Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 24 lutego 2016 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Antoni Smus

Sędziowie SO Iwona Podwójniak

SO Joanna Składowska

Protokolant sekr. Joanna Wołczyńska-Kalus

po rozpoznaniu w dniu 24 lutego 2016 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku M. M. (1)

z udziałem P. P.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni i uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Wieluniu

z dnia 18 listopada 2015 roku, sygnatura akt I Ns 1030/14

postanawia:

I.  z apelacji wnioskodawczyni zmienić zaskarżone postanowienie
w punktach 1, 2, 3 i 4 w ten sposób, że:

a)  uchylić punkty 2 i 4,

b)  punktowi 1 nadać następujące brzmienie: „1. ustalić, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni M. M. (1)
i uczestnika postępowania P. P., oprócz składników wymienionych w postanowieniu Sądu Rejonowego w Wieluniu
z dnia 25 marca 1994 roku sygnatura akt I Ns 462/93, wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego numer (...) w bloku numer (...) położonym w W. na osiedlu (...) o powierzchni użytkowej 42,50 m ², dla którego nie ma urządzonej księgi wieczystej”,

c)  punktowi 3 nadać brzmienie: „3. dokonać uzupełniającego podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika postępowania
w ten sposób, że składnik majątkowy wymieniony w punkcie
1 przyznać M. M. (1) bez żadnej spłaty na rzecz P. P.”;

I.  oddalić apelację wnioskodawczyni w pozostałej części i apelację uczestnika postępowania w całości;

II.  przyznać adwokat H. P. i adwokat L. J. zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej zainteresowanym z urzędu w postępowaniu apelacyjnym w kwotach po 2 214 (dwa tysiące dwieście czternaście) złotych brutto, które wypłacić z funduszy Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Wieluniu.

Sygn. akt I Ca 29/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 18 listopada 2015r. Sąd Rejonowy w Wieluniu:

- w pkt 1 ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni M. M. (1) i uczestnika postępowania P. P. wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) w bloku nr (...) położonego w W. na os. (...) o powierzchni użytkowej 42,50 m2 znajdującego się w zasobach (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w W., dla którego nie ma urządzonej księgi wieczystej;

- w pkt 2 ustalił udziały w majątku wspólnym w następujący sposób: udział M. M. (1) 95 %, udział P. P. 5 %;

- w pkt 3 dokonał podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika postępowania w ten sposób, że składnik majątkowy wymieniony w pkt 1 przyznał na wyłączną własność wnioskodawczyni;

- w pkt 4 zasądził od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania tytułem dopłaty do wyrównania udziału w majątku wspólnym kwotę 12 134,15 złotych, płatną jednorazowo w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi jej płatności;

- w pkt 5 przyznał adwokatowi H. P. kwotę 4 428,00 złotych tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni z urzędu i nakazał wypłacić ją ze Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Wieluniu;

- w pkt 6 przyznał adwokatowi L. J. kwotę

1 476,00 złotych tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej uczestnikowi postępowania z urzędu i nakazał wypłacić ją ze Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Wieluniu.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

M. P. i P. P. w dniu 11 października 1986r. zawarli związek małżeński. P. P. wyprowadził się jednak od swojej żony jeszcze przed narodzinami córki A.. Małżonkowie P. ostatecznie rozstali się w 1988r. W dniu 21 listopada 1994r. M. P. otrzymała przydział lokalu mieszkalnego nr (...), znajdującego się na os. (...) w bloku nr (...) o powierzchni użytkowej 42,50 m ². W przydzielonym lokalu miała prawo mieszkać z M. P., jako głównym lokatorem, jej córka A. P.. P. P. nigdy nie zamieszkał w przedmiotowym lokalu i nie czynił o to starań, bywał tam jedynie okazjonalnie, odwiedzając córkę. Środki na mieszkanie pochodziły z zaliczki na wkład mieszkaniowy w kwocie 4 250,00 złotych (po denominacji) wpłaconej w dniu 16 listopada 1993r., wkładu ze zlikwidowanej książeczki mieszkaniowej w kwocie 16 663,50 złotych (po denominacji) wpłaconej w dniu 03 czerwca 1994r. i dopłaty do wkładu w kwocie 77,07 złotych (po denominacji) wpłaconego w dniu 28 października 1994r. Zaliczeniu na poczet wkładu mieszkaniowego podlegała również kwota 1 054,60 złotych (po denominacji) tytułem wykonanych we własnym zakresie prac remontowych. Środki zgromadzone na książeczce mieszkaniowej pochodziły z kwot wpłacanych przez M. M. (1), uzyskanych z wynagrodzenia za pracę, a także przekazanych jej przez ojca.

Na mocy wyroku Sądu Wojewódzkiego w Sieradzu z dnia 29 wrześniu 1993r. pomiędzy małżonkami P., z dniem 30 czerwca 1993r., została zniesiona wspólność ustawowa małżeńska. Następnie, w dniu 18 października 1993r. M. P. złożyła wniosek o podział majątku wspólnego, w skład którego wchodził wkład na książeczce mieszkaniowej nr (...). Postanowieniem z dnia 25 marca 1994r., wydanym w sprawie o sygn. akt I Ns 462/93, Sąd Rejonowy w Wieluniu dokonał podziału majątku dorobkowego małżonków P., przyjmując nierówne udziały w majątku wspólnym w stosunku 95% dla M. P. i 5% dla P. P. oraz przyznając wchodzący w skład tego majątku wkład mieszkaniowy o wartości 98 733 800,00 złotych (9 873,38 złotych po denominacji) na rzecz M. P., bez spłat na rzecz P. P..

Po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, M. P., pozostająca nadal w związku małżeńskim z P. P., po dokonaniu niezbędnych wpłat, pokrywających w pełni wkład mieszkaniowy, przekształciła spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego na os. (...) w spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego. W lokalu tym mieszkała M. P., jej córka A. oraz partner życiowy A. M..

Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Sieradzu z dnia 18 grudnia 1997r., wydanym w sprawie o sygn. akt I 1 C 210/97, który to wyrok uprawomocnił się w dniu 10 stycznia 1998r., małżeństwo M. P. i P. P. zostało rozwiązane przez rozwód.

Obecna wartość rynkowa prawa do lokalu wynosi 136 000,00 złotych.

Wnioskodawczyni ponosiła wszelkie koszty związane z eksploatacją lokalu, opłacając czynsz oraz media. P. P. nie partycypował w kosztach utrzymania mieszkania, nie podejmował żadnych prób zamieszkania, jak również nie żądał od byłej żony czynszu.

Ustalając skład i wartość majątku wspólnego, Sąd miał na uwadze, iż według art. 215 ustawy z dnia 16 września 1982r. Prawo spółdzielcze (Dz.U. nr 30 poz. 210), w pierwotnym brzmieniu, który wszedł w życie 01 stycznia 1983r., spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego przydzielone obojgu małżonkom lub jednemu z nich w czasie trwania małżeństwa dla zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych rodziny należało wspólnie do obojga małżonków bez względu na istniejące między nimi stosunki majątkowe. Jeżeli między małżonkami istniała rozdzielność majątkowa, do wspólności spółdzielczego prawa do lokalu w kwestiach nieuregulowanych w przepisach przytoczonego artykułu należało stosować odpowiednio przepisy o wspólności ustawowej (§ 2).

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, będące przedmiotem przydziału z 1994r., opiewającego na M. P. podlegało zatem od chwili powstania, aż do dnia 10 stycznia 1998r. (tj. uprawomocnienia się wyroku rozwodowego) regulacji art. 215 § 2 i 3 Prawa spółdzielczego. Tym samym rozdzielność majątkowa nie mogła wywrzeć skutków w odniesieniu do tego prawa i po ustaniu małżeństwa koniecznym stało się dokonanie przez zainteresowanych podziału ich majątku wspólnego w tym zakresie.

Lokatorskie prawo do lokalu, następnie przekształcone w spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, było finansowane częściowo ze środków zgromadzonych na książeczce mieszkaniowej, na którą to książeczkę małżonkowie P. wpłacili pieniądze uzyskane z prezentów ślubnych w kwocie 176 000,00 złotych. W pozostałej części kwota potrzebna na pokrycie wkładu mieszkaniowego uregulowana została ze środków uzyskanych przez wnioskodawczynię. Mając zatem na uwadze, że pierwsza wpłata na książeczkę mieszkaniową, od której to kwoty rosły następnie odsetki, nastąpiła ze wspólnych pieniędzy otrzymanych przez małżonków P. w ramach prezentów ślubnych, Sąd nie podzielił stanowiska wnioskodawczyni, iż jej udział w majątku wspólnym wynosił 100%, ponieważ obydwoje małżonkowie dali asumpt do rozpoczęcia powstawania majątku i mieszkając razem gromadzili środki na pozyskanie stosownego wkładu mieszkaniowego. Wobec powyższego, Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, iż udział w majątku wspólnym wnioskodawczyni M. M. (1) wynosi 95%, a uczestnika P. P. 5%.

Wobec ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym oraz przyznania jedynego składnika tego majątku M. M. (1), Sąd zasądził od niej na rzecz P. P. spłatę w wysokości 12 134,15 złotych. Na sumę tę złożyły się: kwota 6 830,00 złotych (136 600,00 złotych x 5%), stanowiąca równowartość przyznanego uczestnikowi udziału w majątku wspólnym tj. własnościowym spółdzielczym prawie do lokalu mieszkalnego oraz kwota 5 304,15 złotych (106 083,00 złotych x 5 %), stanowiąca równowartość 5 % udziału w pożytkach, jakie można byłoby uzyskać z tytułu wynajmu lokalu. O zwrocie pożytków orzeczono na podstawie art. 207 kc.

O wynagrodzeniach pełnomocników z urzędu, Sąd pierwszej instancji orzekł w oparciu o § 19 i 20 w zw. z § 7 ust. 1 pkt 10, § 6 pkt 4 i 6 oraz § 2 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t. j. Dz. U. z 2013 r., poz. 461).

Od postanowienia Sądu Rejonowego apelacje wnieśli oboje zainteresowani.

Pełnomocnik wnioskodawczyni zaskarżył orzeczenie w punktach 1, 2, 3 i 4 zarzucając:

1.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 215 § 2 i 3 ustawy Prawo Spółdzielcze, poprzez jego zastosowanie, w związku z art. 618 § 3 kpc i art. 5 kc, poprzez jego niezastosowanie w sprawie, a także art. 43 § 2 kro, poprzez przyjęcie, że uczestnikowi P. P. przysługuje jakikolwiek udział majątkowy, a tym samym jakakolwiek spłata;

2.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, poprzez przyjęcie do wyliczeń udziału w pożytkach z lokalu mieszkalnego jedynie niezasadnego wyliczenia matematycznego, a pominięcie wyliczenia rynkowej wartości tych nakładów wyliczonych jako wariant II przez biegłego M. M. na kwotę 17 563 złotych.

W oparciu o powyższe zarzuty wnosiła o:

1.  zmianę zaskarżonego postanowienia i odrzucenie lub oddalenie wniosku, ewentualnie:

2.  ustalenie, że spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego objętego wnioskiem, jako przedmiot majątku wspólnego będzie przyznane na własność wnioskodawczyni bez jakichkolwiek spłat i bez zasądzania udziału w pożytkach na rzecz uczestnika postępowania oraz nie obciążanie wnioskodawczyni kosztami postępowania za II instancję;

ewentualnie:

3.  uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Pełnomocnik uczestnika postępowania zaskarżył orzeczenie w zakresie pkt. 2, 4 (w części niezasądzającej ponad kwotę 12 134,15 złotych) i 6, zarzucając:

1.  naruszenie art. 233 § 1 kpc, poprzez błędną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności nieuwzględnienie wszystkich dowodów, następstwem czego była sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegająca na całkowitym pominięciu w ustaleniach decyzji o przydziale lokalu mieszkalnego z dnia 21 listopada 1994 nr. D.. (...), która określała wysokość wymaganego i zgromadzonego wkładu w dniu przydziału na kwotę 220 460,00 złotych;

2.  naruszenie art. 328 § 2 kpc, poprzez brak wskazania przyczyn, dla których Sąd pierwszej instancji dokonał podzielenia mocy dowodowej przyjętych za podstawę faktyczną dowodów, a w szczególności ocenę materiału dowodowego, poprzez przyjęcie, iż udział uczestnika wynosi tylko 5%, a wnioskodawczyni 95%, w sytuacji gdy zgromadzony materiał dowodowy sprawy, nie zezwala na taką ocenę;

3.  naruszenie art. 43 § 1 i 2 kro, polegających na przyjęciu i ustaleniu, iż udział uczestnika postępowania P. P. w majątku wspólnym wynosi 5 %, w sytuacji gdy prawidłowa ocena materiału zebranego w sprawie, w szczególności zeznań samej wnioskodawczyni, winna prowadzić do wniosku, iż udział wnioskodawcy wynosi co najmniej 25 % części w majątku wspólnym;

4.  naruszenie § 7 ust.1 pkt 10, § 6 i § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r. pozycja 461), a polegające na przyznaniu na rzecz pełnomocnika z urzędu uczestnika postępowania od Skarbu Państwa - SR w Wieluniu, kwoty 1 476,00 złotych, w tym 276,00 VAT, podczas gdy stawka obliczona od wartości udziału wynosi 3 600,00 powiększona o podatek 23%, zwłaszcza przy uwzględnieniu zawiłości sprawy i nakładu pracy.

W oparciu o powyższe zarzuty wnosił o:

1.  uchylenie postanowienia w zaskarżonym zakresie i przekazanie Sądowi pierwszej instancji sprawy do ponownego rozpoznania,

ewentualnie o:

2.  zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie 2, poprzez orzeczenie równych udziałów stron w majątku wspólnym wnioskodawczyni M. M. (1) i uczestnika postępowania P. P., poprzez określenie udziału uczestnika postępowania na 50% części;

3.  zmianę postanowienia w punkcie 4 postanowienia, poprzez zasądzenie na rzecz uczestnika postępowania P. P. od wnioskodawczyni spłaty w wysokości co najmniej 50 % wartości majątku wspólnego i 50 % udziału w pożytkach;

4.  zmianę postanowienia w punkcie 6 postanowienia, poprzez przyznanie na rzecz pełnomocnika z urzędu uczestnika postępowania od Skarbu Państwa - S.R. w W. kwoty obliczonej od wartości udziału dochodzonego, a więc kwotę 3 600,00 złotych powiększona o podatek VAT 23% zwłaszcza przy uwzględnieniu zawiłości sprawy i nakładu pracy.

Sad Okręgowy zważył, co następuje:

Jedynie apelacja wnioskodawczyni zasługiwała na częściowe uwzględnienie, choć nie wszystkie z podniesionych w niej zarzutów i argumentów należało uznać za uzasadnione.

Jak prawidłowo przyjął Sąd Rejonowy, a czego nie kwestionuje wnioskodawczyni, w roku 1995, kiedy to nastąpił przydział na rzecz wnioskodawczyni własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu obowiązywał art. 215 ustawy z 1982r. Prawo spółdzielcze, który w § 2 stanowił, że spółdzielcze prawo do lokalu przydzielonego obojgu małżonkom lub jednemu z nich w czasie trwania małżeństwa dla zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych rodziny należy wspólnie do obojga małżonków bez względu na istniejące między nimi stosunki majątkowe. Treść tego przepisu oznaczała, że o przynależności do majątku wspólnego małżonków spółdzielczego prawa do lokalu nabytego w drodze przydziału wydanego przez spółdzielnię decydowało porównanie daty przydziału z datą zawarcia i ustania małżeństwa, a spółdzielcze prawo do lokalu, przyznane w drodze przydziału jednemu z małżonków w czasie trwania małżeństwa, stanowiło przedmiot majątku wspólnego małżonków, chociażby wkład mieszkaniowy lub budowlany pochodził - w całości lub w części - z majątku odrębnego jednego lub obojga małżonków. Wpłata na taki wkład stanowiła natomiast nakład z majątku odrębnego małżonka na majątek wspólny. Okoliczność, że drugi z małżonków nie był członkiem spółdzielni i nie do niego należał związany z przydziałem wkład nie miały zatem żadnego znaczenia.

Ponadto, jak zauważa sama wnioskodawczyni, postanowienie o podziale majątku wspólnego z 25 marca 1994r. obejmowało wkład mieszkaniowy i związaną z nim ekspektatywę uzyskania lokatorskiego spółdzielczego prawa do lokalu. Tymczasem przydział z 21 listopada 1995r. dotyczył własnościowego prawa do lokalu i wiązał się z uiszczeniem wkładu budowlanego.

Wbrew zarzutowi wnioskodawczyni, Sąd pierwszej instancji nie dokonywał wykładni powołanego przepisu, ale opierał się na jego wyraźnym brzmieniu i prawidłowo orzekł o przynależności prawa do lokalu do majątku wspólnego. Zatem wniosek w sprawie nie podlegał oddaleniu.

Przychylić się natomiast należy do tezy wnioskodawczyni, że niezasadnie doszło do ustalenia udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz rozliczenia pożytków. Natomiast zupełnie chybiona jest teza uczestnika, iż posiada on udział 50 % w prawie do lokalu.

Wysokość udziałów małżonków w majątku wspólnym została prawomocnie ustalona w postanowieniu z 25 marca 1994r. i w tym zakresie mieliśmy do czynienia z powagą rzeczy osądzonej. Orzeczenie niniejsze mogło zatem mieć jedynie charakter uzupełniający i dotyczyć kwestii nieobjętych rozstrzygnięciem w sprawie I Ns 462/93 Sądu Rejonowego w Wieluniu, a więc wyłącznie podziału składnika majątkowego w postaci własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu.

Zgodnie z art. 45 § 1 kro, w postępowaniu o podział majątku wspólnego każdy z małżonków może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Takie żądanie wnioskodawczyni zgłosiła, domagając się ustalenia, że jej udział w wartości mieszkania wynosi 100%. Okoliczność ta została zaś wykazana, skoro wymagany wkład budowlany został sfinansowany z dochodów wnioskodawczyni, które stanowiły jej majątek odrębny z uwagi na ustrój rozdzielności majątkowej ustanowiony wyrokiem Sądu Rejonowego w Sieradzu z dnia 29 września 1993r. (sygn. akt III RC 518/93) z dniem 30 czerwca 1993r. oraz z wkładu mieszkaniowego zgromadzonego na książeczce mieszkaniowej, który to wkład również w dacie przydziału stanowił majątek odrębny wnioskodawczyni, a to z mocy postanowienia o podziale majątku z 25 marca 1994r. W związku z treścią tego orzeczenia, nie ma żadnego znaczenia podnoszona przez uczestnika postępowania okoliczność, że część środków na książeczce mieszkaniowej pochodziła z majątku wspólnego. Postanowieniem z 25 marca 1994r. składnik ten został w całości przyznany wnioskodawczyni bez żadnej spłaty na rzecz uczestnika postępowania, a więc po jego uprawomocnieniu wszedł do jej majątku odrębnego, a uczestnik postępowania nie mógł już dochodzić z tego tytułu żadnych roszczeń. Należy w tym miejscu zauważyć, że - wbrew ustaleniom Sądu Rejonowego - nie doszło do przekształcenia prawa lokatorskiego do lokalu we własnościowe. Przydział nastąpił od razu na warunkach własnościowego prawa do lokalu i nastąpiło to po dokonaniu podziału majątku wspólnego stron, którym objęta została całość środków, które były współfinansowane z majątku wspólnego.

Skoro zaś wkład z majątku wspólnego, którego małżonkowie wówczas nie posiadali oraz majątku odrębnego uczestnika postępowania był żaden, nakład M. M. (1) wynosi 100 %. Z tej przyczyny, po przyznaniu prawa do lokalu wnioskodawczyni, uczestnikowi nie należała się jakakolwiek spłata.

Odnośnie pozostałych roszczeń uczestnika postępowania należy zauważyć, że w ramach unormowania zawartego w art. 206 kc nie można racjonalnie wywodzić uprawnienia współwłaścicieli do współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej „w granicach udziału” lub „ponad udział”. Współwłaścicielowi nie przysługuje prawo do określonej części rzeczy wspólnej, lecz prawo do posiadania całej rzeczy. Każdemu współwłaścicielowi przysługuje takie samo uprawnienie, zatem każde z nich doznaje ograniczenia w sposobie jego wykonywania przez takie same uprawnienia pozostałych (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 października 1973r., III CRN 247/73, OSNCP 1974, nr 9, poz. 151, z dnia 27 kwietnia 2001r., III CKN 21/99, „Izba Cywilna” 2002, nr 3, s. 48 i z dnia 2 lutego 2003r., III CKN 1386/00, „Izba Cywilna” 2003, nr 10, s. 47 oraz postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2010r., III CSK 195/09, niepubl. i z dnia 15 kwietnia 2011r., III CSK 191/10, OSNC-ZD 2012, nr B, poz. 30).

Co najistotniejsze, ze względu na to, że w wypadkach objętych unormowaniem zawartym w art. 206 kc nie może być mowy o uprawnieniu do współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej w jakichkolwiek częściach, nie jest bezprawne w rozumieniu tego przepisu posiadanie lub współposiadanie i korzystanie z całej rzeczy wspólnej, gdy jeden ze współwłaścicieli zrezygnuje z wykonywania tego uprawnienia na rzecz innego lub innych współwłaścicieli. Należy zatem odróżnić prawo do współposiadania i do korzystania z rzeczy od kwestii roszczeń powstających wtedy, gdy prawa współwłaścicieli pozostają w konflikcie. Nawet jednak w tym wypadku podstawowym prawem współwłaściciela jest żądanie dopuszczenia go do współposiadania rzeczy.

Oczywiście współwłasność jest postacią własności i dlatego dla jej ochrony mają odpowiednie zastosowanie środki służące ochronie prawa własności, tj. art. 222-231 kc. Z tego powodu, w razie naruszenia uprawnienia współwłaściciela do współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej (art. 206 kc), przysługuje mu wobec współwłaściciela, który dopuścił się takiego bezprawnego działania, także roszczenie uzupełniające określone w art. 224 § 2 lub w art. 225 kc. Dopóty jednak współwłaściciele korzystają ze wspólnej rzeczy zgodnie z ich wolą wyrażoną nawet w sposób konkludentny, dopóty ich współposiadanie i korzystanie z rzeczy nie narusza art. 206 kc.

W sprawie przedmiotowej, w ocenie Sadu Okręgowego, nie mógł mieć zastosowania art. 207 kc. Pożytki z rzeczy wspólnej, o których mowa w powołanym przepisie, to pożytki naturalne i cywilne, określone w art. 53 kc oraz dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego. Art. 207 kc nie obejmuje natomiast korzyści osiąganych przez współwłaściciela z tytułu korzystania z rzeczy (w sprawie przedmiotowej lokalu), nie polegają one bowiem na czerpaniu pożytków lub innych przychodów, lecz na zaoszczędzeniu wydatków (Stanisław Rudnicki Komentarz do art.207 Kodeksu cywilnego WK 2015, Paweł Księżak Komentarz orzeczniczy do art.207 Kodeksu cywilnego, Lexis Nexis 2011).

Podsumowując, dla uwzględnienia roszczeń uczestnika związanych z zamieszkiwaniem przez wnioskodawczynię w lokalu, zgodnie z art. 224 § 2 kc w zw. z art. 225 kc, niezbędne byłoby ustalenie jej złej wiary, bowiem dobra wiara wyklucza roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy.

M. M. (1) sfinansowała wkład budowlany w całości ze środków stanowiących jej majątek odrębny. Lokal został przyznany wyłącznie jej i służył także zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych wspólnego dziecka zainteresowanych. Uczestnik postępowania nigdy nie zamieszkiwał w lokalu i nie zgłaszał takiego żądania, w żaden sposób się mieszkaniem nie interesował, nie poczynił żadnego nakładu na lokal, czy to finansowego, czy to osobistego, nigdy nie partycypował w żadnych kosztach związanych z jego eksploatacją. W tych warunkach, wnioskodawczyni miała pełne prawo przypuszczać, że zajmując mieszkanie niczyich praw nie narusza. Tym samym brak było podstaw do nawet częściowego uwzględnienia roszczeń uczestnika wobec wnioskodawczyni z tytułu „czerpania pożytków z jego udziału wynoszącego 1/2”.

Odnosząc się do zarzutu pełnomocnika uczestnika postępowania o błędnym ustaleniu jego wynagrodzenia, należy zauważyć, że zgodnie z § 7 ust. 1 pkt 10 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, które miało zastosowanie w sprawie z uwagi na datę wszczęcia postępowania, stawki minimalne w sprawach o podział majątku wspólnego między małżonkami oblicza się na podstawie § 6 od wartości udziału. Skoro wartość majątku podlegającego podziałowi wynosiła 136 000 złotych, a udział uczestnika postępowania prawomocnie ustalony 5%, wynagrodzenie pełnomocnika, w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia stanowiło kwotę 1 200 złotych, przy powiększeniu jej o stawkę VAT, a zatem zaskarżone orzeczenie nie narusza powołanych przepisów.

Podsumowując, niezależnie od zarzutów apelujących, stwierdzić należało naruszenie przez Sad Rejonowy prawa materialnego w postaci art. 45 § 1 kro oraz 224, 225 i 207 kc. Obligowało to Sąd Okręgowy do zmiany zaskarżonego postanowienia na podstawie art. 386 § 1 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc, poprzez uchylenie rozstrzygnięcia z pkt 4.

Ponadto, mając na uwadze, że wystąpienie z wnioskiem o dokonanie uzupełniającego podziału majątku wspólnego jest dopuszczalne jedynie w sytuacji, gdy sąd nie rozstrzygnął w sentencji postanowienia, czy przedmiot zgłoszony do podziału należy do majątku wspólnego i jednocześnie nie zajął stanowiska w przedmiocie przynależności tego składnika do majątku wspólnego w uzasadnieniu postanowienia, a jeśli chodzi o inne kwestie, to są one objęte powagą rzecz osądzonej (art. 365 kpc, 199 § 1 pkt 2 kpc), należało wyeliminować z orzeczenia pkt 2, dotyczący określenia wysokości udziałów małżonków w majątku wspólnym, a pkt 3 nadać właściwe brzmienie uwzględniające fakt, iż podział majątku miał charakter jedynie uzupełniający.

W pozostałym zaś zakresie apelacja wnioskodawczyni i apelacja uczestnika postępowania w całości, na podstawie art. 385 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc podlegały oddaleniu.

O przyznaniu pełnomocnikom zainteresowanych wynagrodzenia za udział w postepowaniu apelacyjnym orzeczono na podstawie § 13 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, wg stawki minimalnej obliczonej od wartości przedmiotu zaskarżenia.