie kosztów postępowania w II Instancji. Jako podstawę wznowienia wskazali art.401 ¹ k.p.c. w zw. z art.190 ust.4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a to w związku z treścią wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2015 roku w sprawie SK 32/14 ogłoszonego w Dzienniku Ustaw w dniu 1 lipca 2015r.

Pozwany S. Z. wnosił o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 18 kwietnia 2014 r. sygn. akt: I ACa 139/13,uchylenie powyższego wyroku w całości, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany podniósł, że Sąd Apelacyjny w Lublinie podzielił ustalenia Sądu Okręgowego w Radomiu i na podstawie art. 79 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych ustalił, że pozwany S. Z. dopuścił się naruszenia praw autorskich powoda, że jego działanie było zawinione co na podstawie w/w przepisu uprawniało Sąd do wydania niesłusznego orzeczenia poprzez zasądzenie od pozwanego (solidarnie z innym pozwanym) na rzecz powoda trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia zgody przez uprawnionego na korzystanie z utworu. Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 23 czerwca 2015 r. w sprawie sygn. akt: SK 32/14 orzekł, że art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w zakresie, w jakim uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa, naprawienia wyrządzonej szkody poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej - w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Skoro zatem podstawą prawną wyroku Sądu Okręgowego w Radomiu w sprawie sygn. akt I C 1455/09 z dnia 29 marca 2012 r. i utrzymującego ten wyrok w mocy wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie, była treść przepisu 79 ust.l pkt 3 lit b) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, który jest sprzeczny z Konstytucją RP, na zasadzie art. 401 ¹ k.p.c. skarga o wznowienie postępowania jest konieczna i uzasadniona.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Podstawę przedmiotowych skarg stanowi art.401 ¹ k.p.c. zgodnie z którym „Można żądać wznowienia postępowania również w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie”. Jednocześnie warunek dopuszczalności wznowienia postępowania z uwagi na niezgodność aktu normatywnego z Konstytucją istnieje tylko wtedy, gdy Trybunał Konstytucyjny zakwestionował ten przepis, który był decydującą podstawą prawną rozstrzygnięcia zaskarżonego skargą o wznowienie postępowania ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 10 2015r. sygn. I UK 461/14 LEX nr 1818224). Ponadto wpływ na możliwość wznowienia postępowania na w/w przepisie ma kwestia odroczenia przez TK utraty mocy prawnej zakwestionowanego przepisu. W postanowieniu z dnia 29 05 2014 r. sygn.. CZ 32/14 LEX nr 1480195 Sąd Najwyższy stwierdził, że „Wyroki Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające niezgodność aktów normatywnych z Konstytucją są skuteczne z mocą wsteczną (ex tunc). Jeden z wyjątków od tej zasady powstaje w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny odroczy utratę mocy prawnej zakwestionowanego przepisu. Takie rozstrzygnięcie oznacza, że wyłączona zostaje możliwość wznowienia postępowania na podstawie art. 401 ¹ k. p. c .” W sprawie niniejszej nie nastąpiło odroczenie utraty mocy prawnej przepisu art. 79 ust.1 pkt3 lit.b ustawy z dnia 4 02 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006r. Nr 90 poz.631 ze zm.). Wyrok w tej sprawie SK 32/14 wydany został w dniu 23 czerwca 2015r., ogłoszony w dniu 1 07 2015r. i w tej dacie wszedł w życie. Zgodnie z jego treścią art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w zakresie, w jakim uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa, naprawienia wyrządzonej szkody poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej - w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W uzasadnieniu tego orzeczenia TK wskazał przywołując orzeczenia Sądu Najwyższego, iż w związku z deliktowym charakterem odpowiedzialności wynikającej z naruszenia praw autorskich podczas ustalania rozmiaru wynagrodzenia należy uwzględniać zarówno potrzebę zapewnienia osobom uprawnionym odpowiedniego poziomu ochrony, jak też brać pod uwagę uzasadnione interesy użytkowników. Ta okoliczność sprzeciwia się narzucaniu im rażąco wygórowanych stawek sprawiających, że w zasadzie korzystanie z autorskich prawa majątkowych nie będzie dostępne. Zasądzanie odszkodowań o zwielokrotnionej wysokości powoduje, że tracą one swoją funkcję kompensacyjną stając się tylko cywilnoprawnym środkiem represji wymierzanym sprawcy naruszenia autorskich praw majątkowych. Zdaniem TK ta regulacja zapewnia uprawnionym z tytułu autorskich praw majątkowych zbyt daleko idącą ochronę, której realizacja może w praktyce odbywać się kosztem użytkowników tych prac. Przepis ten opierał się na mechanizmie, który odrywał kwestię odpowiedzialności naruszyciela od szkody, którą swoim działaniem wyrządził. Nawet jednak w przypadku takich roszczeń odszkodowawczych konieczne jest zachowanie równowagi między twórcami a użytkownikami tych praw. Zdaniem TK nawet w sytuacji kiedy użytkownikom można przypisać bezprawne i zawinione naruszenie autorskich praw majątkowych , ustawodawca nie może w sposób całkowicie dowolny wkraczać w ich prawa majątkowe i zupełnie arbitralnie określać zasady rekompensowania twórcom poniesionej przez nich szkody. Ingerując natomiast w stosunek zobowiązaniowy między uprawnionym z tytułu praw autorskich a sprawcą szkody ustawodawca naruszył równowagę pomiędzy pozycją tych podmiotów . Uprawniony dysponuje bowiem całym katalogiem roszczeń uruchamianych w związku z naruszeniem tych praw, jak też ułatwieniami procesowymi, a więc wyposażenie go jeszcze w instrument ochrony polegający na żądaniu zryczałtowanego odszkodowania niewymagającego ustalenia wysokości szkody jest całkowicie pozbawione podstaw. Dodatkowo TK wskazał, że sprawca deliktu któremu przypisuje się odpowiedzialność w oderwaniu od zasady adekwatnego związku przyczynowego ( art.361 k.c.) nie dysponuje żadnymi instrumentami umożliwiającymi mu obronę i zminimalizowanie ponoszonego uszczerbku majątkowego, a jego odpowiedzialność może przewyższać „normalne następstwa działania z których wynikła szkoda”. Zdaniem TK uprawnieni z tytułu praw autorskich mogą korzystać z szerokiego katalogu roszczeń przewidzianych w art.79 prawa autorskiego , w tym dochodzić naprawienia szkody na zasadach ogólnych. Bezsporne jest, że orzeczenie wydane w przedmiotowej sprawie której dotyczą skargi o wznowienie postępowania zostało oparte na zakwestionowanym przepisie art.79 ust.1 pkt3 b, gdyż wysokość odszkodowania została automatycznie, zgodnie z żądaniem uprawnionego wyliczona jako trzykrotność stosownego wynagrodzenia. W związku z powyższym istnieją podstawy do wznowienia postępowania zakończonego orzeczeniem Sądu Apelacyjnego z dnia 18 kwietnia 2014r. sygn. I ACa 139/13 którym oddalone zostały apelacje pozwanych S. B., B. M., S. Z. i W. Ł. (3). Z tych też względów należało uwzględniając skargi o wznowienie postępowania uchylić zaskarżony wyrok i uwzględniając częściowo apelacje pozwanych zmienić wyrok Sądu Okręgowego w Radomiu w punktach 1, 2, 3, 4, 5 poprzez obniżenie zasądzonej kwoty odszkodowania od S. B. i B. M. z kwot 90 057 zł do kwoty 30019 zł ( punkt 3), z kwoty 19578 zł do kwoty 6526 zł ( punkt 4), z kwoty 19578 zł do kwoty 6526 zł ( punkt 5) , od pozwanego S. Z. z kwoty 27 408 zł do kwoty ( punkt 1), z kwoty 39153 zł do kwoty ( punkt 2), oraz w zakresie kosztów postępowania w punktach VI, VII, VIII, IX i X poprzez wzajemne zniesienie kosztów postępowania, jak też w punktach XI, XII, XIII, XIV i XV przez obniżenie kwot należnych do pobrania od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa, a to kwot; 1370, 40 zł i 807,41 zł do 456, 80 zł i 269,13 zł ( punkt XI), 1957,65 i 153,44 zł do 652, 55 zł i 51,14 zł ( punkt XII), 1302,85 zł i 2652, 92 zł do 434,28 zł i 884,30 zł ( punkt XIII), 978, 90 zł i 576,23 zł do 326, 30 zł i 192,07 zł ( punkt XIV), 978,90 i 576,23 zł do 326,30 zł i 192,07 zł ( punkt XV) , a nieuiszczone opłaty sądowe i wydatki przejąć na rachunek Skarbu Państwa. Z tych też względów i w oparciu o art. 401 ¹ k.p.c. oraz art. 412 § 2 k.p.c. i art.100 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.