Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 września 2014 roku

Sąd Rejonowy w Nowym Dworze Mazowieckim Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Jacek Modras

Protokolant: sekr. sądowy – stażysta Agnieszka Żmijewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 sierpnia 2014 roku w Nowym Dworze Mazowieckim

sprawy z powództwa B. P. i A. P. (1)

przeciwko E. P., M. P. (1) i K. P. (1)

przy udziale interwenienta ubocznego Gminy P.

o opróżnienie lokalu mieszkalnego i zapłatę

I.  nakazuje pozwanym E. P., M. P. (1) i K. P. (1), aby opuścili i opróżnili z rzeczy lokal mieszkalny położony w S. numer (...), gm. P.;

II.  ustala, że pozwanym E. P., M. P. (1) i K. P. (1) przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego;

III.  wstrzymuje wykonanie pkt. I wyroku do czasu złożenia pozwanym E. P., M. P. (1) i K. P. (1) przez Gminę P. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego;

IV.  zasądza od pozwanej E. P. na rzecz powodów B. P. i A. P. (1) kwotę 29.500 zł (dwadzieścia dziewięć tysięcy pięćset złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od kwot:

1.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 czerwca 2011 roku do dnia zapłaty,

2.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 lipca 2011 roku do dnia zapłaty,

3.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 sierpnia 2011 roku do dnia zapłaty,

4.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 września 2011 roku do dnia zapłaty,

5.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 października 2011 roku do dnia zapłaty,

6.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 listopada 2011 roku do dnia zapłaty,

7.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 grudnia 2011 roku do dnia zapłaty,

8.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty,

9.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 lutego 2012 roku do dnia zapłaty,

10.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 marca 2012 roku do dnia zapłaty,

11.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty,

12.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 maja 2012 roku do dnia zapłaty,

13.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 czerwca 2012 roku do dnia zapłaty,

14.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 lipca 2012 roku do dnia zapłaty,

15.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 sierpnia 2012 roku do dnia zapłaty,

16.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 września 2012 roku do dnia zapłaty,

17.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 października 2012 roku do dnia zapłaty,

18.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 listopada 2012 roku do dnia zapłaty,

19.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty,

20.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 stycznia 2013 roku do dnia zapłaty,

21.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 lutego 2013 roku do dnia zapłaty,

22.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 marca 2013 roku do dnia zapłaty,

23.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 kwietnia 2013 roku do dnia zapłaty,

24.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 maja 2013 roku do dnia zapłaty,

25.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty,

26.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 lipca 2013 roku do dnia zapłaty,

27.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 sierpnia 2013 roku do dnia zapłaty,

28.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 września 2013 roku do dnia zapłaty,

29.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 października 2013 roku do dnia zapłaty,

30.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 listopada 2013 roku do dnia zapłaty,

31.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 grudnia 2013 roku do dnia zapłaty,

32.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty,

33.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 lutego 2014 roku do dnia zapłaty,

34.  868 zł (osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) od dnia 1 marca 2014 roku do dnia zapłaty;

V.  zasądza od pozwanej E. P. na rzecz powodów B. P. i A. P. (1) kwotę 328 zł (trzysta dwadzieścia osiem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania w sprawie o opróżnienie lokalu mieszkalnego;

VI.  na podstawie art. 102 k.p.c. odstępuje od obciążania kosztami postępowania M. P. (1) i K. P. (1)

VII.  zasądza od pozwanej E. P. na rzecz powodów B. P. i A. P. (1) kwotę 3.924,79 zł (trzy tysiące dziewięćset dwadzieścia cztery złote siedemdziesiąt dziewięć groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania o zapłatę;

VIII.  nakazuje ściągnąć od pozwanej E. P. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim kwotę 1.815 zł (jeden tysiąc osiemset piętnaście złotych) tytułem kosztów sądowych, od których powodowie zostali zwolnieni;

IX.  nakazuje ściągnąć od pozwanej E. P. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim kwotę 110 zł (sto dziesięć złotych) tytułem brakującej opłaty od pozwu.

Sygn. akt I C 372/12

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim

z 2 września 2014 roku

Powodowie B. i A. P. (2) – po rozszerzeniu żądania pismem z dnia 13 maja 2014 roku (k. 195–200/tom I) – domagali się od pozwanych E. P. oraz małoletnich M. P. (1) i K. P. (1) opuszczenia i opróżnienia lokalu mieszkalnego, położonego w S. nr (...), gm. P., oraz zasądzenia od pozwanej E. P. kwoty 29.500 zł tytułem odszkodowania za zajmowanie lokalu w okresie od 1 czerwca 2011 roku do 1 marca 2014 roku, z ustawowymi odsetkami od każdej miesięcznej płatności w wysokości 868 zł do dnia zapłaty. Powodowie wnieśli również o zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania.

W uzasadnieniu powodowie wskazali, że są właścicielami wspomnianego lokalu mieszkalnego. Pozwana E. P. to była żona ich syna, zaś pozostali pozwani to ich wnuki. Lokal został użyczony pozwanej oraz synowi powodów po zawarciu przez nich małżeństwa. Po rozwiązaniu tego małżeństwa przez rozwód syn powodów wyprowadził się. Pozwana natomiast, według powodów, zachowuje się w stosunku do nich w niewłaściwy sposób, nadto nie dba o lokal. Powodowie domagali eksmisji oraz – wyłącznie od pozwanej E. P. – zapłaty odszkodowania za zajmowanie lokalu, w wysokości odpowiadającej stawce rynkowej czynszu za taki lokal.

Pozwani w odpowiedzi na pozew wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania (k. 30–32).

W uzasadnieniu pozwani zarzucili, że umowa użyczenia nie wygasła, zatem nadal są uprawnieni do korzystania z lokalu. W dalszej części postępowania zarzucili również sprzeczność żądania powodów z zasadami współżycia społecznego (k. 262).

Bezsporne między stronami było, że pozwani E. P., M. P. (1) i K. P. (1) zajmują lokal mieszkalny (budynek) objęty żądaniem pozwu. Nie było sporu również co do tego, że nie uiszczali i nie uiszczają z tego tytułu powodom żadnych opłat.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Nieruchomość położona w S., gmina P., na której znajduje się budynek mieszkalny oznaczony numerem (...), została nabyta przez powodów w drodze zasiedzenia z dniem 14 czerwca 1990 roku.

Dowód: postanowienie Sądu Rejonowego w N.z dnia 25 września 2014 roku, sygn. akt I Ns (...)(k. 143 akt Sądu Rejonowego w N.o sygn. I Ns (...)).

Syn powodów, M. P. (2), zawarł związek małżeński z pozwaną E. P. w 1998 roku. Po ślubie oboje zamieszkali w budynku nr (...) w S.. Początkowo mieszkali tam razem z powodami, potem powodowie zbudowali drugi, mniejszy budynek, do którego się przenieśli.

Powodowie nie zawarli z pozwaną i synem żadnej formalnej umowy dotyczącej korzystania z domu, nie zostało też określone, przez jak długi okres pozwana i syn powodów mają tam mieszkać. Początkowo relacje między powodami a E. P. układały się dobrze.

Dowód: zeznania świadka M. P. (2) k. 119–120;

zeznania świadka J. S. k. 120;

zeznania świadka M. G. k. 120;

zeznania świadka M. P. (3) k. 120;

zeznania świadka R. O. k. 121;

zeznania powódki B. P. k. 121–122;

zeznania powoda A. P. (1) k. 122;

zeznania pozwanej E. P. k. 122.

Małżeństwo E. i M. P. (2) zostało rozwiązane wyrokiem Sądu Okręgowego (...)w W. z 2 września 2010 roku, sygn. akt III C (...), z wyłącznej winy M. P. (2). W tym samym wyroku Sąd Okręgowy (...)w W. zasądził od M. P. (2) tytułem alimentów na rzecz małoletnich dzieci M. (ur. 2000 r.) i K. P. (1) (ur. 2008 r.) kwotę 1.250 zł miesięcznie, zaś na rzecz E. P. – kwotę 250 zł miesięcznie.

Dowód: odpis wyroku z 2.09.2010 roku, k. 18–19.

M. P. (2) wyprowadził się ze wspólnego mieszkania jeszcze przed rozwodem. Po rozwodzie stosunki między powodami a E. P. popsuły się. Między powódką B. P. a pozwaną E. P. dochodziło do awantur. Dwukrotnie na wezwanie E. P. interweniowała Policja.

Dowód: zeznania świadka M. P. (2) k. 119–120 (odnośnie opuszczenia lokalu);

zeznania świadka J. S. k. 120;

zeznania świadka M. G. k. 120 (odnośnie interwencji);

zeznania świadka R. O. k. 121;

zeznania powódki B. P. k. 121–122;

zeznania pozwanej E. P. k. 122.

Pismem z dnia 15 marca 2011 roku, wysłanym do pozwanej E. P. 17 marca 2011 roku, powodowie wezwali pozwaną do wydania im budynku mieszkalnego nr (...) w S..

Kolejnym pismem z dnia 27 kwietnia 2011 roku, wysłanym 5 maja 2011 roku, powodowie ponowili żądanie wydania im budynku. Zwrócili też uwagę, że osoba zajmująca lokal bez tytułu prawnego obowiązana jest co miesiąc uiszczać odszkodowanie, odpowiadające wysokości czynszu, jak mógłby otrzymać właściciel.

Dowód: pismo z 27.04.2011 z dowodem nadania, k. 3;

pismo z 15.03.2011 z dowodem nadania, k. 4.

Możliwy do uzyskania czynsz najmu lokalu mieszkalnego zajmowanego przez pozwanych to 868 zł miesięcznie.

Dowód: opinia biegłej W. S., k. 135–154, 227–228.

Pozwana E. P. pracuje na pół etatu i zarabia ok. 900 zł. Nie ma możliwości zamieszkania z synami w innym lokalu. W jej domu rodzinnym (trzypokojowym) mieszka jej matka, jej siostra oraz brat z żoną i dzieckiem.

Dowód: zeznania świadka R. O. k. 121 (odnośnie sytuacji mieszkaniowej w domu rodzinnym pozwanej E. P.);

zeznania pozwanej k. 122, 243–244.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dokumentów, zeznań świadków i stron oraz opinii biegłej do spraw szacowania nieruchomości W. S..

Wspomniane dokumenty nie były kwestionowane przez strony, nie budziły też wątpliwości Sądu co do ich mocy dowodowej.

Zeznania świadków i stron były zgodne co do tego, że żadnej formalnej umowy dotyczącej korzystania z lokalu mieszkalnego objętego pozwem ani pozwana, ani jej były mąż z powodami nie zawierali. Zeznania te są spójne również co do tego, że po rozwodzie pozwanej z synem powodów relacje między stronami niniejszego postępowania znacznie się pogorszyły.

Sporna w sprawie była wartość dowodowa opinii biegłej W. S., na podstawie której Sąd ustalił wysokość czynszu, jaki można uzyskać za wynajem przedmiotowego budynku. Pozwani kwestionowali opinię, zarzucając biegłej przyjęcie do porównania danych z innych miejscowości, a ponadto brak skorygowania współczynnika stanu technicznego budynku i rodzaju ogrzewania (k. 172–173). Biegła odpowiedziała na zarzuty (k. 227–228). Sąd uznał wyjaśnienia biegłej za wystarczające. Do umów najmu z innych miejscowości biegła sięgnęła wobec braku takowych umów w S., ale jednocześnie zastosowała odpowiednią korektę ze względu na lokalizację oraz ze względu na stan budynku. Biegła odniosła się również do rodzaju ogrzewania. Opinia biegłej jest kompletna, jasna i stanowcza. W zdecydowanej większości przypadków niej jest możliwe znalezienie identycznego lokalu do porównania, zatem muszą występować różnice między lokalem szacowanym a lokalami przyjętymi do porównania. Rzeczą biegłego jest wykazać, że zastosował odpowiednie korekty i biegła W. S. tak też uczyniła. Dalsze zarzuty pozwanych (k. 256–259) stanowią polemikę z metodologią stosowaną przez biegłego. Niezadowolenie strony z wyniku dowodu z opinii biegłego, czy też prezentowanie przez stronę odmiennych ocen i zapatrywań, nie może stanowić uzasadnienia żądania dopuszczenia dowodu z innego biegłego. Warto zaś zauważyć, że przyjęta przez biegłą stawka czynszu za m ² w przedmiotowej nieruchomości (13,72 zł) jest niższa niż cena minimalna z próby reprezentatywnej (16 zł, por. k. 149 akt), co potwierdza, że biegła zastosowała określone korekty.

Sąd rozważył, co następuje.

Pozew B. i A. P. (1) obejmuje dwa żądania: opróżnienia lokalu mieszkalnego oraz zapłaty.

Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą (art. 222 § 1 k.c.). Rzeczą powodów było zatem wykazanie, że są właścicielami budynku na nr (...) w S., rzeczą pozwanych zaś – wykazanie, że przysługuje im skuteczne względem właściciela uprawnienie do korzystania z tego budynku.

Powodowie wykazali są właścicielami nieruchomości, na której posadowiony jest budynek mieszkalny będący przedmiotem pozwu. Budynek, jako część składowa, dzieli los nieruchomości.

Pozwani nie wykazali w sprawie, by do budynku przysługiwało im jakiekolwiek prawo rzeczowe (przykładowo – służebność mieszkania). Nie wykazali również, by zawarli z powodami jakąkolwiek formalną (niekoniecznie nawet pisemną) umowę dotyczącą korzystania z budynku (np. najmu). Pozwana E. P. wprowadziła się do budynku po tym, jak wyszła za mąż za syna powodów, tam też od dziecka mieszkają pozostali, małoletni pozwani. Jak zeznała powódka B. P.: „nie było żadnej rozmowy o tym, że E. ma mieszkać czy nie mieszkać” (k. 121). Pozwana ujęła to zaś następująco: „Pozwolili nam mieszkać, bo byliśmy młodym małżeństwem” (k. 122). Świadek M. P. (2), były mąż pozwanej, zeznał natomiast: „najpierw tam mieszkaliśmy z rodzicami, rodzice wyrazili na to zgodę, nie były żadnego terminu na mieszkanie” (k. 119). Również pozostali świadkowie wskazywali na niejako naturalną okoliczność, że powodowie pozwolili pozwanej i synowi mieszkać u siebie. Świadek M. G. ujęła to wręcz słowami: „[...] to było oczywiste, że młodzi zamieszkali z rodzicami” (k. 120). Nie ulega wątpliwości, że owo udostępnienie lokalu mieszkalnego następowało nieodpłatnie, tj. bez zastrzeżenia, że młodzi małżonkowie mieli spełniać jakieś konkretne świadczenia wzajemne względem powodów. Można tu zatem mówić o zawartej w sposób dorozumiany umowie użyczenia, motywowanej względami rodzinnymi. Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy (art. 710 k.c.).

Umowa użyczenia, zawarta między powodami a pozwaną i jej ówczesnym mężem, nie wskazywała celu, w jakim została zawarta. Nie było również ustaleń co do tego, czy ma to być umowa na czas określony, czy nieokreślony. Jak przyjmuje się w piśmiennictwie prawniczym, w braku oznaczenia w sposób wyraźny lub dorozumiany czasu trwania umowy użyczenia przyjąć należy, że umowa ta, z uwagi na ciągły charakter zobowiązania, wygasa, ilekroć stosunek ten zostanie wypowiedziany przez użyczającego (Z. Gawlik [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część szczególna, A. Kidyba (red.), LEX 2010, SIP LEX, kom. do art. 715 k.c., teza 3).

Co prawda pozwani wskazywali, że celem umowy użyczenia było zapewnienia mieszkania dla ich rodziny, w tym dzieci, do chwili ich usamodzielnienia się. Okoliczności sprawy nie pozwalają jednak na przyjęcie, że tak daleko idące ustalenia zostały poczynione między powodami a ich synem i pozwaną E. P.. Jeśli zważyć, że umowa użyczenia jest co do świadczeń asymetryczna (użyczający nie uzyskuje nic w zamian), domniemane cele użyczenia należy konstruować bardzo ostrożnie. Materiał zebrany w sprawie pozwalałby na przyjęcie co najwyżej, że celem użyczenia była pomoc dla młodego małżeństwa, jak to zresztą sama ujęła pozwana w swoich zeznaniach (zob. powyżej). Niewątpliwie jednak owo małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód, zatem ów cel i tak by w sprawie odpadł.

Brak jest szczegółowych wymogów, dotyczących wypowiedzenia umowy użyczenia. Skierowane do pozwanej E. P. pisma, żądające wydania budynku, spełniają role takiego wypowiedzenia. W jednoznaczny sposób wyrażają bowiem wolę właściciela, by odzyskać swoją własność.

Należy też zauważyć, że potwierdzenia nadania listu poleconego stanowi dowód prima facie jego doręczenia. Pozwani nie kwestionowali otrzymania wspomnianych wezwań, należy zatem przyjąć, że zostały im doręczone.

Powyższe oznacza, że pozwani – na chwilę obecną – zajmują lokal mieszkalny objęty żądaniem pozwu bez żadnego tytułu prawnego. Skoro zaś nie mogą zasłonić się zarzutem skutecznego wobec właścicieli prawa do rzeczy, powództwo o jej wydanie zasługiwało na uwzględnienie.

Najemca lokalu lub osoba używająca lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności jest lokatorem w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2014 roku, poz. 150, dalej jako „u.o.p.l.”; zob. art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy). Pozwaną E. P. należy uznać za byłego lokatora, bowiem używała lokalu na podstawie umowy użyczenia, czyli „innego tytułu prawnego”. Zgodnie z art. 18 ust. 1 u.o.p.l. osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego – byli lokatorzy w rozumieniu ustawy – są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. Odszkodowanie to odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu (art. 18 ust. 1 u.o.p.l.).

Z ustaleń Sądu wynika, że powodowie mogliby z tytułu najmu budynku mieszkalnego objętego pozwem uzyskać kwotę 868 zł miesięcznie. W niniejszej sprawie powodowie żądali zapłaty od miesiąca czerwca 2011 roku do 1 marca 2014 roku, w sumie 29.500 zł. Było to w pełni uzasadnione, skoro pierwsze pismo wzywające pozwanych do opróżnienia lokalu zostało wysłane już w marcu 2011 roku, drugie zaś – zawierające już zapowiedź naliczania odszkodowania – w maju 2011 roku.

Już z brzmienia samego art. 18 ust. 1 u.o.p.l. wynika, że odszkodowania ma charakter okresowy, comiesięczny. Zgodnie z art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe (art. 359 § 2 k.c.). Od każdej miesięcznej kwoty odszkodowania powodom należą się zatem odsetki ustawowe.

Pozwani podnosili, że żądania powodów są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Zgodnie z art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

W sprawach o wydanie nieruchomości art. 5 k.c. może być stosowany jedynie w wypadkach szczególnie wyjątkowych. W orzecznictwie podnosi się, że bardzo trudno jest wskazać tak dobre racje, aby mogło dojść do przekreślenia osadzonych głęboko w aksjologii konstytucyjnej względów, nakazujących sądowi, jako organowi władzy publicznej, uszanować własność będącą fundamentem całego porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2008 roku, sygn. akt IV CSK 417/07, niepubl.). W niniejszej sprawie nie występują aż tak skrajne okoliczności, które wskazywałyby na nadużycie prawa przez stronę powodową w żądaniu wydania lokalu. Co prawda pozwana E. P. to była synowa powodów, pozostali pozwani to ich wnuki. Powodowie nie mają jednak skonkretyzowanego obowiązku alimentacyjnego wobec pozwanych. O naruszeniu zasad współżycia społecznego można by mówić, gdyby przykładowo właściciel żądał eksmisji osób małoletnich, pozbawionych wszelkiego oparcia, a tym samym skazywał ich na radykalną alternatywę, jaką jest bezdomność. Pozwani M. i K. P. (2) mają jednak oboje rodziców, którzy w pierwszej kolejności zobowiązani są ich utrzymania. Ich ojciec, jak wynika z ustaleń Sądu, obciążony jest konkretnym obowiązkiem alimentacyjnym, którego zakres może, w razie potrzeby, ulec zmianie (art. 138 k.r.o.). Nie jest zresztą rzeczą Sądu orzekającego w sprawie o eksmisję badać, czy obowiązek ten winien obciążać również dziadków (to wymagałoby przecież zbadania sytuacji finansowej wszystkich dziadków, by ustalić odpowiedni zakres obowiązku powodów). W stosunku do pozwanej E. P. o obowiązku alimentacyjnym powodów w ogóle nie można mówić.

Zarzut naruszenia zasad współżycia społecznego nie jest skuteczny również w stosunku do żądania zapłaty odszkodowania za używanie lokalu. To żądanie również ma swoje korzenie w prawie własności, z którego właściciel może czerpać określone korzyści. Oddalenie powództwa o zapłatę w stosunku do pozwanej E. P. oznaczałoby, że mogła korzystać z lokalu zupełnie za darmo, choć korzystała z niego wbrew woli właściciela, po wypowiedzeniu umowy użyczenia i wezwaniu jej do opróżnienia lokalu. W obecnych realiach gospodarczych korzystanie z cudzej własności jest co do zasady odpłatne. Jak już zaś wspomniano, powodowie nie mają obowiązku utrzymywać pozwanej, a sami mają problemy finansowe, o czym świadczy podwójne zwolnienie ich od kosztów sądowych (k. 174, 220).

W wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy. Obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu (art. 14 ust. 1 u.o.p.l.). Sąd, badając z urzędu, czy zachodzą przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego, orzeka o uprawnieniu wspomnianych osób, biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez nie z lokalu oraz ich szczególną sytuację materialną i rodzinną (art. 14 ust. 3 u.o.p.l.). Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec m.in., małoletniego, oraz osobą sprawującą nad małoletnim opiekę i wspólnie z nią zamieszkałą (art. 14 ust. 4 pkt 2 u.o.p.l.), chyba że mają możliwość zamieszkania w innym lokalu. Tej reguły nie stosuje się w przypadku lokali niewchodzących w skład publicznego zasobu mieszkaniowego (art. 14 ust. 7 u.o.p.l.), ale tylko wówczas, gdy stosunek uprawniający do korzystania z lokalu powstał po 1 stycznia 2005 roku (art. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 roku o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz o zmianie niektórych ustaw, Dz. U. z 2004 roku Nr 281, poz. 2783). W niniejszej sprawie stosunek użyczenia powstał przed 2005 rokiem, zatem przyznanie uprawnienia do lokalu socjalnego wobec małoletnich M. i K. P. (1) oraz ich opiekuna – pozwanej E. P. – jest obowiązkowe. Nie zachodzi w sprawie wyjątek dotyczący możliwości zamieszkania przez nich w innym lokalu. W domu rodzinnym pozwanej E. P. nie ma na to warunków. Sąd dostrzega, że przez zwrot „mają możliwość zamieszkania w innym lokalu” (art. 14. ust. 4 in fine u.o.p.l.) należy również rozumieć możliwość łatwego nabycia tytułu prawnego do innego lokalu ze względu na sytuację majątkową. Wynajem odpowiedniego lokalu dla pozwanych (trzech osób) na wolnym rynku wymagałby jednak środków finansowych, tymczasem uwzględnić należy choćby obowiązek zapłaty przez pozwaną E. P. znacznej kwoty zaległego odszkodowania za korzystanie z lokalu powodów. Od małoletnich pozwanych nie można zaś wymagać, by przejęli na siebie obowiązek utrzymania rodziny.

Zgodnie z art. 14 ust. 6 u.o.p.l. Sąd wstrzymał wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez gminę P. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

O kosztach związanych z żądaniem eksmisji Sąd orzekł w stosunku do pozwanej E. P. na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., w stosunku do małoletnich pozwanych zaś – na podstawie art. 102 k.p.c. Małoletni nie osiągają bowiem żadnych dochodów, objęci są obowiązkiem szkolnym, a nie zostało wykazane, by posiadali majątek zdatny do zaspokojenia kosztów postępowania. Na koszty zasądzone o pozwanej E. P. złożyły się opłata od pozwu (200 zł, k. 6, na podstawie art. 27 pkt 11 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, tekst jednolity: Dz. U. z 2010 roku nr 90, poz. 594 ze zm., dalej jako u.k.s.c.) oraz koszty zastępstwa procesowego (120 zł - § 10 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, tekst jednolity: Dz. U. z 2013 roku, poz. 461), jak również połowa kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (8 zł, załącznik do ustawy z 16 listopada 2006 roku o opłacie skarbowej; Dz. U. z 2012 roku, poz. 1282 ze zm.).

O kosztach związanych z żądaniem zapłaty Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Na koszty te złożyły się opłata od pozwu (250 zł – k. 9, 55), wydatki poniesione przez powodów w toku postępowania (1.265,79 zł, k. 124, 180, 231 – tu nadpłata, bowiem powodowie mieli uiścić jedynie 300 zł) oraz koszty zastępstwa procesowego (3.600 zł - § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, tekst jednolity: Dz. U. z 2013 roku, poz. 461), jak również połowa kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (9 zł, załącznik do ustawy z 16 listopada 2006 roku o opłacie skarbowej; Dz. U. z 2012 roku, poz. 1282 ze zm.).

Powodowie zostali zwolnieni dwukrotnie od wydatków (z kwoty 1.000 zł postanowieniem z 15 kwietnia 2014 roku, k. 174, oraz z kwoty 815 zł postanowieniem z 2 czerwca 2014 roku, k. 220). Na podstawie art. 113 ust. 1 w zw. z art. 83 ust. 2 u.k.s.c. kwotę 1.815 zł, poniesioną tymczasowo przez Skarb Państwa, należało ściągnąć od strony przegrywającej, czyli od E. P..

Nadto ostatecznie okazało się, że powodowie nie uiścili pełnej opłaty od pozwu (brakuje 110 zł), dlatego tę brakującą kwotę Sąd również nakazał ściągnąć od pozwanej E. P., na podstawie odpowiednio stosowanego art. 113 ust. 1 w zw. z art. 83 ust. 2 u.k.s.c.